CC BY
0ЭОЖ 378.1
ЕРЕКШЕ Б1Л1М БЕРУ ЦАЖЕТТ1Л1КТЕР1 БАР БАЛАЛАР YШIН ИНКЛЮЗИВТ1 Б1Л1М БЕРУ ОРТАСЫН ЖОБАЛАУГА БОЛАШАЦ ПЕДАГОГТЕРДЩ ДАЙЫНДЫГЫН ЦАЛЫПТАСТЫРУДЬЩ 0ЗЕКТ1Л1Г1
МОВКЕБАЕВА ЗУЛЬФИЯ АХМЕТВАЛИЕВНА
Профессор, п.г.д., Абай атындагы ^аз¥ПУ, Алматы, ^азакстан
ИЛИКОВА ИНАБАТ Н¥РЛЫБЕКЦЫЗЫ
^азак улттык кыздар педагогикалык университетшщ арнайы педагогика мамандыгыньщ магистранты, Алматы, ^азакстан
Аннотация: Мацалада болашац педагогтердг инклюзивтг бшм беру ортасын жобалауга дайындау езектшгшц нег1зг1 мэселелер1 кетершген. Бшм беру саласындагы жаhандыц тенденциялардыц дамуы эртYрлi салалардагы халыцаралыц аренадагы елдердщ элеуеттщ ecyirn ыцпал етедi, бул ез кезегтде цогам дамуыныц негiзгi факторларыныц 6ipi болып табылатын цазiргi бшм беру ЖYйесiнде цурылымдыц езгер^терге экеледi. Болашац педагогтер инклюзивтi бшм берудi ойдагыдай ЖYзеге асыру жэне оц нэтижелерге жету Yшiн тYбегейлi езгерктер жасауга дайын болуы керек. Авторлардыц кезцарастары зац ережелерi мен заманауи зерттеушшердщ пiкiрлерiне негiзделген. ТэуелЫз Yлес реттде ерекше бшм беру цажеттiлiктерi бар балалар Yшiн инклюзивтi бшм беру ортасын жобалауга мугалiмдердi дайындаудыц кейбiр жолдары керсетшген. Болашац мугалiмдердiц барлыц оцушылар Yшiн цолжетiмдi, цолдау керсететт жэне инклюзивтi орталарды цурудыц мацыздылыгы туралы тYсiнiгiн дамытудыц мацыздылыгын жэне ерекше бшм беру цажеттiлiктерi бар балаларга цажеттi цолдау керсету Yшiн олардыц дагдыларын дамытудыц мацыздылыгын атап кeрсетедi.
Ty^h свздер: инклюзивтi бшм беру, дайындыц, педагог, ерекше бшм беру цажеттшт бар балалар, болашац педагогтердi дайындау.
СУТЬ ФОРМИРОВАНИЯ ГОТОВНОСТИ БУДУЩИХ ПЕДАГОГОВ К ПРОЕКТИРОВАНИЮ ИНКЛЮЗИВНОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ СРЕДЫ ДЛЯ ДЕТЕЙ С ОСОБЫМИ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫМИ ПОТРЕБНОСТЯМИ
Аннотация: В статье поднимаются основные вопросы актуальности подготовки будущих учителей к проектированию инклюзивной образовательной среды. Развитие мировых тенденций в сфере образования способствует росту потенциала стран на международной арене в различных сферах, что в свою очередь приводит к структурным изменениям в современной системе образования, что является одним из основных факторов развития. общества. Будущие преподаватели должны быть готовы к радикальным изменениям для эффективного внедрения инклюзивного образования и достижения положительных результатов. Взгляды авторов основаны на нормах законодательства и мнениях современных исследователей. В качестве независимого вклада изложены некоторые способы подготовки учителей к проектированию инклюзивной образовательной среды для детей с особыми образовательными потребностями. Подчеркивает важность развития у будущих учителей понимания важности создания доступной, поддерживающей и инклюзивной среды для всех учащихся, а также важности развития их навыков для оказания необходимой поддержки детям с особыми образовательными потребностями.
