CC BY
4ЦАЗАЦСТАН МЕКТЕПТЕР1НДЕ 0ЛКЕТАНУ 1С-ШАРАЛАРЫН ¥ЙЫМДАСТЫРУДЬЩ ЦАЗ1РГ1 ЖАГДАЙЫ
ДАНИЯР ЖАЦЫЛ АХМЕТЖАЩЫЗЫ
Абай атындагы ^азак улттык педагогикалык университетi, 7М01515-География бшм беру багдарламасыныц 2-курс магистранты
ЛАЙСХАНОВ ШАХИСЛАМ ¥ЗАЦБАЙ¥ЛЫ
Абай атындагы ^азак улттык педагогикалык университет^кауым. проф. м.а., PhD.
Ацдатпа. Бглгм берудщ елкетанулыц мазмуны - ол аймацтыц тек табиги-географиялыц, экономикалъщ жэне басца да ерекшелжтерт керсететт бшмнщ гана мазмуны емес, ол елкенщ, аймацтыц, мемлекеттщ жэне жеке тулганыц цызыгушылыцтары мен цажеттшктер1 керШс табатын элеуметтт тапсырыс. К,аз1рг1 тацда Казацстанда барлыц пэндердщ дерлт оцу жоспарына елкетану элементтер1 цосылган, бул бшм алушыларга тарих пен географияга, ты мен фольклорга, Казацстан территориясын мекендеген барлыц этностардыц мэдениеттщ кепцырлыгын тануга эртYрлi бглгм облыстарын зерттеуге мYмкiндiк беред1.
Мектептт бшм беру эрбiр адамныц аймацтыц сипаттамалардыц барлыц салаларында емiрге бейiмделуiне кемектесуге арналган. Негiзгi пэн курстары мектеп цурамынан цосымша сагат белу арцылы аймацтыц мазмунды зерттеудi болжайды. Аймацтыц мазмунды терецдетт оцыту арнайы тагайындалган сабацтарда, элективтi курстарда ЖYзеге асырылады. Оларга арналган сагаттар жоспардыц вариативтт белтнен берiледi.
Бшм беру саласында елкетану елкенщ бiрегейлiгiн (география, тарих, биология, экология, керкем эдебиет жэне фольклор, енер жэне т.б.) керсететт, ещрдщ ерекше цажеттiлiктерi мен мYдделерiн керсететт бшм беру стандарттарыныц аймацтыц цурамдас белттц цурамдас элементiне айналды.
Мацалада Казацстан мектептертде елкетану w-шараларын уйымдастырудыц цазiргi жагдайы мен негiзгi мэселелерi царастырылады. Сондай-ац, елiмiздегi мектептердегi елкетану жумысыныц уйымдастыру формалары сипатталган.
Тушн свздер: Казацстан Республикасы, оцу удерш, елкетану, оцушылар, оцыту.
^азакстанныц елкетану тарихы - елiмiздщ тарихын, табигатын, мэдениет мен турмысын жан-жакты жэне жоспарлы зерттеу. Элкенщ тарихы мен табигатын танып, зерттей отырып, тарихи жэне мэдени ескертюштерд^ флора мен фаунаны, табиги ресурстарды коргау женшдеп ю-шараларды максатты жэне накты жузеге асыру кажет. Элкетану - бул белгш бiр жердщ еткеш мен бупнп кунш зерделеу, гылыми жэне гылыми-кепшшк кызмет, ол таным эдiсiне непзделед^ жалпы жэне ерекше танымды аныктайды, эртYрлi гылыми-зерттеу эдютерше жэне пэнаралык байланыстарга CYЙенедi [1].
Елiмiздегi елкетанудыц тужырымдамалык негiздерi гылым, бiлiм, мэдениет, спорт, когамдык келiсiмдi калыптастыру мен дамыту, казакстандык когамда заманауи элеуметпк-мэдени трансформациялары ескерiлген зайырлылык саласындагы мемлекеттiк саясатты iске асыру аясында эзiрлендi. Тужырымдамалык негiздер адамныц кукыгы мен еркiне, жалпыадамзаттык жэне улттык кундылыктарга деген курметке, патриотизмге тэрбиелеуге, улттык (азаматтык) сэйкестендiруге, тулганыц еркш дамуына, ецбексYЙriштiкке, шыгармашылык тургыда езiн-езi дамытуга негiзделедi.
