Қазақстан мен белоруссияның қылмыстық процесінде ынтымақтастық туралы келісімдер: салыстырмалы талдау Текст научной статьи по специальности «Право»

щ

Балгынтаев Эсет Оралгазыулы,

Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттыщ университетШц щылмыстыщ-щущыщтыщ пэндер кафедрасы доцентШц м.а., PhD докторы

Цанатов Алмас Цанатулы,

КР Зацнама институтыныц щылмыстыщ, щылмыстыщ гс ЖYргiзу, щылмыстыщ атщару зацнамасы жэне сот сараптамасы бвлiмiнiц бас сарапшысы - бвлiм бастыгы, зац гылымдарыныц кандидаты, доцент

КАЗАХСТАН МЕН БЕЛОРУССИЯНЬЩ ЦЫЛМЫСТЬЩ ПРОЦЕС1НДЕ ЫНТЫМАЦТАСТЬЩ ТУРАЛЫ КЕЛ1С1МДЕР: САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ

Б^рыцгы кецес мемлекеттердщ ^ылмыстыщ iс жYргiзу зацнамаларында сезiктi мен айыпталушыныц ^ылмыстарды ашу ыщпал-дастыгына негiзделген диспозитивтш бастау-лардыц бет алу тенденциясы бащалады. М^ндай ^ажеттшк ^ылмыстылы^тыц кYрделi де ^аушт нысандарымен кYрес жYргiзуде зацнамалыщ децгейде ^ылмыс жасаган адаммен ынтымакгастыщ жасауды басшылывда алган жаца механиздердi ^олданумен сипатталады. БYгiнде сезшп, айыпталушымен ынтымакгастыщ жасау ар^ылы келюмге келу процедуралары Ресей, Украина, Грузия жэне Белоруссия елдервде кец етек жайды.

Осы т^ргыда алганда Казахстан мен Белоруссия сия^ты ода^тас мемлекеттердщ ^ылмыстыщ iс жYргiзуiнде ^олданылатын ынтымакгастыщ туралы келiсiмдердi

салыстырмалы талдау гылыми ^ызыгушылыщ тудыруда. Айта кетерлiк жагдай, б^л екi елде ^ылмыстыщ процестеп ынтымакгастыщ туралы келiсiм институты бiр уа^ытта эрекет ете бастады деп айтуга болады. Кылмыстыщ процестiк ынтымакгастыщ туралы келiсiм институты Каза^станда 1 ^ацтар 2015 жылы занды ^шше енген Казахстан Республикасыныц ^ылмыстыщ процеспк кодексшщжацальщтарыныц бiрiболып табылады. Аталган кодексте ынтымакгастыщ туралы келiсiм процестiк келюмшщ бiр нысаны ретiнде ^арастырган. Екiншi нысаны - кiнэнi мойындау туралы мэмше, взiнiц мэнi мен

мазм^ны жагынан алганда взге ма^саттарды квздейдi [1].

Беларусь Республикасында (ары ^арай БР) сот^а дейiнгi ынтымакгастыщ туралы келюм институты эрекет етiп т^рган ^ылмыстыщ iс жYргiзу кодексiне 2015 жылдыц 5 ^ацтарындагы взгерiстер мен толыщтырулармен енгiзiлген болатын.

Сондыщтан зерттеу та^ырыбы аясында бiр ма^сатты квздейтiн, ягни ^ылмыстарды ашуга, сезiктi мен айыпталушыныц тергеу органдарымен ынтымакгастыщ жасауга непзделген екi мемлекеттiц ^ылмыстыщ iс жYргiзу зацнамасын салыстырмалы талдауды жвн кврш отырмыз.

Казахстан Республикасыныц ^ылмыстыщ процеспк кодексiнiц 7 бабыныц 37 тармагы процестiк келiсiмге келесiдей аныщтама бередi «процеспк келiсiм - ^ылмыстыщ процестщ кез келген сатысында прокурор мен ^джн, айыпталушы немесе сотталушы немесе сотталган адам арасында осы Кодексте квзделген тэрнппен жэне непздер бойынша жасалатын келюм».