Ключевые слова: инклюзивное образование, подготовка, педагог, дети с особыми образовательными потребностями, подготовка будущих учителей.
Жогары жэне жогары оку орнынан кейiнгi бшм берудi жацгырту 21 гасырдагы жаhандык жэне пэнаралык кузыреттшк жагдайында жYзеге асырылады. «Казакстан-2050» стратегиясында бiлiм саласына жогары бiлiмдi улт калыптастыру мшдет жYктелген.
Жогары бiлiм берудi калыптастырудьщ казiргi кезещнде болашак муFалiмдердi ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалармен жумыс iстеуге дайындауды жетiлдiру жолдарын iздестiру принциптi жаца мэнге ие болуда. Бул инклюзивтi бiлiм берудi енгiзуге байланысты. Бiлiм берудi дамытудаFы казiргi гуманистiк тенденциялары педагогикалык жоFары оку орындары дайындайтын дэстYрлi тYPдегi нускадан айтарлыктай ерекшеленетiн жаца буын мамандарына кажеттiлiктi тудырды. ЖОО студенттерш ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалармен кэаби ic-эрекетке дайындаудыц кажеттшп мен максаттылыFы бiркатар кeрсеткiштермен аныкталады. Болашак муFалiмдердi ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалармен жумыс ютеуге дайындау казiргi жоFары оку орындарында ерекше eзектi мэселе болып табылады, eйткенi диплом алFан жас мамандар тек жоFары бiлiктi мамандар Fана емес, сонымен катар ез бшмш ерекше бiлiм беру кажеттiлiгi бар балалармен колдана алатын педагогикалык кузыретт муFалiмдер болуы керек.
Кэсiптiк бшм берудщ негiзгi максаты - ецбек нарыFында бэсекеге кабiлеттi, кузiреттiлiri, жауапкершшп бар, ез мамандыFын жiтiк мецгерген, халыкаралык стандарттарFа сай нэтижелi жумыс iстей алатын, ез мамандыFына Yздiксiз бiлiм алуFа умтылатын жоFары бшкт мамандарды калыптастыру. Казiргi кезецдеп кэсттик бiлiм беру жYЙесiне койылатын талаптар жацартылып, оныц алдына ец алдымен болашак муFалiмдердi даярлау сапасын арттыруFа байланысты жаца мiндеттер койылды. Элемдеп жэне КазакстандаFы бiлiм беру жYЙесiн жацFыртудыц негiзгi баFыттарыныц бiрi инклюзивт бiлiм беру болып табылады. Заманауи бшм беру жYЙесiне инклюзивтi бшм берудi енгiзу - уакыттыц езект талабы болып отыр.
БYгiнгi тацда бшм беру саласын жацFырту YДерiсi каркынды жYрiп жатыр. Ерекше кажеттiлiктерi бар адамдарFа деген кезкарас бiртiндеп езгеруде. Бул YДемелi eзгерiстер баскалардыц осы санаттардыц бiрегейлiгi мен курметше кукыктарын мойындайтындыFына катысты. Мундай жаFдай инклюзивтi бiлiм беру идеологиясыныц жетшушде жатыр.
Инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалау оныц катысушыларын коFамныц кец аукымына тарату, жасына, жынысына, денсаулык жаFдайына, этникалык жэне дiни катыстылы^ына, оку жетiстiктерiне, элеуметтiк-экономикалык мэртебесiне карамастан адамдарды жалпы бiлiм беру процесше тарту ретiнде карастырылады.
