Научная статья на тему 'БЎЛАЖАК ТАСВИРИЙ САНЪАТ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ КАСБИЙ ТАЙЁРЛАШ НАЗАРИЯСИ'

БЎЛАЖАК ТАСВИРИЙ САНЪАТ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ КАСБИЙ ТАЙЁРЛАШ НАЗАРИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

161
77
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Санъат / педагогика / касб / дидактика / таълим / Art / pedagogy / profession / didactics / education.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Онахон Манноповна Жабборова

Мақолада бўлажак тасвирий санъат ўқитувчиларини касбий тайѐрлаш назарияси ва унинг ўзига хос хусусиятлари таҳлил қилинган, мазкур масалага доир методик тавсиялар тақдим этилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THEORY OF PROFESSIONAL TRAINING OF FUTURE FINE ART TEACHERS

The article analyzes the theory of professional training of future teachers of fine arts and its specific features, provides methodological recommendations on this issue

Текст научной работы на тему «БЎЛАЖАК ТАСВИРИЙ САНЪАТ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ КАСБИЙ ТАЙЁРЛАШ НАЗАРИЯСИ»

БУЛАЖАК ТАСВИРИЙ САНЪАТ УЦИТУВЧИЛАРИНИ КАСБИЙ

ТАЙЁРЛАШ НАЗАРИЯСИ

Онахон Манноповна Жабборова

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика укитувчи

АННОТАЦИЯ

Маколада булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий тайёрлаш назарияси ва унинг узига хос хусусиятлари тахлил килинган, мазкур масалага доир методик тавсиялар такдим этилган.

Калит сузлар: Санъат, педагогика, касб, дидактика, таълим.

THEORY OF PROFESSIONAL TRAINING OF FUTURE FINE ART

TEACHERS

Onaxon Mannopovna Jabborova

Chirchik State Pedagogical of Tashkent region

ABSTRACT

The article analyzes the theory of professional training of future teachers of fine arts and its specific features, provides methodological recommendations on this issue.

Keywords: Art, pedagogy, profession, didactics, education.

КИРИШ

Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 26 мартдаги "Маънавий-маърифий ишлар тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Карорида "Санъатнинг барча турлари воситасида маънавий-ахлокий мезонлар, миллий ва умуминсоний кадриятларнинг устуворлигига эришиш" вазифаси белгиланди[1]. Шу жихатдан олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларининг касбий тайёрлаш назарияси муаммоларини тадкик этиш, унинг мезонларини белгилаш хамда миллий ва умуминсоний кадриятлар асосида такомиллаштириш долзарб булиб турибди.

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 3 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий тайёрлаш назарияси масалалари миллий педагогикамиз ва хорижий мамлакатлар педагогикасида муайян даражада тадкик этилган [2,3]. Айни пайтда, мазкур масаланинг миллий педагогикамиздаги асослари етарли даражада тадкик этилган эмас. Шу сабабли бу уринда эътиборингизни олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий тайёрлашнинг назарий асосларига эътиборингизни тортамиз.

1. Касбий-назарий билим бериш. Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларига назарий билим бериш асосларини куйидагилар ташкил этади:

- тасвирий санъатнинг асослари буйича педагогик, назарий ва компетенциявий билимлар мажмуини бериш;

- тасвирий санъат асосларига доир педагогик меросни ва унинг асосий манбаларини чукур укитиш;

- тасвирий санъат таълимига доир Шарк ва Гарб педагогик тажрибалари билан чукур таништириш;

- тасвирий санъат укитувчиларининг илгор ва индивидуал педагогик тажрибалари билан булажак укитувчиларни чукур таништириш.

Бундай ёндашув асосида булажак тасвирий санъат укитувчиларини назарий билимлар билан куроллантиришнинг имкониятлари кенг.

2. Касбий-компетенция билан цуроллантириш. Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий- компетенция билан куроллантириш асослари куйидагилардан иборат:

- булажак укитувчиларнинг тасвирий санъат ва чизмачиликка доир иктидорини максадли ривожлантириш;

- булажак тасвирий санъат укитувчиларида назарий билим ва амалий куникмаларни куллай олиш малакасини шакллантириш;

- булажак тасвирий санъат укитувчиларининг касбий куникмаси, малакаси ва фаоллигини уйгун равишда амалиётга йуналтириш;

- булажак тасвирий санъат укитувчиларини ижодий лаёкатини устириш ва уларда ижодкорлик тажрибасини таркиб топтириш.

