CC BY
83
Vestnik KazNMU №2-2020
12И. Тулеев, 1Ы.А. Аннаоразов, 1З.И.Султанова, 12С.А. Намазбекова, 12Н.Д. Жамбаева 'Международный казахско-турецкий университет, Шымкентский медицинский институт кафедра «Хирургии и анестезиолгии-реанимации» 2АО «Южно-Казахстанская медицинская академия»
ОЖОГОВАЯ БОЛЕЗНЬ И ГИПЕРБАРИЧЕСКАЯ ОКСИГЕНАЦИЯ
Резюме: В статье изложен положительный эффект Ключевые слова: гипоксия, гипербарическая оксигенация,
гипербарической оксигенации при ее комплексном лечении ожог, токсемия, септикотоксемия
с учетом гипоксического состояния, протекающего в патогенезе ожоговой болезни.
l2I. Tuleyev, 1Y.A. Annaorazov, 1Z.I.Sultanova, l2S.A. Namazbekova, l2N.D. Zhambayeva 'International Kazakh-Turkish University, Shymkent medical Institute Department of surgery and anesthesiology-resuscitation. 2JSC «South Kazakhstan Medical Academy»
BURN DISEASE AND HYPERBARIC OXYGENATION
Resume: The article describes the positive effect of hyperbaric oxygenation in its complex treatment, taking into account the hypoxic state occurring in the pathogenesis of burn disease.
Keywords: hypoxia, hyperbaric oxygenation, burn, toxemia, septicotoxemia
УДК 612-315
©цештеп бегде заттар (эдеби шолу)
С.М. Абуов, Кошербаева Л., М.С. Ахмет, В.Э. Оразалиев, Н.Н. Калдыбеков, Б.Е. Оцалбек, А.М. Калиева, Д. Кемелханулы, А.Т. ТурFанбек
С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык Медицина Университет'1
Вул макалада ецештеп бегде заттарды зерттеу жург1з1лд1. Макалада жас ерекшел1ктер1 жэне ецешке енет1н бегде заттар туралы аппарат керсетшген. Сонымен катар, макалада бетен денешц тур1, сипаты, белг1лер1 жэне орналаскан орны, диагностикасы сипатталFан. Макала ецештеп бегде заттар туралы накты акпарат бер1лгенд1г1мен мацызды.
Туй1нд1 сездер: ецеш, бегде заттар, хирургиялык емдеу, эндоскопиялык зерттеу, ас-корыту жолдарындаFы бегде заттар, эндоскопиялык эд1с
0цеш анатомиясымен, кызметтер1мен б i р караFанда карапайым аFза рет1нде кер1нед1, дегенмен шын мэн1с1нде ол ас корыту урд1с1 мен жеке кызметтер1мен мацызды. 0цеш, жуткыншак пен асказанды байланыстыратын, узындь^ы шамамен 25 сантиметр болатын тар булшыкет тут1г1. Демек, ол асказан мен 1шек жолындаFы тамактыц козFалысына катысатын мацызды аFза. Кеп жаFдайда, б1з ецеш ауруы мен патологиясы жайлы аз ест1п жатамыз. В1рак, бул оныц жоктыFын бшд1рмейдг Васты патологиялардыц катарына турл1 жаракаттар, дурыс тамактанбау, куйiк, инфекциялар мен жаман эдеттер жатады. 0цеш патологиясы пайда болFан кездеп алFашкы белг1лерге ауырсыну, ас корытуыныц бузылуы мен журек айнуы байкалады. Кеп кездесет1н ецеш аурулары мен патологияларыныц катарына эктопия, кардияныц ахалазиясы, ецеш дивертикуласы, эзофагит, дисфагия, ецеш
1с1ктер1, диафрагманыц ецеш санылауынын жары^ы, ецеш тамырларыныц варикозды кецеюк Дегенмен, ецеш аурынан гер1, ецеште бегде заттардыц турып калатын жаFдайлары жшрек кездесед1 [1].
