CC BY
7
ЖДК 616-002.5-003.9-053.2
Фтизиопульмонология балалар оцалту орталы^ында жоFары K,ayin-катер тобындаFы балаларды сауыктыру нэтижелер1
Г.Ш. Сартаева, А.А. Рахышева, М.А. Абланова
С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык медицина университет1 ШЖК "Фтизиопульмонология балалар оцалту орталыт"
Макалада туберкулез бойынша жогарт кауп-катер тобындат балаларды сауыктыру кезнде кешендi тэслдц заманауи аспект1пер1 кврсетлген. Туберкулездц алдын алуы мен емне спецификалык жэне спецификалык емес емдеу эдктер1 енг'в'лген. Балалар фтизиопульмонологиялык оцалту орталыгында колданылган алдын ала оцалту емдеу эдктер1 жогарт тиiмдi зерттеу нэтижелерiн кврсеттi.
ТYйiндi свздер: туберкулез бойынша жогарт кауп-катер тобындат балалар, туберкулезд1 алдын алу, шипажайлык ем
Маныздылы^ы
Туберкулезд1ц сандык жэне сапалык таралуы элеуметпк, экологиялык, медико-биологиялык сипат^ы факторлардыц эсер ету1не байланысты[1].
Со^ы жылдарда аурушылдык жэне таралу керсеткштерУц жаксару тенденциясы байкалFанымен, элемде туберкулезд1ц эпидемиологиялык жаFдайы шиелеысте калуда [2]. Кебнесе туберкулез спецификалык емес тыныс алу аFзаларынын ауруларымен ауыратын балаларда, мигранттардыц жануясындаFы, туберкулезбен ауы^андармен катынаста болFан балаларда, мектепке дей1нг1 жэне мектеп жасындаFы кшкентайларда жи1 аныкталады [3]. К,аз1рг1 кезде тyындаFан туберкулез ауруыныц мэселелер1 туберкулезге карсы куресет1н мекемелердщ, оныц ш1нде туберкулезге карсы шипажайлардыц жумыстарын дурыс уйымдастыруыныц шеш1м1не байланысты , жалпы медициналык емдеу мекемелер1мен тыFыз ынтымактастык жаFдайында, дурыс болуы мумк1н. Макроорганизмшц жаFдайы, микроорганизм жэне олардыц езара эрекеттесу шарттары аурудыц пайда болу мумюндтн аныктайды. Баланыц немесе жасеспрмшц аFзаларынын корFаныс куштер1н жоFарылатy жэне туберкулез микобактериясыныц (ТМБ) эсер1н эларету- спецификалык жэне спецификалык емес алдын-алудыц м1ндеттер1 болып
табылады, олардыц кейб1реулер1н туберкулезге карсы куресет1н шипажайлар шешу1 керек [1]. Жумыстыц максаты
Туберкулез бойынша жоFарFы кау1п-катер тобындаFы балаларFа шипажайлык-курорттык емдеуд1ц ти1мд1л1г1н арттыру.
Материалдары жэне эд1стер1
2018-2019 жж кала бойынша курорттык емделуге келген 2 жастан 14 жаска дей1нг1 2554 балаFа тексеру жург1з1лд1. Нег1зг1 контингентке- диспансерлк есепке алынFан балалар: туберкулездщ жасырын инфекциясымен (ТЖИ), туберкулез микобактериясымен (ТМБ) инфицирлену1 б1р1нш1 рет аныкталFандар, туберкулин сынамаларыныц есу1 жэне гиперергиялык реакциясы аныкталFан, туберкулез инфекциясы ошактарынан окшаyланFандар, сонымен катар КР ¥РФО-да туберкулез ем1н1ц каркынды терапиядан кешн жалFастырy кезец1нде ем алып жаткандар курады. Сонымен катар, элеуметт1к кау1пт1 топтардаFы, мигранттардыц жэне элеуметт1к аз камтылFан отбасылардыц балалары, емханалык топтаFы спецификалык емес аурулары бар кау1п-катер тобындаFы балалар мен жасесп1р1мдер келд1. Нэтижелер1н талкылау:
Барлык талданFан адамдар жасына жэне жынысына карай бел1нд1, 1 кесте.
