CC BY
0ГЕОГРАФИЯ САБАГЫНДА ЖОБАЛЫЦ 1С-ЭРЕКЕТ ЖЭНЕ ОНЫ ¥ЙЫМДАСТЫРУ НЕГ1ЗДЕР1
ОРАЗОВА КЛАРА СЕР1КЦЫЗЫ
Абай атындагы ^азак улттык педагогикалык университетшщ 1-курс магистранты,
Алматы, ^азакстан
АБДИМАНАПОВ БАХАДУРХАН ШАРИПОВИЧ
Г,г,д., профессор, Абай атындагы ^азак улттык педагогикалык университет^
Алматы, ^азакстан
Ацдатпа. Оцытудыц инновациялыц эд1стер1не багдарланумен байланысты орта мектептерде географиядагы тэж1рибел1к гс-эрекеттердг жобалау оцушылардыц бойында цасиеттерд1, идеяларды, сез1мдерд1, цундылыцтарды жэне вм1рл1к дагдыларды дамытуга квмектеседг. Сонымен цатар, жобалыц w-шараларга цатысу арцылы бшм алушылар д^рыс сен1мдерд1, цаз1рг1 цогамдагы жеке тулгалардыц цузыреттшктерт дамытады. География сабагындагы жобалыц w-эрекет оцушыларга жалпы б1л1м беру мацсаттарын цанагаттандыра отырып, олардыц жеке басын дамытуга квмектесетт тамаша тэсш болып табылады.
Мацалада орта мектептегi жобалыц эд^тер мен тэжiрибелiк w-шаралардыц зерттелуiне шет елдт жэне отандыц галымдардыц ецбектертен шолу жасай отырып, география сабагында жобалыц эдiстi цолдану, тэжiрибелiк iс-эрекеттердi уйымдастыру царастырылды. Сондай-ац, мацаланыц материалдары жоба эдшн сабацта жэне сабацтан тыс процесте цолданудыц жагымды жацтарын ашады. Мацалада жоба бойынша жумыс эдктеместщ кезецдерi, дэстYрлi оцытудан айтарлыцтай айырмашылыцтарды аныцтауга мYмкiндiк беретт жобалыц оцытудыц теориялыц устанымдары, оцу процесiндегi рвлi мен орнына талдау жасалынды.
Ty^h свздер: география, жобалыц эдт, жобалыц w-эрекет, педагогикалыц технологиялар, бшм беру багдарламасы, эд^темелт тэсш.
^аз1рп уакытта жацартылган мемлекетпк бшм беру стандарты ^азакстан Республикасыньщ Бшм беру жуйесш модернизациялау процесшщ непзп элемент болып табылады. Бшм беруде окушылардыц жаца бiлiмдi ез бетшше алу, акпаратты талдау, максат кою, гипотеза жасау, тшсп корытындылар жэне корытынды жасау дагдыларын калыптастыруга ыкпал ететш тиiмдi эдiстердi уйымдастыру, окыту эдiстерi мен эдютемесш колдану езект бола тусуде. Бул бшм алушылардыц гылыми-зерттеу жэне жобалык кызметш Yйлесiмдi турде куру болып табылады. Бшм берудi жацгыртудыц негiзiнде бiлiм берудщ мазмуны мен технологияларын эзiрлеу, жобалау жэне курастыру стратегиясына кешудi кездейтш, бiлiм алушылардыц жеке басыныц дамуы мен танымдык кызыгушылыгыныц кажеттi децгешне жету жолдары мен тэсiлдерiн айкындайтын белсендi тэсiл. Бшмнщ накты салалары бойынша мектепте окытудыц заманауи багдарламасы окушылардыц жобалык кызметш уйымдастыруга багытталган. Сонымен, жобалык iс-эрекет процесiнде бшм алушылардыц акыл-ой ецбегiнiц мэдениетi калыптасады [1].