^азакстан Республикасы мектептершдеп географиялык бiлiм беру тужырымдамасында туган елкенi дYниежYзiлiк географияныц бiр белш ретiнде окыту максаттардыц бiрi болып табылады. Элкетану - дала жагдайында жумыс ютеудщ практикалык дагдылары мен дагдыларыныц негiздерi каланган сыныптан тыс жумыстардыц негiзгi турлершщ бiрi. Эз жерше деген сYЙiспеншiлiкке тэрбиелейдi, жаца нэрселердi бiлуге, табигатты тамашалауга
гана емес, сонымен катар жаца жэне ерекше нэрсенi керуге деген кызыгушылыкты оятады [2]. Элкетану Мемлекеттiк жалпыга мшдетл бiлiм беру стандартында, географиялык бшм беру тужырымдамасында, бастауыш, орта, жогары сыныптарга арналган бiлiм беру багдарламаларында тужырымдалган бiлiм беру мазмунына койылатын жалпы талаптар мен мемлекеттiк саясаттьщ принциптерiн мектеп тэжiрибесiне енгiзуге кемектеседь
Бiлiм мен тэрбиенi емiрмен байланыстыратын мацызды куралдардыц бiрi - мектептеп елкетану. Бiздiц туган жерiмiз улы дYниенiц тiрi, белсендi белiгi болгандыктан, оныц езгеруiне тiкелей катысу Yшiн бiзге ез жерiмiздi, оныц еткеш мен бYгiнiн бiлу керек. Элкетану патриоттык сезiмдi - Отанга деген терец CYЙiспеншiлiктi тудырады. Мектептегi елкетану жалпы елкетану саласыныц бiрi бола отырып, мектеп окушысыныц адамгершiлiк, интеллектуалдык, эстетикалык, ецбек жэне тулгалык дамуыныц мацызды факторы болып табылады. Эзшщ шагын Отаныныц еткенiн, бYгiнiн жэне кутшетш болашагын, табигат ерекшелiктерiн, экономикалык, тарихи, мэдени жэне баска да жагдайларын бiлу мектеп окушыларыныц дYниетанымын калыптастыруга ыкпал етедi, оныц шшде олардыц белгiлi бiр ултка жататынын сезiну жэне, нэтижесiнде оны мактан тутады [3].
Элкетану аркылы отансYЙгiштiкке тэрбиелеу - окушылардыц ой-ерiсiн кецейтш, танымдык кызыгушылыктарын дамытатын, шыгармашылык ю-эрекетке баулитын, практикалык жэне интеллектуалдык дагдыларын дамытатын, мамандык тацдауга кемектесетiн кеп кырлы кYPделi процесс. Туган жердi оку окушыларды iзденiс, зерттеу жэне экспедициялык жумыстарга тартуга мYмкiндiк бередь
Елiмiздегi мектептегi елкетану жумыстары Yш негiзгi формада жYргiзiледi: сабакта, сыныптан тыс жумыстарда жэне сабак;тан тыс уак;ытта.
Сурет 1. Мектептегi елкетану жумыстарыныц формалары Элкетану жумысыныц формалары эртYрлi болуы мYмкiн - аудиториялык жэне сабактан тыс. Сыныптан тыс елкетану жумысыныц соцгы нэтижесi мектеп муражайы болып табылады [4]. Бул кептеген пэндердi зерттеуге арналган орасан зор дереккез. Окушылар тарихи-елкетану муражайын аралап, тYрлi жэдiгерлердi тамашалайды, сездiк корларын молайтады, кептеген жаца нэрселердi Yйренедi. Музейлерде елкетану Yйiрмелерi жумыс iстейдi, оларда мектеп окушылары жаца материал жинап, туган елкенщ шежiресiн жазады.