Кесте 1 - Жасына жэне жынысына карай белу
Жылдар 1-3ж 4-7ж 8-14ж ¥л бала Кыз бала Барлы^ы
2018 110 (10,9%) 161 735 514 492 1006
(16,0%) (73,1%) (51,1%) (48,9%) (100%)
2019 196 (12,7%) 218 1134 (73,3%) 829(53,6%) 719 1548
(14,1%) (46,4%) (100%)
1-кестеден кер1п отырFанымыздай, 8-14 жас аралыFындаFы балалар кеп кел1п тускен (2018 жылы 73,1% жэне 2019-73,3%), бул БЦЖ вакцинасыныц токтату кезец1мен байланысты болуы мумк1н (балалардыц кепш1л1г1нде бiр БЦЖ тыртыры болды).
Топта ул бала мен кыз бала аракатынасы айтарлыктай айырмашылык болFан жок, ул бала аз Fана басым: 2018 жылы ер балалардыц саны 51 %, 2019 жылы -53%. Yрдiстiц турлер1 бойынша нозологиялык курылымы 2 кестеде керсетшген.
Кесте 2 - Балаларды нозологиялык турлер1 бойынша белу
Нозологиялык турлер1 Талдау жург1зген жылдар Барлы^ы
2018 год 2019 год
БТК, белсенд1 кезец 4(0,40%) - 4 (0,16%)
БТК, белсенд1 емес кезец 1(0,10%) - 1 (0,04%)
К1ЛТ, белсенд1 кезец 8 (0,80%) - 8 (0,31%)
К1ЛТ, белсенд1 емес кезец 3 (0,30%) - 3 (0,12%)
Плеврит 2 (0,20%) - 2 (0,08%)
Казеома 1 (0,10%) - 1 (0,04%)
Шeткi л/тYЙiндepiнiн тубepкулeзi бeлceндi кзeнi 2 (0,20%) - 2 (0,08%)
Keз туб.бeлceнд¡ кeзeнi 2 (0,20%) - 2 (0,08%)
Keз туб.бeлceндi eмec ^eH 1 (0,10%) - 1 (0,04%)
Инфильтp. туб.бeлceндi кeзeнi 1 (0,10%) - 1 (0,04%)
ТМБ инфициpлeну¡ 701 (69,68%) 346 (22,35%) 1047 (40,99%)
Жэй coзылмaлы бpoнxит. J41.0 10 (0,99%) 1036 (66,93%) 1046 (40,96%)
Туб.кaтынac (ТМБ+ бeлушiмeн) 270 (26,84%) 166 (10,72%) 436 (17,07%)
БapлыFы 1006 (100%) 1548 (100%) 2554 (100%)
2019 жылы тубepкулeздiн лoкaльдi тYpiмeн aуыpaтын бaлaлap АМСК eмдeлуiнe бaйлaныcты ФБОО-нa жiбepiлмeдi. 2018 жылы тубepкулeзд¡н, лoкaльдi тYpiмeн eмдeлдi - 25 (2,5%), оныц ioi^e 6 (0,6%) тубepкулeздiн мультиpeзиcтeнттi тYp¡мeн (MDR-TB); «Kaуiп-кaтep тoбынaн» 2019 жылы -1548 (100%) жэнe 2018 жылы 981 бaлa (97,5%) caуыFып, eмдeл¡п шыкты. Зepттeу жYpгiзу кeзeнiндe ТМБ ж¥KтыpFaндapдын элeумeттiк кlaуiп-кlaтep фaктopлapы тaлдaнды: кeп бaлaлы oтбacылapдaн - 695 (27,2%), aтa-aнacынын eкeуi дe ж^мыгсыз бoлFaн oтбacылap - 625 (24,5%), б i p aтa-aнa ж^мыгсыз - 1654 (64,8%) ,
Kecre 3 - Бaлaлapды кocымшa aуpулapы бoйыншa тaлдaу
мигpaнттapдын oтбacылapы, бocкындap - 358 (14,0%), мacкYнeмдep oтбacы - 598 (23,4%), тoлык eмec oтбacылap - 767 (30,0%), мeмлeкeтт¡к мeкeмeлepдe тэpбиeлeнгeн жeтiм бaлaлap - 345 (13,5%), туыcтapынын кapaуындa ^pa^rn бaлaлap - 183 (7,2%), ^мыш тeмeн жaFдaйдa eмip cYpeтiн бaлaлap 2098 (82,1%).
ТМБ жу^ь^у кaупiнiн мeдикo-биoлoгиялык (cпeцификaлык eмec) фaктopлapы дa бaйкaлды. Зepттeу жYpгiзiлгeн бaлaлapдaFы жш кeздeceтiн кocымшa aуpулapы 3-кecтeдe rapce™^.
