CC BY
5
12Р.Е. Баймедетов, 13Ы.А. Аннаоразов, 1З.И. Султанова, 1М.Е. Сейсенбаева 'Халыкаралык ^аза^-mYpiK университетi, Шымкент медицина институты, «Хирургия жэне анестезиолгия-реанимация» кафедрасы 2«Он,тYстiк Казакстан медицина академиясы» АК 3Шымкент к. жедел медициналык жэрдем ауруханасы
ЖЕДЕЛ АБДОМИНАЛЬДЫ ХИУРУГИЯДА ДРЕНАЖДАРДЫ КОЛДАНУ
Тушн: 1ш куысынын дренаждары жедел хирургияда ауру адамдардын операция кешнп кезенде колданылады. Эр тYрлi дренаждардын кызметтерi эр тYрлi. Ирригациялык дренаждар дэрi-дэрмектердi енгiзу Yшiн, индикациялык дренаждар ш куысын бакылау Yшiн, эвакуяциялык дренаждар патологиялык
экссудаттарды шыFару Yшiн колданылады. Кеп жаFдайда аурудын емiрi iш куысына енгiзiлген дренаждын тYрiне байланысты болуы.
ТYЙiндi сездер: абдоминальдi хирургия, жедел хирургия, дренаждау, абдоминальды хирургиядаFы дренаждау
l2R.E. Bajmedetov, l3Y.A. Annaorazov, 1 Z.I. Sultanova, 1 M.Y. Seysenbayeva ''International Kazakh-Turkish University, Shymkent medical Institute Department of surgery and anesthesiology-resuscitation. 2JSC «South Kazakhstan Medical Academy» 3The emergency hospital of the Shymkent city
APPLICATION OF DRAINAGES IN EMERGENCY ABDOMINALE SURGERIES
Resume: Drenage abdominal cavity in special surgery improve men's state in after-operation period. Kind of duenage is conditioned its function. Irrigftion drenage for introduction drugs, indication drenage for control, evacuation drenage for patological exudate.
Put into practice new drenag apparatus "ПАПА" and «АПА» improve treatment different purulent peritonitis. Keywords: abdominal surgery, emergency surgery, drainage, drainage in abdominal surgery
УДК 612.534
ауруы жэне гипербариялык оксигенация
1,2И. Тулеев, 1Ы.А. Аннаоразов, 1З.И.Султанова 1,2С.А. Намазбекова, 1,2Н.Д. Жамбаева
'Халыкаралык казак-тYрiк университетi, Шымкент медицина институты, «Хирургия жэне анестезиолгия-реанимация» кафедрасы 2«ОцтYстiк Казакстан медицина академиясы» АК
Макалада к^йк ауруынын патогенезЫде болатын гипоксиялык жаFдайды ескерп онын кешендi емдеуЫде гипербариялык оксигенациянын жаFымды эсерi баяндалFан.
ТYЙiндi сездер: гипоксия, гипербариялык оксигенация, куйк, токсемия, септикотоксемия
Мэселеьлн езект1л1г1
Жаракаттан елiм-жiтiм керсеткiшi алдынFы орынды алып оть^аны белгiлi, ал жалпы жаракаттын шЫде кYЙiкке шалдыFудын ара салмаFы 6-8 %-ды курайды [1]. Техникалык прогресс, ендiрiс ошактарына жакын елдн мекендердщ кептеп шоFырлануы, мунай жэне газ ендiретiн, оларды кайта ендеу ендiрiстерiнiн дамуы ауыр жаракаттану кауiпiн арттырады. Копарылыс пен ерттен болатын апаттар кезЫде зиян шегушiлердiн кебiн ^йк жаракатын алFандар курайды. Кеп жаFдайда ол Казакстан Республикасынын ендiрiстiк орындары мен тыFыз орналаскан елдн мекендерЫде байкалады. Зерттеудiн максаты мен мiндеттерi