Беларусь елшщ ^ылмыстыщ iс жYргiзу кодексiнiц 6 бабыныц 41) тармагы сот^а дешнп ынтымакгастыщ туралы келiсiмге ^аза^ тшне аударганда келесiдей аныщтама бередi «сот^а дейiнгi ынтымакгастыщ туралы келiсiм - сезiктi (айыпталушыныц) алдын - ала тергеуге ыщпал ету мiндеттемесi мен сезiктi (айыпталушыныц)

№1 (42) 2016 ж. Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы

осы керсетшген мiндеттемелерiн орындаган жагдайда жауаптылыктыц шарттары аныкталынатын сезiктi (айыпталушы) жэне прокурор арасында жазбаша тYрiнде жасалатын келiсiм» [2].

Казакстанныц процестiк келiсiмi Беларусь елшщ ынтымактастык туралы келюмше Караганда екi нысаны бар екендшн ескере отырып, жогарыда керсетiлген процеспк келiсiм аныктамасы аясында кiнэнi мойындау туралы мэмiле мен ынтымактастык туралы келiсiмдi бiр аныктамамен шектейдi.

Бiздщ ойымызша аталган келiсiм нысандары эр тYрлi максаттарды, жасалатын эр тYрлi iс жYргiзу т^лгалары жэне жасау шарттары бiр-бiрiнен езге. Мэселен, процеспк келгамнщ аныктамасында осы келюмнщ тараптары керсетiлген, прокурор мен куджн, айыпталушы немесе сотталушы немесе сотталган т^лга. Процестiк келюмшщ екi нысаныц реттейтiн нормаларды талдайтын болсак, кшэш мойындау туралы мэмiле тараптары болып прокурор мен кYдiктi, айыпталушы немесе сотталушы болса, ынтымактастык туралы келюм тараптары прокурор мен кYдiктi, айыпталушы немесе сотталушы жэне сотталган адам табылады. Сонымен бiрге, процестiк келюм кылмыстык процестщ кез келген сатысында жасалатындыгы туралы айтылган, б^л жерде кшэш мойындау туралы мэмше кылмыстык процестщ сотка дейiнгi тергеп - тексеру жэне сот отырысында жасалса, ынтымактастык туралы келiсiм керiсiнше кез келген сатыда, тiптi жаза орындау сатысында коса алганда жYргiзiлуi мYмкiн.

Сондыктан, жогарыдагыга негiзделетiн болсак, кылмыстык процестiк кодексте берiлген аныктаманыц белгiлерi кеп жагдайда ынтымактастык туралы келюмге сэйкес келедi. Бiздщ ойымызша зац шыгарушы процестiк келюмнщ эр бiр нысанына катысты жеке аныктама беру кажет.

Ескере кету керек, отандык ынтымактастык туралы келюм КР КПК 612 быбыныц 1 т. 2 т. сэйкес барлык санаттагы кылмыстар бойынша жасалуы мYмкiн, бiракта занда бiр ескерту жасалган, ол:

- кылмыстык топ жасаган кылмыстарды;

- езге де адамдар жасаган аса ауыр кылмыстарды;

- экстремиста кылмыстарды;

- террориснк кылмыстарды ашуга жэне тергеп-тексеруге ыкпал ету кезiнде жYргiзiлуi тиiс.

Беларусь елвде Ресей Федерациясында

сиякты кандай санаттагы кылмыстар бойынша келiсiм жасалуы mymmh екендiгi кылмыстык жэне кылмыстык iс жYргiзу зацнамаларында накты аньщталмаган. Ресей галымы Пиюк А.В. niKipi бойынша Ресей Федерациясыныц кылмыстык ю жYргiзу кодексiнде келiсiм жасауды кездейтш ютердщ тiзiмi берiлмеген жэне б^л форманы Мэскеу, Тюмень облыстарында, Ханты Мансийск автономды округiнде колдану тэжрибесш зерттей келе, кылмыстык ютердщ барлык санаттары бойынша колданылатыны аныкталды [3, 129 б.].

Тшсшше, Беларусь жеделдетшген ендiрiстегi кылмыстык iстердi коспаганда (БР КДЖК 4686 б. 3т.) ынтымактастык жасау барлык санаттагы кылмыстар бойынша жасалуы мYмкiн деген жорамал жасауга болады.

Жалпы келгенде Беларусь елшдеп сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келюм кеп жагдайда Ресей Федерациясыныц 2009 жылы кылмыстык iс жYргiзу зацнамасына [4] енген сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келюм институтына тэн касиеттердi езiне алып, тэжiрибесiн ескергендiгiн байкауга болады.