^азакстандык елкетануды окытудыц мацызды куралдарыныц бiрi - мектеп муражайы. Мектеп муражайлары бYгiнде республиканыц кептеген мектептерiнде жумыс iстейдi. Олар
«Мектеп муражайы туралы ережеге» негiзделген, онда оньщ Heri3ri максаттары мен мшдеттер^ жумысты уйымдастыру принципi мен формалары накты тужырымдалган [5].
Мектеп муражайыныц максаты - окушыларды тэрбиелеуге, тарих жэне мэдениет ескерткiштерiн, табигатты курметтеуге кешендi кезкарасты насихаттау.
Мектеп муражайыныц мiндеттерi:
• мектептегi оку-тэрбие жумысын жаксартуга катысу;
• муражай корын калыптастыруга, сактауга жэне утымды пайдалануга катысу;
• туган елкенщ тарихи, мэдени жэне табигат ескерткiштерiн коргау жэне насихаттау;
• окушылар мен тургындар арасында мэдени-агарту жумыстарын жYргiзу;
Муражайдыц елкетану багыты бар жэне оныц басты мiндетi эрбiр баланыц ез жерiне,
ауылына, YЙiне деген CYЙiспеншiлiгiн арттыру, зерттеушiлiк дагдыларын дамыту, коллекциялык мэдениет дагдыларын калыптастыру болып табылады.
Елiмiзде 2018-2019 оку жылы жацалыктарга бай болды, когамдык сананы жацгырту аясында мектепте елкетану пэшшц кiрiктiрiлген оку багдарламасын енгiзу туралы шешiм кабылданды . Оны жалпы бiлiм беретiн пэндерге косымша ретшде карастыруга болады: ^азакстан тарихы, казак эдебиет (казак тiлiнде окытатын мектептер Yшiн), география, музыка. Бул пэн туган елкенщ тарихын, табигатын, мэдениетш зерттеуге багытталган. Пэн мектеп багдарламасына ^азакстан Республикасыныц Туцгыш Президентi усынган «Туган жер» жобасы аясында енпзшдь Жаца «Элкетану» пэнi ^азакстанныц барлык мектептерiнде 5-7-сыныптар аралыгында жацартылган бiлiм мазмуны бойынша окытыла бастады, ол ^Р Туцгыш Президентi усынган «Туган жер» жобасы аясында эзiрлендi [6].
Осы орайда «Туган жер» жобасы ете мацызды эрi дер кезшде колга алынган жоба деп есептеймiз. Багдарлама бойынша Бiлiм жэне гылым министрлiгi «Элкетану» жаца пэш бойынша оку багдарламасын эзiрлеп, оны елiмiздегi iрi баспалар енгiздi. 7 облыска арнай окулыктар дайындалды. Бул Алматы, Актебе, ТYркiстан, Жамбыл, Караганды облыстары, сондай-ак Алматы каласы жэне ^азакстан Республикасыныц астанасы. Багдарламага сэйкес эр аймак «Элкетану» пэнш жеке оку куралы аркылы окиды, ейткеш пэннiц негiзгi максаты -окушылардыц ез шагын Отанын жаксы тану.
Элкетану курсы 5-7 сыныптар Yшiн мектеп багдарламасына косымша болып табылады. «Элкетану» курсыныц жумыс багдарламасыныц непзп максаты - окушылардыц Отан туралы бшмдерш кецейту жэне олардыц бойында патриоттык сезiмдi ояту.
Мектептегi елкетану курсыныц максаты:
1. Окушыларга елiмiздi ерекшелейтiн табиги, тарихи, географиялык, мэдени факторларды керсету.
2. Патриоттык сана, Отанга деген CYЙiспеншiлiк сезiмдерiн калыптастыру.
3. Окушылардыц табигатка, коршаган ортага деген курмет сезiмiн ояту.
