Научная статья на тему 'БАЛАЛАРДАҒЫ ЕКПЕМЕН БАСҚАРЫЛАТЫН ЖҰҚПАЛАРДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУЫ'

БАЛАЛАРДАҒЫ ЕКПЕМЕН БАСҚАРЫЛАТЫН ЖҰҚПАЛАРДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУЫ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
16
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
вакцинация / хабардарлық / сырқаттанушылық / балалр инфекциясы / vaccination / awareness / morbidity / childhood infection / вакцинация / осведомленность / заболеваемость / детская инфекция

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — М.Қ. Темірбек, А.Н. Нурбақыт

Қызылшаға жүргізілген ретроспективті эпидемиологиялық талдауда әкімшілік аумақтар бөлінісінде аурудың таралуының біркелкі еместігі анықталды. Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасында қызылшаның эпидемиялық процесі Алматы, Маңғыстау және Түркістан облыстарында, Нұр-сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында, жоғары сырқаттанушылықпен сипатталады. Сондай-ақ, ауруды талдау күзгі-көктемгі маусымдылықты анықтады. Профилактикалық егулердің Ұлттық күнтізбесіне сәйкес вакциналарды енгізу мерзімдерін сақтау балалардың ғана емес, ересек тұрғындардың да денсаулығын сенімді қорғау болып табылады. Соңғы 3 жылда Қазақстанда эпидемиялық жағдай бірнеше рет өзгерді. Сандарға сәйкес, вакцинацияланғандардың ең көп саны 2019 жылы байқалғанын көруге болады. Ал 2020 жылы расталған жағдайлардың саны және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша иммундау төмендеді. Сауалнамаға қатысқан 245 адамның 66% екпе алды, 11% алған жоқ және 23% есінде жоқ. Оның ішінде 12% медициналық көрсеткіштер бойынша, 15% жеке қалауы бойынша және басқа себептер бойынша алған жоқ, бұл жалпы зерттеуге қатысқан барлық респонденттердің 11% құрайды. Сондай-ақ, респонденттердің көпшілігі аурудың қауіптілігі, вакцинопрофилактика, берілу жолдары мен асқынулары туралы сұрақтарға дұрыс жауап бере алмады. Осындай деректерді негізге ала отырып, халықтың жеткілікті түрде хабардар емес екендігі және ағартушылық әңгімелер жүргізу, осы мәселелерді БАҚ-та неғұрлым жоғары деңгейде жариялануы тиіс деп айтуға болады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EPIDEMIOLOGICAL ANALYSIS OF VACCINE-CONTROLLED INFECTIONS IN CHILDREN

A retrospective epidemiological analysis of measles revealed an uneven spread of the disease in the context of administrative territories. At the present stage, the epidemic process of measles in the Republic of Kazakhstan is characterized by a high incidence in the Almaty, Mangistau and Turkestan regions, the cities of Nur-Sultan, Almaty, Shymkent. Also, the analysis of the disease revealed autumn-spring seasonality. Compliance with the deadlines for the introduction of vaccines in accordance with the National Calendar of preventive vaccinations is a reliable protection of the health of not only children, but also adults. Over the past 3 years, the epidemic situation in Kazakhstan has repeatedly changed. The figures show that the largest number of vaccinated people was noted in 2019. And in 2020, the number of confirmed cases and immunization according to epidemiological indicators decreased. Of the 245 respondents, 66% received vaccinations, 11% did not receive them and 23% do not remember. Of these, 12% were not received for medical reasons, 15% at their own discretion and for other reasons, which is 11% of all respondents who took part in the general study. Also, the majority of respondents could not correctly answer questions about the danger of the disease, vaccination, transmission routes and complications. Based on such data, we can say that the population is not sufficiently informed and should conduct educational conversations, cover these issues in the media at a higher level.

Текст научной работы на тему «БАЛАЛАРДАҒЫ ЕКПЕМЕН БАСҚАРЫЛАТЫН ЖҰҚПАЛАРДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУЫ»

УДК 613.67 : 356.113

БАЛАЛАРДАFЫ ЕКПЕМЕН БАСЦАРЫЛАТЫН Ж¥ЦПАЛАРДЫН, ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫЦ

ТАЛДАУЫ

М.К|. Темiрбек, А.Н. Нурбацыт

«^ДСЖМ» ^азакстандьщ медицина университетi, Алматы к., ^азакстан

ТYЙiндеме. Кызылшага журпзыген ретроспективтi эпидемиологиялыц талдауда экiмшiлiк аумацтар бeлiнiсiнде аурудыц таралуыныц бiркелкi еместМ аныцталды. Казiрri кезецде Казахстан Республикасында цызылшаныц эпидемиялыц процесi Алматы, Мацгыстау жэне ТYркiстан облыстарында, Нур-султан, Алматы, Шымкент цалаларында, жогары сырцаттанушылыцпен сипатталады. Сондай-ац, ауруды талдау кYзгi-кeктемгi маусымдылыцты аныцтады.

