CC BY
10ЭОЖ 004.021
ЗАМАНАУИ МЕКТЕПТЕРДЕ ИНКЛЮЗИВТ1 Б1Л1М БЕРУ МЕН САНДЫЦ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ САБАЦТАСТЫГЫ
АЛИНОВА ЦАРЛЫГАШ БАХТИЯРОВНА
^азакстан Республикасы гылым жэне жогары бiлiм министрлш «С.Аманжолов атындагы Шыгыс ^азакстан университет!» КЕ А^ 1Т жэне жаратылыстану гылымдары жогары мектебi Компьютерлiк Yлгiлеу жэне акпараттык технологиялар кафедрасыныц БББ 7М01501- «Информатика» мамандыгыныц 2 курс магистранты
Ацдатпа. Мацаланыц мацсаты - б1л1м беруд1 цифрландырудыц взект1 мэселелерт жэне осы аясында инклюзивтг бшм беру жагдайында оныц мYмкiндiктерiн пайдалану. Бшм беру ортасына сандыц технологияларды енгiзудiц салдары, олардыц артыцшылыцтары мен тэуекелдерте талдау ЖYргiзiлдi. ЕББК оцушыларды оцытуда инклюзивтi тэсш мен сандыц технологиялардыц сабацтастыгы царастырылган. Ягни, мацалада инклюзивтi бшм беру Yдерiсiнде суранысца ие мYгалiмдердiц психологиялыц-педагогикалыц цузыреттшк кешет царастырылган. Авторлар ЖYргiзген зерттеу материалдары негiзiнде мугалiмдер арасында психологиялыц-педагогикалыц жэне ацпараттыц-коммуникациялыц цузыреттшктердщ цалыптасуы зерттелдi. Кэсттт бшм беру уйымдары педагогтарыныц бшктшгт арттыруды уйымдастыру тэсiлдерi керсетшген.
Сондай-ац, сандыц бiлiм беру технологиялары - бул игшк; олар дурыс пайдаланылган жагдайда мYгалiмдердi кYнделiктi жумыстан босатып, мYмкiндiгi шектеулi балалардыц оцу тапсырмаларын орындауын жецiлдетедi. Ец бастысы, цифрландыру Yдерiсiнiц басты назары адамда болуы цажет.
Клт свздер: инклюзивтi бшм беру, бшм беру процесi, мYгалiмнiц психологиялыц-педагогикалыц ЦYЗыреттерi, сандыц технологиялар, бiлiктiлiктi арттыру, бшм беру ортасы, мYмкiндiгi шектеулi оцушылар.
Отандык жэне шетелдш авторлардьщ зерттеулершде цифрландырудыц теориялык жэне тэж1рибелш аспектiлерi бойынша эртYрлi пiкiрлердi кездеспрдш. Осылайша, Британдык Колумбия университетшщ канадалык галымы Т.Бэйтс «Цифрлык дэуiрде окыту» атты ютабында жаца цифрлык дэуiрде талап етшетш бшм мен дагдылардагы тYбегейлi езгерютер туралы айтады [1]. Онда бшм берудi цифрландыру сапасын камтамасыз ету, «сандык дэуiр» м:рашмдерш даярлау жэне одан эрi колдау керсету ерекшелiктерi, сандык технологиялар белсендi колданылатын тиiмдi окыту ортасын к¥ру сиякты аспектiлер карастырылган. Инклюзивтi бiлiм беруде сандык технологияларды пайдалану саласындагы зерттеулер ерекше езект болып табылады. Мысалы, немiс галымдары кызыкты зерттеу жYргiздi [2]. Авторлар бшм берудi цифрландыру мен заманауи технологияларды енпзу езiмен бiрге киындыктар экелетiнiн, сонымен катар жаца мYмкiндiктер беретiнiн атап еттi. «Цифрлык инновация» ерекше кажеттiлiктерi бар барлык жастагы студенттердi (мYгедектер, мигранттар, кедей отбасынан шыккан адамдар) олардыц когамга одан эрi интеграциялануына мYмкiндiк беретiн K¥зыреттердi мецгеруге дайындауга кемектеседi.