ЮНЕСКО инклюзивт бiлiм беру саласындаFы мынадай каFидаттарды бекiттi:
- адамныц кундылыFы оныц кабiлеттерi мен жетiстiктерiне байланысты емес;
- эр адам сезшуге жэне ойлауFа кабiлеттi;
- эркiмнiц карым-катынас жасауFа жэне тыцдауFа кукыFы бар;
- барлык адамдар бiр-бiрiне муктаж;
- шынайы бiлiм тек накты катынастар аясында жYзеге асырылуы мYмкiн;
- барлык адамдар курдастарыныц колдауы мен достыFына муктаж;
- эртYрлiлiк адам eмiрiнiц барлык аспектiлерiн ^шейтедь [1]
«Казакстан Республикасыныц Бiлiм туралы» Зацына сэйкес улттык жэне жалпы адамзаттык кундылыктар, Fылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде жеке адамды калыптастыруFа, дамытуFа жэне кэсiптiк шыцдауFа баFытталFан сапалы бiлiм алу Yшiн кажетт жаFдайлар жасалынып, жеке адамныц шы^армашылык, рухани жэне кYш-куат мYмкiндiктерiн дамыту, адамгершiлiк пен салауатты eмiр салтыныц берiк негiздерiн калыптастыру, даралыкты дамыту Yшiн жаFдай жасау аркылы ой-eрiсiн байыту, азаматтардыц жеке ерекшелiктерiн, психофизиологиялык жэне когнитивтiк даму дэрежесiн ескере отырып, эрбiр адам Yшiн колжетiмдi жэне сапалы бiлiм алуFа тец кукы^ына кепiлдiк берiледi [2]. 2020 жылы кабылданFан КР Бiлiм жэне Fылымды дамытудыц мемлекеттiк баFдарламасына сэйкес, елiмiзде 2025 жылFа карай ерекше бшм беру кажеттшп бар балалар окитын инклюзивт
окыту y™h арнайы жагдайлары бар мектептердщ Yлесiн 100% - га дейiн улгайту жоспарланган болатын. [3]. ^азакстан Республикасында мYгедектердщ кукыктарын камтамасыз ету жэне OMip CYPУ сапасын жаксарту женшдеп 2025 жылга дейiнгi ултты; ю-кимыл жоспары бекiтiлдi [4]. Ягни, кез-келген адамныц емiрiне гуманистикалы; кезкараспен караудыц осы принциптерi ^азакстанды; бшм беру саласындагы мемлекеттiк саяси нормасы мен векторы ретiнде инклюзивтi бшм берудi бекiткен бiркатар негiзгi нормативтш-кукыкты; кужаттарда керiнiс табады.
Бiрак педагогикалы; когамдасты; инклюзивтi бiлiм беруге дайын емес жэне эртYрлi гетерогендi топтардыц бiлiм алушыларыныц жас ерекшелiктерi мен жеке ерекшелiктерi туралы терец психологиялык-педагогикалы; бiлiмге, тулгааралы; катынастарда тиiмдi модельдер кура бшуге, акпаратты; жэне желшк ресурстарды пайдалануга жэне т. б. ете кажет екендiгi керiнiп тур. Осы мэселеш шешудiц басында бiз оныц негiздемесiн курастырудыц женiн кердш.
Инклюзивтi бiлiм беру тужырымдамасын ойдагыдай жYзеге асырудыц негiзгi шарттарыныц бiрi - жалпы бiлiм беру уйымдарындагы педагогтарды эртYрлi бузылысы бар балалармен жумыс iстеуге сауатты дайындау кажеттшп. Бул мэселенiц мацыздылыгы эртYрлi мемлекетпк стратегиялы; кужаттармен, соныц iшiнде «^азакстан Республикасыныц бiлiм берудi дамытудыц 2011-2020 жылдарга арналган мемлекеттiк багдарламасы», «Бшм берудi дамытудыц 2011-2015 жылдарга арналган мемлекетпк багдарламасын iске асыру женшдеп ю-шаралар жоспарымен» расталган. ^азакстан Республикасыныц 2011-2020 жылдарга арналган бшм берудi дамыту» жэне т.б. Бул кужаттарда жалпы бiлiм беру уйымдарыныц педагог кадрларыныц дамуында эртYрлi шектеулерi бар балалармен жумыс iстеуге жYЙелi тYPде окыту жэне бiлiктiлiгiн арттыру карастырылган. [5,6]