Жобалык iс-эрекет окушылар ушш оку процесiнiц мiндеттi белiгiне айналады, ейткенi ол тулгага багытталган жэне бшм берудеп жYЙелiк-белсендiлiк тэсiлiн жузеге асыруга ыкпал етедi. Бул эдю бiлiм алушылардыц казiргi замангы адамныц тез езгеретiн емiр суру жагдайларына бейiмделу дагдыларын калыптастыруды кездейдi, ал белгш бiр жобаларды куруга белсендшк таныту аркылы жаца бiлiмдi колдану жэне игеру кызметтщ жаца тэсшдерш калыптастыруга мYмкiндiк бередi [2].
Жобалык ю-эрекет коммуникативтiк кузыреттiлiктi калыптастырудыц ец тиiмдi тэсiлi ретiнде багаланады, ейткеш жобалар эдiсi "окушылардыц кузыреттiлiгiн калыптастыру Yшiн
ю-эрекеттщ накты жагдайларына мYмкiндiгiнше жакын жагдай жасауга мYмкiндiк бередi "жэн осы нэтижелердi мшдетп тYPде усына отырып, окушылардыц тэуелаз apeKeTTepi нэтижесiнде белгiлi 6ip мэселеш шешуге мYмкiндiк беретiн оку-танымдык эдютердщ белгiлi 6ip жиынтыгын болжайды [3].
География элеуметпк-гылыми циклдщ Heri3ri пэндерi болып табыладыктын бiлiм алушылардыц жобалык кызметш дамыту Yшiн Yлкен мYмкiндiктерге ие. Ец мацызды кeрсеткiштерi: кэаби жэне практикалык бiлiмдi бiрiктiру. Непзге мыналар кiредi: бiлiм алудыц дербеспп жэне оларды шыгармашылыкпен кайта ецдеу мYмкiндiгi. Географияда бiлiм алушылардыц назарын накты фактiлерге, процестерге аударудыц ерекше мYмкiндiктерi танымдык кызыгушылыкты дамытады. Сабактыц эртYрлi формаларында жобалык эдiстi колдануга болады: дэрiс, экскурсиялар, зерттеу, сарамандык жумыс, экспедиция, рeлдiк сол немесе юкерлш ойын жэне т.б. Сондай-ак, оку iс-эрекетiн уйымдастыру жеке, жуптан, топтык жэне ужымдыкка дейiн эртYрлi болуы мYмкiн, бул бiлiм алушылардыц танымдык белсендшгш арттыра отырып, олардыц Yлкен кызыгушылыгын тудырады [4].
Максаты окушылардыц ынтасы мен бiлiм децгешн арттыруга ыкпал ететiн география сабактарында жобалык окыту технологияларын колданудыц тшмдшгш зерттеу, оны теориялык тургыдан талдап, оку YPДiсiнде колдану. Географияны окытуда колданылатын жобалау эдiстерiн теориялык тургыда талдап жэне жобалык iс-эрекеттi уйымдастыру эдiстемесi курастырылады.
Зерттеудiц акпараттык базасы ретшде эр тYрлi гылыми жазылымдар карастырылы. Теориялык зерттеу эдiсiн колдана отырып, шетелдiк жэне отандык эдебиеттерге шолу жасалынды. Эдебиеттердi талдау эдiсiн колдану аркылы географиялык бiлiм беруде жобалык ю-эрекет эдiсiн уйымдастыруга, гылыми жэне практикалык зерттеулерге шолу жасалынды. Зерттеу нэтижелершщ синтезi географиялык бшм беруде жобалык iс-эрекеттi уйымдастырудыц непзп тенденциялар мен мэселелерiн аныктау максатында деректердi жалпылауга негiз болды. ЖYргiзiлген талдау жумыстарына CYЙене отырып, макалада география сабагында жобалык iс-эрекет уымдастырумен байланысты мэселелерге шолу жасайды жэне оларды шешу Yшiн практикалык усыныстар берiлдi.