Klocымшa aуpулapы 2018 жыл, n-1006 2019 жыл, n-1548
A6C. caны % A6C. caны %
Сoзылмaлы cпeцификaлык eмec emernH aуpулapы 369 36,68 487 31,45
Жш ЖРВИ, ЛОР-aFзaлapынын aуpулapы 558 55,47 783 50,58
Анeмиялap 289 28,73 378 24,41
3ap шыFapу жYЙeciнiн aуpулapы 108 10,74 168 10,85
Аcкopыту жYЙec¡н¡н aуpулapы 145 14,41 183 11,82
Аллepгиялык aуpулap 298 29,62 344 22,22
ЖYЙкe жYЙec¡н¡н aуpулapы 156 15,51 179 11,56
Kapиec 698 69,38 967 62,47
3-кecтeдe кepceтiлгeндeй, кeптeгeн жaFдaйлapдa бaлaлapдa кeлeci coмaтикaлык пaтoлoгия aныктaлды: emernH coзылмaлы cпeцификaлык eмec aуpулapы (2018 жылы 36,68% жэнe 2019 жылы 31,45%), жш ЖРВИ жэнe ЛОР-aFзaлapдын coзылмaлы aуpулapы (2018 жэнe 2019 жылдapы 55,47% жэнe 50,58%), coндaй-aк, aнeмия (2018 жэнe 2019 жылдapы 28,73% жэнe
24,41%) жэнe aллepгиялык aуpулap (2018 жылы 29,62% жэнe 2019 жылы 22,22%). Айтa гету кepeк, кeптeгeн бaлaлapдa бipнeшe Koch^^ia aуpулapдын бoлуы бaйкaлды. Бaлaлapдa тубepкулингe ceзiмтaлдыктын cипaты тaлдaнды, нэтижeлepi 4^ec^e кepceтiлгeн.
Kecïe 4 - Тубepкулин cынaмacынын aныктaлуы бoйыншa sepílele™ iorn"apAbi бeлу
ТМБ инф >ициpлeну¡
3ep^ жылдap Он aнepгия Нopмepгия ТМБ aлFaш peт инфициpлeну¡ (виpaж) Гипepepгия Туб. cынaмaнын ecуi БapлыFы
2018 20 137 107 348 394 1006
1,99% 13,62 10,64% 34,59 39,17% 100,0
2019 158 878 49 169 294 1548
10,21% 56,72% 3,17% 10,92% 18,99% 100,0
Оcы кecтeдe aлFaш peт ТМБ ж¥KтыpFaндap 2018 жэнe 2019 жылдapы 10,64% жэнe 3,17% бaйкaлды, cэйкeciншe гипepepгиямeн жэнe нopмepгиямeн - 2018 жылы 34,59% жэнe 39,17%, 2019 жылы 10,92% жэнe 18,99%, тубepкулин cынaмacынын ecуiмeн-2018 жэнe 2019 жж.. cэйкec кeлгeнi aныктaлды.
Yoi нeг¡зг¡ aнтpoпoмeтpиялык кepceткiштepдiн: дeнe caлмaFынын, бoйынын, кeудe шeнбepiнiн opтaлыктaнFaн шкaлaлapын пaйдaлaнa oтыpып, физикaлык дaмуды кeшeнд¡ бaFaлaу жYpгiзiлдi. ОpтaлыктaнFaн шкaлaлapдын нeм¡pлep¡н¡н
жиынтыFынa cэйкec бaлa Yш coмaтoтипт¡н бipiнe кaтыcты бoлды [4]. 10 - Fa дeй¡нг¡ бaлл жиынть^ы кeзiндe бaлa микpocoмaтикaлык тYpгe (физигалык дaму дeнгeйi opтaшaдaн тeмeн), 11^н 15-кe дeйiнгi бaлл coмacынa Ka^ic™ : мeзocoмaтикaлык (физикaлык дaму дeнгeй¡ opтaшa), 16-дaн 21-гe дeйiнгi бaлл coмacынa-мaкpocoмaтикaлыккa (физикaлык дaму дeнгeйi opтaшaдaн жoFapы) жaткызылды. Дeнe caлмaFы aйынa 2 peт eлшeндi. Емдeу бacтaлFaнFa дeйiн coмaтoтип бoйыншa бaлaлapды бeлу 5-кecтeдe кepceтiлгeн.