Жалпы бiлiм беру уйымдарыныц педагогтарын даярлауда, Р.А. СYлейменованыц пiкiрiнше, муFалiмдерге педагогикалы; оптимизмдi сараланган окыту принциптерiн басшылыкка алуга, ягни муFалiмдердiц дидактикалы; дагдыларын дамытуга назар аудару кажет деп санауга непз бередi. [7]
З.А. Мовкебаева ез зерттеулершде мемлекеттiк жалпыга мiндеттi бшм беру стандарттарыныц талаптарын бейiмдеу бойынша болашак кэсiби кузыреттшктердi жэне ерекше бшм беру кажеттшп бар эр баланыц езшдш ерекшелiктерi мен колда бар мYмкiндiктерiне сэйкес мектеп пэндерi бойынша багдарламалы; мазмунды дайындау; жеке окытуды уйымдастырудыц накты эдiстерiн колдану жэне оны багалау критерийлерiн тацдау; калыпты дамып келе жаткан балалармен жэне ерекше бшм беру кажеттшп бар балалармен нэтижелi тулгааралы; езара ю-кимылды куру кажеттiлiгi туралы атап етедi. Бiз муFалiмдердiц кузыретiне койылатын талаптарды мацызды деп санаймыз, алайда инклюзивп бiлiм беру жагдайында жумыска психологиялы; дайындыкты калыптастыруга да тшсп назар аудару керек, ейткенi бул алынган бiлiм мен дагдыларды дамытуга ыкпал етедi.
Жогары оку орнын бiтiргеннен кейiн педагогтер инклюзивтi бшм беру ортасында жумыс iстеуге эркашан дайын бола бермейдi. Бул бiрнеше себептерге байланысты болуы мYмкiн. Олардыц iшiнде:
Бiрiншiден, ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалармен дербес ю-эрекетке психологиялык тургыдан дайын болмауы;
Екiншiден, тэжiрибенiц болмауы;
Yшiншiден, инклюзивп бiлiм беруге жеке кезкарасы жэне т.б.
Муныц бэрi ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалармен педагогикалы; кызмет саласындагы болашак муFалiмдердiц инклюзивп, кэсiби кузыреттiлiгiнiц жеткiлiксiздiгiн керсетедi.
Демек, ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалар Yшiн инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауга болашак педагогтердiц дайындыгын калыптастыру мэселесiн шешу Yшiн бiз дайынды; тYсiнiгiн кецейтiп, накты практикалы; шараларды колга алуымыз керек.
^аз1рп заман уакытында ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балаларга бiлiм берудщ
инновациялык тэсшдерш icKe асырумен айналысатын бшм берудi баскару органдары кызметкерлерш, педагогикалык кызметкерлердi жYЙелi даярлауды, кайта даярлауды жэне олардыц бiлiктiлiгiн арттыруды уйымдастыру кажеттiлiгi туындап отыр. Бул шарт мришмдер арнайы бiлiм беру мекемелершде де, жалпы бiлiм беру мекемелершде де ерекше бiлiм беру кажетriлiктерi бар балалардыц мэселелерiн шешуге дайын болуы керек екендiгiн кeрсетедi.
Ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалардыц инклюзивт бiлiм беруiн камтамасыз ету Yшiн муFалiмдердi кэсiби кызметке дайындаудыц кажеттiлiгi мен орындылыгы бiркатар себептерге байланысты.
Бiрiншiден, дамудагы психофизикалык ауыткулардыц кец таралуы.
Екiншiден, жалпы бiлiм беретiн мектепке дешнп мекемелерге баратын ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалар саныныц артуы.
Yшiншiден, бiр бiлiм беру кещстш шецбершде дамудыц эртYрлi децгейлерi бар балаларды бiрлесiп окытуды жYзеге асыруга педагогтердш дайындыгын калыптастыруга байланысты практикалык мiндеттердi гылыми шешудш болмауы.
МуFалiмдер арнайы психологиялык-педагогикалык кемек керсетуде киындыктарга тап болады, бул инклюзия саласында арнайы бiлiмi мен дагдылары бар муFалiмдердiц Yлкен суранысы жагдайында дайындык мэселесшш eзектiлiгiн аныктайды.