Термиялык жаракаттын кеп кездесуi, ^йк жаракатынын узак уакыт жазылуы, онын со^ы нэтижесiнiн KанаFаттандырылмауы жэне аукымды закымданудан елiм-жiтiмнiн кеп болуы осы контингенттердегi аурудын патогенезi мен емдеуЫе байланысты мэселердi мукият Fылыми зерттеулер мен iзденiс жасау бYгiнгiкYннiн басты талабынын бiрi болып табылады. Зерттеудiн материалдары мен эдiстерi
ЖоFарыда айтылFандардын негiзiнде 1980 жылдардан бастап узак жылдар бойы кYЙiк жаракатынын шок, токсемия жэне сетикотоксемия сатыларында гипербариялык
оксигенациянын (ГБО) 0,6 атм кысымымен 40-60 минуттык экспозициясымен алFашкы кYндерi екi, ал ары карай б i р сеансын етюзн 4-5 сеансынан кейiнгi 2018-2019 ж.ж. аралыFындаFы нэтижелерiн карастырдык. Зерттеудiн непзЫе
Уейгнк КагЫМи №2-2020
15-60 жас^ы куйк ауруына шалдыккан 37 наукас алынды. Оныц 19-ында денедегi терец кушклн, 10 %, 12-iнде 11-ден 20 %, ал 5-уЫде 21-ден 30 %^а дейiнгi кYЙiк жаракаты болды. Олардыц 4-еуiнде тыныс жолдарыныц кушп де орын алды. КYЙiкке арналFан клиникалык тiркемеге сай ем жYргiзiлуiмен к,атар ГБО сеансы кепорындык «Арысь-МТ» ауа-оттегi барокамерасында жYргiзiлдi. ГБО курсы куйк ауруыныц эр тYрлi кезецдерЫде жYргiзiлдi. Майлы тацулар ерт кауп болмауы Yшiн кYЙiк жаралары кайталанып фурацилин ерiтiндiсiндегi байламмен тацылды.
^шктк шок кезенiнде 5 наукастыц емдеу кешешне ГБО косарланып жYргiзiлдi. Олардыц 4-iнде терi жамылFыларынын кYЙiгiмен катар жоFарFы тыныс жолдарыныц кYЙiгi де байкалFан болатын. Наукастар стационарFа жаткызылFаннан кейiн кYн сайын ГБО сеансы 4-5 к^ндей жYргiзiлiп отырылды. ^шктщ токсемия сатысында жаракат алFандарFа 6-7шл кYндерi 6 наукаска ГБО 4-5 ^н бойы жYргiзiлдi. Септикотоксемия сатысы кезiнде 26 наукаска ГБО сеанстары жYргiзiлiп, оларFа ГБО-ныц екi сеансы улFaйтылFaн терi кесiндiсiмен аутодермопластика отасыныц алдында жэне отадан кейiн Yш сеансы тэулiгiне бiр реттен жYргiзiлiп турды. Кешiрiлiп жасалFан трансплант терi кесiндiсiнiн алFашкы кезде кеут кетпеуiнiн алдын-алу максатында фурацилин ертiндiсiмен 3-4 рет ылFалдандырылып отырылды. Емдеу кешешне ГБО енпзшген наукастардыц сауыFуын баFалау максатында ГБО-сыз емделген наукастардыц сауму
нэтижесiмен салыстырылды. Ол Yшiн 35 наукас бакылау тобында 15-тен 58 жас аралыFында алынды. Олардыц 18-1 терец кYЙiкпен терi жамылFыларынын 10 % келемiн, 11- 11-ден 21 %-Fа дейiнгi, 5-еуi 21-ден 30%-Fа дейiн, ал 1 -у1 30 % -дан артык келемiмен жаракат алFан едi.
ГБО колданылуына карамай барлык наукастарFа бiр тектi клиникалык ^ркеуге сай кешендi ем жYргiзiледi (инфузиялык, антибактериялды терапия, некротомия, некрэктомия, аутодермопластика жэне т.б.).
КYЙiк шогындаFы наукастарда ГБО сеансынан кейiн тэбетi ашылып, ентiгуi азайып немесе жойыла бастады, какырыFы оцай шыFып, терi жамылFыларыныц кегеруi мен бозаруы азайып, тамыр соFысы минутына 10-15-ке сиредi. Непзп топтаFы наукастардаFы кYЙiк беткейлерiнiн
эпителизациялануы бакылау тобына караFанда 2-3 кун ерте басталды.
