CC BY
30
Мщашева Анар Абайханцызы,
Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттыщуниверситетШц экологиялыц жэне кзсгпкерлгк щущыщ кафедрасыныц мецгерушШ, зац гылымдарыныц докторы, профессор
Роза Егешцызы Бужттова,
КР Зац шыгару институты К^щыщтыщ мониторинг орталыгыныц талдау жэне щущыщтыщ мониторинг секторыныц жетекшг гылыми щызметкерг
КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЬЩ «ЖАСЫЛ ЭКОНОМИКАГА» КЭШУ ЖЭНШДЕГ1 Т¥ЖЫРЫМДАМА АЯСЫНДА ШАГЫН СУ ЭНЕРГЕТИКАСЫН К¥КЫКТЫК КАМТАМАСЫЗ ЕТУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
Казахстан Республикасыньщ «жасыл экономикага» кешу жвнiндегi т^жырымдамада Казацстанныц электр энергетикасын дамытудыц жэне экологиялыц проблемаларын шешудщ басым багыттарыныц бiрi - жацартылатын энергетика ресурстарын пайдалануга жэне энергия жэне ресурсты жинацтау багдарламаларын iске асыруга ерекше назар аударылуда. Сонымен, м^нда былай деп аталып вткен, ягни «жасыл» технологиялардыц бэсекеге цабшеттшп жылдам всуде жэне баламалы энергетиканыц квптеген технологиялары таяудагы болашацта дэстYрлi квздермен салыстырганда электр энергиясы вндiрiсшщ нег^рлым шыгынсыз тэсшдерш ^сынады. БYгiнгi ^ннщ взiнде мемлекетпк саясат саласында взгерютердщ жогары царцыны белгiленген. Стратегия-2050 амбициялы мацсаттар цояды: электр энергетикасында: баламалы жэне жацартылатын электрэнергиясыныц Yлесi 2050 жылга царай 50 пайызга жетуге тиiс; энергия тшмдшгшде 2008 жылгы бастапцы децгеймен салыстырганда, 2015 жылга царай ЖЮ-нщ энергияны цажетсiнуiн 10 пайызга жэне 2020 жылга царай 25 пайызга азайту жвншдеп мiндет т^р [1]. Казацстанда жацартылатын энергетика ресурстарыныц элеует (су энергиясы, жел жэне ^н энергиясы) аса мацызды. Бiрац б^ган царамастан, Казацстанда баламалы энергияны шыгару процент жалпы саннан 0,4% гана ц^райды.
М^ндай жагдайда, бiрiншi кезекте шагын
су энергетикасы объектiлерiн дамыту цажеттiгi орын алатындыгы свзсiз, б^л мынадай факторларга байланысты.
Бiрiншiден, Казацстанныц табиги жагдайы шагын су энергетикасын еш ауыртпалыцсыз дамытуга мYмкiндiк береди Осылайша, Елдiц оцтYCтiк облыстарыныц тау езендерiнде су энергиясы ресурстарыныц шамамен 65%-ы шогырланган. Алынган зерттеулерге сэйкес Казацстан Республикасыныц жалпы су элеует жылына 170 млрд. кВт.саг., техникалыц т^ргыдан iске асыру мYмкiндiгiн - 62 млрд. кВт.саг, оныц iшiндегi шагын ГЭС элеуетi шамамен 8,0 млрд. кВт.саг. багалауга болады [2]. КР-да шагын су энергетикасыныц да айтарлыцтай элеуетi бар. Республикада ^зацтыгы 10 км-ден асатын 2174 взен бар, олардыц жалпы ^зацтыгы 83.2 мыц км-ден асады. ¥зацтыгы 10-нан 50 км-ге дейiн жететiн взендердщ саны 1889 (86.9%) ц^райды, 50-ден 100 км-ге дейiн - 130 (6%), 100 км-ден астам - 155 (7.1%). Осылайша, шагындардыц санатына 90%-га жуыгы жатады, б^л оларды шагын су энергетикасы цажеттiлiктерi Yшiн пайдаланудыц экономикалыц т^ргыдан орындылыгын айцындайды. [3, 17 б.].