Vestnik KazNMU №3-2020
KeCTe 5 - Eмдeу бacтaлfaнfa дeйiн coмaтoтип бoйыншa бaлaлapды бeлу
Сoмaтoтип 2018 жыл, n-1006 2019 жыл, n-1548
A6C. «ны % A6C. caны %
Микpocoмaтикaлык 629 62,52 938 60,59
Мeзocoмaтикaлык 291 28,93 481 31,07
Мaкpocoмaтикaлык 86 8,55 129 8,33
Бaлaлapдын физикaлык дaмуынын бacтaпкы жeткiлiкciз бoлуынa нaзap aудapылды. Оcылaйшa, "opтaшaдaн тeмeн" нeмece микpocoмaтoтип (10 - нaн acпaйтын бaFaлaнFaн бaFa кeзiндe бaлл coмacымeн) жaFдaйдын жapтыcынaн acтaмындa бaйкaлды-2018 жылы 62,52% жэнe 2019 жылы 60,59%. Б^л бipнeшe фaктopлapдын эcepiнe бaйлaныcты бoлды: ТМБ ж¥KтыpFaн бaлaлapдaFы тубepкулeз инфeкцияcынын ¥зaк scep eтуi, кocымшa aуpулap, нaшap мaтepиaлдык-т¥pмыcтык жaFдaйлapы жэнe тaмaктaну.
Тубepкулeздiн aлдын aлуы жэнe eмдeу¡ндe cпeцификaлык жэнe cпeцификaлык eмec eмдeу эдicтepi кaмтыды.
Тубepкулeз инфeкцияcынa cпeцификaлык scepi тубepкулeзгe Kapcы б i p Faнa пpeпapaтпeн (изoниaзид, H) xимиoпpoфилaктикa (Xn) жYpгiзiлeдi. Xимиoпpoфилaктикa "В" тобынын витaминдepiмeн, дeceнcибилизиpлeушi тepaпия (aнтигиcтaминд¡ пpeпapaттap), гeпaтoпpoтeктopлapды Kaбылдaу aяcындa жYpг¡з¡лд¡. Пpeпapaттap тэулiктiк дoзaдa: H - 8-10 мг/кг дeнe caлмaFынa кoлдaнылды. 6-кecтeдe aлFaш peт ТМБ инфициpлeнгeн жэнe тубepкулeзбeн aуыpFaн нaукacтapымeн Ka^mac^ бoлFaндap, яFни
xимилпpoфилaктикa жYpгiзiлгeндepдiн «ны кepceтiлгeн.
Kecïe 6 - .arei-mi ^убepку.лeздi инфeкцияcы бap бaллaлapдын xимиoпpoфилaктикa(H- изoниaзид) ЖYpгiзiлуi бoйыншa бeлу
Xn 2018 жыл, n-971(100%) 2019 жыл, n-512 (100%)
A6C. «ны % A6C. caны %
AлFaш peт ТМБ инфициpлeнуi 107 11,02 49 9,57
Тубepкулeзбeн aуыpaтын нaукacтapмeн Kaтынacтa бoлуы 15 1,54 10 1,95
БapлыFы 122 12,56 59 11,52
2018 жылы бaлaлapдын бapлыFы 122 (12,56%) xимиoпpoфилaктикa ЖYpгiзiлгeн, лaтeнттi тубepкулeз инфeкцияcымeн (ЛТИ) (971-100%) (ТМБ жукты^н 701-72,2% жэнe тубepкулeзбeн aуыpaтын нaукacтapмeн Ka^mac^ бoлFaн 270-27,8%). Aл 2019ж.-59 (11,52%) бaлaдa Xn ЖYpгiзiлдi, coнын ¡oi^e ТМБ Ж¥KтыpFaндap (346-67,6%) жэнe тубepкулeз aуpулapымeн кaтынacтa бoлFaндap (166-32,4%). ЛТИ бap бaлaлapдaн бacкa, 2018 жылы тубepкулeзд¡н бeлceндi тYpiмeн 20 бaлa eмдeлудiн жaлFacтыpу кeзeнiндe бoлды, oнын iшiндe 6 (30,0%) IV caнaт бoйыншa, 1 caнaт бoйыншa - 14 (70,0%) бaлa eмдeлдi. Eмдeу aнтибaктepиaлды пpeпapaттapFa тeзiмдiлiгiн ecкepe oтыpып ЖYpгiзiлдi, жaнaмa peaкциялapы бaйкaлFaн жoк. Xимиoтepaпия aяcындa opгaнизмнiн жaлпы иммундык ЖYЙeciн ныFaйтуFa бaFыттaлFaн пaтoгeнeтикaлык тepaпия кoлдaнылды: витaминoтepaпия, гeпaтoпpoтeктopлap, иммунoмoдулятopлap, cимптoмaтикaлык,
