Научная статья на тему 'БЎЛАЖАК ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ЎҚИТУВЧИСИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР'

БЎЛАЖАК ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ЎҚИТУВЧИСИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

86
63
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Жисмоний тарбия / соғлом / спорт / ёшлар / педагогк / тадқиқот / инновацион / ўқитувчи ва “устоз-шогирд”. / Physical education / health / sports / youth / pedagogy / research / innovation / teacher and “teacher-student”.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — М .Н. Шерматов

Бўлажак жисмоний тарбия ўқитувчиларига жисмоний тарбия мазмунини илмий асосда ўргатиш, унинг ташкилий ва технологик асосларини модернизациялаш, келажакда ривожланиш тенденцияларини ишлаб чиқиш ҳақида фикир юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INNOVATIVE APPROACHES TO DEVELOPING THE PROFESSIONAL COMPETENCE OF A FUTURE PHYSICAL EDUCATION TEACHER

The idea of teaching the content of physical education to future physical education teachers on a scientific basis, modernization of its organizational and technological foundations, development of future development trends was discussed.

Текст научной работы на тему «БЎЛАЖАК ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ЎҚИТУВЧИСИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР»

БУЛАЖАК ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ УЦИТУВЧИСИНИНГ КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН

ЁНДАШУВЛАР

М .Н. Шерматов

Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Булажак жисмоний тарбия укитувчиларига жисмоний тарбия мазмунини илмий асосда ургатиш, унинг ташкилий ва технологик асосларини модернизациялаш, келажакда ривожланиш тенденцияларини ишлаб чикиш хакида фикир юритилган.

Калит сузлар: Жисмоний тарбия, соFлом, спорт, ёшлар, педагогк, тадкикот, инновацион, укитувчи ва "устоз-шогирд".

INNOVATIVE APPROACHES TO DEVELOPING THE PROFESSIONAL COMPETENCE OF A FUTURE PHYSICAL EDUCATION TEACHER

M. N. Shermatov

Teacher of Chirchik State Pedagogical Institute

ABSTRACT

The idea of teaching the content of physical education to future physical education teachers on a scientific basis, modernization of its organizational and technological foundations, development of future development trends was discussed.

Keywords: Physical education, health, sports, youth, pedagogy, research, innovation, teacher and "teacher-student".

КИРИШ

Президентимиз Ш.М.Мирзиёев томонидан "Жамиятимизда соFлом турмуш тарзини шакллантириш, ахолининг, айникса, ёш авлоднинг жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунтазам шуFулланиши учун замон талабларига мос шарт-шароитлар яратиш хамда жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантиришга" йуналтирилган кенг куламли ишларни амалга оширишда касбий масалаларга алохида тухталиб утилган ва шу каби мухим вазифалар белгиланди1. Бунда касбий фаолият ижтимоий мазмунини, булажак жисмоний маданият мутахассисларнинг касбий махоратларини шакллантиришда

инновацион таълим мазмуни мухим ахамият касб этади. Ана шу мазмун ва мохиятни булажак жисмоний тарбия укитувчиларига етказиш, уларни реал хаётга, касбий компетентлик талабларига тула жавоб бера оладиган этиб тайёрлаш замонавий Олий таълим муассасалари зиммасига жамиятимиз томонидан куйилган талабдир.

Ана шу нуктаи-назардан Республикамизда олий таълим тизимини тубдан такомиллаштириш, мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг устувор вазифаларидан келиб чиккан холда кадрлар тайёрлаш мазмунини тубдан кайта куриш ва такомиллаштириш мухим вазифа хисобланади1.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Ёшларни жисмоний тарбиялаш жараёни самарадорлигини ошириш муаммоси буйича илмий-методик адабиётлар тахлили ушбу сохада ишлаётган мутахассисларнинг унга катта эътибор каратишларидан дарак беради. Укув муассасаларидаги укув жараёни талабаларнинг чукур назарий билим, интеграл тайёргарлик куникмалари ва малакалари хамда зарур спорт малакасини олишга йуналтирилган булиши керак. Бунга факат ижодий ёндашган холдаги илмий изланувчанлик асосида инновацион педагогик методлар оркали эришиш мумкин.