КYЙiк жараларыныц некрозды улпалардан тазалануы мен наукастардыц аутодермопластика отасына даярлыFы ГБО KабылдаFан наукастарда 3-4 ^н ерте пайда болды. ^йк ауруыныц септикотоксемиялык сатысындаFы ГБО кабылдаFан 26 наукаска 38 аутодермопластика отасы улFaйтылFaн жерi кесiндiсiмен жасалынды. Осы отадан кешнп терi кесiндiлерiнiн емiршендiгi 29-да «жаксы», 7 отадан кешнпа «KaнaFaттaндырaрлык», ал 2 отадан кейiнгiлерi «KaнaFaттaндырaрсыз» деп бaFaлaнды.
Сурет 1
А)Мацдай aймaFындaFы III В- IV дэрежелi термиялык (жанаспа) кYЙiгi. Б)Аутодермапластика жэне бiруaкыттa жaсaлынFaн остеотомия отасы. В)Остеотомия отасынан кейiнгi грануляция.
ГБО сеансын aлмaFaн 24 наукаска 37 ота жасалынып, 21-не «жаксы», 10-на «кaнaFaттaнaрлык» ал 6-ауы «KaнaFaттaнaрлыксыз» деп бaFaлaнды. Наукастардыц ГБО сеансын кaбылдaFaн тобы бакылау тобындaFы нaукaстaрFa кaрaFaндa стaционaрдaFы тесеккYндiк емделу узакты^ы орта есеппен 6 тесек^нге кыскарды. Зерттеудщ нэтижелерiн талкылау
КYЙiк жарасы адам организмЫщ эдеттегiдей закымдануыныц бiрi болып табылады. 0зiнiн беткейлiк елшемi бойынша терi дененiн ец Yлкен aFзaсы болFaндыктaн, оныц кез келген т^с^^ын!^ бузылуы баска aFзaлaр мен жYЙелерге тiкелей эсер етуi мYмкiн.
Калай болFaндa да кYЙiк ауруыныц жт кезенiнiн пaтогенезiндегi кaжеттi тYЙiн - гипоксия болып табылады[2]. Гипоксия шок кезецЫен бастап кYЙiк ауруыныц келес сатыларында да созыла бередi. Бул аурудыц жiтi кезенi, баска да кез келген киын-кыстау кездердегiдей организмшц оттегiге суранысын кYрт арттырады. Будан баска кYЙiк ауруында анемия, каркынды эритроциттердiн гемолизi орын алып, микроциркуляцияныц бузылыстары мен кYЙiк жараларына
кан курамынан плазмаларыныц шыFуы да канайналым келемiн азайтып, тыныс жолдарыныц ^шп гипоксияныц бiрнеше тYрiн (гемиялык, циркуляторлык, гипоксиялык жэне т.б. гипоксияларды) шакырады.
Егер кYЙiк жаракаты кезiндегi кабыну синдромыныц генезiнде ишемияныц мацызды релiн ескеретiн болсак, гипербариялык оксигенация оныц жазылуында едэуiр орын алуы мYмкiн [3]. ГБО-ныц физиологиялык эсерi аз емес екенi белгш, олар кYЙiк жаракатыныц бастапкы кезецЫдеп процестерiне оц эсер етуi мYмкiн . Гипербариялык оттегiмен индукциялaнFaн прекапиллярлык вазоконстрикция капиллярлык aрнaFa суйыктыктар aFыныныц азаюы есебiнен плазманыц жоFaлуын кем^ мYмкiн, осы уакытта дермалык жасуша элементтерiнiн емiр сYруi Yшiн оксигенацияны калыпты устай алады. Цианидтермен немесе кемiр тотыFымен косымша интоксикация болFaн жaFдaйлaрдa, тYтiнмен ингаляция болFaннaн кешн жиi кездесетiн жaFдaйлaрдa ГБО-ныц оц эсерi сiрэ кYмэн келлрмесе керек.
Сонымен ГБО-дан мейлЫше пайда алу Yшiн оны ерте 6acrafaH жен, ГБО ортaлыFы мен куйк ортaлыFын бiр Fимaрaт iшiнде 6ipiKTipy кажет-ак [4].