Элкетану курсыныц мшдеттерше мыналар жатады:
- ^азакстан тарихы мен эдебиетш терецiрек оку;
- география жэне музыка сиякты пэндер бойынша бшмдерш кецейту;
- ежелп дэуiрден бYгiнгi кYнге дейiнгi ^азакстанныц тарихи Yдерiстерiнiц негiзгi кезецдерiн зерттеу;
- ^азакстан Республикасыныц табигаты, ел аумагында орналаскан тарихи ескерткiштер жэне баска да мэдени нысандар туралы окыту;
- коленер такырыбын козгау жэне окушыларды ^азакстанныц мэдени мурасымен таныстыру;
- окушылардыц бойында туган жерi болган елiне деген мактаныш сезiмiн ояту, мэдени кундылыктарга, табигатка, тарихка курметпен карауга тэрбиелеу.
«Элкетану» курсыныц жумыс багдарламасы эзiрленiп, 20 сагаттык жYктемеге есептелген, ол:
5-сыныпта - жылына 5 сагат.
«Музыка» пэнше 1 сагат, «^азакстан тарихы» пэнше 4 сагат бeлiнген;
6-сыныпта - жылына 7 сагат, оныц 4 сагаты «^азакстан тарихы» пэнiне, 1 сагаты -«Музыка» жэне 2 сагаты «^азак эдебиеп» пэнiне белшедц
7-сыныпта - жылына 8 сагат; сагат саны бойынша ец каркынды жыл - 8 сагаттыц «^азакстан тарихы» пэнiне 4 сагат, «^азак эдебиеп» пэнiне - 2 сагат жэне «География» пэнше - 2 сагат белшген [7].
Элкетану курсыныц багдарламасы косымша ретiнде енгiзiлгенiн тусшу керек. «Элкетану» курсы ^азакстан тарихыныц, географияныц, эдебиеттш жэне музыканыц букш багдарламасын кайталамайды немесе алмастырмайды, тек толыктырады. ^азакстан айтарлыктай улкен мемлекет болгандьщтан жэне эр аймактыц жер бедер^ табигаты, климаты, т.б. ерекшелiктерi болгандыктан, осы такырып бойынша бiр гана окулык шыкпайды. Эр аймактыц езшдш эзiрленген материалы болады. Мунымен эр облыстан келген шыгармашылык топтар айналысады. Окулыкка не кiретiнiн eздерi шешедi. Курс эртYрлi жэне стандартты емес болады деп уэде етедь Студенттер топта окып, туган елкешц визиткаларын жасайды, аудиокаталогтарды, электронды энциклопедияларды жэне т.б. курастырады.
Сондай-ак, «Элкетану» окулыгыныц кeмегiмен материал жинакталган тYPде берiледi, окушылардыц eздерi туратын жерш, каласын, аймагын жаксырак мецгеру мYмкiндiгi бар. «Элкетану» пэнiн окитын урпак «Рухани жацгыру» багдарламасын жэне «¥лы даланыц жетi кыры» макаласында койылган мiндеттердi одан эрi дамыта бермек. Бiрiншiден, балалар туган жерiнiц улы тулгаларын мактан тутады, ез шагын Отаныныц ец мацызды киелi жерлерi туралы бэрiн бiледi жэне туган жершш бай тарихына катыстылыгын сезшедь Екiншiден, елiмiзге келетiн туристерге осыныц барлыгын айта алады [8].
Аталмыш багдарламалар бойынша мектепте елкетану аркылы отансYЙгiштiкке тэрбиелеу педагогикалык процестi тсзбек бойынша куруды кeздейдi: идея - бшм - дагды -белсендшк. Элкетану жумыстарын уйымдастыруда муFалiм ец алдымен окушыларда дамытуы керек кдсиеттер темендепше сипатталады:
•Отан - адамнын, дунисгс кслгсн жср1, Отанынын табигаты, туган тга, салт-дэстур1, енсгси, Отанынын эдет-гурпы, тарихы, «жсрлсс» угымы, кепултты цогамдагы халы к ем1ршш улттыц срскшс.тлктср!, интернационализм, патриотизм.