Булажак жисмоний тарбия укитувчиларига жисмоний тарбия мазмунини илмий асосда ургатиш, унинг ташкилий ва технологик асосларини модернизациялаш, келажакда ривожланиш тенденцияларини ишлаб чикиш педагогика фани олдида турган долзарб масалалардан биридир. Бунда инновацион фаолиятнинг максади жамият томонидан белгиланиши хамда унинг натижаси жамият манфаатлари билан боFликлиги, ёшларни ижтимоий муно-сабатлар томон йуллаши, ижтимоий тажриба орттириш учун инсондаги табиий имкониятларни руёбга чикаришни талаб этади.

Бугунги кунда педагогика сохасида янги илмий йуналиш - педагогик инновация ва таълим жараёнини янгилаш FOяларининг пайдо булиши натижасида укитувчининг педагогик фаолиятида хам янги йуналиш -«у^итувчининг инновацион фаолияти» тушунчаси пайдо булди.

У^итувчининг инновацион фаолияти - узлуксиз равишда янгиликлар асосида таълим-тарбия жараёнини ташкил этишдан иборат булиб, муайян вакт давомида шаклланиб, такомиллашиб борадиган жараён хисобланади. Жисмоний тарбия укитувчиларининг инновацион фаолиятининг асосий белгилари куйидагиларда уз ифодасини топади:

1) ижодий-изланувчанлик фаолияти фалсафасини жисмоний тарбия концепциялари билан уЙFунлаштириш;

2) педагогик тадкикот методларини такомиллаштириш, инновацион педагогик технологияларни ва амалда куллаш;

3) назарий ва амалий муаллифлик концепцияларини яратиш кобилиятига эга булиш, ташаббускорлик ва изланувчанликни раFбатлантириш;

4) янгиликларга доимий равишдав интилиш, педагогик тажриба-синов ишларини дастурлаштириш ва амалга оширишни таъминлаш;

5) илFор инновацион тадкикотчи-педагоглар методик тажрибаларини узлаштириш, "Устоз-шогирд" макомини такомиллаштириш ва амалиётда куллаш;

6) педагогик жамоатчилик билан ижодий хамкорлик, хамкасб мутахассислар билан изланувчанлик фаолиятини такомиллаштириб бориш;

7) амалий тажрибалар юзасидан узаро фикр алмашиш, методик ва амалий ёрдам курсата олиш;

8) Укув жараёнида юзага келадиган турли зиддиятларни олдини олиш, дарс интизомига салбий муносабатдаги болалар билан алохида иш олиб бориш;

9) таълимдаги инновацион педагогик ва ахборот технологияларини дарс жараёнларига жадал татбик этиш, уларни махаллий шароитга мослаштира олиш;

10) Укувчилар билан дустона муносабатни карор топтириш, яъни болаларни севиш.

НАТИЖАЛАР

Инновацион фаолият тушунчаси инновация, инновацион жараён каби тушунчалар билан чамбарчас боFлик. Шу сабабли бу тушунчалар мазмунини изохламасдан туриб, инновацион фаолият мазмунини англаш мумкин эмас.

Инновация - маълум бир фаолият майдонидаги ёки ишлаб чикаришдаги технология, шакл ва методлар, муаммони ечиш учун янгича ёндашув ёки янги технологик жараённи куллаш, олдингидан анча муваффакиятга эришишга олиб келиши маълум булган охирги натижадир. Демак, инновацион технологияларнинг асосий негизи - укитувчи ва таълим олувчиларнинг белгиланган максаддан кафолатланган натижага хамкорликда эришишлари учун олдиндан таълим жараёнини лойихалашдир.

Бугун таълим тизимидаги инновацияларни куйидагича таснифлаш маъкулланмокда:

- фаолият йуналишига караб (педагогик жараёндаги, бошкарувдаги);

- киритилган узгаришларнинг тавсифига кура (радикал, модификацияланган, комбинацияланган);

- узгаришлар куламига кура (локал, модулли, тизимли);

- келиб чикиш манбаига кура (шу жамоа учун ички ёки ташкаридан олинган).