^азакстан Республикасында ерекше бiлiм беру кажеттшп бар балалардыц денi сау курдастарымен бiрлесiп сапалы бiлiм алу кукыгын камтамасыз ету саясатын белсендi енпзуге жэне дамытуга карамастан, ЖОО-да езшш кэсiби кызметiн инклюзивтi бiлiм беру жагдайында жYзеге асыратын педагог кадрларды даярлау осы мэн-жайды толыгымен есепке алмай, дэстYрлi тYPде жYзеге асырылады. Бул, ез кезегiнде, педагогикалык ЖОО тYлектерiнiц ерекше бiлiм беру кажеттшп бар балалармен жумыс iстеуге дайындыгын аныктайды, ол непзшен келесi факторларга байланысты:
- ерекше бiлiм беру кажеттшп бар балаларга катысты мришмдерде психологиялык тоскауылдардыц, терiс элеуметтiк кезкарастардыц жэне стереотиптердiц болуы, олар мундай балалардыц «тузетшмейтшдш» туралы, оларFа тэн эртYрлi жэне баскаларFа жиi кауштс, жаFымсыз мшез-кулык белгiлерiнiц болуы;
- муFалiмдердiц инклюзивтi бiлiм беру туралы оц уэждемешц болмауы;
- жалпы бшм беретш мектептердiц муFалiмдерi непзшен балалардыц белгш бiр бiлiм, бшк жэне даFдыларды игеруiн кездейтш жалпы бшм беру уйымдарыныц колданыстаFы бшм беру стандарттары мен баFдарламалары ыкпал ететш бiлiм беру бiлiмдерiн балаларFа беруге баFытталFан. Мемлекеттiк стандарттыц базалык минимумында усынылFан мектепке дейiнгi жэне мектептеп бiлiм беру нэтижелерi эр жас тобындаFы барлык пэндер бойынша балалардыц бiлiм децгейiне, iскерлiктерi мен даFдыларына койылатын катац талаптар туршде баланыц окуы мен дамуыныц жеке траекторияларын iс жYзiнде куруFа мYмкiндiк бермейдi. Сондыктан муFалiмдер ерекше бшм беру кажеттшп бар балаFа оныц объективтi киындыктарын тYсiнбестен жэне OFан барабар кемек керсету Yшiн кажетп бiлiм мен даFдыларFа ие болмай, жш жоFары талаптардыц коюы.
-ез кезегшде, ерекше бiлiм беру кажеттшп бар балалардыц ерекше танымдык мYмкiндiктерi жалпы сыныптыц (мектептiц) Yлгерiм керсетюштерш объективт тYPде тeмендететiн болады, бул жаFдай ерекше жэне езге балалар арасындаFы езара карым-катынастардыц терю сипатына экелу мYмкiндiгi [8].
Аталмыш факторлар, инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауда елеулi кедергiлер келтiредi. Элбетте, эр мектептiц, аймактыц eзiндiк даму баFыты болFанымен, жалпы сурактардыц ортаFа салынуы да сeзсiз. Демек, педагогтердi даярлаудыц дэстYрлi баFыттары инклюзивтi бшм беру ортасын жобалауда педагогтерге койылатын талаптарFа сэйкес келмейтiнiн белгшей отырып, педагогикалык бiлiм берудi жацFыртудыц казiргi кезецiнде педагогтш кэсiби мэдениетiнiц курамдас бeлiгi ретiнде инклюзивт мэдениетiн, инклюзивт кузыреттiлiгiн калыптастыруFа баFытталFан жацаша тэсiлдердi эзiрлеу кажеттiлiгi туындауда.
Инклюзивтi бшм беру мэселелерш зерттейтiн А. Ю. Шемановтыц пiкiрiнше, казiргi
KOFамдык кещспкте бул мэселеге кезкарас калыптасу жолында тур - элеуметтiк аспектще ерекше бiлiм беру кажеттiлiгi бар жандарды тYсiнушiлiк баFдары, кемсiтушiлiктен корFау саясаты ез бастамасын алуда. Соныц катарында инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалау мен курастырудыц кeкейкестiлiгi педагогтер мен жалпы коFам мYшелерiнiц ерекше назарында болу керек [9].