^азiргi тацда элемдiк бшм беруде педагогикалык жобалап окыту технологиясы зерттеушiлiк iс-эрекет мэселелерiн эзiрлеуде непзп багыт ретiнде бeлiп керсетуге болады. Жобалап окыту технологиясыныц багыты педагогикалык зерттеушшк iс-эрекеттегi YДерiсi, оныц субъектшершщ езара зерттеушiлiк iс-эрекеттегi iс-кимыл тYрлерi, тиiмдiлiк шарттары, Yдерiстi жYзеге асыруга багытталган шешiмдер кабылдау стратегиясын зерттеу. Бул саладагы зерттеулер жобалап окыту технологиялардагы жацалыктарга, болашак педагогтер мен педагогтардыц езара зерттеушiлiк iс-эрекеттегi ю-кимыл формаларына, педагогикалык жобалаудагы зерттеушiлiк ю-эрекетке багытталган.
Жобалык iс-эрекет эдiсi ХХ гасырдыц басында А^Ш-та педагог жэне философ Дж. Дьюидщ гуманистiк багыттагы идеялармен байланысты пайда болды. Алгашкыда буд эдiстiц негiзгi идеясы бшм алушылардыц оку-танымдык iс-эрекетiн белгiлi бiр мэселенi шешу барысында алынган нэтижеге багдарлауга негiзделдi. Ресейде жобалау эдiсiн зерттеу жэне енгiзу эрекеттерi 1905 жылы педагог С. Т. Шацкий басшылыгымен гылыми кайраткерлерден туратын шагын Yйiрме курылды, олардыц максаты окытуда жоба эдiсiн белсендi колдану болды. Революциядан кейiн Ресейде бул эдю Н.К. Крупскаяныц аркасында кец таралды. ТМД елдерiнiц бiлiм беру жYЙесiнде жобалап окыту эдiсiн колдануга Н.А. Барыкова, С.И. Горлицкая, И.И. Джужук, Н. Ю. Пахомова, Е. С. Полат, Д. А. Слин кина, А. Ю. Уварова, М.С. Чванова жэне баска галымдардыц жан- жакты зерттеулерi жобалык ю-эрекетп уйымдастыруга непз болды [5]. ¥лыбритания, Бельгия, Германия, Финляндия, Израиль, Бразилия сиякты елдердщ мектептерiнде бiр гасырдан астам уакыт бурын пайда болган жобалык окыту эдютемес бYгiнгi кYнге дейiн дамып келедi [6].
Л.И. Лебедева жэне Е. В. Иванова жобалык эдют мугал1м мен окушылардыц прототипш, болжамды объектшщ прототипiн жасау женшдеп бiрлескен кызметi ретiнде аныктайды. Олар 4 кезецнен туратын жобалык ю эрекет эдiстемесiн атап еттi:
1. Жоспарлау (ужымдык талкылау, пiкiр алмасу жэне мYДделердi Yйлестiру; колда бар бшм негiзiнде бастапкы идеяларды усыну).
2. Аналитикалык кезец (тапсырмаларды нактылау, акпарат жинау, алынган бiлiмдi талдау жэне тYсiндiру).
3. Акпаратты жалпылау кезещ (алынган деректердi бiрiктiру жэне жYЙелеу)
4. Жоба бойынша жумыс нэтижелерiн усыну кезещ (алынган мэлiметтердi тYсiну, презентацияларды талкылау жэне дайындау) [7].
И.С. Сергеев атап еткендей, жобалар эдiсi бойынша жумыс — бул педагогикалык кызметтщ ^рделшпнщ салыстырмалы тYPде жогары децгеш. Егер белгш окыту эдютершщ кепшiлiгi оку процесшщ дэстYрлi компоненттерiн — муFалiмдi, окушыны (немесе окушылар тобын) жэне Yйренудi кажет ететiн оку материалын кажет етсе, онда оку жобасына койылатын талаптар ете ерекше:
1.Элеуметтiк мацызды мшдеттщ (мэселенщ) болуы кажет — зерттеу, акпараттык, практикалык.