Олар сонымен катар инклюзивт сыныптарда тиiмдi, колжетiмдi жэне бейiмделетiн оку ортасын к¥руда мацызды рел аткарады. Бул ретте авторлар ез жумыстарында инклюзивтi бшм беруге цифрлык технологияларды енггзу кезшде туындауы мYмкiн кедергiлердi сипаттайды, атап айтканда:
- когнитивтiк (оку материалын цифрлык технологиялар аркылы кабылдау кезшде);
- мазмундык кедергiлер (жумыс курылгысыныц немесе багдарламалык жасактаманыц тiлi студенттщ ана тiлiне сэйкес келмейдi);
- дидактикалык (окушылар цифрлык технологияларды пайдалана отырып окуга дайын емес, ал мугал1мде инклюзивтi бiлiм беруде фасилитация дагдылары жок);
- каржылык (жаца технологиялар мен багдарламалык камтамасыз ету шыгындары).
Инклюзивтi бiлiм берудегi муFалiмдердщ «сандык сауаттылыгыныц» бiрдей мацызды
мэселесiн Дортмунд техникалык университетшщ (Германия) сарапшылары зерттедi [3]. Еалымдар болашак устазга арналган «Жастар - БА^ - Бшм» гылыми-зерттеу орталыгы» жобасын эзiрледi. Осы жоба аясында студенттер «Инклюзивтi сыныптардагы сандык окыту» жэне/немесе «Оку кузыреттерш диагностикалау эдiстерi жэне окуды ынталандыру идеялары» такырыптары бойынша тацдалган курстарга жазыла алады. Бул курстар сандык косымшаларды колдану аркылы окытуды ынталандырады. Окушылардыц мiндетi - сабакты эр баланыц жеке мYмкiндiктерiне, кабiлетiне жэне кызыгушылыгына карай бейiмдеу.
Бергамо университетшщ итальяндык галымы ез макаласында «Арнайы бiлiм» мамандыгы бойынша окитын студенттерге арналган «цифрлык эцпмелер» курсын етюзу тэжiрибесiмен таныстырды. Еалымдардыц пiкiрiнше, ертеп дискурсы ерекше бiлiм беру кажеттiлiктерi бар балалардыц емiрiн байытады, олардыц киялын оятады жэне олардыц эмоцияларын керсетуге, олардыц киындыктарын мойындауга жэне оларды мазалаган мэселелердщ шешiмiн табуга кемектеседi [4]. Балалар Yшiн эцпменщ когнитивтiк, элеуметтiк жэне эмоционалдык кундылыгы Yлкен рел аткарады. Сандык эцпмелеу - тiлдi дамытуга ыкпал ететш жэне окушылардыц сездiк корын жэне дYниетанымын байытатын курал. Бул экспериментте Бергамо университетiнiц студенттерi кашыктан окыту аркылы сандык эцпмелер бойынша 36 сагаттык курсты аяктады. Эксперимент сэтп етiп, студенттер болашакта инклюзивтi сыныптарда сабак бергенде осыган уксас технологияларды колдануга ниет бiлдiрдi.
Елiмiздегi сандык жагдайы жэне инклюзивтi бiлiм берудщ ерекшелiктерi [5, б. 13] бойынша зерттеулер бар. Д.З. Ахметова, З.Г. Ныгматов, Т.А. Челноковтыц «Инклюзивтi бшм берудщ Yздiксiз жYЙесi» атты ею томдык монографиясында мYмкiндiгi шектеулi окушыларды окытуда электронды бiлiм беру ресурстарын эзiрлеу жэне пайдаланудагы инклюзивтi бшм беру муFалiмдерiнiц кызметi карастырылган. Авторлар акпараттык -коммуникациялык технологияларды колданудыц оц жэне терю жактарын аныктады. Бшм беруде АКТ-ны колданудыц артыкшылыктарыныц катарында олар Интернеттiц аркасында шеказ коммуникацияны, бiлiм шекарасын кецейтудi, окыту мен бiлiмдi бакылаудыц неFурлым демократиялык жэне «таза» формасы мен технологиясын (тестiлеу, онлайн окыту) атайды. АКТ-ны колданудыц кемшiлiктерi арасында авторлар студенттердщ денсаулыFыныц нашарлауын, интернетке тэуелдiлiктi (денсаулык пен психикалык бузылулар тYрiндегi салдары бар интернетке тэуелдiлiк), «туFан» коFамдаFы элеуметтiк балалык проблемаларын, емiрге бешмделмеу, элеуметтiк жетiлмегендiк жэне оку процесшде тулFалык касиеттер мен бiлiм децгейн аныктау мYмкiндiктерiнiц шектеулiлiгi [6, бб. 245-261]. «Инклюзивт педагогика» окулыFында Д.