Беларусь елiнiц кылмыстык ю жYргiзу кодексiнiц 4686 бабыныц 4 т. сотка дешнп ынтымактастык туралы келiсiмдi жасау шарттарын аныктайды, ягни, онда сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келюм жасау туралы етiнiште кылмыс жасауда кiнэсiн мойындагандыгы туралы, кылмысты тергеуде алдын - ала тергеу органдарына кемек жасау максатында жасалатын эрекеттер^ кылмыска езге де катысушыларды эшкерлеу, кылмыстык жолмен алынган мYлiктi iздестiруге ыкпал ету, сондай - ак мYлiктiк зиянды етеу бойынша, кылмыстык жолмен алынган табысты жэне кылмыспен келтiрген зиянды етеу бойынша езге де эрекеп^ керсетiледi.

Бiздiц ойымызша, даулы сипатка Беларусияда сезшн, айыпталушымен ынтымактастык жасаудыц мiндеттi шарты ретiнде т^лганыц езiнiц кiнэсiн мойындауы талабы ие. Эйткенi тергеу органдарымен ынтымактастык жасауга бет б^рган адам кшэсш мойындамай - ак ынтымактастык жасауга бет б^руы мYмкiн. Себебi келiсiмнiц тараптары езара тиiмдiлiктi басшылыкты ала отырып, ынтымактастык жасайды. Бiр тарап - сезiктi (айыпталушы) жецiлдiрек жаза алу, екiншi тарап -прокурор кылмысты тездетш ашып, барлык катысушыларды аныктау. Б^л т^ргыда алганда кiнэнiц мойындалуы кажет емес деген пiкiрдемiз, ейткенi жариялык мYДделер басымдылыкка

ие болады. Беларусь зац шыгарушылары сотка дешнп ынтымактастык туралы келiсiмдi жасауды тергеу органдары кылмысты ашуга езге MYMKiH^Krep жок болган жагдайда мiндет етедi. Б^ндай жагдайда кiнэнi мойындау талабыныц болуы жагымсыз салдарга алып келуi мYмкiн.

¥ксас пiкiрдi ресей галымы Касаткина С.А. ^станады, оныц пайымдауы бойынша прокурормен айыпталушыныц сотка дешнп ынтымактастык туралы келюм жасауы алдын-ала тергеу кезiнде тагылган айып бойынша айыпталушымен кiнэсiн мойындауын кездейдi. Дегенменде, айыпталушыныц кiнэсiн мойындауы, егерде мэмiле тараптары, прокурор мен айыпталушыны кацагаттандыратын кылмыстык жауаптылыктыц шектерi мен айыпталушыныц тергеумен ынтымактастык жасау шарттары келiсiлген болмаса сотка дешнп ынтымактастык туралы келюм жасауга непз бола алмайды. Айыпталушыныц сотка дешнп ынтымактастык туралы келюм жасау кезшде кiнэнi мойындауы айыпталушыныц кYрделi топтык кылмыстарды ашудагы тергеуге кемек жасаудыц бiр элементi репнде карастыруга болады, б^л магынада кшэш мойындау айыпталушыныц кылмыстык ю бойынша дэлелдеме ^сынуга к¥кыгыныц жYзеге аскандыгын керсетедi [5].

Казакстандык процестiк келюм бойынша зац шыгарушы сезiктi, айыпталушыныц, сотталушыныц кiнэнi мойындау талабын процеспк келюмнщ бiрiншi нысаны - кшэш мойындау туралы мэмшеде керсеткен (612 бап). Ынтымактастык туралы келiсiмдi реттейпн нормаларда сезiктiнiц (айыпталушыныц) кiнэсiн мойындау туралы шарттар кезделмеген. Ягни, ынтымактастык кезiнде адамныц кiнэсiн мойындау жэне мойындамауыда мYмкiн екендегiн ацгартады.

Сонымен бiрге, м^ндай келiсiмдер адамдар тобымен жасалатын кылмыстар бойынша жасалуы мYмкiн, оныц дэлелi ретiнде Беларусь кылмыстык ю жYргiзу кодексiнде 4686 бабыныц 3 т. керсетiлген ережелер непз бола алады. Онда былай делiнген «...сезшп (айыпталушыныц) езiнiц кылмыстык эрекетке катыскандыгы туралы гана берген мэлеметтерi сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келiсiмдi жасауга жеткiлiктi болмайды». Ягни, сезiктi (айыпталушы) езiнiц гана кылмыстык эрекетщ сипаттамай, баска да катысушылар туралы мэлемет беруi кажет.