Дене беткешнщ 40% KYЙiгi бар иттерге жаракаттанудан кейiнгi ерте сатысында ГБО кlолдaнFaндa (3 ата, бiр KYнде екi рет) шамамен плазма жоFaлтуды 40%-Fa дешн темендеттi [5]. Осындай уксастык эсер проспективл, рaндомизирлiк зерттеулердегi адамдарда да байкалып [6], тек кана ГБО-нын индукциялауымен капиллярлардын вазоконстрикциясын Faнa керселп коймай, сонымен бiрге ен кажетпа капиллярлардын тамырлык кaбырFaлaрынын тутасть^ы caктaлFaн. 0ткендi шолу зерттеуiнде 21 пациентпн 10-ы ГБО-ны (2 ата 90 мин бiр ^нде екi рет) KYЙiктiн жiтi сатысында кaбылдaFaндa бул азайту инфузиялык орнын толтырудын келемiне кaжеттiлiгiн растады [7].
Кептеген медициналык эдебиеттерде ГБО-нын гипоксиялык жaFдaйдын барлык тYрлерiне он нэтижемен эсер етуЫ тYciндiрiледi.
Кызыл кан жасушалары (эритроциттер) екi жaFы ойылFaн денгелек сиякты, капиллярлар аркылы еткен кезде кез келген формaFa енуге икемдi болады, ейткенi капиллярлардын диaметрi эритроциттердiн диaметрiнен кiшi болып келедг Каннын туткырлыFындaFы иiлгiштiк, онын майыскактык дэрежеci ете кaжеттi детерминатты болады. ЖaнуaрFa жacaлFaн экспериментте 202,6 кРа (2 атм) кысым кезiнде шлпштп артып, ал одан жоFaры кысымдарда темендедi. Штольц эдiciмен елшеуде 202,6 кРа (2 атм) кысымда 90 мин ГБО эсерЫен кейiн 70 пациентпн зерттеуi [8]эритроциттердiн иiлгiштiгiнiн артуын керcеттi (р<0,001).
АдaмдaрFa жYргiзiлген проспективт зерттеулерде кiшi cтaндaрттaлFaн KYЙiк жараларында aлFaшкы 24 caF iшiнде ГБО-нын Y^1 сеансын жYргiзгенде (2,4 ата 60 мин) плазманын экстравазациясынын азаюы жэне капиллярлык кaнaFыcтын
Yдеуi сиякты жaрaFa тiкелей жакын улпаларда терi аркылык оттегi кернеулiгiнiн артуы бaйкaлFaн [7]. АлFaшкы тыныс жеткпеушЫп жиi кездескен пациенттерде, оны женуге мYмкiндiк экелдi, ейткенi ол екпеге жинaлFaн суйыктыктын салдарынан болFaндыктaн суйыктык орнын басу келемiне есептелген классикалык ереженi колдану еcебiнен icке асты [9].
ГБО-нын кYЙген терiнiн емiрлiк элементтерiн сактап калу кacиетi туралы болжамды aлFaшкылaрдын бiрi болып Korn эрiптеcтерiмен 5%-дык жалпы KYЙiк жaрaкaтындaFы KYЙiктiн екiншi дэрежеciнде cуреттедi [10].
ЖaнуaрлaрFa жacaлFaн кептеген зерттеулерде [5], адамдарда [13] ГБО-нын ангиогендк эсерЫ керсете алды. Бул кешеуiлдеген эсер арэ «еткiр» параметрлерге ыкпал етпегенмен, ол реконструкция сатысында
вacкуляризaциялaнFaн (терi) трансплантанттарынын емiр cYру мYмкiншiлiгiн Yйлеciмдi етуi Yшiн пайдалы косымша болса керек.
Корытынды.
КYЙiк ауруынын патогенезЫде аралас гипоксия ерекше орын алады.
ГБО-ны кешендi емдеудiн курамында колдану жaFымды эсер экеледi.
ГБО - аутодермопластика отасын жасау Yшiн KYЙiк жарасынын
даярлау мерзiмiн кыскартып, терi киындыларынын ''
(трансплантанттардын) емiршендiк кacиетiн арттырады.