Педагогик инновациянинг максади - кам маблаF ёки куч сарфлаб таълим самарадорлигига эришишдан иборат. Яъни, таълим самарадорлиги - укувчилар томонидан укитилаётган барча фанлардан Давлат таълим стандарт (ДТС)лари талаблари даражасидаги билим, куникма ва малака (БКМ) ларни эгаллашни назарда тутилади. Бошка турли-туман уз-узидан пайдо буладиган янгиликлардан фаркли уларок, инновация бошкарилувчи ва назорат килинувчи узгаришлар механизмини ташкил этади.

МУ^ОКАМА

Жисмоний тарбия укитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлашда педагогик технологияларни яратиш заруратининг ошиши, педагогик (таълим, тарбия) жараёнда укувчи фаолиятини бошкариш учун лойихаланган жисмоний тарбия дарсларининг баркамол шахс тарбиясига йуналтирилиши билан узвий боFликликда амалга оширилади.

Инновацион фаолият укитувчининг барча муваффакиятини белгиловчи асосий фаолият булиб, у шахснинг касбий, методик махоратини сифатли кайта куриш демакдир.

Укитувчиларнинг инновацион фаолиятга тайёргарлиги уч боскичда амалга оширилади:

• янгиликни педагогик фаолиятда куллашдан аввал олдинги даврдаги фаолиятини тахлил килиш;

• инновацион фаолиятнинг фаол шаклланиш даврини тахлил килиш;

• педагогик жараёнга янгилик киритилиб булгандан кейинги даврдаги фаолиятни тахлил килиш ва натижани бахолаш.

Жисмоний тарбия укитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлашдан максад - укитувчининг янгиликка интилувчанлиги, уз устида мустакил ишлаш куникмаси ва малакасини шакллантириш, замонавий педагогик технологиялар, интерфаол методлардан фойдаланиб, дарс ва дарсдан ташкари машFулотларни утказиш малакасини такомиллаштиришдан иборат.

Инновацион фаолият - илмий изланишлар, ишланмалар яратиш, тажриба-синов ишлари олиб бориш ёки бошка фан-техника ютукларидан фойдаланган холда янги педагогик-технологик жараён ёки янги такомиллаштирилган усул ва

услубларни яратишдир. Инновацион фаолиятнинг асл мазмуни амалда янги педагогик технологиянинг шаклланиши булиб, унинг натижаси инновация сифатида юзага келган ихтирони лойихдга, лойихдни технологияга айлантиришга йуналтирилган фаолиятдир.

ХУЛОСА

Хулоса килиш мумкинки, инновацион фаолият - илмий изланишлар, ишланмалар яратиш, тажриба-синов ишлари олиб бориш, кам маблаF ёки куч сарфлаб таълим самарадорлигига эришишдан иборат ва замонавий таълим талаблари ва жамиятнинг таълим муассасалари зиммасига куяётган масъулиятли вазифаларни бажаришда инновацион таълимнинг роли ва ахдмияти ортиб бораверади.

REFERENCES

1. Achilov, T., & Zufarov, T. (2019). Improvement Of Combined Actions Of Greco-Roman Style Wrestlers Taking Into Account The Specifics Of Competitive Activity. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(12), 1913-1917.

2. Choriyev, I. (2019). Efficiency Of The Model Of Formation And Development Of Readiness For Pedagogical Design In The Conditions Of Information And Communication Technologies. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 7(12), 624-629.

3. Karaev, V. S. (2020). Competence And Competent: Different Approaches And Interpretations. International Journal for Innovative Engineering and Management Research, 9(9), 202-206.

4. Mamatkulov, R. S., Khudoyberganov, J. S., Yusupbaeva, A. S., & Umaralieva, D. U. (2020). Features of formation of readiness of future teachers for innovative activity by means of information technologies. International Journal for Advanced Research in Science & Technology, 10(06), 1-3.

