CC BY
3ОЖА 631.111.2
ЦАЗАЦСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНЬЩ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫГЫ МАЦСАТЫНДАГЫ ЖЕРЛЕРДЩ КАДАСТРЛЫЦ Ц¥НЫН АЙЦЫНДАУ САЛАСЫНДАГЫ НОРМАТИВТ1К ЗАЦНАМАЛЫЦ БАЗАГА ШОЛУ
ХАМЗА ХАБДЫЛХАСЫМ
С.Сейфуллин атындагы ^азак Агротехникалык Зерттеу Университетi ^еА^ Жер ресурстарын баскару сэулет жэне дизайн факультетi «Кадастр» мамандыгынын студентi
БЕРИСТЕНОВ АЙДАРБЕК ТАЙНИГАЗЫНОВИЧ
Гылыми жетекшi, Астана к., ^азакстан
Ацдатпа. Мен бул мацалада Казацстан Республикасы мен Ресей Федерациясыныц ауыл шаруашылыгы мацсатындагы жерлертщ кадастрлыц цунын аныцтауга арналган нормативтт-цуцыцтыц базасына шолу жасадым. Казацстанныц Жер кодексi мен Салыц кодекЫне, сондай-ац Ресейдщ Жер кодека мен федералдыц зацдарына CYйене отырып, ек елдегi жер кадастры ЖYйесiнiц ерекшелiктерiн талдадым. Мацалада Казацстан мен Ресейдщ жер кадастрлыц багалау тэсшдерт салыстырып, олардыц салыц салу мен жердi тиiмдi пайдалану саласындагы мацыздылыгын царастырдым. Мен ек елдщ зацнамаларындагы уцсастыцтар мен айырмашылыцтарды корсету арцылы жер ресурстарын басцарудыц тYрлi тэсшдерт айцындауга тырыстым.
Tyrnndi свздер: кадастрлыц цун, нормативтт-цуцыцтыц база, жер кодека, салыц кодекЫ, ауыл шаруашылыгы мацсатындагы жерлер, федералдыц зац, инфрацурылым, нарыцтыц цун, багалау эд^темеЫ, салыц салу.
^азакстан Республикасы мен Ресей Федерациясы - элемдеп жер кeлемi бойынша ец iрi мемлекеттердщ катарында. Ею елде де ауыл шаруашылыгы жерлерi экономиканыц мацызды белш болып табылады жэне ауыл шаруашылыгы жерлершщ кадастрлык к¥нын дурыс айкындау мемлекеттщ экономикалык саясатыныц мацызды багыты саналады. Бул кун жердщ нарьщтьщ багасын есептеу, салык салу мелшерш аныктау жэне жердi тиiмдi пайдалануды жоспарлау Yшiн колданылады.
^азакстан мен Ресейдщ жер кадастрын реттеудегi тэсiлдерi уксас болганымен, кейбiр ерекшелiктерi де бар. Макалада екi елдщ ауыл шаруашылыгы максатындагы жерлердщ кадастрлык кунын айкындаудагы зацнамалык негiздерiн талдап, олардыц айырмашылыктары мен уксастыктарын карастырамыз.
^азакстан Республикасындагы нормативтiк база
^азакстан Республикасында ауыл шаруашылыгы максатындагы жерлердiц кадастрлык кунын аныктауга байланысты бiркатар зацнамалык актшер бар. Олардыц негiзгiсi - Жер кодека жэне Салык кодека, сонымен катар кадастрлык багалауга катысты Yкiмет каулылары мен нормативтiк кукыктык актiлер бар.
1. ^азакстан Республикасыныц Жер кодексi (2003 ж.) - ^азакстандагы жер катынастарын реттейтш басты кужат. Бул кодексте ауыл шаруашылыгы жерлерш пайдаланудыц негiзгi ережелерi мен талаптары карастырылган. Кодекстiц 11-бабына сэйкес, кадастрлык кунды айкындау жер учаскесшщ экономикалык сипаттамаларына байланысты жYргiзiледi, бул кун салык салу жэне баска да экономикалык катынастарды реттеу Yшiн кажет.
2. Салык кодексi (2017 ж.) - жерге салык салу тэртсбш реттейтш негiзгi кужат. Бул кодекс ауыл шаруашылыгы жерлерше салынатын салык мeлшерiн кадастрлык кун непзшде аныктайды. Ауыл шаруашылыгы максатындагы жерлерге салыктык жецiлдiктер карастырылган, салык мелшерлемес жердiц орналаскан аймагына, пайдалану сипатына жэне баска да факторларга байланысты езгерш отырады.
3. ^азакстан Республикасыньщ YKiMeTrniH "Жер учаскелершщ кадастрлык (багалау) кунын айкындау кагидаларын 6eKiTy туралы" каулысы (2011 ж.) - жер учаскелершщ кадастрлы; кунын аныктау ережелерiн белгiлейдi. Бул кужат кадастрлык багалаудыц эдiстемесiн, оныц шшде жердщ инфракурылымдык камтамасыз етiлуiн, кунарлылыгын жэне баска да мацызды кeрсеткiштердi багалауды карастырады.