W
•ужымдыц жэне жскс жумыс барысында окушы «Отан», «Туган жер» угымдарын мсцгсру1 ксрск, акушыньщ туган жcpiнiн тарихын ез бстшшс bi.nyrc дагдыландыру, онын ата-тегт, езш-ез! талдау жэне онын Отанга, сибскке, айналадагы адамдарга деген кезцарасын аныктау.
•овушы талдауга, ойланып о цуга, матсриалды 6ipTC-6ipTC жина^тауга, мурагапа жумыс ютсугс, экскурсия журпзугс, мсктсп муражайында жумыс ¡стсу дагдыларына уйренедь
■ буцаралык, топтык жэне жскс, оныц форма л ары эртурл1 -б^л: жорыктар, саяхаттар, экскурсиялар, экспсдициялар, жарыстар, акциялар жэне т.о., олкстаиу жумысыныц формалары окушылардыц жас ерекшелиггерше карай 6oniiiyi мумюн. Мсктсп окушыларыньш жскс психологиялык ерекшешэтерш есксрс отырып, олкстаиу жумысьгиьщ эртдип формаларын пайдалану окушылардыц щндыльщ багдарлары мен ссшмдерш к.алыптастыруга комсктсссдц тарихи жэис эсксритакырыптарга
W
Кесте 1. Элкетану жумыстарын уйымдастыруда окушыларда дамитын касиеттерi
^азакстандагы бшм беру уйымдарында елкетану пэнше кызыгушылыктыц артуыньщ оц тенденциясы жогарыда атап еткенiмiздей ^азакстан Республикасыныц «Бiлiм туралы» Зацына сэйкес мектептегi бiлiм берудiц улттык-аймактык компонентiн енгiзумен байланысты.
Елiмiздегi мектептердеп уйымдастырылатын елкетану жумыстарыныц 6ïp тYрi - эдеби елкетану. Эдеби жэне елкетану бiлiмдерi мектеп окушыларыныц туган елкенщ ел емiрiмен тарихи-мэдени байланыстары туралы тYсiнiктерiн терецдетедi. Элкетану сабактарында халыкты; (елкелiк) мэдениеттiц кене дэстYрлерi терецiрек тYсiнiледi, буган бiр кездерi назардан тыс калган сол эдебиетп каркынды оку ыкпал етедi. Жаца бiлiмдi мецгеру YPДiсi сездiк корын молайтып, тiлiн байытып, сайып келгенде, мектеп окушыларыныц бшм мен тэрбие сапасын арттыруга игi эсерiн типзедь
Мэселен, «Атамекен» мектеп окушыларыныц республикалык туристiк-елкетану экспедициясы балаларды ^азакстанныц патриоттык мурасымен таныстырудыц букаралык нысанына айналды. Жыл сайын ол жYЗ мыцнан астам балага жетедi. Тарих пен мэдениет, отандастардыц жауынгерлiк ерлiктерi мен тагдырлары, отбасылык шежiрелер мен халык енерi - осыныц бэрi балалардыц бiлiм пэнiне, олардыц элеуметтiк, тулгалык жэне рухани дамуыныц кайнар кезше айналады. Жалпы елкетану пэнiнiц жандануы жэне мектептегi елкетану сапасыныц, оны окыту децгейiнiц езгеруi соцгы жылдардагы езгерiстердiц елеулi дэлелi. Республиканыц кептеген аймактарында елкетану гылыми-практикалык конференциялар етюзшедг Мысалы, Акмола облысында «Кекше» академиясы Акмола облысыныц iшкi саясат баскармасымен, ^азакстан халкы Акмола ассамблеясымен, « Еуразия-Даналык» корымен бiрлесiп , казак тш кафедрасыныц негiзiнде курылган жэне академияныц жалпы гылыми пэндерi бойынша Кекшетау каласыныц тарихы муражайы непзшде калалык елкетану гылыми-практикалык зерттеу жYргiзiп, оныц аясында жергiлiктi тарихты сипаттайтын «Менiц Отаным ^азакстан» конференциясы еткiзiлдi [9].