5. Атабеков, Ф. У., Худойберганов, Ж. С., & Шукурллаев, Ж. М. (2020). Жисмоний тарбия дарсларида волейбол спорт турини ургатишда харакатли уйинлардан фойдаланиш. Малака ошириш тизимида спорт буйича мутахассисларнинг касбий компетентлиги механизмини такомиллаштириш: муаммолар ва ечимлар, 212-214. 2.

6. Ачилов, Т. С. (2020). Оздоровительный бег, принципы самостоятельной тренировки. Maktab va hayot, 4(152), 43-44.

7. Караев, В. (2020). Физкультурно-спортивная деятельность как средство оптимизации подготовки профессионально-педагогических кадров. ACTA NUUz, 1(4), 79-81. 11.

8. Караев, В. Ш. (2020). Педагогические условия как фактор повышения профессиональной компетентности педагога физической культуры. Проблемы современной науки и образования, 6(151), 55-58.

9. Караев, В. Ш. (2020). Развитие профессиональной компетенции тренера в образовательном пространстве повышение квалификации. The World Of Science And Innovation, 1(1), 236-241.

10. Musurmanov, P., & Shermatov, M. (2020). Innovative Approaches To Developmant Of The Professional Competence Of Future Teachers. A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal, 1(1), 557-560

11. Зокиров, У. М. (2020). Эркин курашчиларнинг умумий ва махсус жисмоний тайёргарликларини такомиллаштириш усуллари. Academic Research in Educational Sciences, 1 (2), 306-314

12. Хабибуллаев, С. Х., & Зуфаров, Т. У. (2020). Профилактика заболеваний средствами физической культуры. Academic Research in Educational Sciences, 1 (2), 315-324

13. Хонкелдиев, Ш. Х., Закиров, У., & Меликузиев, А. А. (2020). Эффективность разработанной методики повышения физической подготовленности юных борцов вольного стиля. Наука сегодня вызовы и решения, 1(1), 114-115

14. Нурматов, Ф. (2019). Пути преодоления стресса спортсменами в спортивной соревновательной деятельности. ACTA NUUz, 1(2), 36-39.

15. Нурматов, Ф. А. (2020). Использование средств профессионально -прикладной физической культуры для улучшения уровня подготовки студентов вузов. Мугаллим, 2(1), 165-169.

16. Султанов, А. И., & Исламбоев, С. А. (2020). Вариативность физической подготовки дзюдоистов на этапе углубленной специализации. Вестник науки и образования, 10(88), 82-85.

17. Abdulaxatov, A. R., & Sultonov, A. I. (2020). Bo'lajak jismoniy tarbiya o'qituvchilarida kasbiy-madaniy munosabatlarni shakllantirish (kurash misolida). Maktab va hayot, 3(151), 20-21.

18. Чориев, И. Р., & Караев, В. Ш. (2020). Педагогическое проектирование физкультурно-спортивной деятельности будущих специалистов. Academic Research in Educational Sciences, 1 (2), 333-341.

19. Шукурллаев, Ж. М. (2020). Укувчи-ёшларни волейбол спорт турига танлаб олишнинг методик хусусиятлари. Academic Research in Educational Sciences, 1 (2), 342-348.

20. Shukrullayev, J. M. (2019). 7-14 yoshli maktab o'quvchilarini voleybol sport turiga tanlab olishning metodik xususiyatlari. Мугаллим, 2(1), 153-156.

21. Shermatov, M. (2020). Bo'lajak jismoniy tarbiya o'qituvchilarini tayyorlashda innovatsion yondashuvlar. Xalq ta'limi, 1(3), 78-83

22. Musurmanov, P., & Shermatov, M. (2020). Innovative Approaches To Developmant Of The Professional Competence Of Future Teachers. A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal, 1(1), 557-560

23. Akhatov, L.K., Rasulov, A.N., Mirzorakhimov, O.K., Sharipov, M.L., & Ibrokhimov, F.A. (2020). The Outlookings of Religious and Sufism in Teaching of Abdurakhman Jami. Journal of Critical Reviews, 7(17), 112-116

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.