А.Н. Гамаюнова, Т.Г. Зубарева О.С. Кузьмина, С.И. Сабельникова [10] зерттеулершде инклюзивт бiлiм беру саласындаFы педагогтердiц кэаби дайындыFын толыкканды уйымдастыру Yшiн осы процеске енпзшген дайындыктыц шыFармашылык дамытуFа баFытталFан тиiстi технологияларды тацдау кажет екенiн айтты. Бул жалпы бшм беру жYЙесi педагогтерiнiц кэсiби дайынды^ын калыптастыруды камтамасыз етедi жэне жалпы Yлгiдегi мекемелер жаFдайында ерекше бшм беру кажеттшп бар балаларды окытуFа байланысты мiндеттердi дурыс жэне тиiмдi шешуге мYмкiндiк бередi. Ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалармен жумыс iстеуге педагогтердi даярлау мэселесiн шешу елдеп инклюзивтi бiлiм берудi каркынды енгiзуге мYмкiндiк бередi, инклюзивтi бшм беру ортасын жобалауда оныц барлык катысушыларыныц сураныстарына жауап бередi.
Бiз болашак муFалiмнiц инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауда кэаби-педагогикалык даярлаудыц калыптасуы туралы муFалiмнiц субъективтi дамуыныц логикасымен сэйкес келуi керек деп санаймыз. Сондыктан бiлiм беру процесiнiц негiзi тутастык пен гуманизмнiц жалпы эдюнамалык принциптерi, интегративтi дайындык, окытудыц жеке-тулFалык баFыты болуы керек.
Бiз усынатын зерттеуiмiзде келесi сипаттамаларFа сэйкес жYзеге асырылытан инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауда педагогтердщ дайындыFын калыптастыру процесi келес сипаттамаларFа сэйкес болуы керек: дайындык критерийлерi мен кeрсеткiштерiне сэйкес курылымдык элементтер муFалiмдердiц жалпы дайындыFыныц жеке элементтерi де, косымша элементтер де болады, олар муFалiмдердiц мектеп окушыларына инклюзивтi бiлiм беруге дайындыFын калыптастыру процесшщ тутастыFын камтамасыз етедi, ерекше бшм беру кажеттiлiктерi бар балалар Yшiн инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауFа педагогтердiц бiлiмiн, бiлiктiлiгiн калыптастыру процесш дамытудыц негiзi баFдарламасы дэйекп тYPде жYзеге асыруы керек.
Бiз ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалар Yшiн инклюзивтi бiлiм беру ортасын жобалауFа педагогтердiц дайындыFын калыптастырудыц сурактары келесi жолдармен шешiлуiмен тшелей байланыстырамыз:
- дарынды окушылардыц, окуда ерекше кажеттiлiктерi бар балалардыц, элеуметак жаFдайы нашар балалар мен элеуметак кауiп жаFдайдаFы балалардыц жэне баска да эртYрлi балалар топтарыныц ерекше кажеттшктерше жете зерттеулер жYргiзу;
- инклюзивт бiлiм беру мацайындаFы мэселелер элеуметак эрiптестермен, денсаулык сактауды калыптастыратын баFыттаFы сауыктыру орталыктарымен, инновациялык бшм беру мекемелерiмен, мYгедектер коFамдарымен езара ю-эрекет мэселелерi бойынша eцiрлiк бшм беру коFамдастыFын калыптастыру;
- оку орындарда педагогтердi дайындау Yшiн инклюзивт бiлiм беру саласында арнаулы бшм беру-сауыктыру баFдарламаларына косымшлар енгiзу.
АталFан шаралар бiр Fана зерттеудiц шегшде орындалмайты сeзсiз, ол кешендi жэне жан-жакты процесс. Оныц камтамасыз етшушде коFамдык институттардыц, Fылыми-теориялык жэне практик авторларыныц сабактастыFы мен бiрлескен жумысы мацызды орын алады.