Екiншiден, шагын су энергетикасы объектшершщ ж^мыс iстеуi экономикалыц жагынан тиiмдi болып табылады, вйткенi шагын ГЭС жэне шагын бвгетшз ГЭС электр энергиясын вцщрудщ твмен взiндiк ц^ны бар... ГЭС каскадын салу ц^рылыстыц толыц квлемде аяцталуын кYтпей, цуаттарды кезец-
кезецмен юке сосуды жYзеге асыруга мYмкiндiк беред^ бiрiншi агрегаттардыц iске ^осылуы мен электр энергиясын алуды жеделдетедi, сондай-а^ ^ор ^айтарымы мен ^аржы салымдарыныц тиiмдiлiгiн арттырады [2].
Yшiншiден, шагын ГЭС жэне шагын бегетшз ГЭС бас^а энергия кездерiмен салыстырганда ^оршаган ортага ец аз ауырпальщ тYсiредi [2]. Осылайша, ГЭС пайдалану кезiнде С02 ^ыс^аруыныц орын алатыны бащалады. Екiншi мацызды аспект, энергияны ендiруден бас^а, ГЭС су тас^ындарыныц алдын алу Yшiн пайдалануы мYмкiн [4]. Б^дан бас^а, б^л жерде ^алдыщтарды кэдеге жарату проблемасы жо^. Ал ГЭС-тыц ^ар^ынды дамуы уа^ыт ете келе жылу электр станцияларыныц ^уаттылыгын азайтуга жэне атмосферага шыгарындылардыц децгешн темендетуге, сондай-а^ болаша^ ^рпагымыз Yшiн кемiрсутектi отынныц ^орын са^тауга мYмкiндiк бередi.
Тертiншiден, шагын ГЭС жобаларыныц инвестициялыщ тартымдылыгы бар. Атап айщанда, Каза^станда шагын ГЭС Yшiн, оныц iшiнде Каза^стандагы балама энергияны дамытуга инвестициялар салуды жоспарлайтын шетелдш инвесторлар Yшiн ^олданылуы жоспарланатын тарифтер аса тиiмдi болып табылады [4].
Бесшшщен, шагын ГЭС элеуетi елдщ шалгай ещрлерш, энергия пайдаланудыц тыгыздыгы темен ецiрлердi дамыту Yшiн ^олданылуы мYмкiн. Каза^станда электр тарату желшерш тарту ете тиiмсiз болатын бiр^атар шалгай ещрлердщ бар екенi барлыгымызга мэлiм, ейткенi б^л энергияны тасымалдау кезiнде елеулi шыгынга экеп согады, эртYрлi багалаулар бойынша олар 10-14%-ды [5].
Алтыншыдан, шагын су энергетикасы объектшершщ к¥рылысы жергiлiктi халыщтыц емiр CYPУ децгей мен ж^мыспен ^амтылуына ыщпал етедi.
Жетiншiден, осы саланыц ^ар^ынды тYPде дамуы мемлекетiмiздiц халыщаралыщ ^атынастардагы беделiн арттырады, ейткенi Казахстан Республикасыныц ^оршаган ортаны ^оргау жешндеп халыщаралыщ келiсiмдердi орындау бойынша мiндеттемелерiнiц iске асырылуына ыщпал ететiн болады.
Керсетiлген факторлар мемлекеттщ шагын су энергетикасын дамытудагы ^ызыгушылыгын арттырды (Алматы, Жамбыл жэне Оцгуспк Казахстан облыстарында белгiленген ^уаттылыгы кемiнде 100 МВт шагын ГЭС К^рылысыныц жобаларын эзiрлеу жэне iске асыру бойынша ж^мыстарды жалгастыру кYтiлуде [2]), алайда, б^л ретте аталган багыттыц
^кыщтыщ ^амтамасыз етiлуi жеткiлiктi тYPде сэйкес емес болып отыр. Су кодексi, Экологиялыщ кодекс, «Жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды ^олдау туралы» 2009 жылгы 4 шшдедеп Казахстан Республикасыныц Зацы сия^ты негiзге алынатын нормативтiк актшерде шагын су энергетикасы объектiлерi туралы ю жYзiнде ештеце айтылмаган.