З. Ахметов пен Т.А. Челноков мYгедектердiц материалды кабылдауын жецiлдететiн кемекшi куралдарды келтiредi. Бiздiц оку куралыныц ескертпелершде: «Бiлiм беруде арнайы эзiрленген акпараттык технологияларды, техникалык курылFыларды жэне баFдарламалык камтамасыз етудi пайдалану окытудаFы компенсаторлык мэселелердi шешу Yшiн кажет», «балама форматтар - мысалы, колжетiмдi HTML, сейлесетш кiтаптар, DAISI жYЙелерi ...» сатып алу тец кукыктылы^ы Yшiн ерекше мацызы бар.дамуында ауыткуы бар окушылардыц оку процесше катысуы. Заманауи компьютерлш технологиялардыц дамуы жэне цифрландыру саласындаFы жетiстiктер сенсорлык, KOЗFалыстык жэне мшез-кулык бузылыстарымен байланысты кедергiлердi жецуге, олар бар адамды емiрдiц барлык тYрлерiне косуFа мYмкiндiк бердi.
Бшм берудi цифрландырудаFы стратегиялык мiндеттердiц бiрi - студенттердiц бiлiм беру траекториясын тулFалау. Бул тапсырманы жYзеге асыру виртуалды бiлiм беру ортасында окытуды уйымдастыру кезiнде, студент белгiлi бiр алгоритм бойынша акпаратты ез бетшше алу кезiнде мYмкiн болады.
Кебшесе бiздiц жаксы H^TiMi3 объективтi шындыкты ауыстырады. Интернетте жэне БА^-та Мэскеу электронды мектебi (БММ) туралы кептеген материалдар бар, онда барлык материалдар тек электронды тYPде усынылган.
«Сабакта, тужырымдамага сэйкес, балалар сабакта интерактивтi тактамен Wi-Fi аркылы байланыса отырып, жеке планшеттер мен смартфондарды пайдалануы, тесттердi толтыруы, электронды окулыктарды окуы, виртуалды экскурсияларга «катысуы», виртуалды зертханаларды, электронды ютапханалар жэне оку компьютерлiк ойындар» жYргiзуге болады. Баланыц денсаулыгы мен дамуына кауiп тендiретiн факторлардыц катарында бшм беру жэне медицина саласындагы практиктер мен мамандар усынылган технологиялардыц тэж1рибелш сынактан етпегенiн, балалардыц жазу дагдыларын жогалтатынын жэне соныц салдарынан шыгармашыльщ, кабiлеттерiн жогалтатынын атап етедi. Yлкен мэтiндердi кабылдау Yшiн экранга тэуелдшк пайда болады жэне элеуметтiк дагдылар темендейдi. Нэтижесiнде бул сандык деменцияга, компьютерге тэуелдiлiкке (нашакорлыкка) жэне, сайып келгенде, чипизацияга жэне баланы толык кадагалауга жэне отбасын бакылауга кауш тендiредi. Цифрландырудыц осы тэуекелдерi мен кауш-катерлершщ барлыгын гылыми орталыктардыц жеке зерттеушiлерi дэлелдеген.
Сонымен катар, цифрландыру призмасы аркылы инклюзивтi жYЙе мугал1мшщ кузыреттерш талдау. Цифрландырудыц кYPделi аспектшерше (машиналык окыту, жасанды интеллект) бармай-ак, бiлiм беру iс-эрекетiне сандык технологияларды енпзу балалардыц интеллектуалдык кабiлеттерiн, узак мерзiмдi жэне жумыс iстейтiн жадысын, денсаулык жагдайын диагностикалаумен катар жYPуi керек екенiн корытындылау кажет. жэне ез бетшше бшм алу дагдылары.