Беларусь зацнамасы бойынша сезiктi (айыпталушы) езге кылмыстар мен оны жасаган

т^лгалар туралы езiне белгiлi болган мэлеметтер беру туралы косымша мiндеттеме алуы мYмкiн (4686 б. 4 т.). Демек жасалган сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келюм аясында т^лга езi катыспаган кылмыска, бiрак ол туралы белгш - бiр мэлеметтерi бар болса ол туралы ынтымактастык жасай алады. Бiракта б^л талап факультативп сипатка ие.

Казакстандык процестiк келгамнщ екi нысаны бойынша да адамдар тобымен жасалатын кылмыстар аясында келюмге келуге мYмкiндiк бередi. Бiрiншi нысаны, кшэш мойындау туралы мэмше бойынша сот - тергеу тэжiрибесi керсетш отыргандай, адамдар тобымен жасалатын кылмыстар кезшде сез^^ айыпталушыныц бiреуiнiц кшэсш мойындау мэмiле жасауга кедергi келпрмецщ. Ынтымактастык туралы келiсiм кезiнде ынтымактастык жасаган адам кылмыстык топ к¥рамында немесе баска адамдармен жасалган кылмыстарды ашуга кемек жасауга бет б^руы мYмкiн.

Бiз, жалпы кылмыстык процесс теориясында iс жYргiзушiлiк келiсiмдердi т^лганыц кiнэ мойындауы немесе мойындамауына непзделш жYргiзiлген жiктеудi отандык кылмыстык процеспк зацнамада басшылыкка алу д^рыстыгымен толык келiсiмiз.

Эз атауы айтып т^ргандай Белоруссияныц сотка дейiнгi ынтымактастык туралы келiсiмдi жасау сотка дейiнгi сатымен шектеледi, ягни кылмыстык iс козгалганнан бастап алдын-ала тергеудiц аякталгандыгы туралы хабарланган сэтке дейiн кезец аралыкты камтыйды. Ал казакстандык ынтымактастык туралы келюм болса, сотка дейiнгi тергеп тексеру, сот отырысында жэне Yкiмдi орындау сатысында да жасалуы мYмкiн. Бiздiц ойымызша, б^л оныц мYмкiндiктерiн кецейте тYседi. Себебi, жазасын етеп жаткан адам, алгашында тергеумен ынтымактастык жасауга бет б^рмай, кейiн келе, жазасын етеу барысында езiнiц ойын езгертiп, жазадан босану немесе езге де тYрткi болган ниеттерден келюмге баруы мYмкiн.

Казакстандык ынтымактастык туралы келюмде сезiктi, айыпталушы, сотталушы немесе сотталган т^лгага жагымды келiсiмнiц салдарын сотпен колдану тек кана, оныц берген мэлеметтерi бойынша ашылган кылмыска катысты сот Yкiмi зацды кYшiне енген жагдайда гана колданады екен. Б^л логикалык жагынан алганда д^рыс. Себеб^ б^л талаптыц болуы кiнэсiздiк презумпциясыныц ережелерiн сактай отырып, берген мэлеметтер бойынша сотталушылардыц кiнэсi сот Yкiмiмен

А №1 (42) 2016 ж Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы

дэлелденген жaFдaйдa Faнa rçолдaнылaды. Ол жaлпы зaндыльщтьщ, кшэлшщ негiзсiз жещл жaзa немесе ^ылмыстьщ жayaптыльщтaн босaтылып кетпеyiн rçaмтaмaсыз етедi.

Kaзarçстaндьщ ынтымaкraстьщ тypaлы келiсiм тyлFaмен ынтымaкraстьщты ею жaFдaйдa жYpгiзyi мYмкiн: бipiншi жaFдaйдa, егеp aдaм ^ылмыстьщ топ rçypaмындa ^ылмыс жaсaп eзiнiц iстестеpiн ^ылмыстьщ жayaптылывдa тapтy бойыншa ынтымaкгaстьщ жaсaсa. KP KHK 44 б. 1т. 4т. сэйкес 6ул жaFдaйдa ынтымaкraстьщ жaсaFaн aдaмFa ^тысты iс жYpгiзy жеке eндipiске бeлектенедi. Негiзгi ^ылмыстьщ iс бойыншa беpген мэлеметтеpдщ непзшде rçaтысyшылapFa ^тысты сот Yкiм шык;кзн кезде, жеке eндipiске бeлектенген ынтымaкraстьщ жaсaFaн aдaмFa ^тысты apтьщшыльщтap rçолдaнылa бaстaйды.