Мазкур асослар булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий-компетенция билан куроллантиришда мухдм имкониятлар хдсобланади.

3. Булажак тасвирий санъат уцитувчиларига назарий билим бекриш дидактикаси. Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат

укитувчиларига назарий билим дидактикасининг асоларини куйидагилар ташкил этади:

- тасвирий санъат ва чизмачилик йуналишлари буйича мутахассислик фанларини чукурлаштирилган тарзда укитиш;

- умумпедагогик фанларининг тасвимрий санъат асосларига йуналтирилган тарзда укитиш;

- мустакил таълим ва аудиториядан ташкари машгулотларнинг имкониятларидан унумли фойдаланиб кушимча машгулотлар, тренинглар ва ижодий ишлар тахлилларини утказиш;

- илмий-касбий тугараклар воситасида булажак тасвирий санъат укитувчиларининг педагогик куникма ва малакаларини ривожлантириш.

4. Булажак тасвирий санъат укитувчиларининг профессиограммаси масаласи. Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларининг касбий тайёргарлигини аниклаш буйича профессиограммани ишлаб чикиш зарурият булиб турибди. Бизнинг ёндашувимизга кура, мазкур профессиограмманинг асосларини куйидагилар ташкил килади:

- тасвирий санъат асослари буйича назарий, амалий ва кампетенциявий билимларга эга булиш;

- тасвирий санъат таълими буйича укитиш ва педагогик малакани эгаллаш;

- тасвирий санъат таълими, дидактикаси ва амалиётини чукур билиш;

- таълим тизимида таълим олувчиларнинг тасвирий санъатга булган кизикиши, иктидори ва хохишларини аниклаш, уларни ривожлантириш буйича куникмага эга булиш;

- педагогик ижодкорлик кампетенциясини эгаллаш.

Ушбу эхтиёж ва талаблар асосида булажак тасвирий санъат укитувчиларининг касбий тайёргарлигини текшириш ва бахолаш мумкин. Бунинг учун мутахассислик ва умумпедагогик фанларни укитишда мавзулар буйича профессиограммага доир тушунчалар, куникмалар ва малакалар бериб бориш такозо этилади.

5. Булажак тасвирий санъат уцитувчиларини касбий-назарий тайёрлаш манбалари. Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий-назарий тайёрлашнинг асосий манбалари куйидагилардан иборат:

- миллий педагогик мерос;

- тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлаш тажрибаси;

- тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашга доир илмий, педагогик ва амалий тадкикотлар;

- таълимга оид хужжатларда тасвирий санъат укитувчиларига куйиладиган талаблар.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Бу манбалар олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъакт укитувчиларини тайёрлашнинг бирламчи асоси хдсобланади. Айни пайтда, назарий ва умумпедагогик таълим чукурлаштирилган тарзда укитилиши мухим манбадир.

Эътибор берилса, олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини касбий-назарий тайёрлаш мухим йуналишларга эга. Шу сабабли бу борада куйидагилар таклиф этилади:

- мутахассислик ва умумпедагогик фанларнинг тасвирий санъат асослари буйича чукурлаштирилган дастурлар асосида укитиш;

- укув материалларини дарслик каби шаклларидан ташкари электрон-модулли, масофавий таълимни ва индивидуал компьютерли технологияларни ишлаб чикиш ва жорий этиш;

- иктидорли талабалар билан алохида ишлаш ва уларни тасвирий санъат укитувчиси муаммоларини илмий урганишга жалб этиш;

- укитиш жараёнида назария ва амалиёт уйгунлигига эришиш.

ХУЛОСА

Буларнинг барчаси булажак тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашда назарий асоларга катъий таяниш кераклигини такозо этади. Чунки бу борадаги назарий ёндашувлар куйидаги имкониятларга эга:

- билим бериш;

- укитишнинг самарали метод ва технологиялари билан куроллантириш;

- касбий компетенцияни шакллантириш;

- булажак укитувчиларни амалий фаолиятга йуналтириш.

- Олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлаш назарияси буйича хорижий мамлакатлардан мухим тадкикотлар амалга оширилган. Айни пайтда, хар бир мамлакат уз хусусиятларидан келиб чикиб, назарий масалаларни специфик жихатдан хал килган. Шу маънода бизнинг ёндашувимизга кура, олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашнинг

назариясини белгилашда мазкур масалага доир Шарк ва Гарб педагогик тажрибаларини, таълим бериш асосларини ва дидактик таъминотини уйгун кабул килиш максадга мувофик булади.

- Мазкур масала буйича биз томонимиздан кузатиш ва тахлил ишлари амалга оширилмокда. Унда тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашнинг мазмуни, педагогик таянчлари, илмий омиллари, компонентлари, профессиограммаси ва диагностикаси масалаларига асосий эътибор каратилмокда. Бунинг учун амалдаги таълим бериш назарияси ва материаллари тахлил килиниб, улар янги технологияларга асосланган тушунчалар хамда ёндашувлар билан тулдирилиши мухим йуналиш сифатида кабул килинган.

- Кези келганда шуни эслатиб утиш жоизки, олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашнинг назарий масалаларини аниклаштириб олмасдан амалий натижаларга эришиш кийин. Чунки бу борадаги назария бевосита касбий таълим бериш ва касбий тайёрлаш муаммоларига ечим беради. Бу борадаги миллий ва хорижий илмий тажрибалар мувофиклаштирилиши максадга мувофик булади.

- Шундай килиб, олий педагогик таълим жараёнида булажак тасвирий санъат укитувчиларини тайёрлашнинг назарий масалаларини янгича ёндашувлар асосида тадкик этиш зарурат булиб турибди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг "Маънавий-маърифий ишлар тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ^арори.// www.ziyonet.uz

2. Аннамуратова С. К. Художственно-эстетическое воспитание школьников Узбекистана. -Т., 1991.

3. Беда Г.В. Живопись и её изобразительные средства. - М., 1988.

4. Усмонов Н. Булажак бошлангич синф укитувчиларини миллий гоя таргиботига тайёрлашнинг педагогик асослари. -Т., 2016.

5. Мардонов, Ш. К., & Жаббарова, О. М. (2020). ЗАДАЧИ УРОКОВ ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОГО ИСКУССТВА В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ. Academic Research in Educational Sciences, 1 (3), 862-870.

6. Tojiboeva Gulmira Rifovna, Pulatova Dildora Turgunovna. Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 209-215.

7. Мусурмонов Рахматулла, Мусурманова Малуда. Укитувчиларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришда инновациялар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 777-783.

8. Жабборова, О. Н., & Умарова, З. А. (2021). "ТАРБИЯ" ФАНИНИ КЛАСТЕР УСУЛИДА У^ИТИШДА ПЕДАГОГИК КОНФЛИКТЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШ. Academic Research in Educational Sciences, 2(1), 582-587.

9. Жабборова, О. М., & Чимпулатова, Ч. Д. (2021). БОШЛАНГИЧ ТАЪЛИМДА "ТАРБИЯ" ФАНИНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИДА УКДГИЛИШИ. Academic Research in Educational Sciences, 2(1), 562-566.

10. Жабборова, О. М., & Тошпулатова, Д. М. (2021). Бошлангич синф укитувчиларига куйиладиган талаблар. Academic research in educational sciences, 2(2), 575-582.

11. Умарова, З. А. (2021). Бошлангич таълим дидактикаси. Academic research in educational sciences, 2(2), 556-562.

12. Ochilov Fariddun Izatulloyevich, Methods of teaching natural sciences to primary school pupils on the basis of a competent. Palarch's Journal Of Archaeology Of Egypt / Egyptology 17(6) (2020), ISSN 1567-214x. 14520-14539 бетлар.

13. Fariddun Izatulloyevich Ochilov, "Atrofimizdagi olam" va "Tabiatshunoslik" darslarini kompetensiyaviy yondashuv asosida tashkil etish jarayonini modellashtirish. The Journal of Academic Research in Educational Sciences, 1(4), (2020). ISSN 2181-1385. VOLUME 1, ISSUE 4. December 2020. Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804. Academic Research, Uzbekistan 2020. 624-629 бетлар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.