2.Жобаны орындау мэселенi шешу бойынша ю—эрекеттердi жоспарлаудан басталады, баскаша айтканда — жобаныц езiн жобалаудан, атап айтканда-ешмнщ тYрiн жэне презентация формасын аныктаудан басталады. Жоспардыц ец мацызды белiгi жобаны жедел эзiрлеу болып табылады, онда шыFулар, мерзiмдер жэне жауаптылар керсетiлген накты эрекеттер тiзiмi керсетiледi.
3.Эрбiр жоба мшдетп тYPде окушылардыц зерттеу жумыстарын кажет етедг Осылайша, жобалык кызметтiц айрыкша ерекшелiгi-акпаратты iздеу, содан кешн ол ецделедi, тYсiнiледi жэне жоба тобыныц катысушыларына усынылады.
4.Жоба бойынша жумыстыц нэтижесi, баскаша айтканда, жобаныц шы^ысы-ешм.
5.ДайындалFан енiм Тапсырыс беруш^е жэне (немесе) коFам екiлдерiне усынылуы керек жэне мэселенi шешудiц ец колайлы куралы ретiнде жеткiлiктi турде усынылуы керек [8].
Жобалау эдiсi бойынша педагогика Fалымдарыныц кептеген зерттеулерi мен аныктамаларын карастыруFа болады (Кесте 1).
Кесте 1.
Авторлар Аныктамалар
В.Безруков Бiлiм мазмундагы жобалау эдiстерi мен тэсiлдерi аркылы игеру непзшде окушылар белгiленген бiлiм ешмш алудагы бiлiм нэтижелерi мен максатына болжам жасау жэне оны модельдеудi мецгередi.
И.А.Колесникова Жобалау - тэжiрибеде бурын болмаган бiлiм беру мен педагогикалык эрекет турлерш жацадан курастыру максатындагы тэжiрибелiк -багдарлы эрекет.
А.П.Тряпыцина Жобалау - бшм берудщ дамытудыц жаца саласы, педагогикалык эрекеттi тYсiндiрудiц жаца амалы.
Е.С.Заир-Бек Жобалау- казiргi бiлiм беру жYЙелерiн дамыту, жацарту, жетiлдiру жэне ондагы кайшылыктарды болдырмау мiндеттерiн орындауга багытталган педагогикадагы жэне уйымдастырылатын практикалык эрекеттердеп колданбалы гылыми багыт.
Н.А.Масюкова Жобалау - педагогикалык жэне гылыми-зерттеу эрекеттерiнiц бершуш реттеп отыру куралы.
«Жобалау эдiсi» угымыныц теориялык негiздемесi
^азакстанда бшм берудщ eзiндiк жоспары, улттык Yлгiсi калыптасуда. Осыган орай, окушыныц тулгалык дамуына багытталган жаца окыту технологиялары пайда болуда. БYгiнде елiмiзде бшм беру ошактарында 50-ден астам педагогикалык технологияларды теориялык жэне гылыми колданбалы багыт тургысынан жазылган зерттеулердi аркауы етiп, оларды окыту YPдiсiн жетiлдiру багытында колдану мэселелерiмен отандык галымдар: С.М.Бахишева педагогикалык жобалаудыц теориясы мен технологиясын, ЭДДисымова, Т.Ж.Увалиева окыту технологияларын, элеуметтiк-педагогикалык жумысты жобалау мэселесiн Ш.Т.Таубаева , элеуметтiк педагогикалык iс-эрекеттердi жобалау негiздерiмен жэне ¥ДДыякбаева, Д.М.ЖYсiпбалиева, Б.Э.Эбдiкэрiмулы, М.С.Мэлiбекова, ГД.Нургалиева, ^Дабдыкайырулы, Ж.АДараев, Ш.Т.Таубаева т.б. ез зерттеулерiнде карастырган, педагогикалык технологияларды, жобалап окыту эдiсiн пайдалану мYмкiндiктерiн нактылау кажеттiлiгiн айкындай тYсуде [9]. География сабакында жобалык ю-эрекетп уйымдастыру негiздерiмен Карбаева Ш.Ш., Асубаев БД., Токпанов Е.А., Абдиманапов Б.Ш., Акашева Э. С., ДYЙсебаева К. Ж., Ахмедов Е., Ысмайылова I., Мамырова К., Кэрiбаева Ш., Телегенова Р., ТYсiпбекова Г. зерттеулер жYргiздi [10].