ГБО - эндоинтоксикация мен гипоксияны KYЙiк ауруынын
барлык сатысында женшделп, оларды жоя алады.
ГБО - наукастардын стационарда емделу уакытын
кыскартады .
ГБО - ны KYЙiк ауруын кешендi емдеудiн клиникалык тiркемеciне енгiзу кажет.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 С.С. Альходжаев ж.т.б. Ожоги ( уч.пособ) - Алматы 2016, 55 бет,.
2 Г.Я. Левин, О.А Исаченкова. Руководство по гипербарической медицине (под ред. С.А. Байдина и др.) - М: ОАО «Из-во «Медицина» 208»- 560стр. 364.
3 П.Джермонпре. Гипербарическая медицина (практич. рук-во) (под ред. Д. Матьё). Перевод с англ. -М: БИНОМ. Лаборатория знаний. 2009. - 720 с. в стр.431
4 R.Noble and R. Grossman. Therapeutic HBO: help or hindrance in burn patients with CO poisoning? J Burn Care Rehabil 1988,9 581.
5 C.H. Wells and J.G. Hilton. Effects of hyperbaric oxygen on post-burn plasma extravasation, in Hyperbaric Ohygen Therapy ( edited by J.Davis & T.K. Hunt), pp. 259-265 (UHMS, Bethesda,Md,1977).
6 G.B. Hartet, R.R. O'Relli , N. D. Broussard et al. Treatment of burns with hyperbaric oxygen. Surg Gynecol Obstet 1974, 139: 693-696.
7 P. Cianci, H.W. Lueders, H. Lee et al. Adjunctive hyperbaric oxygen therapy reduces length of hospitalization in thermal burns. J Burn Care Rehabil 1989, 10: 432-435.
8 G.B. Hill and S. Osterhout. Experimental effects of hyperbaric oxgen on selected clostridial species. I. In-vitro studies. J Infect Dis 1972, 125: 17-25.
9 Kemmer, G. Sauermuller and H.E. Mentzel. Adjunctive hyperbaric oxygen in burns: preliminary experience in 12 patients, in XXVth Annual Meeting of EUBS ( eds A. Shupak, R. Lincoln & Y. Grossman) 62-64 ( Haifa,1999) .
10 H. N. Korn, E.S. Wheeler and T.A. Miller. Effect of hyperbaric ohygen second-degree burn wound healing. Arch Surg 1977, 112: 732-737.
11 P. Germonpre, P. Reper and A. Vanderkelen. Hyperbaric oxygen therapy and piracetam decrease the early extension of deep partial- thickness burns. Burns, 22:468-473.
12 S.A Ketchum, A.N. Thomas and A.D. Hall. Angiografraphic stuies of the effect of hyperbaric on burn wound revascularization in IVth international congress of hyperbaric medicine ( eds J. Wada & T. Iwa) Bailliere, London, 1970, pp 388-394.
13 C Hammarlund, C Svedman and P. Svedman. Hyperbaric ohygen treatment of healthy volunteers with u.v. - irradiated blister wounds. Burns 1991,17:296-301.
14 J. A. Neizgoda, P Cianci, B.W. Folden et al. Effects of Hyperbaric oxygen therapy on a burn wound model in human volunteer. Plast Reconsts Surg 1997, 99: 1620-1625.
Vestnik KazNMU №2-2020
1-2И. Тулеев, 1Ы.А. Аннаоразов, 1З.И.Султанова, 1-2С.А. Намазбекова, 1-2Н.Д. Жамбаева 'Международный казахско-турецкий университет, Шымкентский медицинский институт кафедра «Хирургии и анестезиолгии-реанимации» 2АО «Южно-Казахстанская медицинская академия»
ОЖОГОВАЯ БОЛЕЗНЬ И ГИПЕРБАРИЧЕСКАЯ ОКСИГЕНАЦИЯ
Резюме: В статье изложен положительный эффект Ключевые слова: гипоксия, гипербарическая оксигенация,
гипербарической оксигенации при ее комплексном лечении ожог, токсемия, септикотоксемия
с учетом гипоксического состояния, протекающего в патогенезе ожоговой болезни.