Осылайша, 2003 жылгы 9 шiлдедегi КР Су кодексiнiц 104-бабында су объектшерш жэне су шаруашылыгы к¥рылыстарын су энергетикасы Yшiн пайдаланудыц жалпы ^агидалары белгiленген. Онда су объектiлерiн жэне су шаруашылыгы к¥рылыстарын су энергетикасы Yшiн пайдалану уэкiлеттi органмен жэне бас^а да мYДделi мемлекеттiк органдармен, ал сел ^ауш бар аудандарда - азаматтыщ ^оргау саласындагы уэкшетп органмен келiсу бойынша экономиканыц бас^а салаларыныц мYДделерiн, суларды кешендi пайдалану жэне оларды ^оргау талаптарыныц са^талуын ескере отырып, арнайы су пайдалану тэртiбiмен жYзеге асырылады деп бектлген.
Сонымен ^атар су объектiлерiндегi су энергетикасы жэне су техникалыщ ^рылыстарды пайдаланатын ^йымдар Yшiн мiндеттер белгшенген. Олар мыналарды:
1) ауыз сумен жэне шаруашылы^-т^рмысты^ сумен жабдыщтау басымдыгын са^тай отырып, су ^оймаларын толтырудыц жэне босатудыц белгiленген режимiн;
2) езендердщ жайылмалары мен атырауларында балыщ ресурстарын са^тау жэне ^дайы молайту Yшiн шешушi мацызы бар езендер мен су ^оймаларыныц учаскелерiндегi балыщ шаруашылыгыныц ^ажеттшгш;
3) кемелер мен салдардыц кедергiсiз етiкiзiлуiн;
4) белгшенген табигат ^оргау, санитарлыщ-эпидемиологиялыщ жэне авариялыщ су жiберулерiнiц жузеге асырылуын ^амтамасыз етуге мiндеттi.
Егер су ^оймаларын толтыру жэне босату нэтижешнде туындаган су объектiлерi табиги децгешнщ езгеруi салдарынан жеке жэне (немесе) занды т^лгаларга зиян келтiрiлсе, кшэлшер Казахстан Республикасыныц зандарына сэйкес оны етеуге мiндеттi.
2007 жылгы 9 ^ацтардагы КР Экологиялык; кодексiнiц «Атом, жылу жэне су электр станцияларын орналастыруга ^ойылатын экологиялыщ талаптар» атты 205-бабында электр энергетика объектiлерiне ^ойылатын экологиялыщ талаптарды бекiтетiн нормалар ^амтылган. Осылайша 3-тарма^та су электр станцияларын орналастыру, жобалау жэне салу
кезiнде тшсп ещрлердщ электр энергиясына накты кажеттш, аумактыц сейсмикалыгы мен объекпш орналастыруга арналган жердiц рельеф^ жалпы алганда ^оршаган ортадагы елеут тYрдегi терiс езгерiстердi болгызбауды камтамасыз ететiн ормандар мен жерлердi сактау, есiмдiктер мен жануарлар дYниесi ресурстарын тиiмдi ^оргау женiндегi шаралар толык ескерiлуге тиiс деп белгiленген.
Жобалану жэне салыну Yстiндегi электр станциялары Yшiн ^оршаган ортага эмиссиялардыц нормативтерш сактау оларды пайдалануга кабылдау кезше карай камтамасыз етiлуге тиiс.
«Жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау туралы» 2009 жылгы 4 шiлдедегi Казакстан Республикасыныц Зацында да су энергетикасы объектiлерiн саралау жок. Зацныц 1-бабы 1-тармагыныц бурышы редакциясында шагын су энергетикасы объектiлерi жацартылатын энергия кездерше жататын едi: «жацартылатын энергия кездерi -табиги жаратылыс процестерi есебшен Yздiксiз жацартылатын энергия кездерi, олар мынадай тYрлердi камтиды: кун сэулесшщ энергиясы, жел энергиясы, куаты отыз бес мегаватта дейiнгi ^ондыргылар Yшiн судыц гидродинамикалык энергиясы; геотермальдык энергия:
топырактыц, жерасты суларыныц, езендердiц, су айдындарыныц жылуы, сондай-ак бастапкы энергия ресурстарыныц антропогендiк кездерi: биомасса, биогаз жэне электр жэне (немесе) жылу энергиясын ендiру Yшiн пайдаланылатын органикалык калдыктардан алынатын езге де отын». Казiргi редакциясында «куаты отыз бес мегаватта дейiнгi ^ондыргылар Yшiн» деген сездер «Казакстан Республикасыныц кейбiр зацнамалык актiлерiне жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау мэселелерi бойынша езгерiстер мен толыктырулар енгiзу туралы» 2013 жылгы 4 шшдеп Казахстан Республикасыныц Зацымен алып тасталды.