4. Кадастрлык кунды аныктау тэсiлдерi - ^азакстанда кадастрлык кунды есептеу жердщ нарыктык кунымен салыстыра отырып жузеге асырылады. Нарыктык кунга инфракурылым, жердщ кунарлылыгы, орналаскан орны секiлдi факторлар эсер етедь Сонымен катар, мемлекеттiк органдар кадастрлык багалауды арнайы курылган эдiстемеге сэйкес журпзедь
Ресей Федерациясында да ауыл шаруашылыгы жерлершщ кадастрлык кунын аныктау мацызды рел аткарады. ^азакстандагы сиякты, Ресейде де жер катынастары мен кадастрлык жуйеш реттейтiн бiркатар зацнамалык актiлер бар. Олардыц катарына Жер кодека, Федералдык зацдар жэне уюмет каулылары кiредi.
1. Ресей Федерациясыныц Жер кодексi (2001 ж.) - Ресейде жер ресурстарын реттейтiн непзп зацнамалык кужат. Бул кодекс жердi пайдалану мен коргау, оныц шшде ауыл шаруашылыгы жерлерiн тиiмдi пайдалану мэселелерш карастырады. Кадастрлык кунды аныктау жердщ орналасу аймагына, eнiмдiлiгiне жэне баска да факторларга байланысты жузеге асырылады.
2. Федералдык "Жердщ кадастрлык багалау туралы" зацы (2016 ж.) - Ресейде жердщ кадастрлык кунын айкындайтын басты зац. Бул зац жер учаскелершщ багалау тэртбш, олардыц кунын аныктаудыц эдiстемелерiн белгiлейдi. Ресейде жердщ кадастрлык кунын айкындау процес федералдык децгейде жузеге асырылады, бiрак багалау тэуелаз сарапшылар тарапынан да жYргiзiлуi мYмкiн.
3. "Мемлекеттiк жер кадастры туралы" Федералдык зац (1997 ж.) - Ресейде жер учаскелерш есепке алу мен багалау мэселелерш карастыратын непзп кужат. Зац жердщ кадастрлык кунын аныктаудыц жалпы ережелерш, оныц шшде жердi пайдалану ерекшелштерш, нарыктык багалау тэсiлдерiн белгiлейдi.
4. Кадастрлык багалау эдютемеа - Ресейде кадастрлык багалау жердщ нарыктык кунын ескере отырып, федералдык децгейде жYргiзiледi. Бул процесс бiрнеше факторлар: жердщ инфракурылымы, орналаскан орны, табиги жагдайлары негiзiнде жYзеге асырылады. Нарыктык куннан ерекшелш - кадастрлык кун белгш бiр нормативтерге сэйкес бекiтiледi жэне жер салыгыныц мeлшерiн аныктауда непзп рел аткарады.
Ею елдiц нормативтш базасындагы уксастыктар мен айырмашылыктар
1. ¥ксастыктар:
• Екi елде де кадастрлык багалау жердщ экономикалык сипаттамаларына, оныц iшiнде нарыктык кунга непзделедь
• Ауыл шаруашылыгы жерлерiне арнайы салыктык жецiлдiктер карастырылган.
• Кадастрлык кунды аныктау мемлекетпк органдардыц бакылауымен жYзеге асады, бул процесте арнайы эдютемелер колданылады.
• Жердiц пайдалану максаттары, eнiмдiлiгi жэне инфракурылымдык камтамасыз етiлуi кадастрлык кунды аныктауда ескершетш негiзгi факторлар болып табылады.
2. Айырмашылыктар:
• 1^азакстанда кадастрлык багалау мемлекетпк органдар тарапынан орталыктандырылган, арнайы эдютемелермен жYзеге асса, Ресейде бул процесс тэуелаз багалаушыларды да тарта отырып, федералдык децгейде реттеледь
• 1^азакстанныц нормативтiк актiлерiнде багалау процес нактырак сипатталады жэне аймактык ерекшел^ер кeбiрек ескерiледi. Ресейде болса, кадастрлык багалау жалпылама федералдык эдiстемелер непзшде жYргiзiледi.
^азакстан Республикасы мен Ресей Федерациясындагы ауыл шаруашылыгы жерлерiнiц кадастрлык кунын аныктаудыц нормативпк кукыктык базалары кeптеген уксастыктарга ие
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
болганымен, эр елдщ жер ресурстарын баскару ерекшелiктерiне сай белгш айырмашылыктар да бар. Екi елде де жердщ кадастрлык кунын аныктау мемлекеттiк децгейде реттелiп, салык салу жэне жердi пайдалану процестерiнде мацызды рeл аткарады. Кадастрлык кунды аныктау ауыл шаруашылыгы жерлерiнiц тиiмдi пайдаланылуын камтамасыз етуде жэне жерге катысты экономикалык катынастарды реттеуде негiзгi фактор болып табылады. Казакстан мен Ресейдщ жер ресурстарын баскару саласындагы тэжiрибелерiн салыстыру осы багытта эртYрлi тэсiлдердi дамытуга жэне жер ресурстарын тиiмдi пайдалануга ыкпал етедi.
1. Казакстан Республикасыныц Жер кодексi (2003 ж.).
2. Казакстан Республикасыныц Салык кодека.
3. "Жер учаскелершщ кадастрлык (багалау) кунын айкындау кагидаларын бекiту туралы" КР Yкiметiнiц каулысы (2011 ж.).
4. Ресей Федерациясыныц Жер кодека (2001 ж.).
5. Федералдык "Жердщ кадастрлык багалау туралы" зацы (2016 ж.).
6. "Мемлекетпк жер кадастры туралы" Федералдык зац (1997 ж.).
ЭДЕБИЕТТЕР