дeceнcибилизaциялaйтын пpeпapaттap кoлдaнылды. Eмдeудiн cпeцификaлык eмec эдicтepi: шипaжaйлык гигиeнo-диeтaлык тэpтiп; климaтoтepaпия; шыныFу; eмдiк дeнe
Kecre 7 -
шыныктыpу («уы^^ жaттыFулapынын кeшeнi, мeлшepлeнгeн физикaлык жaттыFулap, cпopттык oйындap, Стpeльник эдici бoйыншa тыныc aлу гимнacтикacы, БуIeйкo; мaccaж); физиoтepaпиялык eмдeу (жoFapFы тыныc жoлдapынын топтык лoкaлизaциялaнFaн ультpaкYлгiн cэулeлeнуi; ультpaжoFapы жиiлiктeгi элeктpoмaгниттiк epiCT¡H жepгiлiктi eмд¡к scepi; ультpaдыбыcтык тepaпия; гaльвaнизaция физиoтepaпeвт¡к scep eту apкылы ^paK™ aз к^тты тoкпeн; жapык тepaпияcы; жoFapы тыныc aлу жoлдapынын ингaляцияcы); гaлoaэpoзoльдык тepaпия (тузды шaxтa); oкcигeнoтepaпия (onen кoктeйлi); кocымшa пaтoлoгияны eмдeу.
Бaлaлapды кeшeндi eмдeу жsнe caуыктыpу y^1^ aэpopecпиpaтopлык eмдeу ЖYpгiзiлeдi - б^л кылкaн жaпыpaкты aFaштapдaн (тeppeнкуp, cпopттык oйындap) caябaк aймaFындa климaтoтepaпия, гaлoaэpoзoльдык тepaпия (тузды шaxтa), oкcигeнoтepaпия (onen кoктeйлi). 7-кecтeдe гaлoaэpoзoльды тepaпияны кaбылдaу бoйыншa бaлaлapды бeлу кepceтiлгeн.
Гaлoaэpoзoльдiк Iepaпияны кaбылдaу бoйыншa бaлaлapды бeлу
^pcTOH eту жиiлiгi Бaлaлapдын «ны Eмшapa ганы
2018ж., n-1006 2019ж., n- 1548 2018ж. 2019ж.
1 peт 973 (96,72%) 1454 (93,93%) 9730 14540
2 peт 396 (39,36%) 597 (38,57%) 3960 5970
БapлыFы 1369 2051 13690 20510
7-кecтeдe кepceтiлгeндeй, гaлoaэpoзoльтepaпияны caуыктыpудa бoлFaн бapлык бaлaлap aлды, oлapдын ¡ai^e eкi peт куpc aлFaн eмдeлуш¡лeдe бoлды (2018 жылы 39,36% жsнe 2019 жылы 38,57%). Сoнымeн ^ap, зepттeу ЖYpгiзу кeзeнiндe 100% жaFдaйдa бaлaлap oкcигeнoтepaпия (oттeгi кoктeйлi)
aлды, eмдiк дeнe шыныктыpумeн жsнe тыны^ aлу гимнacтикacымeн aйнaлыcты.
Aэpopecпиpaтopлык eмдeудeн бacкa физиoтepaпия Koлдaнылды. 8-кecтeдe кoлдaнылaтын физиoтepaпия sдicтepi бoйыншa бaлaлapды бeлу кepceтiлгeн.
KeCTe 8 - AnnapanH физиoIepaпия эдiстepi бoйыншa бaлaлapды бeлу
№ Aтaуы Пaциeнттepдiн caны Eмшapa caны Бipлiк caны
2018ж. 2019ж. 2018ж. 2019ж. 2018ж. 2019ж.