Адам аFзасындаFы бегде заттар улкен кау1п тенд1ред1. Вул жаFдайлар балаларда жи1 кездескен1мен, улкен адамдарда да кездеседг Осындай бегде заттар балаларFа мурын, тыныс жолы, кулак, ас корыту жолы мен жыныс мушелер1 аркылы енед1. Эаресе, байкаусыздан жутылып кеткен бегде заттар адамныц асказаны мен 1шег1не туап, тамактарына турып дем алуын тарылтады. Адамныц ецешлне тус1п калFан бегде заттар кеп жаFдайда ете кау1пт1 болуы мумк1н. Осы ретте, кей бегде заттар аFзада кала берсе, еюншл тобы аFзадан табиFи турде шыFарылса, калFандары адам аFзасында турып калып турл1 кер1 урд1стердщ туындауына экеп соFады [2]. Мэселен, турып
Вестник КазНМУ №2-2020
к,ажан бегде зат денет тiтiркендiрiп, химиялык реакция берп дем алуды тежеп, ас корыту жумысын нашарлатуы мYмкiн, ал олардын iшiнде улы заттардын да турып калуы эбден мYмкiн. АFзаFа тYскен бегде заттар, жалпы ретте бiрнеше топка белiнедi. Олардын iшiнде: органикалык (тYрлi есiмдiк дэндерi мен бел^ер^ тукымдар, таFамFа пайдаланылатын азык-тYлiктер), органикалык емес (тас, усак моншак, макта, эйнек пен пластмасса бел^ерО, тiрi (т1 р1 жэндiктер), металлдык (тиын, шеге, металл белiктерi, ине жэне т.б). Жалпы, енешке бегде заттардын накты тYсу статистикасы белпаз, ейткенi мэлiметтерге сYЙенсек, тYскен бегде заттардын 80%-ы табиFи тYрде аFзадан шыFарылады [3].
0нештегi бегде заттар - арнайы немесе байкаусыздан жутылып калFан бегде заттар. 0нештегi бегде заттардын турып калу жаFдайлары ш^ыл жедел жэрдем мен алFашкы кемект кажет етедi. 0неште бегде заттын турып калуы бармакпен басып немесе тшсп аспаппен, зонд не рентген аркылы тексерiледi. Ал онын басты симптоматикасына енештiн ауруы жэне спазмы, дисфагия, сшекей селiнiн кеп белЫу^ тыныс алу синдромы, туншы^, мойын тiндерiнiн iсiнуi, жуту кезiндегi ауырсыну, сiлекей мен канды сiлекейдiн белну^ крепитация, канды кусу мен кызбанын болуымен сипатталады. Ал бегде заттын узак уакыт турып калуы орын алса, респираторлы симптомдар, арыктау немесе анорексия, кеуде куысынын ауырсынуы мен дене кызбасы, мазасыздык, денедегi бегде заттын турып калFанын сезiнуi сиякты симптомикалары байкалады. 0нештегi бегде заттардын турып калуы ею жаска дешнп балаларда ете жиi кездеседi, онын шЫде 80% жуыFы тиындар, жалпак батареялар, конструктордын магниттiк шарлары болып саналады. Симптоматика балаларда айкын байкалады, онын шЫде катты жетел, дем ала алмау, терiсiнiн кегеруi, жалFан кысылу байкалады. Дегенмен, кей жаFдайда Yлкендердiн тYсiнбей калуы мYмкiн. Балалар симптоматикасына тамактан бас тарту, стридор, мойын мен тамактын ауырсынуы, жоFарFы тыныс жолдарынын кабынуы жатады [4].
0нештеп бегде заттардын турып калуы ересектерге KараFанда, балаларда жиiрек кездеседк 0йткенi, кiшкентай балалар тYрлi заттардын дэмЫ татып керуге эуес болFандыктан, жиiрек бегде заттарды жутып калады. Онын iшiнде, бул бегде заттардын табиFи жолмен шыкпай, енеште турып калып, жедел кемектi кажет етедк Ересектерге бул жаFдай салыстырмалы тYрде аз кездескенiмен, тYскен бегде заттардын тYрлерi кебiрек болып, онын да кенеттен жутылып KалFан кездерi болады, эсiресе бул тамакты кабылдау мен дайындау кезiндегi кеткен кателер немесе ауызында тYрлi бегде заттарды устап туру эдеттерi бар адамдар топтары мен психикалык бузылулардын эсерiнен болады. 0нешлн бегде денелерi бар наукастын жасына келетiн болсак, олардын 3/4 белт 40 жастан аскан адамдар екетн атап еткен жен. Бул бегде заттардын кешннен турлi аскынулардын, онын iшiнде кан кету, енеш перфорация мен туншыFудын алдын-алу Yшiн мiндеттi тYрде жедел жэрдемге жYгiну шарт, ейткенi кей жаFдайда бул бегде заттар аспирациялык асфиксиялык елiмге алып келедi [5].