Профилактикалыц егулердiц ¥лттыц ^нтебесше сэйкес вакциналарды енгiзу мерзiмдерiн сацтау балалардыц гана емес, ересек тургындардыц да денсаулыгын сенiмдi цоргау болып табылады. Соцгы 3 жылда Казацстанда эпидемиялыц жагдай бiрнеше рет езгердь Сандарга сэйкес, вакцинациялангандардыц ец кеп саны 2019 жылы байцалганын керуге болады. Ал 2020 жылы расталган жагдайлардыц саны жэне эпидемиологиялыц керсетюштер бойынша иммундау тeмендедi.

Сауалнамага цатысцан 245 адамныц 66% екпе алды, 11% алган жоц жэне 23% есшде жоц. Оныц iшiнде 12% медициналыц кeрсеткiштер бойынша, 15% жеке цалауы бойынша жэне басца себептер бойынша алган жоц, бул жалпы зерттеуге цатысцан барлыц респонденттердiц 11% цурайды. Сондай-ац, респонденттердiц кeпшiлiгi аурудыц цауштШп, вакцинопрофилактика, берiлу жолдары мен асцынулары туралы сурацтарга дурыс жауап бере алмады. Осындай деректердi непзге ала отырып, халыцтыц жеткiлiктi тYPДе хабардар емес екендiгi жэне агартушылыц эцгiмелер жYргiзу, осы мэселелердi БАК-та негурлым жогары децгейде жариялануы тшс деп айтуга болады.

ТYЙiндi сездер: вакцинация, хабардарлыц, сырцаттанушылыц, балалр инфекциясы

Так;ырыптын, езектiлiгi. Кызылша - бул цызылша вирусын жуцтырудыц нэтижесiнде пайда болатын жэне жыл сайын 100 000-нан астам адамныц eлiмiне экелетш eте жуцпалы ауру, цызылшага царсы вакцина енгiзiлгенге дейiн жэне кецшен цолданылганга дейiн жыл сайын цызылша ауруынан 2 миллионнан астам адам цайтыс болып отырган [1-3].

Казацстан Республикасыныц Денсаулыц сацтау министрлiгiнiц деректерi бойынша 2019 жылы 594 цызылша жагдайы тiркелдi, оныц iшiнде 14 жасца дешнп балалар 440 (74%). Аурушацдыцтыц екпе алмаган балалардыц шшде тiркелуi басым, ол 76%-ды цурайды (436 жагдай) [2].

Сонымен цатар, жедел медициналыц ^мект басцару жолдарын кец кeлемде одан эр1 зерттеу де eзектi болып табылады

Зерттеудщ мак;саты: Ретроспективтi эпидемиологиялыц деректер бойынша Казацстандагы цызылша инфекциясыныц эпидемиологиялыц сипаттамасын зерделеу. Иммунопрофилактиканыц негiздiлiгi жэне оган цогамдыц царым-цатынасты зерттеу.

Зерттеу нэтижелерь КР цызылшамен аурушацдыцтыц таралуын аныцтау мацсатында ресми статистикалыц деректерге талдау жYргiзiлдi.

КР халцыныц 2011-2020 жж. аурушацдыгы туралы деректер кeрсетiлген, сондай-ац 2015 жылы аурушацдыц жагдайларыныц ец ^п саны алдыцгы 2014 жылмен салыстырганда (100 мыц тургынга 1,86) 13 есе улгайганын, сондай-ац 2016 жылы сырцаттанушылыцтыц кYрт тeмендегенiн (100 мыц тургынга 0,69) атап eту керек.

2019 жылы Казацстанда цызылшамен сырцаттанушылыц бойынша эпидемиологиялыц цолайсыз жагдай байцалады. Мэселен, 2019 жылы Казацстан Республикасында цызылшаныц 16871 болжамды жагдайы тiркелген. Сырцаттану кeрсеткiшi 100 мыц тургынга шаццанда 72,9-ды цурады.

№3 2021

93

8G TG 6G 5G 4G 3G 2G 1G G

72,9

13,3

>3.

17,2

G,G2

G,77 G,33

G,43

G,б9 G,G1 3,

2GG9 2G1G 2G11 2G12 2G13 2G14 2G15 2G16 2G1T 2G18 2G19 2G2G

G

2019 жылы 14 жaск;a дeйiнгi бaлaлap apacbi^Aa 9409 жaFдaй тipкeлгeн (70,6%), бул кepсeткiш тиiсiншe 100 мын, TypFbiHFa шa;;aндa -181,6. Сондaй-a;, стaтистикaлы; дepeктep бойыншa соцгы 5 жылдa, aTan aйт;aндa 2016-2020 жылдapы 14 жaс;a дeйiнгi бaлaлap eц огал болып тaбылaтынын aTan eTyre болaды.