Екiншi жaFдaйдa, ынтымaкraстьщ жaсaFaн тyлFa e3Í белгiлi-бip ^ылмыс немесе ^шмы^^ жaсaп сот^ дейiнгi теpгеп - тексеpy бapысындa бaсrça aдaмдapмен жaсaFaн бaсrça rçылмыстapды aшyFa ьщпaлдaстьщrça бет бypaды.

Бул екi жaFдaйдa дa, жоFapыдa aйтылып кеткендей ынтымaкraстьщ aprçылы aшылFaн ^ылмыстьщ iс бойыншa сот Yкiмi зaцды кYшiне енyi тиiс, aл негiзгi ^ылмыстьщ ю бойыншa егеp ынтымaкraстьщ сот^ дешнп теpгеп - тексеpy кезiнде жaсaлсa, iс жYpгiзy жaлFaсa беpедi, rimi сот Yкiмi шыгып Yкiмдi оpындay жYзеге aсyы мYмкiн.

Сонды^ган, ынтымaкraстьщ жaсaйтын тyлFaFa rçолдaнылaтын ^ылмыстьщ - ^у^ьщтьщ кeтеpмелеy ноpмaлapы ынтымaкraстьщ aprçылы aшылFaн ^ылмыстьщ iс бойыншa сот Yкiмi зaнды кYшiне енyi кезiндi негiзгi ^ылмыстьщ iс к;8й сaтыдa (сот отыpысы, сот Yкiмiн оpындay) болyынa бaйлaнысты rçолдaнылaды. Мэселен, сот отьфысы бapысындa болсa, сот жaзaны жещлдету (KP KK 55 б. Зт.) немесе ^ылмыстьщ жayaптыльщтaн босaтy (KP KK 67 б.) [6] мYмкiн, aл егеp Yкiмдi оpындay сaтысындa болсa, жaзaны eтеyден шapтты тYpде меpзiмiнен бypын босaтy, жaзaньщ eтелмеген бeлiгiн неFypлым жещл жaзa тYpiмен ayыстыpy не тaFaйындaлFaн жaзa меpзiмiн rçысrçapтy мYмкiн.

Белоpyссиядa сез^^ aйыптaлyшымен жaсaлFaн сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ тypaлы келiсiм бойыншa ^ылмыстьщ ю жеке eндipiске бeлектенедi (БP KHK 165 б. 1т. 4 т.). Себеб^ сот^ дейiнгi ынтымaкгaстьщ тypaлы келгамнщ мarçсaты ынтымaкгaстьщ жaсayFa ниет бiлдipген aдaмньщ кeмегiмен ^ылмыс^ rçaтысyшылapды эшкеpлеy, ^ылмыстьщ жолмен aлынFaн мYлiктi iздестipyге ьщтал етy, сондaй - arç мYлiктiк

зиянды eтеy бойыншa, ^ылмыстьщ жолмен aлынFaн тaбысты жэне ^ылмыспен келтipген зиянды eтеy.

Бул тypFыдa aлFaндa келiсiм жaсaFaн aдaмFa ^тысты aлдын - aлa теpгеy aяrçтaлып, ^ылмыстьщ iс соттa rçapaлFaндa судья сот^ дейiнгi келiсiмнщ шapттapы оpындaлFaндыFын тексеpiп жaзa тaFaйындaйды. Сонымен бipге, сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ тypaлы келiсiмде eзiне rçосымшa бaсrça rçылмыстapды эшкеpлеy бойыншa мiндеттеме aлFaн aдaмFa ^тысты Белapyсия зaц шыFapyшысыньщ логикЕсыга CYЙенетiн болсarç, сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ негiзiнде rçосымшa мiндеттеме aясындa беpген мэлеметi бойыншa ^ылмыстьщ iс rçозFayмен шектелiнедi. Ол тypaлы БP KHK 46811 б. 2 т. Зт. aйтылFaн, яFни судья сот^ дешнп ынтымaкгaстьщ тypaлы келiсiм жaсaFaн aйыптaлyшыньщ ^ылмыстьщ iсiн rçapaFaн кезде ьщпaлдaстьщ негiзiнде белгiлi болFaн мэлеметтеpдi немесе rçозFaлFaн ^ылмыстьщ iстеp зеpттеледi.