Гастроэнтерологтар мен хирургтердщ тэжiрибесiне сYЙенсек, ересек адамдардын енешiнде кездесетiн бегде заттарFа балык сYЙектерi, дурыс шайналмаFан тамак белшектерi, алынбалы протездер мен тк коронкалары мен кiшкентай металл заттары кездеседi. Ал балалардын енешiнде тYЙме, тиын, тYЙреуiштер, «лего» конструкторынын элементтерi мен баска да ойыншыктардын усак белшектерi саналады. Зерттеу керсеткендей, жутылFан кезде зат енеш тутiгiнiн табиFи тарылу аймаFында турып калады [6]. Ал енештн теменгi белiмiнде кеп жаFдайда дурыс шайналмаFан тамак, жемк-жидектерд^ сYЙектерi мен протездер жиi кездеседк 0нешке тYсетiн бегде
заттардын басым белiгi ауыз куысына жакын жерде, ал Yлкен белшектер кеуде куысынын тарылуы аймаFында турып калады. Yлкен белшектiн турып калуы орын алса, трахея мен кемей кысылып, адамнын дене тYсi кегерiп, дауысы езгерп стридорозды тыныс алу мен туншму белгiлерi байкалады. 0нешке тYскен бегде заттын симптоматикасы эр калай бшнед^ кебiнесе бул тYскен бегде заттын сипатына байланысты. 0нештегi бегде заттары локализациясы бойыншы: 69,4 % — ы жатыр мойны аймаFында, 24,2 % — ы ортанFы Yштен бiрiнде жэне 6,4% - ы енештiн теменгi Yштен бiрiнде болады [7].
Бегде заттын турып калуынын алFашкы симптоматикасына кеуде аймаFандаFы ауырсыну (эзофагоспазм), одан эрi тамаFында ауырсыну мен органнын бiраз жабылуы болса, бiрден дисфагия байкалып, сiлекей жута алмайды. 0неш KабырFаларынын катты закымдануы орын алса, онда тамактын кайта ауыз куысына кайтарылуы болып, сшекей белiнуi мен жYрек каFысы жшлеп, жалпы элсiздiк белгiлерi байкалады. Бегде заттын енеште узак уакыт бойы турып калуы периэзофагит пен медиастинит сиякты iрiндi кабынуынын пайда болуына экеледi, бул ез кезегiнде дене кызуынын кетерiлуi мен жалпы жаFдайдын нашарлануымен сипатталады [8]. Бегде заттардын енеште турып калуы кезЫде керсетшетЫ медициналык кемекте ен бастысы дурыс диагностика жасау. ЯFни, диагностика кезЫде енештiн толыктай тексерiлуi керек. Бул ретте жуткыншакты, кемейдi, енеш тутiгiн арнайы тексеру; енеш рентгенографиясы; эндоскопиянын; эзофагоскопия; фистулография; айналы ларингоскопия; фарингоскопия; катан эндоскопия; фиброэндоскопия; енештн компьютерлi томографиясы; кабыну процестерiн аныктау Yшiн талдау; ультрадыбыстык зерттеу манызы жоFары [9]. АталFан патология кеп жаFдайда хирургиялык немесе эндоскопиянын, Фолей катетера глюкагонды кектамыр iшiне енпзу, газ тYзушi заттарды колдану эдiстерiнiн колданылуын кажет етедi. ал бул эдiстердiн кайсысы колданылатынын абдоминальды хирургпн шешiмiне байланысты. Хирургиялык эдiс ен кYрделi жаFдайда Fана колданылады. ОFан, iрiндi кабыну, iшкi кан кету, енеш кабы^асынын перфорациясы, фистулалардын пайда болуы жатады. Кей жаFдайларда, емдеудщ консервативтi эдiсi колданылуы мYмкiн. Бул эдiсте кебiнесе анестетиктер, антибиотиктер, сульфаниламид немесе фурацилин ерiтiндiсiмен шаю мен арнайы диетаны устау аркылы орындалады. Бiрак, эрбiр эдiстiн колданылуы енешке тYскен бегде заттын сипатына байланысты. 0нештеп бегде заттар кебiне физиологиялык тарылулардын бiрiнде турып калады: олардын кеп белт (50-60%) мойын аймаFында, екiншi ретте кеуде белiмi, ал Yшiншi ретте кардиологиялык белiгiнде (1015%) турып калады. Зерттеу керсеткендей, енештен бегде затты уакыты алып тастау мен емдеу, кебЫесе жаксы болжамдарды бередi. Ал мYмкiн болатын аскынулар кан кету мен перфорациямен сипатталады. 0нештег бегде заттардын себебЫен болатын елiм керсеткiшi 2% - дан аспайды [10].