Аталган зацда шагын су энергетикасы объектшерш реттеу жацартылатын энергия кездерш пайдалануга байланысты катынастарды жалпы реттеу шецберiнде жYзеге асырылады.
«Жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау саласындагы мемлекеттiк реттеу» атты 2-тарауда жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау саласындагы мемлекеттiк реттеудiц максаттары мен нысандары бекiтiлген: экономиканыц энергияны кажетсiнуi мен электр жэне жылу энергиясын ендiру секторыныц цоршаган ортага эсерш азайту жэне электр жэне (немесе) жылу энергиясын ендiру кезiнде жацартылатын энергия кездерш
пайдалану Yлесiн улгайту Yшiн жацартылатын энергия кездерiн пайдалана отырып, электр жэне (немесе) жылу энергиясы ецщрюше колайлы жагдай жасау.
Электр жэне (немесе) жылу энергиясын ендiру Yшiн жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау саласындагы мемлекеттiк реттеу мыналарды:
- жацартылатын энергия кездерiн пайдалану объектшерш орналастыру жоспарын бекiтудi жэне юке асыруды;
- тiркелген тарифтердi белгiлеудi;
- атаулы кемек усынуды;
- жацартылатын энергия кездерiн пайдалану саласында казакстандык кадрларды даярлау мен о^ытуга жэне гылыми зерттеулер жургiзуге жагдайлар жасауды;
- техникалык реттеудц
- жацартылатын энергия кездерiн пайдалану саласындагы нормативтш кукыктык актiлердi кабылдауды камтиды.
Жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау саласындагы мемлекеттiк реттеу мына негiзгi:
1) жацартылатын энергия кездерш пайдалану бойынша объектiлердi салу жэне оларды пайдалану Yшiнколайлы жагдайлар жасау;
2) жацартылатын энергия кездерш пайдалана отырып электр жэне (немесе) отын энергиясын шыгаруды ынталандыру;
3) жацартылатын энергия кездерш пайдалану бойынша объектiлердi жобалауды, салуды жэне пайдалануды жYзеге асыратын зацды тулгаларга Казакстан Республикасыныц инвестициялар туралы зацнамасына сэйкес преференциялар беру;
4) жацартылатын энергия кездерш пайдалану объектшерш бiрыцFай электр энергетикасына, жылу жYЙесiне, электр жэне жылу энергиясыныц нарыFына тиiмдi ыкпалдастыру ушiн колайлы жаFдайлар жасау;
5) Казакстан Республикасыныц парник газдары шыFарындыларын азайту жешндеп халыкаралык мiндеттемелерiн орындауFа жэрдемдесу баFыттары бойынша жузеге асырылады.
АталFан тарауда сонымен катар Казакстан Республикасы Yкiметiнiц, уэкiлеттi органныц -Жацартылатын энергия кездерш пайдалануды колдау
саласындаFы басшылыкты жузеге асыратын мемлекеттiк органныц, облыстардыц, республикалык мацызы бар каланыц жэне астананыц жергiлiктi аткарушы органдарыныц кузыретi бектлген.
«Жацартылатын энергия кездерiн
пайдалануды колдау» деген 3-тарауда Казахстан Республикасыныц Мемлекетпк жоспарлау жYЙесimц к^жаттарында колдау кезделген жацартылатын энергия кездерiнiц ap6ip тда Yшiн он бес жыл колданылатын мерзiммен Казахстан Республикасыныц Yкiметi беютетш тiркелген тарифтердiц бекiтiлу ерекшелiктерi керсетшген. Сонымен м^нда катар Жацартылатын энергия кездерш пайдалану объектiлерi ендiрген электр жэне (немесе) жылу энергиясын сату кезiндегi, Жацартылатын энергия кездерiн пайдалану объектшерш энергия берушi ^йымныц электр немесе жылу желшерше косу, электр жэне (немесе) жылу энергиясын беру кезшдеп мемлекетпк колдау бекiтiлген.
