CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
ОЖА 631.111.2
ЦАЗАЦСТАН РЕ СПУБЛ ИКАСЫНЫН, АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫГЫ МАЦСАТЫНДАГЫ ЖЕРЛЕРД1 КАДАСТРЛЫЦ БАГАЛАУДЬЩ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
СЕРИКОВА АЙДАНА ЕРЛАНОВНА
С.Сейфуллин атындагы ^азак Агротехникалык Зерттеу Университет ^еА^ Жер ресурстарын баскару, сэулет жэне дизайн факультетi «Кадастр» кафедрасы мамандыгынын студенту ^азакстан Республикасы
БЕРИСТЕНОВ АЙДАРБЕК ТАЙНИГАЗЫНОВИЧ
С.Сейфуллин атындагы ^азак Агротехникалык Зерттеу Университетi ^еА^ Жер ресурстарын баскару, сэулет жэне дизайн факультет «Кадастр» кафедрасыныц ага окытушысы, ^азакстан Республикасы
Ацдатпа: Бул мацалада Казацстан Республикасыныц Ауыл шаруашылыц мацсатында цолданылатын жерлердщ кадастрлыц багалаудыц ерекшелттерг жайлы царастырылды.
Tyrnndi свздер: кадастрлыц цун, коэффицент, базалыц ставка, ауыл шаруашылыгы, рента, жер.
^азакстан - ауыл шаруашылык жерлерш нарьщтьщ айналымга енпзетш индустриялык -аграрлык ел катарына кiредi. Жер катынастарын реттеудеп басты мэселе -оныц кундылыгын аныктау. Жер ресурстары - бул елдщ улттык байлыгы, жер катынастарын реттеудеп басты мэселе - жердi барынша тиiмдi пайдалану, елдщ тэуелсiздiгiн азык-тушкпен камтамасыз ету. ^азiрri нарыктык жагдайда жердi кадастрлык багалаудыц сандык жэне сапалык есебi жYргiзiлуi тиiс [1].
Жердi мемлекеттiк кадастрлык багалау бiрыцFай тYрде жYргiзiледi багалау нэтижелершщ салыстырымдылыгын камтамасыз ету максатында Эдiстемеге 6y^ республиканыц аумактары. Кадастрлык багалаудыц басты максаты-базаны куру салык салу Yшiн.
Есептелетщ ауыл шаруашылык максатындагы жерлер кадастрлык багалау Yшiн топырак турше байланысты мемлекеттiк мYлiктi сатудыц базалык тарифi, ^азакстан Республикасыныц Yкiметi 2003 жылгы 2 кыркYЙектегi № 890 бекпкен, жэне жер учаскелерiнiц жай-^й негiзiнде базалык мeлшерлеменi тYзету коэффициенттеру ^азакстан Республикасы Жер кодексiнiц 11-бабымен бекiтiлген[2]. Кадастрлык (багалау) эрбiр учаскенщ кунын кeтеретiн немесе тeмендететiн тузету коэффициенттер кeбейтiледi. Егер тYзету коэффициент болса, жалпы максаттагы интегралдык параметрлердi есептеу жогарылайды немесе азаяды, содан кешн шектi кeрсеткiштер колданылады: максималды - 1,5; минимум - 0,5. Кадастрлык (багалау) кун базалык мeлшерлемелердi айкындау жолымен айкындалады, эрбiр болжамды учаскеде, сондай-ак топырак типiнде кабылданган жалпы коэффициенттi улгайту аркылы ауыл шаруашылыгы жерлерi [3].
Жер курамында пайдаланылатын жер учаскесiнiц коэффициенттщ айкындау Yшiн, багалангандардыц эркайсысы Yшiн жалпы тузету коэффициентi аныкталады жинактау коэффициент ескерiлетiн ауыл шаруашылыгыныц ерекшелiктерiне:
К = К1* К2 * К3 * К4 * К 5
Осыныц iшiнде:
К - тYзету коэффициенту
К1 - жердiц мелиорациялык жай - кYЙi;
К2 - жер бетшщ ецiстiгi;
К3 - жер учаскесшщ суландырылуы ;
К4 - жер учаскесшщ шаруашылык орталыгына катысты орналасуы аракашыктыгы;
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
К5 - жер учаскесшщ кызмет керсету орталыктарынан кашыктыгы, жолдардыц сапасына байланысты.
Жер учаскелершщ кадастрлык кунын айкындау кезiнде тYзету коэффициенттерi сапага байланысты колданылады жер учаскесшщ жай-кYЙi, оньщ орналаскан жерi, сумен камтамасыз етшу^ кызмет керсету орталыктарынан кашыктык. Жердщ сапалык жагдайы учаске жер-кадастрлы; карталар, материалдар негiзiнде белгiленедi топырак, геоботаникалык, топырак-мелиоративтiк жэне баска да iзденiстiрiледi.
Ауыл шаруашылыгы алкаптарыныц жерлерiн кадастрлык багалау кезiнде, оларды жеке меншiкке сату, ец жаксы жэне орташа жагдайдагы жерлердщ багасы дифференциалды рента негiзiнде (1+П), бiреуiн ескере отырып аныкталады. Yкiмет белгшеген абсолюттi рента - 1 гектарга 50 тецге. 1 га - дан дифференциалды жалдау эдiсi есептеледi ауыл шаруашылыгы алкаптарын жалпы ешмнщ кунынан шегеру аркылы (оны ендiру багасыныц багалау енiмдiлiгi, формула бойынша:
Жер багасы = (енiм* Сб-шыгындар*1,08)/К
Оныц iшiнде,
егiн * Сб (сату багасы) - багалауды сипаттайды; 1 га ауыл шаруашылыгы алкаптарынан учаскенщ енiмдiлiгi;
Шыгындар - оларга коса отырып, орташа (накты) багалау шыгындары есiмiн молайтуды камтамасыз ету Yшiн кажеттi ец аз юрю. Багалау шыгындарыныц 8%. Бул керсетюш ендiрiс багасын сипаттайды 1 га алацнан жалпы енiм.
Ауыл шаруашылыгы алкаптарыныц 1 га есептш табысы мынадай жолмен айкындалады дифференциалды жэне абсолюта рента юрютершщ косындысы: есептш кiрiсi + абсолюттi рента кiрiсi (50 тецге/га). Капиталдандыру коэффициентi тэуекелаз мелшерлеме мелшерiнде кабылдандыбанк пайызы (8%) [4].
Жалпы ^азакстан Республикасыныц ауыл шаруашылык максатындагы жерлердi багалау кезшде белгiленген коэффициенттер колданылады. Бул жер учаскесшщ белгш бiр ерекшелiгiне байланысты болып табылады.
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Айтаханов К.А. Государственное регулирование развития сельского хозяйства
2. Казахстана. - Астана: Елорда, 2013. - 424 с.
3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 2 сентября 2003 года № 890 «Об установлении базовых ставок платы за земельные участки» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 10.10.2011 г.) ИС «Параграф» [Электронный ресурс]. 2018.-Ц^: http://online.zakon.kz (дата обращения: 27.08.2019).
4. Орынбеков М., Байдулдинова А.Н. Оценка земли. Учебное пособие - Алматы, 2013. 744 с.
5. Орынбеков М. Байдулдинова А.Н. Оценка земли учебное пособие. Алматы: 2013 - 744 с