География пэнi бiлiм алушылардыц жобалык кызметiн дамыту Yшiн Yлкен
мYмкiндiктерге ие. Ец мацызды керсетюштер: теориялык жэне практикалык бiлiмдi бiрiктiру. Негiзге мыналар кiредi: бiлiм алудыц дербестiгi жэне оларды шыгармашылыкпен кайта ецдеу мYмкiндiгi. Географияда окушылардыц назарын ерекше фактiлерге, процестерге аударудыц ерекше мYмкiндiктерi бар, осылайша танымдык кызыгушылыкты дамытады. Сабактыц эртYрлi формаларын колдануга болады: дэрiс, экскурсиялар, зерттеу, сарамандык жумыс, экспедиция, рeлдiк немесе юкерлш ойын. Сондай-ак, оку iс-эрекетiн уйымдастыру жеке, жуптан, топтык жэне ужымдыкка дейiн эртYрлi болуы мYмкiн, бул бшм алушылардыц танымдык белсендшгш арттыра отырып, олардыц Yлкен кызыгушылыгын тудырады [4, 110б].
География сабагында жобалап окыту технологиясы аркылы зерттеушiлiк ю-эрекетш дамытудыц бiрнеше устанымдары ажыратылады:
- пэндш-мазмундык салалар бойынша: монопроектiлер ^р пэндiк сала шецберiнде) жэне пэнаралык;
- байланыстар сипаты бойынша: шю немесе eцiрлiк (бiр елдiц шегшде) жэне халыкаралык (катысушылар эртYрлi елдердщ eкiлдерi болуы мYмкiн);
- катысушылар саны бойынша: жеке жэне топтык;
- жобаны орындау узактыгы бойынша: шагын жобалар (оку сабагыныц белш); кыска мерзiмдi (бiрнеше сабак); орташа узактыгы (аптадан айга дейiн); узак мерзiмдi (айдан бiрнеше айга дешн);
-жобада бiлiм алушылардыц басым кызмет бойынша зерттеу жобалары, шыгармашылык жобалар, релдш, ойын жобалары, таныстыру-багдарлау (акпараттык жобалар), практикалык - багдарлау (колданбалы жобалар).
География сабактарында окытудыц непзп куралы карта болып табылады. Эр тYрлi тапсырмалардыц кeмегiмен эр тYрлi децгейдегi окушылардыц танымдык iс-эрекетiн калыптастыру Yшiн жагдай жасауга болады: талап кою жэне зерттеу бойынша. География сабагында жобалык ю-эрекеттщ бiркатар жагымды жактары бар.
Бiрiншiден, жоба бойынша жумыс кезшде танымдык iшкi мотивация ынталандырылады жэне пэндерге деген кызыгушылык артады.
Екiншiден, даму децгейi бойынша эр тYрлi жэне бiлiм алушылардыц белсендшп мен eзiндiк куны артады [11].
1-суретте кeрсетiлгендей жобалык окытудыц мэш дамудыц эртYрлi децгейлерiндегi бшм алушылардыц шыгармашылык элеуетш, мYмкiндiктерi мен жеке ерекшелштерш дамытудан турады. Бул жобалык кызметп бастамас бурын да, нэтижелерi бойынша да жYргiзiлген сауалнаманы растайды. Сондай-ак, мектеп окушыларыныц белсендшк децгейi жэне пэндiк салалардагы бшм сапасы артады.
С
ал
жуйелш ойлау, алгоритмд! жумыс ктеуд! уйрену
♦
О
о.