«Корытынды ережелер» деген 4-тарауда Казахстан Республикасыныц жацартылатын энергия кездерш пайдалануды колдау саласындагы зацнамасын б^зганы Yшiн жауаптыльщ белгiленген. 11-бап сiлтемелi болып табылады жэне Казахстан Республикасыныц осы саладагы колданыстагы зацнамасына жYгiнудi талап етедь
Осылайша, шагын су энергетикасы туралы акпаратты анаг^рлым толык керсететiн болып Казахстан Республикасы Yкiметiнiц 2010 жылгы 29 казандагы № 1129 каулысымен бекiтiлген Казахстан Республикасында электр энергетикасын дамыту женiндегi 2010 - 2014 жылдарга арналган багдарлама кала беред^ онда шагын су электр станциялары (СЭС) ^гымы берiледi, ец болмаганда б^л куаты кемiнде 35 мВт ^¥райтын шагын су электр станциялары екендш айтылган [2]. Сонымен катар аталган нормативтiк к¥Кыктык актiде Казакстанда шагын СЭС дамыту болашагы ашып керсетiлген.
Казахстан Республикасы Yкiметiнiц 2013 жылгы 25 казандагы № 43 каулысымен
Казакстанда баламалы жэне жацартылатын энергетиканы дамыту женiндегi 2013-2020 жылдарга арналган ю-шаралар жоспары бекiтiлгендiгiн атап етуге болады. Алайда жоспардыц езi нормативтiк к¥жат болып табылмайды.
Сонымен, карастырылып отырган проблема аспектiсiнде Казахстан Республикасыныц зацнамасына кыскаша талдау, бYгiнгi куш Казахстан Республикасыныц мемлекеттiк саясаты багыттарыныц бiрi - шагын су энергетикасы объектшерш дамытуда, ягни к^кыктык камтамасыз етiлуде акаулар барлыгын керсетiп отыр.
Аталган проблеманы шешудi 6ïs мыналардан керiп отырмыз:
- «шагын су электр станциясы» ^гымын зацнамалык беюту кажет: б^л куаты кемiнде 35 мВт к¥райтын шагын су электр станциясы;
- шагын су энергетикасы объектшерш каркынды дамыту максатында Казахстан Республикасыныц зацнамасында аталган объектiлердi к¥рудыц оцайлатылган режимiн белгiлеу кажет;
- КР Су кодексшде, КР Экологиялык кодексiнде, «Жацартылатын энергия кездерiн пайдалануды колдау туралы» 2009 жылгы 4 шшдедеп КР Зацында, «Энергия Yнемдеу жэне энергия тиiмдiлiгiн арттыру туралы» КР Зацында шагын су энергетикасы объектшершщ ерекшелiктерi туралы нормалар кершю табуы тиiс;
- «Казахстан Республикасындагы су энергетикасы туралы» КР Зацын, сондай-ак Казахстан Республикасыныц шагын су энергетикасын дамыту т^жырымдамасы мен багдарламасын эзiрлеп, кабылдау кажетпп бар.
ПайдаланылFан эдебиеттер тiзiмi
1. Казацстан Республикасы Президентшщ «Казацстан Республикасыныц «жасыл экономикага» кешуi жвнiндегi т^жырымдама туралы» 2013 жылгы 30 мамырдагы Жарлыгы / ПАРАГРАФ ацпараттыц жYЙесi.
2. Казацстан Республикасында электр энергетикасын дамыту жвшндеп 2010-2014 жылдарга арналган багдарлама: Казацстан Республикасы Yкiметiнiц 2010 жылгы 29 цазандагы № 1129 цаулысымен бектлген/ ПАРАГРАФ ацпараттыц жYЙесi.
3. Современное состояние и перспективы развития малой гидроэнергетики в странах СНГ. -Алматы, 2011.
4. Развитие малых ГЭС - будущее энергетики /http://www.kursiv.kz
5. Анализ возможностей для деятельности РЭЦЦА в области изменения климата и энергоэффективности в Центральной Азии / Региональный экологический центр Центральной Азии. - 2009. - С. 17-30.