1 Инфляция 164 325 1583 1954 1583,0 1954,0
2 УФС 517 124 4552 1120 6828,0 1680,0
3 ЖЖУТ (УВЧ) 251 314 1184 1656 1776,0 2484,0
4 УДТ (УЗТ) 7 3 70 17 175,0 42,5
5 Элeктpoфopeз 134 170 737 941 1474,0 1882,0
6 Биoптpoн 298 671 1386 3150 4158,0 9450,0
БapлыFы: 1371 1604 9512 8838 15994,0 17492,5
ШипaжaйдaFы бaлaлapдblн бacым тепш^м физиoтepaпия aлды (2018 жылы 78,2% жэмe 2019 жылы 75,9%.), тонын iшiмдe физиoтepaпия кypcымaм era peт eткeмдep дe бap (2018 жылы 37,4% жэмe 2019 жылы 35,8%).
БaлaлapFa cтoмaтoлoгиялblк кlызмeттep (aybB куи^ым cayыкlтыpy бoйымшa eмдiк-aлдым a^y ic - шapaлap кeшeмi) -caнaция, тicтepдi eмдey ушмылды. Cтoмaтoлoг ayыз куишмын гигиeмacым, тicжeк жэнe oмын бaлaлblк шaкlтaFы acкlымyлapым, ré^aK, жYЙeciмiн aypyлapым aлдым a^y бoйыншa энгiмeлep мeм дэpicтep жYpгiзiлдi. Coзылмaлы жу^лы aypyлapдын oшaктapы тaзapтылды.
Ти1мд1 тaмaктaмy бaлaлapдbl кeшeмдi шипaжaйлык eмдeyдe мiмдeттi бeлiктepдiн 6ÍPÍ бoлып тaбылaды. Шипaжaйдa
Kecïe 9 - Емдву aяктaлFaммaм квй1м coмaтoтип бoйымшa бaлaлapды 6элу
витaмимдepгe, aкyыздapFa, тaбиFи caпaлы eмiмдepдeм, жeмicтepдeм, кeкeмicтepдeм, кYмiмe 2 peт тaмaктaмy paциoмымдa eт, coндaй-aк кымыз, шyбaт бap. KYмдeлiктi мэзip пaциeмттepдiн бapлык мopмaлapым, epeжeлepiм жэнe жeкe epeкшeлiктepiм ecкepe oтыpып, eм-дэмдiк кecтeмeм эзipлeмeдi.
Тyбepкyлeз aypyы бoйыншa кayiп-кaтep тoбымдaFы бaлaлapдa жYpгiзiлгeм шипaжaйлык eмдey кoлaйлbl мэтижe a^yFa мYмкiндiк бepдi, бул бoлaшaктa тyбepкyлeз aypybiHbiH кayпiм aзaйтaды.
Шипaжaйлык жaFдaйдa eмдey aяктaлFaммaм кeйiм бaFaлaмaтым шкaлaлapды пaйдaлaнa oтыpып, физикaлык дaмyды кeшeмдi бaкылay жYpгiзiлдi, 9-кecтe.
Coмaтoтип 2018жыл,п-1006 2019 жыл, п-1548
A6C. caMbi % A6C. caмы %
Mикpocoмaтикaлык 69 6,86 87 5,62
Meзocoмaтикaлык 823 81,81 1300 83,98
Maкpocoмaтикaлык 114 11,33 161 10,40
¥cымылFaм кecтeдeм бaлaлapдын физикaлык дaмyымa кeшeмдi шипaжaйлык eмдeyдiн кoлaйлы мэтижeci кepiмiп ^p. Meзocoмaтикaлык coмoтип пaйызы aйтapлыктaй ecтi, 2018
жылы 28,93% - дaм (caybiFyFa дeйiм) 81,81% - Fa дeйiн (eмдeyдeм кeйiм), 2019 жылы 31,07% - дaн (cayыFyFa дeйiм) 83,98% - Fa дeйiн (eмдeyдeм тешм), 1-cypeт.
30 40 50 60 70 SO 90
Cypeï 1 - 2018-2019 жылдapдaFы шипaжaйлык вмдвугв дбй1мг1 жэмв квтми бaлaлapдын rabiaTOn/irii бoйымшa ca.nbicrbipivia.nbi кepceткiштep
Фтизиoпyльмoмoлoгия бaлaлapды oнaлтy opтaлыFымдa cayыктыpy кypcымaм гешм бaлaлapды жыл бoйы пeдиaтp мeн фтизиaтp бaкылaп oтыpды.
Шипaжaйдaм oibiFapbrnFaMMaM coh б i p жылдaн кeйiм зepттey жYpгiзiлгeм бaлaлapдa (2018 жэнe 2019 жж.) тyбepкyлимгe ceзiмтaлдыктын cипaты тaлдaмды, мэтижeлep 10-кecтeдe rapce™^.
