«Балалар аурулары» пәнінде белсенді оқыту әдістері мен түрлерін қолдану Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

МЕДИЦИНСКОЕ И ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2016 УДК 61 (07)

А. Т. Бектурсунова, А. С. Ахаева, Г. С. Айтмукушева, Б. О. Малдакасова

«БАЛАЛАР АУРУЛАРЫ» ПЭН1НДЕ БЕЛСЕНД1 ОКЫТУ ЭД1СТЕР1 МЕН ТYРЛЕРIН КОЛДАНУ

к;араFанды мемлекеттiк медицина университетi №1 Балалар аурулары кафедрасы (K;араFанды, ;азакстан)

Бул макалада медициналык жорарры оку орындарында белсенд1 окытудык, каз1рг1 заман талабына сай, эд1стер1 мен турлер1н колдану ерекшел1ктер1не толык сипаттама бер1лген. В1л1м алушылар, алынран б1л1мдер1н талдай отырып, ез1нН алран кезкарасын тэж1рибеде керсете алура, есте сактауына, кэс1би б1л1кт1л1ктер1н жет1лд1руд1 камтамасыз етед1. В1л1м алушылардык танымдык эрекеттер1н арттыру аркылы шырармашылык ойлауды калыптастырып, корытындылауды уйренед1.

Клт сездер: интербелсенд1 эд1стер, турлер, балалар аурулары, инновациялар, клиникалык жардайды шешу, релд1к, 1скерл1к ойындар, кейс -эд1с1

К^рп кезде егеме^ елiмiзде бiлiм берудщ жака жуйеа жасалып, элемдi бiлiм алу ке^сппне баFытталуда. ХХ I Fасырдык жак -жакты зерделi дарынды талантты адамын калыптастыру баFытындаFы бiлiм берi мэселесi мемлеке^здщ басты назарыкда.

К^рп заманауи кезНнде медициналык жоFарFы оку орындарында белсендi бiлiм беру жуйеанде, окытудык эр тYрлi эдiс тэалдерщ колдана отырып, бiлiктi ак халатты абзал жакдар дайындауда ерекше мэн беруде [2]. ;азакстан Республикасынык президент Н. Назарбаев «Б^м берумен катар Fылымды жетiлдiру Республикамыздык бэселекелестiкке кабтетт 30 мемлекеттiк катарына кiрудiк басты шарттарынык бiрi» деп керсетшген [3]. Медициналык жоFарFы оку орындарында белсендi окыту эдiстерiн колдану бул -

окытушымен бiлiм алушылардык арасындаFы езара карым -катынасты жэне ю эрекеттi жетiлдiру. Жумыстык максаты: «Балалар аурулары» пэынде белсендi окыту эдiстерi мен тYрлерiн колдана отырып, б^м алушылардык келесi макызды компентенцияларын -б^мш, даFдысын, игерiмiн, ез бетiнше жеттуге умытылысын калыптастыру. Медициналык жоFарFы оку орыкдарында осы максаттарFа жету Yшiн Президенттiк Жолдауында атап керсетiлгендей окытушылар инновация мен окытудык жака техникасын жэне белсендi эдiс тэсiлдердi колдана бту [3]. Вiлiм алушылардык «Балалар ауруларын » окудаFы жоFарFы мотивациямен камтамасыз ету, медициналык кемектiк бшкт даFдыларын бекiту жаFдайлы тэсiлдердi жакдандыру: нактылы жаFдайды анализдау, тэжiрибелiк мэселелердi шешу, окиFаларды талдау. К^рп кезде «№1 Балалар аурулары » кафедрасында бiлiм алушыларFа келесi белсендi эдютер мен тYрлердi колданылады:

1. П^р талас -оку пiкiр таластары б^м алушылардык тэртiп бойынша немесе ез пшрлерш, ойларын, оку мэселесi бойынша жорамалдарын езара алмастыратынын керсетедi.

2. Эвристикалык экгiме - Эвристикалык эдютерге бiлiм алушылардык жака бiлiмдi ез бетЫше iздеу максатында жYргiзiлетiн экпмелер, зертханалык жумыс тапсырмалары жатады. 1с -эрекеттщ бул тYрi ужымдык талкылау жоспарынан кейiнгi бiлiм алушылардык ез безмен окытушынык нускауынсыз тэжiрибелiк тапсырмаларды орындайтынын болжайды.