♦
зерттеу, меселет аньщтау тапсырма беру, аппарат жинау, н,орытынды жасау
У
жеке.топта тауелиз ерекет
, жоба кезецдерш жоспарлай алу
6[рт!ндеп курделене туеетш практикалык врекет
Ф
Жобалап сщыту технологиясы
О
шыгармашылык, циялдау naiiincTi
есте сактауды дамыту,шыкк,ан ешмдт цоргай алу, сейлеу мадениетш дамыту
на т<
к.арым-цатынас дагдылары топта жумыс ¡стеу цабыет! артады
,, ¿о..
,о
жобага дайындьщ, гипотезалар мен жалпы мазмунын к,¥РУ
Сурет 1. Жобалап оцыту технологиясыныц мэш
География кептеген тэжiрибелiк 1с-эрекеттерд1 уйымдастыра алатын пэндердщ 6ipi, сонымен 6ipre жобалык эдiстi жалпы окыту Yшiн, атап айтканда тэжiрибелiк iс-эрекеттердi география сабагында уйымдастыру мYмкiншiлiктерi жогары. 9-сынып «^азакстан географиясы» окулыгы бойынша, Элкетану белiмiне арналган такырыптарда жобалык эдiстi колдана отырып, орта мектепте география бойынша тэжiрибелiк ic-шараларды уйымдастыру жоспары жасалынды:
Алматы каласы бойынша виртуалды саяхат
(жоба жоспарына сэйкес цысца мерз1мд1, 1 сабац)
Максаты: Бiлiм алушыларга акпараттык технологиялардыц кейбiр косымшаларын колдана отырып, виртуалды саяхат аркылы Алматы каламен танысуга кемектесу.
• Алматы каласыньщ керiктi жерлерi туралы бiлуге кемектесетш жэне оларды одан да кызыктыратын "виртуалды экскурсия технологиясын" колдану
• Элкетану бойынша окушылар Yшiн практикалык сабактарды уйымдастыруды жаксарту багытында сыныпта окытудыц нысандарын эртараптандыру.
1-кезец. Жобаныц мазмуны мен максатын таныстыру.
-Мугал1м окушыларга, такырып пен жобалык iс-эрекеттердi тYсiндiредi.
-Окушылар санына байланысты 4 топка белшедь
-Топтарга атау койып, топ жетекшiсiн тагайындайды.
2-кезец. Жобалык эдю барысында жYргiзiлетiн iс-эрекеттер:
1-кадам: муFалiм окушыларды Google Earth Pro косымшасымен таныстырады. Бул компьютерлер мен телефондарда колдануFа болатын косымша, сондыктан окушылар Yшiн ете ы^айлы. Google Earth Pro -геопорталы интернет желiсiнде 6y^ жер бетшщ Fарыштык тYсiрiлiмдерi орналастырылFан Google компаниясыныц жобасы. Кейбiр аймактардыц фотосуреттерi бурын-совды болмаFан жоFары ажыратымдылыкка жэне жекелеген калаларда, соныц iшiнде жоFары сапада Fимараттардьщ, курылыстардыц жэне ескертюштердщ 3D Yлгiлерiн керсету мYмкiндiгiне ие [12].
2-кадам: муFалiм окушылардыц косымшаны орнатуы мен пайдалануын тексередi (муFалiм окушылардан сабак басталар алдында оны орнатуды сурайды)
3-кадам: муFалiм "Click to look around кемепмен жасацыз" эрекеттерiн уйымдастырады
^ Google Earth Pro — OX
Eile Edit View Iools Ш Help
Q I '♦'«>• © — ä I « it •■ %
Cypem 2 a
Сурет 2б
Сурет 2 a, б. Google Earth Pro геопорталы арцылы Алматы цаласына виртуалды саяхат
4-кадам: Алматы каласы бойынша саяхат жасаган, зерттеген аймактарын усынады. -М¥гал1м топ eкiлдерiн баяндама жасауга шакырады.
-Сол тапсырманы орындаган калган топтар оган тYсiнiктеме 6epin, толыктырды. -Мугал1м алган бiлiмдерiн жинактайды.