2019 жылгы ;ызылшaмeн cыpк;aттaнyшылык;тыц жылды; динaмикaсындa ;ызылшэ aypyыныц eц ^п сaны нaypыз, cayip жэнe ;apaшa aйлapындa бaй;aлaды.

2018 жылы ;ызылшa aypyы eлiмiздiц бeлгiлi 6ip aймa;тapындa тapaлды, aл 2019 жылы aypy бapлы; 17 aймa;тa тipкeлдi.

Kызылшaмeн cbip;aTTaHy жaFдaйлapыныц eц кeп caHbi Рecпyбликaлы; мaцызы 6ap ;aлaлapFa raecmi: Нуp-cултaндa 2772, Шымкeнт K^acbi - 2313, TyprncTaH, MaH,FbicTay - 1868 жэнв 1422 облыcтapы, Алмaты K^acbi - 804 жaFдaй тipкeлдi.

3 жыл iшiндe eкпeдeн 6ac TapTy ce6enTepiH тaлдaу кepсeткeндeй, Heri3ri ce6enTep iшiндe Kap^i кepсeтiлiмдepгe, eкпeмeн к^мту кeлeмiнe, мeдицинaлык кызмeткepлep кiнэсiнe, TypFbMbirçTbi жepiнiц e3rpeyiHe бaйнaлысты.

Алмaты K^acbiHbiH, epeсeк TYpFындapы apaсындa «№12 кaлaлык eмхaнa» ШЖ^ KMK бaзaсындa кызылша инфeкциясыныц мшeз-KYлык Kayin фaктоpлapын бaFaлay, yaктылы пpофилaктикa жэнe вaкцинaциялay бойыншa элeyмeттiк 3epTTey жYpгiзiлдi. 3epTTey мaтepиaлдapы - 110 peспондeнткe жaсыpын сayaлнaмa жYpгiзy болып тaбылaды.

Гeндepлiк бeлгiсi бойыншa эйeлдep 57% жэнe epлep 43% KYPaды.

Осы зepттeyдe кeлeсi мэлiмeттep aлынды: кызылшaFa Kap^i e^e aлFaн peспондeнттep бapлык peспондeнттepдiц жaлпы сaныныц 66% KYPaйды, 11% кызылшaFa Kap^i eкпe aлмaFaн жэнe 23% aлFaн - aлмaFaны eсiндe жок

«E^e aлмaFaн болсaцыз He ce6enTi» дeгeн CYpaKKa 32 aдaм aлFaн жок дeп жayaп бepдi. Оныц iшiндe мeдицинaлык кepсeткiштep бойыншa 12 aдaм, жeкe кaлayы бойыншa 15 aдaм жэнe 6acKa ce6enTep бойыншa 5 aдaм aлFaн жок, бYл 3epTTeyre кaтысaтын бapлык peспондeнттepдiц 11% -ын KYPaйды

№3 2G21

95

«Ci3 к;ызылшa инфeкциясыныц вaкцинопрофилaктикaсы турaлы aK^apaT жeткiлiктi дeп OK«a^bi3 6a?» дeгeн cypa;;a 6i3 кeлeсiдeй жaуaптaрды aлдык;: 129 aдaм (43,33%) ия дeп жaуaп бepдi, 126 aдaм (42,33%) жо; дeп жaуaп бepдi, 42 aдaм (14,33%) жaуaп 6epyre к;инaлды. Жaуaптapдыц нэтижeci 3epTTeyre rçaraicrçaH pecпондeнттepдiц тeц жapтыcы вaкцинопpофилaктикa туpaлы жeткiлiктi хaбapдap eмec e^HiH жэнe 6УЛ мэceлe тepeц жэ^ жaн-жaк;ты зepттeлуi тиic e^HiH кepceтeдi.

Рecпондeнттepдiц кeпшiлiгi 54% к;ызылшaмeн бaлaлap мeн epeceктep aуыpaды дeп caнaйды, 40% ;ызылшaмeн бaлaлap aуыpaды дeп caнaйды; жэнe 6% ;ызылшaмeн тeк epeceктep aуыpaды дeп caHa^Abi. Бул жaуaптap хaлы;тыц кeп бeлiгi ;ызылшa инфeкцияcымeн aуыpaтындapдыц контингeнтi туpaлы жeткiлiктi xa6apAap eмec eкeндiгiн ^pceTeAi.