1'2I. Tuleyev, 1Y.A. Annaorazov, 1Z.I.Sultanova, 1-2S.A. Namazbekova, l2N.D. Zhambayeva 'International Kazakh-Turkish University, Shymkent medical Institute Department of surgery and anesthesiology-resuscitation. 2JSC «South Kazakhstan Medical Academy»
BURN DISEASE AND HYPERBARIC OXYGENATION
Resume: The article describes the positive effect of hyperbaric oxygenation in its complex treatment, taking into account the hypoxic state occurring in the pathogenesis of burn disease.
Keywords: hypoxia, hyperbaric oxygenation, burn, toxemia, septicotoxemia
УДК 612-315
©цештеп бегде заттар (эдеби шолу)
С.М. Абуов, Кошербаева Л., М.С. Ахмет, Б.Э. Оразалиев, Н.Н. Калдыбеков, Б.Е. Оцалбек, А.М. Калиева, Д. Кемелханулы, А.Т. ТурFанбек
С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык Медицина Университет'1
Бул макалада ецештег бегде заттарды зерттеу журпзшдг Макалада жас ерекшелiктерi жэне ецешке енетЫ бегде заттар туралы аппарат керсетшген. Сонымен катар, макалада бетен денежц тур1, сипаты, белг1лер1 жэне орналаскан орны, диагностикасы сипатталFан. Макала ецештеп бегде заттар туралы накты акпарат берiлгендiгiмен мацызды.
Туй1нд1 сездер: ецеш, бегде заттар, хирургиялык емдеу, эндоскопиялык зерттеу, ас-корыту жолдарындаFы бегде заттар, эндоскопиялык эдiс
Оцеш анатомиясымен, кызметтерiмен б i р кaрaFaндa карапайым aFзa ретiнде керiнедi, дегенмен шын мэнiсiнде ол ас корыту YPДiсi мен жеке кызметтерiмен мацызды. Оцеш, жуткыншак пен асказанды байланыстыратын, узынды^ы шамамен 25 сантиметр болатын тар булшыкет тYтiгi. Демек, ол асказан мен iшек жолындaFы тамактыц козFaлысынa катысатын мацызды aFзa. Кеп жaFдaйдa, бiз ецеш ауруы мен патологиясы жайлы аз естiп жатамыз. Бiрaк, бул оныц жоктыFын б^рмейдг Басты патологиялардыц катарына тYрлi жаракаттар, дурыс тамактанбау, кYЙiк, инфекциялар мен жаман эдеттер жатады. Оцеш патологиясы пайда болFaн кездегi aлFaшкы белгшерге ауырсыну, ас корытуыныц бузылуы мен жYрек айнуы байкалады. Кеп кездесетЫ ецеш аурулары мен патологияларыныц катарына эктопия, кардияныц ахалазиясы, ецеш дивертикуласы, эзофагит, дисфагия, ецеш
1с1кттер1, диафрагманыц ецеш сацылауыныц жарыFы, ецеш тамырларыныц варикозды кенеюi. Дегенмен, ецеш аурынан гер1, ецеште бегде заттардыц турып калатын жаFдайлары жиiрек кездеседi [1].
Адам аFзасындаFы бегде заттар улкен кау1п тендiредi. Бул жаFдайлар балаларда жи кездескенiмен, улкен адамдарда да кездеседг Осындай бегде заттар балаларFа мурын, тыныс жолы, кулак, ас корыту жолы мен жыныс мYшелерi аркылы енедi. Эсiресе, байкаусыздан жутылып кеткен бегде заттар адамныц асказаны мен iшегiне тYсiп, тамактарына турып дем алуын тарылтады. Адамныц ецешлне тYсiп калFан бегде заттар кеп жаFдайда ете кау1пт1 болуы мYмкiн. Осы ретте, кей бегде заттар аFзада кала берсе, ек1нш1 тобы аFзадан табиFи тYрде шыFарылса, калFандары адам аFзасында турып калып тYрлi кер1 Yрдiстердiн туындауына экеп соFады [2]. Мэселен, турып