Kecïe 10 - Шипaжaйдaм шыFapылFaммaм coh 6íp жылдaм кв^м Bepuey ЖYpriзiлгeм бaлaлapдa ^epi^^Hre cMna™ тaлдaмып балу
ТMБ инфициpлeнгeндep
3ep^ жыл Он aнepгия Нopмepгия ТMБ имфициpлeмгeмдep ^pbiMFbi кepceткiштep eз гepicciз) БapлыFы
2018 65 911 30 1006
6,46% 90,56% 2,98% 100,0
2019 199 1328 21 1548
12,86% 85,79% 1,36% 100,0
Оcы кecтeдeм шипaжaйлык кeшeмдi eмдeyдeм кeйiм 6ÍP жылдaм кeйiм тyбepкyлимгe ceзiмтaлдыктын тeмeмдeyi бaйкaлaды. Он aмepгияcы мeм мopмepгияcы бap бaлaлapдын пaйызы apтты, 2018 жылы cэйкeciншe 6,46% жэмe 90,56%
(eмдeyгe дeйiм 1,99% жэмe 13,62%), 2019 жылы cэйкeciншe 12,86% жэмe 85,79% (eмдeyгe дeйiм 10,21% жэмe 56,72%), 2-cypeт.
нормергия aiifaiu рет ТМБ гипергия туб.сынаманын керсет.езг. ТМБ инф (вираж) ecyi инф
Сурет 2 - 2018-2019 ж. шипажайлык, емдеуге дейiнгi жэне одан кейЫп туберкулинге сезiмталдык,тын, салыстырмалы керсетюштер!
Маусымдык ЖРВИ, екпежн созылмалы спецификалык емес ауруларынын аскынуынын жи1л1г1 мен узактыты кыскарды, 10-кесте.
Сократились частота и длительность сезонных ОРВИ, обострений хронических неспецифических заболеваний легких, таблица 11.
Кесте 11 - Шипажайдан шыкканнан сон, бiр жылдан кейн ЖРВИ жэне екпенщ спецификалык емес ауруларынын, жиiлiri бойынша балаларды белу
Косымша аурулар 2018 жыл, n-1006 2019жыл, n-1548
жылына 2-3 жылына4-5 жылына 2-3 рет жылына 4-5 рет
рет рет
0кпешн спецификалык емес аурулары 367 36,48% 2 0,20% 486 31,40% 1 0,06%
ЖРВИ, ЛОР- атзаларынын аурулары 634 63,02% 3 0,30% 1057 68,28 2 0,13%
Осы кестеден кер1н1п туртандай, шипажайда сауытудан кей1н жи1 ауыратын балалар 0,5% - дан аз, ЖРВИ ауруынын узактыты жэне екпенщ созылмалы спецификалык емес ауруларынын аскынуы да азайды.
Осылайша, шипажайлык жатдайда туберкулез ауруы бойынша жотары кау1п катер тобындаты балаларды емдеуд1н алдын алу эд1стер1н колдану туберкулезд1н локальд1 турлер1н1н пайда болу мумк1нд1г1н1н алдын алу ушлн ете манызды. Тужырым:
1. Туберкулез ауруы бойынша кау1п-катер тобындаты балалардын денсаулыты айтарлыктай ауыткуларта ие. Бул балалардын физикалык дамуында жеткшказдт байкалды, осындай жетк1л1кс1зд1к микросоматотип1 бар балалардын жартысынан кеб1нде байкалды - 2018 жылы 62,52% жэне 2019 жылы 60,59%, сондай - ак косымша аурулар-екпежн созылмалы спецификалык емес аурулары (2018 жылы 36,68% жэне 2019 жылы 31,45%), жш ЖРВИ жэне ЛОР атзаларынын созылмалы аурулары (55,47% жэне 50,58%). 2018 жэне 2019 жылдары, сондай-ак, анемия (2018 жэне 2019 жылдары 28,73% жэне 24,41%) жэне аллергиялык аурулар (2018 жылы 29,62% жэне 2019 жылы 22,22%). Кептеген балаларда б1рнеше косымша аурулардын бар екендт аныкталды.
2. К,ау1п-катер тобындаты балалардын анамнез1нде спецификалык сипаттаты туберкулез микобактерияларын жуктыру кауп1 айтарлыктай жотары (туберкулез наукастарымен катынас 2018 жылы 26,84%. жэне 10,72%), сондай-ак медико - биологиялык жэне элеуметтк
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Позднякова А.С., Скиба В.П.. Организация лечения детей и подростков в туберкулезных санаторных учреждениях // Инструкция по применению. Учреждение-разработчик: Белорусская медицинская академия последипломного образования. - 2003. - С. 8-12.