5-кадам. Сыныпта галамтор желiсiн пайдалана отырып, саяхат жYргiзген аймактары бойынша акпараттык зерттеу жYргiзедi.
-МуFалiм косымша пайдаланылатын эдебиеттер тiзiмi, мен окулыктар усынады.
6-кадам. МуFалiм топтар мен жеке туеталардьщ зерттеушiлiк кызметiн баFалайды. 3-кезец. Зерттеу жумысын аяктау
1-кадам: муFалiм топ жетекшшершен ез тобыныц жумыс барысы туралы есеп берудi жэне сонымен бiрге такырыптарды зерттеу процесiнде киындыктар мен кедергiлердi атап етудi сурайды.
2-кадам: муFалiм топ жетекшшершен ез тобыныц мэселелерш тиiмдi шешуге мYмкiндiк беру Yшiн усыныстар беру аркылы топтарFа кемектеседi.
3-кадам: топ мYшелер ез тобыныц есебш макулдайды, топтыц есебiне тYсiнiктеме бередi жэне ецдейдi.
4-кадам: топ жетекшiсi катысушылардыц пiкiрлерiн алады, топтыц есебш курастыруды аяктайды жэне оны келес сабакта сыныпка усынуFа дайындалады.
5-кадам: бiрлескен жумыс процесiн баFалау
4-кезец. Есеп беру жэне зерттеу нэтижелерш керсету. Жобаныц кыскаша мазмуны
1-кадам: окушылар топтыц енiмдерiн керсету аймаFын толтырады.
2-кадам: муFалiм топтардыц баяндамаларын усыну ретiн кайталайды.
3-кадам: топтар ез баяндамаларын усынады жэне стендтерш ретiмен таныстырады.
4-^адам: Талкылау жумысы жYргiзiледi.
-МуFалiм окушылардыц баяндамаларына тусшштеме берiп, баFалайды
-Окушылар алFан такырыптарына, жалпы сурактарFа жауап берiп, сухбаттасады.
-Баска топтарFа сурактарды талкылау жэне дайындау.
-Эз тобыныц баяндамасына езiн-езi баFалау жэне баска топтардыц баяндамасын баFалауFа катысу.
5-кезец. Зерттеу жумыстарын корытындылау жэне окуFа баFыттау
-Окушылардан жобалык iс-шаралардан кейiн алFан бiлiмдерiмен, даFдыларымен
жэне кезкарастарымен белiсудi сурайды.
-М^ал1м окушылардыц жумылдырFан жэне колдаетан тиiстi бiлiмдерiн жинактайды.
-ОкушыларFа бандамаларын толыктыруFа жэне дамытуды жалFастыру Yшiн идеяларды эзiрлеуге арналFан нускаулык керсетшедь
6-кезец. Жоба нэтижелерiн баFалау
-Окушылардыц езiн-езi баFалауы жэне топ мYшелерiн баFалауы.
-Окушылардыц жеке топтары бiр-бiрiн баFалайды.
-Мрашмшц баFалауы.
Заманауи эдютер мен технологияларды, атап айтканда жобалап окыту технологиясын колдана отырып, география сабаFында бiлiм беру Yдерiсiн уйымдастыру кажеттiлiгi кептеген факторларFа байланысты. Бшм алушылардыц жеке басын дамытудаFы жобалап окыту технологиясыныц элеуетi оныц кэаби калыптасуы мен сэйкесiнше дайындык мэселесше баскаша кезкараста болады. ОFан катысу бшм алушыларFа ез тэжiрибелерiмен оку материалын тиiмдi игеруге, акпаратты талдауFа жэне жYЙелеуге, командада жумыс ютеуге, идеялар калыптастыруFа, жеке касиеттердiц кец кекжиегш керсетуге жэне казiргi кезецде езект болып табылатын жэне оны одан эрi даму Yдерiсiне баFыттайтын баска да нэрселерге мYмкiндiк береди Жобалау эдiсiн колдана бiлу-муFалiмнiц жетiлуi мен дамуыныц керемет керiнiсi. Жобалау эдiсiнiц кYшi бойынша дарынды бшм алушыларды белiп керсетуге болады. Сондай-ак, пэндерге деген кызыFушылыктыц артуы байкалады. Окушылар кепшiлiк алдында сейлеу даFдысын калыптастырады.