Мацалада Казацстан Республикасында кш су энергетикасын цуцыцтыц цамтамасыз ету проблемалары царастырылган. Казацстан Республикасыныц «жасыл экономикага» emyi туралы Тужырымдамасыныц басты мацсаттарыныц бiрi жацартылатын энергетикалыц ресурстарды пайдалануды дамыту мен энергия, ресурстарды Yнемдеу багдарламаларын ЖYзеге асыру болып табылады. Krni су энергетикасын дамыту, ец алдымен, бiрнеше фактормен айцындалады. Оган Yнемшiлдiктi, аз шыгындылыцты, элеуметтiк мэселелердщ шешiлуiн (жумыспен цамту, азаматтардыц элеуметтт-турмыстыц жагдайларын жацсарту), тиiстi табиги жагдайлардыц болуы жэне т.б. жатцызылады.
Дегенмен, Казацстан Республикасыныц кш су энергетикасын дамытуды цуцыцтыц реттеуге жасалган талдау нэтижестде зацнамада кемшiлiктiц бары аныцталды. Бул мэселет шешу Yшiн мацала авторлары зацнамадагы кемшiлiктi жоюга багытталган кешендi к-шараны эзiрлеу мен цабылдау цажеттiгiн усынады.
Ty^h свздер: Казацстан Республикасы, «жасыл экономика», кiшi су энергетикасы, кш су электрлт станциясы, жацартылатын энергия квздерi.
В данной статье рассмотрены проблемы правового обеспечения малой гидроэнергетики в Республике Казахстан. В Концепции по переходу Республики Казахстан к «зеленой экономике» одной из задач является развитие использования возобновляемых энергетических ресурсов и реализация программ энерго- и ресурсосбережения. Развитие, в первую очередь, объектов малой гидроэнергетики, обусловлено рядом факторов. К ним можно отнести экономичность, малозатратность, решение социальных проблем (занятости, улучшения социально-бытовых условий граждан), наличие соответствующих природных условий и т.д.
Однако анализ правового регулирования развития малой гидроэнергетики в Республике Казахстан показал наличие пробелов в законодательстве. Для решения данной проблемы авторами статьи предлагаются разработка и принятие комплекса мер, направленных на устранение пробелов в законодательстве.
Ключевые слова: Республика Казахстан, «зеленая экономика», малая гидроэнергетика, малая гидроэлектростанция, возобновляемые источники энергии.
This article describes the problem of legal support of small hydropower in the Republic of Kazakhstan. The Concept of transition of the Republic of Kazakhstan to the «green economy» one of the tasks is the development of renewable energy resources and implementing programs of energy and resources.
Development, first of all, objects of small hydropower facilities, is caused by a row a factor. These include efficiency, small expenses, solving social problems (employment, improvement of social conditions of citizens), availability of appropriate the natural conditions, etc.
However the analysis of legal regulation of development of small hydropower in the Republic of Kazakhstan showed existence of gaps in the legislation. For the solution of this problem, the author of article offers development and acceptance of the package of measures, directed on elimination the gaps in the legislation.
Keywords: the Republic of Kazakhstan, «green economy», small hydropower, small hydroelectric power station, renewable energy.
Анар Абайханкызы Мукашева,
Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттьщ университетшщ экологияльщ жэне кэсшкерлш кукьщ кафедрасыньщ мецгерушiсi, з.г.д., профессор
Роза Егешкызы БYжiгiтова,
КР Зац шыгару институты Кукьщтьщ мониторинг орталыгыныц талдау жэне кукьщтьщ мониторинг секторыныц жетекшi гылыми кызметкерi
^азакстан Республикасыныц «жасыл Экономикса» кешу женшдеп тужырымдама аясында шаFын су энергетикасын кукыктык камтамасыз ету проблемалары
Мукашева Анар Абайхановна,
заведующая кафедрой экологического и предпринимательского права Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева, д.ю.н., профессор
Бужигитова Роза Егешевна,
ведущий научный сотрудник сектора анализа и правового мониторинга Центра правового мониторинга Института законодательства РК
Проблемы правового обеспечения малой гидроэнергетики в свете Концепции по переходу Республики Казахстан к «зеленой экономике»
Mukasheva Anar Abaykhanovna,
the manager of chair of the ecological and enterprise right of the Euroasian national university of L.N. Gumilev, d.j.s., professor
Buzhigitova Roza Egeshevna,
leading research fellou sectors of the Center of legal monitoring Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan
Problems of legal support of small hydropower in the light of the Concept on transition of the Republic of Kazakhstan to «green economy»