Ал сот бyндaй ^ылмыстьщ iстеpдi rçapaFaн кезде ынтымaкraстьщ жaсaFaн тyлFaFa Белapyсияньщ ^ылмыстьщ кодексшщ 691 бaбынa сэйкес сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ тypaлы келюмнщ мiндеттеpiн оpындaFaн ^ылмыс жaсaлFaн aдaмFa жaзaньщ меpзiмiн немесе мeлшеpiн кодекстщ Еpекше бeлiriнщ тиiстi бaбындa газделген жaзaныц aнaFypлым ^гац тданщ ец жоFapы меpзiмшщ немесе мeлшеpiнiц жapтысынaн aсыpyFa болмaйтын жaзa тaFaйындaйды. Белapyсия зaц шыFapyшысы сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ жaсaFaн aдaмдapFa жaзaны жещлдетуге ^тысты диффеpенциaциялaнFaн бaFытты yстaнFaныц aщapтaды. Ягни, егеp тyлFa aдaмныц eмipi мен денсayлыFынa ^ол сyFyмен yштaсrçaн ayыp немесе aсa ayыp ^ылмыс жaсaп келiсiмге бapсa, ондa судья жaзaныц меpзiмiн немесе мeлшеpiн кодекстщ Еpекше бeлiriнщ тиiстi бaбындa кeзделген жaзaныц aнaFypлым rçaтaц тYpiнiц 3/2 alambra жaзa тaFaйындaйды [7].

ЖоFapыдa кepсетiлгендi бaсшыльщrça aлa отыpып, екi елдщ ^ылмыстьщ пpоцесiндегi ынтымaкraстьщ тypaлы келiсiмдеpдiц келiсiдей негiзгi aйыpмaшыльщтapы мен yrçсaстьщтapын кepсетyге болaды:

Айыpмaшыльщтapы:

- Белоpyссия ^ылмыстьщ iс жYpгiзy зaцнaмaсы келюмге бapaтын aдaмныц кiнэсiн мойындayды мшдет ететiн ноpмa бap, отaндьщ келюм бойыншa мyндaй тaлaп кeзделмеген;

- сот^ дейiнгi ынтымaкraстьщ тypaлы келюм eзi aты aйтып тypFaндaй сот^ дейiнгi сaтыдa

жYргiзiледi, ал ынтымактастык туралы келюм сотка дешнп тергеу, сот отырысында жэне жаза орындау сатысында жасалуы мYмкiн;

- беларусиядагы келiсiмдер барлык санаттагы кылмыстар бойынша колданылады, ал отандык ынтымактастык туралы келюм тек кана жогары керсетiлген 4 санаттагы кылмыстарды ашу максатында барлык кылмыстар бойынша колданылуы мYмкiн, м^ндай ескертпе одактас елде керсетiлмеген;

- казакстандык ынтымактастык туралы ю жYргiзу келiсiмi бойынша сезшн, айыпталушы, сотталушыга келiсiм аясында кылмыстык -к¥кьщтык кетермелеу нормалары колдану ынтымактастык аркылы ашылган кылмыстык ю бойынша сот Yкiмi зацды кYшiне енуi кезiндi гана колданыла бастайды, беларусияда болса судья сотка дешнп келюмнщ шарттары орындалгандыгын тексерш жаза тагайындайды.

¥ксастыктары:

- екеушде де жэбiрленушiлердiц келiсiмi кажет етшмейдц

- езге сезiктi, айыпталушылардыц келюмше карамастан жасалады;

- екеуiнде де тараптардыц бiрi ретiнде прокурор табылады;

- адамдар тобымен жасалатын кылмыстар бойынша колданылуы мYмкiн.

Жогарыда жYргiзiлген салыстырмалы талдау бойынша келесщей т^жырым жасауга болады: екi мемлекеттш кылмыстык процесiндегi ынтымактастык туралы келюмдер к¥кыктык реттеу т^ргысынан алганда элi де зацнамалык жетiлдiруде талап етед^ бiрак к¥кыктык механизмы мен процеспк кепшдштер жэне максатка лайыктылык жагынан карастырганда отандык ынтымактастык туралы келюм артыкшылыктарыныц басым екендiгi ацгартады.

ПайдаланылFан эдебиеттер Ti3iMi

1. Казакстан Республикасыныц кылмыстык-процестiк кодексi. - Алматы: ЮРИСТ, 2014. - 344 б.