3. «МиFа шабуыл » Верiлген эдiс, кYPделi мэселелердi шешу бойынша ой туындауFа баFытталFан, кYPделi тапсырмаларFа пiкiр таластар уйымдастыру барысында койылFан тапсырмаларды бiрiгiп шешу YPДiсiне негiзделген. Тапсырмада пэнаралык сурак немесе кэсiби макызы бар тапсырма болуы мYмкiн. «МиFа шабуыл » эдiсi бiлiм алушылардык жоFарFы белсендi санынык тартылып катысуына мYмкiн бередк Верiлген эдiстi сабактык эртYрлi кезекдернде KOлдануFа: жака бiлiмдi енгiзу Yшiн, бiлiмдерiн аралык бакылауда сапалы мекгеруге, алFан бiлiмдерiн шыкдауFа мYмкiндiк бередi [5].

4. Релдiк, «ккерлк» ойындар - Ойын iс -эрекет тур^ ойыннык iскерлiк, елiктеушiлiк, релдк эртурлi тYрлерiн пайдаланып, бiлiм YPдiсiнде пэндiк аFымында эртурлiлiктi енгiзуде оку мэселеан шешуде берiлген пэндi окытуда жаFымды мотивацияларын калыптастырады. Ойын б^м Yрдiсiнде бiлiм алушылардык белсендiлiн жiгерлендiредi жэне тiптi ек пассивтiлердi тартады.

5. Кейс -эдiсi ( СаБв study) - экономи-калык, элеуметтк, турмыстык немесе баска да кYрделi жаFдайлардык сипаттамаларында

колданылатын б^м берудщ техникасы. Бiлiм алушылар кейспен жумыс жасау кезiнде болашак мамандыктарына байланысты iздеу, эртYрлi бiлiм салала - рында косымша акпараттарды талдау жумыстарын жYзеге асырады. Кейс эдкт баска техникаларFа караFанда курамына езге кYPделi емес таным эдiстерi юрепжн керсетуге болады.

ОFан кiредi: моделдеу, жYЙелiк талдау, кYPделi эдiс, ой тэжiрибесi, сипаттау эдiстерi, классификациялары, тюр талас, ойын эдiстерi жэне т. б.

6. Жобалар эдiсi - К^рп заманауи педагогикалы; технологиялар арасында бiлiм алушылар жобалык iс -эрекеттерi негiзгi кузiреттiлiктерiн калыптастыруда бiлiм алу -ен манызды адекватты максат болып табылады. Жобалар эдiсi жеке дамып келе жаткан дамушы технологиялар ретЫде, эсiресе жеке iс -эрекеттердщ нэтижелерЫ баFалау жэне жобалай алу, мэселелердi табу жэне шешу, ез бетнше ойлай бiлуге, шыFармашылык бастамалары, б^м алушылардын танымдык даFдыларын дамыту неган жаткызуFа болады. Жобалар эдiсi б^м алушылардын ез бетiнше iс -эрекеттерне, эсiресе белгiлi уакыт аралыFында жеке, жуптык, топтык орын -дайтын iс-эрекеттерiне Yнемi баFытталFан.

Окыту эдiстерi бул -тапсырылFан

максаттар мен мндеттерге жетуге баFытталFан, окытушы мен б^м алушылардын арасындаFы дYние танымдылыFы мен кабтетттИн арттыруFа, тэрбие жэне таным процессы жетiлдiруге жэне ез Yлесiн коса алатын, алFа коЙFан мЫдеттерЫ шешу Yшiн уйымдастырылFан iс эрекеттердщ бiр жолы. Окыту тYрi - окудын мазмунынын болуы жене оны жеткiзу эдiсi. «Балалар аурулары » пэнiнiн тэжiрибелiк сабаFында кебiнесе релдiк «юкерлк ойындар колданылады » топ б^м алушылардын барлыFынын релдiк катысуы (наукас бала, ата -ана, емхана дэр^ер^ аурухана дэрiгерi, жеке маман, кабылдау белiмiнiн дэрiгерi, эксперт т. б.) [4]. Ойыннын релдiк тYрлерi оку мэселесiн шешуде жаFымды мотивацияларын калыптастырады. Ойын процессiнде окытушы, ойын жуйеанде кaбылдaнFaн шешiмдерiн, iстеген ю -

эрекеттерiн бaFaлaп, ойын aяктaлFaннaн кейiн мiндеттi тYPде туындaлFaн киыншылыктaрFa талкылау жYргiзiледi.

Осылайша iскерлiк ойындар б^м алушылардын жинaлFaн бiлiмдерi мен дaFдылaрын колдaнуFa ез iстеген жумыстарын анализдау кaбiлеттiлiктерiн тексеруге, жaлпылaуFa жэне корытындылaуFa, ездiгiнен

дамуFа мYмкiндiк бередк Рeлдi ойындардын онды кезендерiнiн 6ipi, бiлiм алушылар сценарийдiн авторлары болып табылады, баскалардын ойларын TYCiHin жэне кабылдап eздерiн кезкарастарын дэлелдеп корFайды.

