CC BY
27Ж
Асылбаев М%рат Бацтияррлы,
КР Зацнама институты Лингвистика орталыгыныц Аударма секторыныц жетекшг гылыми щызметкерг, экономика жэне бизнес магистр1
я
Мешаное Талгат Егтбащлы,
КР Зацнама институты Лингвистика
орталыгыныц НКА жэне халыщаралыщ шарттар жобаларына гылыми лингвистикалыщ сараптама секторыныц кгшг гылыми щызметкерг
КАЗАКСТАННЬЩ БОЛАШАГЫ - КАЗАК Т1Л1НДЕ
Елiмiз тэуелшздтн алганнан берi «Мен казакпын!» деп бас кетергеннен бастап, арада жиырма жылдан астам уакыт еттi. Осы азды-кептi уакытта елiмiз кептеген жетiстiктерге, белестерге жете бшдь Халыктыц элеуметтiк жагдайы жаксарып, зац, енеркэсiп, гылым, экономика, денсаулык сактау салалары ез алдына даму Yстiнде. Алайда, «Жаман айтпай - жаксы жок», - дегендей бYгiнгi ^ннщ езектi мэселершщ бiрi - тш мэселесi болып отыр.
Конституцияныц 7-бабына сэйкес Казахстан Республикасында казак тiлi мемлекеттiк тiл болып табылады. Сонымен катар, мемлекеттiк ^йымдар мен жергшкп езiн-езi баскару органдарында орыс тiлi ресми тYрде казак тшмен тец колданылады.
«Казахстан Республикасындагы тш туралы» 1997 жылгы 11 шшдеде кабылданган Казахстан Республикасыныц Зацына сэйкес (б^дан эрi - Тiл туралы зац), мемлекетпк тiл - б^л мемлекетпц бYкiл аумагында когамдык катынастардыц барлык саласында колданылатын мемлекеттiк баскару, зац шыгару, сот iсiн жYргiзу жэне iс кагаздарын жYргiзу тш.
Казахстан Республикасыныц Президентi - Елбасы Н^рс^лтан Эбш^лы Назарбаев 2012 жылгы 14 желтоксандагы «Казакстан-2050» Стратегиясы калыптаскан мемлекеттiц жаца саяси багыты» атты езiнiц жылсайынгы Казахстан халкына Жолдауында 2050 жылга дейiнгi ^лттыц жаца саяси багытыныц негiзгiлерiнiц бiрi реннде мемлекеттiк тiлдiц дамуын белгiледi.
Тэуелшзд^щ рухын аскактаткан тiл мэртебесiн кетерудеп аукымды iстiц басы-касында Yнемi Мемлекет басшысы Н^рс^лтан Эбш^лы Назарбаевтыц жеке езшщ жYPуi ж^ртты Yнемi жарык Yмiтке жетелейдi.
Эзiнiц жогарыда аталган Жолдауында Елбасы: «Жауапкершшкп тiл саясаты казак ^лтын бiрiктiрушi басты факторлардыц бiрi болып табылады. Казак тш - бiздiц рухани негiзiмiз. Бiздiц мiндетiмiз - оны барлык салада белсецщ пайдалана отырып дамыту. Бiз ^рпактарымызга бабаларымыздыц сандаган буыныныц тэжiрибесiнен етiп, бiздiц де Yйлесiмдi Yлесiмiзбен толыга тYсетiн казiргi тiлдi м^рага калдыруга тиiспiз. Б^л - езш кадiрлейтiн эрбiр адам дербес шешуге тиiс мiндет. Мемлекет ез тарапынан мемлекеттiк тiлдiц позициясын ныгайту Yшiн кеп ж^мыс аткарып келедi. Казак тшн кецiнен колдану женiндегi кешендi шараларды жYзеге асыруды жалгастыру керек» деп атап керсеткен [1].
Мемлекетпк тiлдiц мэртебесiн арттыруга жэне оны жацгыртуга эрi дамытуга эдiлет органдары да тiкелей Yлес косады. Атап айтканда, Эдiлет министрлiгiнiц жанындагы Казакстан Республикасы Зацнама институтыныц Лингвистика орталыгы зац жобалары мен халыкаралык шарттар жобаларыныц казак жэне орыс тiлдерiндегi мэтiндерiнiц тещупн^скалылыгы белiгiнде гылыми лингвистикалык сараптама жYргiзедi.