Сонымен, енеш ас корыту жYЙесiндегi ерекше жэне бегде заттар тYсiмi бойынша болатын жаFдайлары бойынша орын алады. 0нешке тYсетiн бегде заттардын барлыFы ауыз куысынан болатынын ескерсек, бегде заттардын тYсiмi бойынша бiрiншi орын алатын аFза. Бегде заттардын тYрi мен и сипаты кеп болFанымен, дурыс профилактика мен уакытылы жедел кемектщ керсетiлуi салыстырмалы тYрде кауiп тендiрмейдi. Дегенмен, мYмкiн болуы жэйттердi жэне бегде заттардын кейде болатын аскынуларын, сонымен катар кей жаFдайда дурыс жедел кемектк керсетiлмей калуы мен диагностика мен терапиянын жYргiзудiн мYмкiндiгi болмаFан жаFдайда, бегде заттардын енешке тYсуi тYрлi аскынулар мен ттт елiмге алып келетiнiн ескерсек, профилактиканын манызы жоFары екендiгiн тYсiнемiз.
Vestnik KazNMU №2-2020
ЭДЕВИЕТТЕР Т1З1М1
1 Виоморфология терминдерУц тус1нд1рме сезд1г1/ - Алматы: "Сездк-Словарь", 2009.
2 О.Д.Дайырбеков, В.Е.Алтынбеков, Аурудыц алдын алу жэне сактандыру бойынша орысша-казакша терминологиялык сездк.
3 Красота медицины https://www.krasotaimedicina.ru
4 Михеев А.В., Игнатов И.С. Редкое наблюдение инородного тела пищевода. Наука молодых, 2018 год.
5 Инородное тело пищевода: причины и лечение https://fb.ru/article/410136/
6 Полушкина Н. Н. Диагностический справочник гастроэнтеролога. — М.: АСТ, 2007.
7 Симптомы и диагностика болезней https://medbe.ru/materials
8 Мустафаев Д.М. Необычное инородное тело пищевода. Журнал им. Н.В. Склифосовского «Неотложная медицинская помощь». 2015;(3):74—75.
9 Янгиев Б.А., Хаджибаев А.М., Повреждения пищевода: диагностика и тактика лечения. Вестник хирургии им И.И. Грекова. 2003;(5):54-56.
10 ASGE Standards of Practice Committee, Ikenberry SO, Jue TL, Anderson MA, et al: Management of ingested foreign bodies and food impactions. Gastrointest Endosc 73:1085-1091, 2011.
С.М. Абуов, Кошербаева Л., М.С. Ахмет, В.Э. Оразалиев, Н.Н. Калдыбеков, В.Е. Оцалбек, А.М. Калиева, Д. Кемелханулы, А.Т. ТурFанбек С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык медицина университетi
ИНОРОДНОЕ ТЕЛО ПИЩЕВОДА
Резюме: В данной статье было проведено исследование инородных тел. Статья актуальна тем что, была дана точная
инородных тел в пищеводе. В статье отражены возрастные информация об инородных телах в пищеводе.
особенности и сведения о инородных телах, попадающих в Ключевые слова: пищевод, инородные тела, организм,
пищевод. Кроме того, в статье рассказывается о типе, патология, симптоматика
характере, симптоматики и локализации, диагностике
S.M. Abuov, Kosherbaeva L., M.S. Akhmet, B.A. Orazaliyev, N.N. Kaldybekov, B.E. Ongalbek, A.M. Kalieva, D. Kemelkhanul, A.T. Turganbek Asfendiyarov Kazakh National medical university
FOREIGN BODY OF THE ESOPHAGUS
Resume: In this article, a study of foreign bodies in the esophagus was conducted. The article reflects the age characteristics and information about foreign bodies entering the esophagus. In addition, the article describes the type, nature, symptoms and localization, diagnosis of foreign bodies. The article is relevant
because it was given accurate information about foreign bodies in the esophagus.
Keywords: esophagus, foreign bodies, organ, pathology, symptoms
YAK 616.33-002.44-0В9
Aск1азан мен он ею елi ¡шектщ тестген оиык, жаpалаpынын1 xиpypгиялык1 емннщ заманаyи эд¡стеp¡ (эдеби шолу)
C.M. Aбyов, Л. Kошеpбаева, A. Эстай, A. Жомаpтова, Б. Сыдыкова, M. Эмфэл^ A. Aманкелдиева, A. Aбдpаxманова
С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык медицина университет1 хирургиялык аурулар кафедрасы