^азакстанныц мектеп жYЙесiнiц казiргi замангы жэне оку Yдерiсiнде адамзат тарихыныц гасырлык тарихыныц куэгерлерi болып табылатын муражайларга ерекше мэн бершед^ емiрдiц шынайы кундылыктарын бiлдiру. ^азакстан Республикасы Бiлiм жэне гылым министрi Yкiметтiц отырысында 2017 жылдыц кыркYЙегiнен бастап муражайларда география, тарих, эдебиет жэне биология бойынша жеке сабактар еткiзудi талап ететiн айтты. Бул эдiс аркылы олар элем туралы бшмд^ тiптi езiн-езi тануды YЙренедi. Министр осы жолмен мектеп окушыларыныц гылым мен муражайга кызыгушылыгын арттыруга мYмкiндiк беретiнiне сенiмдi. «Болашак Бадар: рухани жацгыру» багдарламасы аясында муражайларда, мэдениет уйымдарында жэне тарихи орындарда «^азакстан тарихы», «География» жэне «^азак эдебиетi» пэндерi бойынша сабак еткiзу жоспарланып отыр.
^азiрri уакытта республикадагы 25 мыцнан астам тарих, археология, архитектура жэне монументалды енер ескертюштер^ 147 муражай, 8 тарихи- мэдени муражай коры бар, онда мыцжылдык тарихы мен халкымыздыц мэдениетш дэлелдейдь
^азакстан Республикасы Мемлекеттiк хатшысыныц 2015 жылгы 30 казандагы № 7 буйрыгымен 2015-2017 жылдарга арналган ^азакстан Республикасы муражайларын жацгырту женшдеп iс-шаралар жоспары бекiтiлдi, онда 10-тармакта муражай педагогикасын шыгармашылык тулганы дамыту Yшiн негiз ретiнде «этно жэне шеберлш сабактары, балалар мен ересектер» iске асыруды белсендiрудi бiлдiредi. [3].
Элкетану кептеген оку пэндерш бiрiктiруде дэнекер кызметiн аткарады. Элкетану курсы география, биология, тарих, эдебиет жэне баска пэндер бойынша ез елкес туралы бшм беру курстарын логикалык тургыдан толыктырады. Сондыктан жYЙелi жэне белсендi жумыс нэтижелерiне сабакта жэне сабактан тыс уакытта белсендi турде кол жеткiзiледi. Балалар мектептен тыс елкетану сабагына ерiктi тYPде катысады. Бул туган елкеге туристiк саяхаттар, мектеп экспедициялары, археологиялык казбалар, мектеп муражайыныц кермелерш уйымдастыру жэне баска да елкетану жэне зерттеу жумыстарыныц тYрлерi кiредi. Мектептегi елкетанудыц бул турлершщ уйымдастырылуы мен оку жоспарына катынасы эртYрлi, бiрак соган карамастан, олар ете тыгыз байланысты.
Элкетану жумысыныц мазмунына сондай-ак елкенiц тарихи еткенш, археологиялык ескерткiштерiн, мэдени ескерткiштерiн (сэулет, эдебиет), эр тYрлi жанрдагы фольклорлык материалды, улттык колданбалы енер мен коленерд^ елкенiц тарихын дэрiптеген кернект тулгалардыц емiрi мен шыгармашылыгын зерттеу юредь
Элкетану пэнi ешбiр пэн сиякты мектеп окушыларын ата-баба тарихымен айналысуга тэрбиелейдi, оларды iзденiс, зерттеу, туган елкенщ салт-дэстYрi мен эдет-гурпын зерделеу, тYп-тамырын танып-бiлу аркылы еткеш мен бYгiнi туралы ойлауга баулиды. алдыцгы урпактармен ажырамас байланыс, ягни бYгiнгi тацда кажеттi кундылыктарды калыптастырады: патриотизм, руханият, улттык бiрегейлiк.