Сонымен бiрге Эдшет министрлiгiнiц басшылыгы мемлекеттiк тiлге деген бакылауды ешкашан
№5 (41) 2015 ж. Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
да босацсытпауга тырысады. Б^л максаттарда тещупщскалылыктыц проблемалык мэселелерi 2013 жылгы 22 карашада Премьер-Министр Кецсешнде еткен семинар-кецес аясында, Мемлекеттiк тiл саясатын одан эрi дамыту комиссиясыныц отырысында, 2014 жылгы 7 карашада еткен Мемлекеттiк органдардыц зац кызметтершщ Yйлестiру кецесшщ отырысында, Институт Министрлшпен бiрлесiп Парламент депутаттарыныц, Президент Экiмшiлiгi, Парламент Палаталары аппараттары, Премьер-Министр Кецсеш, баска да мемлекетпк органдар мен ^йымдар екшдершщ катысуымен еткiзген децгелек Yстелдер мен семинарларда кетерш талкыланды. Осы ю-шаралардыц барысында зац терминдершщ колданылу, оларды бiрiздендiру мэселелерi де каралды, зац жобаларын мемлекеттiк тiлде эзiрлеу мYмкiндiктерi де айтылып, оларды эзiрлеу бойынша к¥ВДы ^сынымдар берiлдi.
Алайда осы багытта жYргiзiлетiн ж^мыстар элi кеп. Бiз казак тiлiн жацгыртуды жYргiзуге тиiспiз. Каза^ тiлi емiрдiц барлык саласында Yстемдiк етiп, кез келген ортада ^нделшт катынас тiлiне айналуга тиiс. Бiздiц алдымызда мемлекеттiк тiлдi ^лттык идея дэрежесiне кетеру мшдет т^р. Сол идея тецiрегiне зиялы кауым екiлдерi дYниеге, саясатка кезкарастарындагы езгешелiктерге карамастан, кай партияга жататындарына да карамастан, бiрiгiп эрекет етулерi керек деп ойлаймыз.
Елбасы айткандай: <^з барша казакстандыктарды бiрiктiрудiц басты факторы болып табылатын казак тшшщ одан эрi дамуы Yшiн барлык кYш-жiгерiмiздi салуымыз керек...» [2].
Б^дан баска, мемлекеттiк тiлдi жаппай игерумен бiрге ^лттык абыройга негiзделген казак патриотизмшщ релi мен мэнi артуда. Патриотизм азаматтардыц саяси мэдениетiнде кершю табады жэне ол мемлекет ^шшщ, халык бiрлiгi мен мемлекет тугастыгыныц кайнар кезi ретiнде болатыны бэрiмiзге мэлiм. Отандастарымыз мемлекеттiк тiлдi бшу - патриоттык борыш деп тYсiне отырып, осы мойындайды.
Тiлге деген кезкарас, халыкка деген кезкараска тец болады. Сондыктан да, б^л мэселеш ^мытпауга тиiспiз. Казак тiлi мемлекет шшде жаппай пайдаланылатын тiлге айналганда жэне нагыз мемлекет тiлi децгешне кетерiлгенде, бiз ез отанымызды Казак мемлекет деп сенiммен айта аламыз!
ПайдаланылFан эдебиеттер тiзiмi
1. Казакстан Республикасыныц Президентi - Елбасы Н.Э. Назарбаевтыц «Казакстан-2050» стратегиясы калыптаскан мемлекеттщ жаца саяси багыты» атты Казакстан халкына Жолдауы
2. КР Президентшщ 2011 жылгы 29 маусымдагы Жарлыгымен бекiтiлген «Тiлдердi дамыту мен колданудыц 2011-2020 жылдарга арналган мемлекеттiк багдарламасы
3. «Казакстан Республикасындагы тiл туралы» 1997 жылгы 11 шiлдедегi Казакстан Республикасыныц Зацы.
Мацалада цазац тШшц мзртебеане, болашагы мен мацызына цатысты мэселелер туралы свз цозгалган.
Ty^h свздер: мемлекеттт ты; мемлекеттж тшдщ мэртебеЫ; тецтYпнYCцалылыц.
В статье затронуты проблемы касающиеся статуса, будущего и значимости казахского языка. Ключевые слова: государственный язык; статус государственного языка; аутентичность.
The article discusses the problems related to the status, future and significance of the Kazakh language Keywords: state language; status of the state language; authenticity.
Мурат Бацтиярулы Асылбаев,
КР Зацнама институты Лингвистика орталыгыныц Аударма секторыньщ жетекшi гылыми кызметкер^ экономика жэне бизнес магистрi
Талгат Егшбайулы Мушанов,
КР Зацнама институты Лингвистика орталыгыныц НКА жэне халыкаралык шарттар жобаларына гылыми лингвистикалык сараптама секторыныц кiшi гылыми кызметкерi
Цазацстанныц болашагы - цазац тышде
Асылбаев Мурат Бактиярович,
ведущий научный сотрудник сектора перевода Центра лингвистики Института законодательства РК, магистр экономики и бизнеса
Мушанов Талгат Егинбаевич,
младший научный сотрудник сектора научно-лингвистической экспертизы проектов НПА и международных договоров Центра лингвистики Института законодательства РК
Казахский язык - будущее Казахстана
Assylbayev Мurat,
leading researcher of the sector of translation of Linguistic center of Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan, master of economics and business
Mushanov Talgat,
junior researcher of the sector of research linguistic expertise of legal acts and international agreements of Linguistic center of Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan
Kazakh language Kazakhstan's future