Ец кеп сураныска ие кузыреттердi жумсак дагдылар (топта жумыс ютеу, карым-катынас жасау, тез бейiмделу, езшщ психологиялык жэне эмоционалдык жагдайын баскару, тыцдау, сейлеу жэне келiссездер жYргiзу сиякты жумсак кузыреттер) деп атайды. Бул дагдылардыц барлыгы негiзiнен «психологиялык-педагогикалык кузыреттшктер» угымына сэйкес келедi. БYгiнгi тацда бiлiм беруде окушылардыц ерекше бшм беру кажеттшктерш ескере отырып даралауды кездейтiн инклюзивтi тэсiлдi енпзуге байланысты кептеген мэселелер бар. Инклюзивт бiлiм беру барлык студенттерге олардыц физикалык жэне психикалык жагдайына карамастан тец мYмкiндiктер жасауды кездейдi.
«^азакстан Республикасыныц Зацы 2021 жылгы 26 маусымдагы № 56-VII ^РЗ инклюзивт бiлiм беру жYЙесiн курудыц Yш уйымдык формасын белгiлейдi: жалпы бшм беру жYЙесiндегi жеке тYзету топтарында, тYзету мектептерiнде (казiр бул мектептердщ барлыгы жалпы бiлiм беру деп аталады) жэне ерекше кажеттiлiктерi бар балаларды окыту. МYмкiндiктерi (HVA) жэне мYгедектер жалпы бiлiм беретiн мектептеп курдастарымен бiрге (бул накты косу). Бул бшм беру жYЙесiн елiмiздiц муFалiмдерi элi де мецгеруде, бул кептеген мэселелер мен киындыктарды тудырады. ^ашыктыктан окытуFа катысты да кате кезкарас бар: муFалiм мYмкiндiгi шектеулi баланы кашыктыктан окыту эдiсiмен окытса, бул инклюзивтi бiлiм беру деп есептейдь «Инклюзивтi бiлiм берудiц педагогикасы мен психологиясы» баFдарламасы бойынша корпоративтик окыту аркылы муFалiмдердiц инклюзивтi бшм беру саласындаFы бiлiмдерi мен кузыреттершщ жетiспеушiлiгiн ецсердiк. ^абылдаетан Бiлiм берудi жацFыртудыц ¥лттык баFдарламасы аясында муFалiмнiц акпараттык-коммуникациялык кузыреттiлiгi - кажетт акпаратты ез бетiнше тацдап, оны талдап, пайдаланушыFа жеткiзе бiлуi бiрiншi орынFа шыFады. Инклюзивтi топтарда жумыс ютейтш муFалiмнiц акпараттык-коммуникациялык кузыреттiлiгiнiц непзш акпаратты пайдалана бiлу, табысты коммуникациялар кура бiлу, кабылдау сиякты компоненттер курайды. Ендеше, мацызды акпаратты iрiктеуге Yйрету аркылы бiлiктiлiктi арттыру барысында бiз муFалiмдердiц бойында сыншылдык, дербеспк, озык ойлылык сиякты тулFалык касиеттердi калыптастырамыз. ^арым-катынас релiнiц артуы инклюзивт коFамда муFалiм тулFасыныц табысты болуыныц кажеттi шартына айналады [6, с. 176].