Мектеп окушыларыныц елкетану жумыстарыныц сапасы мен келем^ олардыц ю-эрекетiнiц куштарлыгы мен аукымы кеп жагдайда мугал1мге байланысты. МуFалiм формальды болмаса, кызы^ушылык танытса, Yлкен нэтижелерге кол жетюзуге болады. Демек, мектептегi елкетану сабаFыныц табысты нэтижесi кеп жаFдайда муFалiмнiц езiнiц KызыFушылыFына жэне оныц окушыларын елкетану ^здешс) iс-эрекетiне калай кызыктыра алатындыFына байланысты. МуFалiм ез жерш (облысын, елкесiн) жаксы бiлуi, жYЙелi тYPде зерттеп, мектеп окушыларымен елкетану жумысынан хабардар болуы керек. Балалармен жэне жасеспiрiмдермен елкетану жумыстарына араласа отырып, муFалiм ец алдымен езшщ интеллектуалдык децгейiн жоFарылатып, кэсiби кузыреттшгш терецiрек мецгередi. МуFалiм Yшiн елкетану - Fылыми-зерттеу iс-эрекетiнiц дурыс жолы.
^азакстан Республикасында жэне оныц аймактарында елкетануды тутастай зерттеу ескелец урпактыц бойында патриотизмдi, Отанына деген CYЙiспеншiлiк жэне курмет сезiмдерiн ояту кажеттшгшен туFан. Орта бiлiм беретiн мектептердщ баFдарламаларында мiндеттi компонент ретiнде отандык тарих, география жэне т.б. аймактык аспектiлерiн енгiзу кездейсок емес. Жалпы республикада жэне оныц аймактарында елкетану тарихы арнайы Fылыми зерттеу нысаны болып калмауын мойындауFа тура келедь
Олай болса, елкетануды дамыту казiргi бiлiм берудiц езектi баFыты болып табылады, ейткеш оныц негiзгi кызмет ескелец урпактыц бойында азаматтык пен патриоттык сезiмдi тэрбиелеу болып табылады.
Осылайша, мектепте елкетану жумыстарын уйымдастыру ултаралык карым-катынас мэдениетiн калыптастыра алады, толеранттылык пен улттык-аумактык курылымдардыц шегшде немесе одан тыс жерде туратын улттар мен улыстардыц тарихына, салт-дэстурше, эдет-Fурыптарына, мэдениетiне, тiлiне курметпен карауFа тэрбиелейдi. Элкетану эркашан езект болып табылатын мiндеттi де шешедi: туFан жердiц мэдени-рухани мурасын сактау, туFан жердi CYЮге Fана емес, олар туралы бшуге YЙретедi, тарихка, енерге деген кызы^шылыкка, эдебиет, география, музыка, мэдениет жэне мэдени децгешн кетередь ТуFан жерге деген CYЙiспеншiлiк, оныц тарихын бшу - окушыларды азаматтыкка тэрбиелеу YДерiсiн жYзеге асырудыц негiзi екендiгi елiмiздiц бiлiм беру баFдарламаларында айрыкша орын алады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Мамирова, К. Н. Краеведение Учебное пособие / К. Н. Мамирова, Л. Ш. Киясова - Алматы: Изд-во «Девичий университет», 2014. - 129 с.
2. Исаева, А. И. Историческое краеведение: Учебное пособие / А. И. Исаева; Ответственный редактор: А. К. Калиш. — Алматы: Казахский университет, 2016. - 246 с.
3. 2018-2022 жылдарга арналган ^азакстан Республикасыныц бшм беру жэне гылымды дамытудыц Мемлекетпк багдарламасы
4. Чиликова Е.В. К вопросу о вкладе архивистов суверенного Казахстана в краеведение/ Архивы. Материалы Международной научно-практической конференции. -Алматы.2012. 334 с.
5. Электрондык ресурс: http://www.kladraz.ru (етЫм бершген ^н: 17.09.2024)
6. Веденеева Г.И. Журнал. Вестник ТГПУ, № 12 / 2010
7. Матюшина Г.Н. Историческое краеведение.М., Поиск, 1998-118с.
8. Титова В.В. Туристско-краеведческие кружки в школе.М., Сократ, -111с.
9. Электрондык ресурс: http://www.nomad.su (етЫм бершген ^н: 17.09.2024)