2. Глава 491 Уголовно-процессуального кодекса Республики Беларусь от 16.07.1999 г. № 295-З [Электронный ресурс] // - Режим доступа: //http://www.pravo.by/world_of_law/text. asp?RN=hk9900295#&Chapter=49/1

3. Пиюк А.В. Проблемы применения упрощенных форм разрешения уголовных дел в судопроизводстве Российской Федерации в свете типологии современного уголовного процесса: монография. - Томск: Томский государственный университет, 2011. - 166 с.

4. Уголовно-процессуальный кодекс Российской Федерации. - М.: Проспект, КноРус, 2013. -256 с.

5. Касаткина С.А. Признание обвиняемого: монография. М.: Проспект, 2010

6. Казакстан Республикасыныц 2014 жылгы 3 шiлдедегi № 226-V Кылмыстык кодекс (2014.07.11. бершген езгерютер мен толыктырулармен) //http://online.zakon.kz/Document/?doc_ id=31575294#activate_doc=2

6. Статья 691 Уголовного кодекса Республики Беларусь от 09.07.1999 г. № 275-З [Электронный ресурс] // - Режим доступа: // http://etalonline.by/?type=text&regnum=HK9900275

Мацалада Казацстан мен Беларусь Республикаларыныц цылмыстыц процесгндегг ынтымац-тастъщ туралы процессуалдыщ кел1ам институтыныц нормалары талданган. Авторлар ею елдег1 процессуалдыщ кел1ам институтына салыстырмалы талдау жасап, оныц нег1зг1 айырмашылыцтары мен уцсастыцтары аныцтады. Процессуалдыщ келгсгмтц зрбгр нысанныц угымын аныцтау цажетттт нег1зделген.

ТYйiн свздер: цылмыстыц процесс, юнэ, ынтымацтастыц туралы процессуалдыщ кел1ам.

В статье проанализированы нормы института процессуального соглашения о сотрудничестве в уголовном процессе Республики Казахстан и Республики Беларусь. Авторами проведен сравнительный анализ института процессуального соглашения 2 стран, выявлены основные различия и схожества. Обосновывается необходимость в определении понятий каждой из форм процессуального соглашения.

Ключевые слова: уголовный процесс, вина, процессуальное соглашение о сотрудничестве.

'2

№1 (42) 2016 ж Цазацстан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы

The article analyzes the norms of the institute ofprocedural agreement, a new revision of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan. The author draws attention to the lack of procedures for review of the case file of the suspect at the end of the pre-trial imprisonment procedural agreement, its regulation is proposed. In conciliatory production it deals with the problem of differentiation of the sentence, taking into account the categories of crimes.

Keywords: criminal proceedings, guilt, a procedural agreement on cooperation.

Алмас Цанат%лы Цанатов,

КР Зацнама институтыныц щылмыстыщ, щылмыстыщ ic ЖYргiзу, щылмыстыщ атцару зацнамасы жэне сот сараптамасы бвлiмiнiц бас cарапшыcы-бвлiм бастыгы, з.г.к., доцент

Эсет Оралгазы%лы Балгынтаев,

Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттыщ университеттщ щылмыстыщ-щущыщтыщ пэндер кафедрасы доцентШц м.а., PhD докторы

Цазацстан мен Белоруссияныц цылмыстыцпроцестде ынтымацтастыцтуралы келсмдер: салыстырмалы талдау

Канатов Алмас Канатович,

главный эксперт-начальник отдела уголовного, уголовно-процессуального, уголовно-исполнительного законодательства и судебной экспертизы Института законодательства РК, к.ю.н., доцент

Балгынтаев Асет Оралгазыевич,

и.о. доцента кафедры уголовно-правовых дисциплин Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева, доктор PhD

Соглашения о сотрудничестве в уголовном процессе Казахстана и Белоруссии: сравнительный анализ

Kanatov Almas Kanatovich,

Head of Department of the criminal, criminal procedure and penal enforcement and forensic of the Institute of Legislation of Republic of Kazakhstan, Candidate of legal sciences, Associate Professor

Balgyntayev Asset Oralgazyevich,

Ph.D., performing the duties ofassistant professor of Chair of criminal legal disciplinep. L.N. Gumilyov Eurasian National University

Agreement on cooperation in the criminal trial Kazakhstan and Belarus: comparative analysis