Ойын бiлiм YPДiсiнде бiлiм алушылардын белсендшИн жiгiрлендiредi жэне TinTi ен пассивтiлердi де тартады. ЖоFарFы оку орнында окытудын белсендi эдiстерiмен турлерЫщ колдану тиiмдiлiгi карастырылады. Бул эдю бойынша оку Yрдiсiнде окытушы мен 6miM алушымен рeлi аныкталынады. Окытудын белсендi эдiсi, бiлiм алушылардын танымдык белсендшИн дамыта отырып, жетiлдiруге Yлесiн косуда. Окытудын белсендi эдiстерiмен тYрлерiн талдай отырып, iскерлiк даFдыларын калыптастыру баFытында, мiндеттерiн орындау барысында, б^м алушылардын eзiндiк iскерлiгi мен даFдыларынын орындалуын камтамасыз етедi.

Бiлiм алушылардын ездИнен оку жэне eзiндiк кабтеттернщ калыптасуында тиiмдi эдiс ретiнде оларды проблемалык баFдарда окыту (РВ L - Problem-Based-Learning) eзектi болып табылады. TBL эдiсiнiн тиiмдiлiгiн рольдiк тренингтерде колдану барысында баFалау болып табылады жэне оларды дэстYрлi окыту эдiстерiмен салыстыру. CBL кeбiнесе ситуациялык есептердi шыFару кезiнде колданылады [5]. 6рбiр бiлiм

берушiнiн ен негiзгi мшдет^ эрбiр бiлiм алушынын, бiлiм алуFа деген кызыFушылыFын арттырып, эрбiр б^м алушынын шыFармашылык шабытынын тууына жаFдай жасау. Осынын негiзi Казакстан Республикасын калыптастыру eмiрлiк мамандыFын аныктау жэне онын eмiрге деген дурыс газкарасын калыптастыру. Казiргi бiлiм беру саласындаFы окытудын осы озык технологияларын менгермейнше сауатты жан -жакты дамыFан болу мYмкiн емес КараFанды мемлекеттiк медицина университетЫщ «№1 Балалар аурулары» кафедрасында окытудын белсендi эдiстерiнiн бiрi - топтык баFытталFан окыту (TBL) эдiсi колданылады.

ЗЕРТТЕУ ЭД1СТЕР1 ЖвНЕ МАТЕРИАЛДАРЫ

«Балалар аурулары » пэнi бойынша «Жалпы медицина » факультетiнiн тeртiншi курс бiлiм алушылары Yшiн, топтык баFытталFан окыту эдiсi жуйелi турде уйым -дастырылFан. TоптаFы 10 б^м алушыларды бес бестен ею топка бeлiп, эрбiр топтын тeраFасы мен хатшысы таFайындалады. Топтык баFытталFан окытуды (ТВ L) жYргiзудiн барысы: алдымен бiлiм алушылардын жеке

дайынды^ын тексеру ушн бiрдей декгейде: «жеке дайынды^ын баFалайтын тест » (ЖДБТ) eткiзiледi, одан кейiн, 8p6ip топка «топтык дайындыFын баFалайтын тест » ( ТДБТ) Yлестiрiледi. Дайындыктык декгейн аныктау Yшiн тест нэтижелерi баFаланып (ЖДБТ+ТДБТ) талкыланFаннан кейiн, ситуациялык тапсырма -ларды орындайды. ¥сынылFан сурактарды окытушымен бiрге талдап, шешу жолдарын карастырады .Топтык окыту Yрдiсiнiк монито -ринг жYргiзiледi. Бiлiм алушылардык б^м алуFа деген кызыFушылыFын арттырып шырармашылык шабытынык белсендiлiгiн, топпен жумыс ютеу даFдысын жетiлдiредi.

КОРЫТЫНДЫ

Осы эдiстердi колдана отырып, эрбiр бiлiм алушынык жеке рeлiн жэне топтаFы барлык мYшелерiн тутас баFалап, eткiзген сабактык тиiмдiлiгiн тeменгiдей тужырымдауFа болады:

1. Б^м алушылардык алFырлык, тап -кырлык, шапшандык касиеттерiн дамытады .

2. ©з ойын жэне iстеген iс -эрекеттерiнiк нэтижесiн баFалап жетiлдiредi.

3. Iскерлiк даFдыны калыптасуына, кабшеттшИн арттыруFа кeмектеседi.

4. Бiлiм алушылар мэселелердi тауып, топпен бирге шешудi уйренiп, бiлiмiн терекдетедi.

5. Б^м алушылар танымдык даFдыларын кекейтiп, белсендтИн жiгер -лендiредi; Белсендi эдiстердi мекгеру барысында негiзгi кузыреттiлiктердi шындап, дамытып казiргi заман талабына сай, бэсекеге кабшетт елiмiздiк дамуына Yлес косатык ак халатты абзал жандар маманы болып шыFуына мYмкiндiк бередк

ЭДЕБИЕТ

1 Газизова Г. М. Использование методов интерактивного обучения как фактор успешного овладения студентами профес -сиональными компетенциями //Труды МЭЛИ. -2008. - №7. - С. 8.