факторлармен (кеп балалы отбасылар - 695 (27,2%), ата -анасынын екеу1 де жумыссыздар - 625 (24,5%), б1р ата - анасы жумыссыз - 1654 (64,8%), мигранттардын отбасылары, боскындар-358 (14,0%), маскунемдер-598 (23,4%), толык емес отбасылар-767 (30,0%) курады, мемлекетт1к мекемелерде тэрбиеленетЫ жет1м балалар-345 (13,5%), турмысы темен жатдайда туратын балалар 2098 (82,1%).
3. Туберкулез микобактериясын жуктыртан балалар арасында алташ рет аныкталтан (2018 жылы 10,64% жэне 2019 жылы 3,17%), гиперергиямен (2018 жылы 34,59%, 2019 жылы 10,92%), туберкулин сынамасынын есу1 (2018 жылы 39,17% жэне 2019 жылы 18,99%).
4. Шипажайлык жатдайда кешенд1 емдеу туберкулез ауруы бойынша кау1п-катер тобындаты балалардын жалпы жатдайын айтарлыктай жаксартады. Осылайша, балаларда клиникалык зертханалык талдаулар калыпка келт1р1лд1, ТМБ жуктыртан балаларда туберкулинге сез1мталдыты темендед1 (2018 жылы нормергиясы бар балалардын 13,62% - дан 90,56%
- та дешн, ал он анергиясы 1,99% - дан 6,46% - та дешн, 2019 жылы нормергиясы 56,72% - дан 85,79% - та дешн, ал он анергиясы 10,21% - дан 12,86% - та дешн есп). Сонымен катар, барлык балалар дене салматына косылды, мезосоматикалык соматотип бар балалардын пайызы артты (2018 жылы 28,93%
- дан 81,81% - та дешн, 2019 жылы. ЖРВИ жэне екпешн созылмалы спецификалык емес ауруларынын жишп мен узактыты темендед1 (шипажайда сауыктырудан кешн жи1 ауыратын балалар 0,5% - дан аз).
2 Исаева А.Г., Кажикенова К.О., Куралбаева Г.К., Касенова Л.Ш.. Причины возникновения туберкулеза у детей, проживающих в городе // Фтизиопульмонология. - 2014. -№1(24). - С. 15-17.
3 Русских Н.Ю. Факторы риска развития туберкулеза и особенности клинического течения заболевания у детей
и подростков из социально-дезадаптированных семей: 4 Воронцов И.М., Мазурин А.В. Пропедевтика детских
дисс. ... канд.мед.наук - М., 2008. - 11 с. болезней. - М.: 1996. - 43 с.
ГШ. Сартаева, А.А. Рахышева, М.А. Абланова
РЕЗУЛЬТАТЫ ОЗДОРОВЛЕНИЯ ДЕТЕЙ ИЗ ГРУПП ВЫСОКОГО РИСКА В РЕАБИЛИТАЦИОННОМ ЦЕНТРЕ ФТИЗИОПУЛЬМОНОЛОГИИ
Резюме: В статье отражены современные аспекты применения комплексного подхода в оздоровлении детей из группы высокого риска по туберкулезу. Профилактика и лечение туберкулеза включала специфические и неспецифические методы лечения. Результаты обследования
показали высокую профилактическую эффективность оздоровительных методов лечения, применяемых в детском реабилитационном центре фтизиопульмонологии. Ключевые слова: дети из группы высокого риска по туберкулезу, профилактика туберкулеза, санаторное лечение
G.Sh. Sartayeva, A.A. Rahisheva, M.A. Ablanova
THE IMPORTANCE OF THE CHILDREN'S REHABILITATION CENTER OF PHTHISIOPULMONOLOGY IN THE SYSTEM OF TB CARE AT THE PRESENT STAGE
Resume: The article reflects the modern aspects of applying an integrated approach to the rehabilitation of children from high-risk tuberculosis. Prevention and treatment of tuberculosis included specific and non-specific treatment methods. The survey results showed the high prophylactic effectiveness of the healing
methods of treatment used in the children's rehabilitation center of phthisiopulmonology.
Keywords: children at high risk for tuberculosis, tuberculosis prevention, sanatorium treatment