Kызылшaныц ac;ынулapы туpaлы cypa;;a peraoHAeHTTepAiH, жaуaптapы: 51% eлiм, жYpeк a;aуы, жacыpын тубepкулeз бeлгiлepiнiц кepiнici, энцeфaлит, пнeвмония, кepу ;a6LfleTrniH, жоFaлуы; 31,33% - ;aHT диaбeтi, тaмa;тaну тэр^бшщ бузылуы, остеохондроз, кapиec, эндeмиялы; зоб; 2,67% ;ызылшa инфeкцияcындa ac;ынулap жо; дeп caнaйды; 15% - жaуaп 6epyre ;инaлaды. Бiз бiлeтiндeй, ;ызылшa-виpуcты; шыFу Teri eTe жукдалы aуыp aypy. Meдицинaлы; эдeбиeттepгe cэйкec оныц Heri3ri ac;ынулapы: лapингит, кeмeйдiц cтeнозы, тpaхeобpонхит, вирусты; пнeвмония, cтомaтит, ;ызылшa энцeфaлитi жэнe к^быну пpоцeciнiц

кептеген баск;а тYрлерi. Зерттелгендердщ жауаптарына суйене отырып, олардын, жартысы гана осы ауыр, кейде елiмге экелетiн аск;ынулар туралы бiледi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

Стратегическая консультативная группа экспертов по иммунизации. Доклад об оценке осуществления Глобального плана действий в отношении вакцин за 2018 год. Женева: Всемирная организация здравоохранения; 2018 г. (WHO/ IVB/18.11). Лицензия: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.

WHO. Руководство по эпидемиологическому надзору за корью, краснухой и синдромом врожденной краснухи в Европейском регионе ВОЗ Обновленное издание, 2012 г. Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 4 октября 2019 года № КР ДСМ-135. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 октября 2019 года № 19454.

1

2

3

ЭПИДЕМИОЛОГИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ВАКЦИНОУПРАВЛЯЕМЫХ ИНФЕКЦИЙ У ДЕТЕЙ

М.К. Темирбек, А.Н. Нурбакыт

Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», г.Алматы, Казахстан

Резюме. Ретроспективный эпидемиологический анализ на корь выявил неравномерность распространения заболевания в разрезе административных территорий. На современном этапе эпидемический процесс кори в Республике Казахстан характеризуется высокой заболеваемостью в Алматинской, Мангистауской и Туркестанской областях, городах Нур-Султан, Алматы, Шымкент. Также анализ заболевания выявил осенне-весеннюю сезонность.

Соблюдение сроков введения вакцин в соответствии с Национальным календарем профилактических прививок является надежной защитой здоровья не только детей, но и взрослого населения. За последние 3 года эпидемическая ситуация в Казахстане неоднократно менялась. По цифрам видно, что наибольшее количество привитых было отмечено в 2019 году. А в 2020 году снизилось количество подтвержденных случаев и иммунизация по эпидемиологическим показателям.

Из 245 опрошенных 66% получили прививки, 11% не получили и 23% не помнят. Из них 12% не получили по медицинским показаниям, 15% - по личному усмотрению и по другим причинам, что составляет 11% от всех респондентов, принявших участие в общем исследовании. Также большинство респондентов не смогли правильно ответить на вопросы об опасности заболевания, вакцинопрофилактике, путях передачи и осложнениях. Исходя из таких данных, можно сказать,

№3 2021

97

что население недостаточно информировано и должно вести просветительские беседы, освещать эти вопросы в СМИ на более высоком уровне.

Ключевые слова: вакцинация, осведомленность, заболеваемость, детская инфекция.

EPIDEMIOLOGICAL ANALYSIS OF VACCINE-CONTROLLED INFECTIONS IN CHILDREN

M.K. Temirbek, A.N. Nurbakyt

Kazakhstan's medical university «KSPH», Almaty, Kazakhstan

Summary. A retrospective epidemiological analysis of measles revealed an uneven spread of the disease in the context of administrative territories. At the present stage, the epidemic process of measles in the Republic of Kazakhstan is characterized by a high incidence in the Almaty, Mangistau and Turkestan regions, the cities of Nur-Sultan, Almaty, Shymkent. Also, the analysis of the disease revealed autumn-spring seasonality.

Compliance with the deadlines for the introduction of vaccines in accordance with the National Calendar of preventive vaccinations is a reliable protection of the health of not only children, but also adults. Over the past 3 years, the epidemic situation in Kazakhstan has repeatedly changed. The figures show that the largest number of vaccinated people was noted in 2019. And in 2020, the number of confirmed cases and immunization according to epidemiological indicators decreased.

Of the 245 respondents, 66% received vaccinations, 11% did not receive them and 23% do not remember. Of these, 12% were not received for medical reasons, 15% - at their own discretion and for other reasons, which is 11% of all respondents who took part in the general study. Also, the majority of respondents could not correctly answer questions about the danger of the disease, vaccination, transmission routes and complications. Based on such data, we can say that the population is not sufficiently informed and should conduct educational conversations, cover these issues in the media at a higher level.

Keywords: vaccination, awareness, morbidity, childhood infection.

№3 2021

98

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.