2 Интерактивный метод обучения в медицинском вузе на примере ролевой игры /А. И. Артюхина, Е. Б. Марымова, Ю. А. Македонова, И. В. Фирсова //Успехи современного естествознания. - 2014. - №4. -С. 122-126.

3 Назарбаев Н. А. Казакстан Республикасынык Президент 2006 жылы ЛН. Гумилев атындаFы Еуразия ¥лттык университетЫде «Инновациялар мен оку бiлiмдi жет^ру аркылы бiлiмдi экономикасы » такырыбындаFы дэрiсi. - Астана, 2006. - 315 б.

4 Пашковская И. Н. Разработка и внедрение инновационных образовательных технологий в образовательный процесс при введении в действие новых ФГОС ВПО: Метод. рекоменд. для профессорско -преподавательского состава /И. Н. Пашковская, Н. И. Коро -лева. - СПб.: Изд-во СПбГУСЭ, 2011.- 103 с.

5 Сарсенбаева С. С. Медициналык жоFарFы оку орындарындаFы белсендi окыту эдютерк Оку куралы / С. С. Сарсенбаева, Ш. Х. Рамазанова, Н. Т. Баймаханова. - Алматы, 2011. - 216 б.

REFERENCES

1 Gazizova G. M. Ispol'zovanie metodov interaktivnogo obuchenija kak faktor uspeshnogo ovladenija studentami professional'nymi kompetencijami //Trudy MJeLI. - 2008. - №7. -S. 8.

2 Interaktivnyj metod obuchenija v medicinskom vuze na primere rolevoj igry /A. I. Artjuhina, E. B. Marymova, Ju. A. Makedonova, I. V. Firsova //Uspehi sovremennogo estestvoznanija. - 2014. - №4. - S. 122-126.

3 Nazarbaev N. A. Kaza^tan Respublikasynyк Prezidenti 2006 zhyly LN. Gumilev atyndaFy Eurazija ¥lttyк universitetinde «Innovacijalar men o кu bilimdi zhetildiru arкyly bilimdi jekonomikasy» ta ^rybyndary dэrisi. -Astana, 2006. - 315 b.

4 Pashkovskaja I. N. Razrabotka i vnedrenie innovacionnyh obrazovatel'nyh tehnologij v obrazovatel'nyj process pri vvedenii v dejstvie novyh FGOS VPO: Metod. rekomend. dlja professorsko-prepodavatel'skogo sostava /I. N. Pashkovskaja, N. I. Koroleva. - SPb.: Izd-vo SPbGUSJe, 2011. - 103 s.

5 Sarsenbaeva S. S. Medicinal zhoFarFy oкu oryndaryndaFy belsendi oкytu эdisteri: Oкu ^raly / S. S. Sarsenbaeva, Sh. H. Ramazanova, N. T. Bajmahanova. - Almaty, 2011. - 216 b.

Поступила 12.05.2016

A. T. Bektursunova, A. S. Akhaeva, G. S. Itmukushova, B. O. Maldakasova

THE USE OF ACTIVE METHODS AND KIND OF LEARNING IN THE DISCIPLINE OF «PEDIATRICS»

Department of chiddren diseases №1 of Karaganda state medical university (Karaganda, Kazakhstan)

This article describes in detail the use of particular methods and forms of active learning in higher medical institutions meeting modern requirements. The students analyse the knowledge and attitudes; in practice, it provides the improvement of professional qualifications. Students learn, through the formation of creative thinking and synthesis, improve the cognitive functions.

Keywords: interactive methods, shapes, children's illnesses, innovation solutions clinical situations, role-playing, business games, case-method

А. Т Бектурсунова, А. С. Ахаева, Г. С. Айтмукушева, Б. О. Малдакасова

ПРИМЕНЕНИЕ АКТИВНЫХ МЕТОДОВ И ВИДОВ ОБУЧЕНИЯ ПО ДИСЦИПЛИНЕ «ДЕТСКИЕ БОЛЕЗНИ» Кафедра детских болезней №1 Карагандинского государственного медицинского университета (Караганда, Казахстан)

В статье описаны особенности применения методов и форм для активного обучения в высших медицинских учебных заведениях, отвечающих современным требованиям. Обучающиеся, анализируя полученные знания и взгляды, на практике совершенствуют профессиональную квалификацию. Студенты медицинского профиля через формирование творческого мышления и обобщения, учатся повышению познавательной деятельности.

Ключевые слова: активные методы и формы обучения, интерактивные методы, детские болезни, инновации, решение клинических ситуации, ролевые игры, кейс -метод