Корытындылай келе, ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балаларды езге курдастарымен бiрлесiп окыту идеяларын дамыту - бул демократиялык коFамныц талаптары болFанымен ол жалпы жэне арнайы бiлiм беру жYЙесiн дамытудыц табиFи кезецi екенш атап eткенiмiз жен. Бул ретте, ерекше бiлiм беру кажеттiлгi бар эрбiр балаFа бiлiм беру уйымыныц кез-келген тYрiнде бiлiм алу кукы^ын iске асыру мYмкiндiгiн мамандар тарапынан eзiне кажеттi арнайы (тYзету-дамыту) кемек алу кукы^ын кандай да бiр дэрежеде жокка
шыгармайтынын есте устаганымыз дурыс. Инклюзивт бiлiм беру ортасын жобалауга педагогтердщ дайындыгын калыптастырудыц сурактары, оку-тэрбие процесшщ сэттiлiгiне, калыпты дамып келе жаткан курдастарымен тулгааралык карым-катынастыц жайлылыгына, эл-аукатына жэне сэттшгше, ерекше бiлiм беру кажеттiлiгi бар балалардыц бiлiм жетiстiктерiне, олардыц толыкканды тулгалык дамуына жэне т. б. жауап береди Муныц бэрi инклюзивт бiлiм беру ортасыныц педагогтерiнен кэаби икемдiлiктi, шыгармашылыкты, тeзiмдiлiктi жэне педагогикалык оптимизмдi талап етедi.
ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Гольдфарб О.С. Опыт подготовки студентов-дефектологов Челябинского государственного университета в области сопровождения лиц с ограниченными Вестник Тюменского государственного университета // Инклюзивное профессиональное образование: материалы Всерос. науч.-практ. конф. (21-22 нояб. 2014 г). Челябинск:Изд-во Челяб.Гос.ун-та, 2015. -С.5-7.
2. «Бшм туралы» 2007ж. 27 шшдедеп № 319-III ^азакстан Республикасыныц Зацы (2024.01.01. берiлген eзгерiстер мен толыктыруларымен)
3. ^Р бiлiм берудi жэне гылымды дамытудыц 2020 - 2025 жылдарга арналган мемлекеттiк багдарламасы, 2019 жылгы 27 желтоксандагы № 988 каулысы.
4. ^Р мYгедектiгi бар адамдардыц кукыктарын камтамасыз ету жэне турмыс сапасын жаксарту жeнiндегi 2025 жылга дейiнгi улттык жоспар, 2019 жылгы 28 мамырдагы № 326 каулысы.
5. Государственная программа развития образования РК на 2011 - 2020 гг., утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 07.12.2010 № 1118.
6. План мероприятий на 2011-2015 годы по реализации Государственной программы развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 г (1 этап). Постановление Правительства РК от 11.02.2011 № 130.
7. Сулейменова Р.А. Методологические подходы к развитию инклюзивного образования в Республике Казахстан // Открытая школа. - 2012. -N°7. - С. 3-7
8. Мовкебаева З.А. Вопросы подготовки педагогических кадров в Республике Казахстан к работе в условиях инклюзивного образования/Абай ат.педагогика жэне психология гылыми-эдютемелш журналы, 2013ж. 2(15)-Б.6-11
9. Шеманов А.Ю., Екушевская А.С. Формирование инклюзивной культуры при реализации инклюзивного образования: вызовы и достижения // Современная зарубежная психология. - 2018. Том 7. -№ 1. -С. 29-37. D01:10.17759/ jmfp.2018070103
10. Хафизуллина И.Н. Модель процесса формирования у будущих учителей инклюзивной компетентности для работы в общеобразовательной школе / И.Н. Хафизуллина // Материалы VIII Всероссийской заочной научно-практической конференции «Интеграция методической (научно-методической) работы и системы повышения квалификации кадров». - Челябинск, 2007. - Принципы обучения: высокий уровень знаний, последовательность, системность, сознательность в обучении. C.120-129