^орытындылай келе, оку-жобалык ю-эрекет тэуелсiз курылымдык жумыстыц зерттеушiлiк кабiлеттерi мен даFдыларына ие, максатты баскарушылык iс-эрекет тэсiлдерiн мецгерген, ынтымактастык пен езара эрекеттесуге дайын, езiн-езi тэрбиелеу тэж1рибеамен жабдыкталFан окушыныц жаца турш калыптастыруFа тиiмдi кемектеседi. Жобалык ю-эрекеттердi уйымдастыру бiлiм беруде жоFары тиiмдiлiкке кол жеткiзе алады, сонымен катар такырып бойынша жан-жакты бшмд^ хабардарлыкты, даFдыларды, кезкарастарды жэне нускаушы ортасына катысты мшез-кулыкты усына алады. Бшм алушылар тэжiрибелiк ю-эрекеттердi акылFа конымды, икемдi жэне инновациялык тYPде жоспарлап, орындауды YЙренедi. Географияны окытуда жобалык эдiстердi колданумен байланысты тэж1рибелш ю-
эрекеттердi уйымдастыру окытудыц инновациялык эдiстерiн eHri3y жэне окушылардыц
элеyетiн дамыту максатына жетудщ Heri3ri тэсшдершщ 6ipi болып табылады жэне теорияны
накты eMipMeH байланыстырудыц мацызды байланысы деп айтуга болады.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. 1.Гайдукова, С.А. Проектная деятельность — одна из форм совместной деятельности взрослого и детей // Актуальные вопросы современной педагогики и образования. — 2015. — с. 119-121.
2. 2.Гузеев В.В. Метод проектов как частный случай интегральной технологии обучения // Директор школы. - 2014. - № 6
3. 3.Голуб Г. Б., Чуракова О. В. Метод проектов как технология формирования ключевых компетентностей учащихся. Самара: Профи. ЦПО, 2003. С. 5.
4. 4.Тиханова, Т.А. Проектная деятельность студентов как вид исследовательской деятельности // Инновационные технологии в образовании. — 2015. — с. 107-110.,
5. 5.Прокопенко, К.А. Положительное влияние метода проектной деятельности на уроке географии // Матрица научного познания. — 2020. — № 4. — с. 138-140.,
6. 6.И. А. Фатеева, Т. Н. Канатникова. Метод проектов как приоритетная инновационная технология в образовании /— Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2013. — № 1 (48). — С. 376-378. — URL: https://moluch.ru/archive/48/6113/ (дата обращения: 26.04.2024)
7. 7.Акопян М.А., Оганнисян Е.А., Данчук М.П Роль проектной деятельности в личностно ориентированном образовании студентов высшего учебного заведения. Известия Южного федерального университета. Педагогические науки. 2015. № 3. С. 91-100
8. 8.Романовская М.Б. Метод проектов в учебном процессе. Методическое пособие. / М.: Центр «Педагогический поиск», 2006. — 160 с.
9. Э.Турдалиева, Акынова Ж.Жобалау технологиясын колдану эдiстерi // №5, 2006, 36-40бб.
10. 10.А;ашева Э.С., ДYЙсебаева К.Ж. А 97 Географияны окыту эдютемеа: оку-эдютемелш ку-ралы. - Алматы: ^азак универ-ситет^ 2013. - 175 б.
11. 11.Алехина, Е.В. Проектная исследовательская деятельность учащихся на уроках математики и географии в условиях реализации ФГОС // Вестник научных конференций. — 2019. — № 7-2 (47). — с. 15-16.,
12. «Google Earth Pro» геопорталы, https://earth.google.com/web/?hl=ru