Демек, инновациялык университетшде етюзшетш бшктшкп арттыру курстарыныц 6ip максаты - студенттерге окытушыныц да, студенттщ де туеталык даму траекториясын ^¥РУга мYмкiндiк беретiн АКТ куралдарын пайдалана отырып, кэсiби бшмнщ эдютемелш децгешне жетуге кемектесу. Интернеттен акпаратты дурыс iздеу, электрондык бiлiм беру ресурстарын пайдалану, алынган акпаратты багалау жэне мYмкiндiгi шектеулi балаларга арналган бейiмделген бiлiм беру багдарламаларына юрштгру нэтижесiнде муFалiмшц акпараттык-коммуникациялык кузыреттшп оныц кэсiби есуiне ыкпал етедь Психологиялык-педагогикалык кузыреттшктердi бакылау Yшiн ^азан инновациялык университетiнде элеуметтанулык зерттеулер жYЙелi тYPде жYргiзiледi. 2018 жылы зерттеудщ бастапкы кезещнде бiзде мынадай керiнiс болды: окушылардыц 35%-ы орташадан темен децгейде, муFалiмдердщ 40%-ы психологиялык-педагогикалык кузыреттшктердщ орташа даму децгешне ие болды. Тыцдаушылардыц 7% жэне 17% гана жогары децгейде жэне орташадан жогары болды. Мундай деректер инклюзивт бiлiм беру жагдайында кэсiби кызметке психологиялык-педагогикалык дайындыкты дамыту багдарламаларын эзiрлеу жэне енгiзу кажеттiлiгiне кез жетюздь
Тыцдаушылардыц 7% жэне 17% гана жогары децгейде жэне орташадан жогары болды. Мундай деректер инклюзивт бшм беру жагдайында кэаби кызметке психологиялык-педагогикалык дайындыкты дамыту багдарламаларын эзiрлеу жэне енггзу кажеттiлiгiне кез жетюздь Тренинг барысында акпараттык-коммуникациялык кузыреттшктердi (N = 56) калыптастыру бойынша сабактар топтамасын еткiздiк, олар сейлей бшу, тыцдай бiлу жэне вербалды емес нэрселерге назар аудару кажеттшп туралы топтык талкылаудан басталды. т^лганыц керЫстерь Одан кейiн акпаратты кабылдау, ецдеу жэне беру зацдылыктары туралы дэрю окылды. Белсендi тыцдау эдiстерi алынган дагдыларды ныгайтуга кемектестi. Тренингте коммуникациялык кактыгыстарды жецу, шиеленiстi жагдайларды шешудщ теориялык тэсiлдерi талданып, тэж1рибе жYзiнде пысыкталды. Бакылау кезецiнде алынган мэлiметтердi талдау бiз эзiрлеген багдарламаныц тшмдшгш керсеттi: муFалiмдердщ 8%-ы ортадан темен децгейде, 24%-ы орташа децгейде, 31%-ы жэне 36%-ы сэйкесiнше жоFары жэне ортадан жоFары децгейде калды. Бiз болашак логопед муFалiмдердi дайындау барысында осындай зерттеулер жYргiздiк. Бiлiм беру процес инклюзивтi бiлiм беру ортасында еттi, бул болашак логопед м:р-ал1мнщ накты педагогикалык шындыкка енуiне жэне болашак практикалык ю-эрекеттерiнде психологиялык-педагогикалык кузыреттшктердщ дамуын аныктауFа ыкпал етп.
Бiрнеше жылдан берi бiз жалпы бiлiм беретiн мектептiц инклюзивтi бшм беру ортасындаFы окушылардыц оку ю-эрекетшщ сапасына байланысты зерттеу жумыстарын жYргiзiп келемiз. Окытуды ынталандыру концепциясы цифрлык бшм беру парадигмасымен Yйлеседi, ейткеш виртуалды бiлiм беру ортасында окыту оку, акпаратты iздеу жэне ецдеу даFдыларыныц болуын жэне оны практикалык мэселелердi шешуде пайдалану мYмкiндiгiн болжайды. Сонымен катар, кептеген орта мектеп м^ал1мдер1 мундай ресурсты калай пайдалану керектшн бiлмейдi жэне элi де топтык окытуды, математиканы такта мен борды пайдаланып окытуды устанады. Инклюзивт бiлiм берудiц заманауи акпараттык -коммуникациялык куралдарды (skype, avay, whatsapp, viber жэне т.б.
Жалпы, интернет - казiргi урпактыц табиFи мекеш. Бул мэселеде окушыларFа кемектесудiц бiрден-бiр жолы - акпаратты iздеу жэне ецдеу тэсшдерш Yйрету. МуFалiм элеуметпк желiдегi паракшасында студенттерге ез пэш бойынша кызыкты нэрсе керуге кецес бере алады. Бул кернекi урпак, ал YouTube олар Yшiн сенiмдi жэне кауiпсiз деп санайтын непзп акпарат кезi. Сiз Yй тапсырмасын балаларFа кызыкты форматта бере аласыз, мысалы, оны Instagram-да жариялау аркылы. Ец бастысы - накты нускаулар беру: бiз накты не ютеу керектiгiн жэне олардан кандай нэтиже алFымыз келетiнiн тYсiндiруiмiз керек. Аныктау кезецiнде студенттердiц экспериментпк жэне бакылау топтарында зейiннiц турактылыFын тексердiк, кыска мерзiмдi кернекi есте сактау диагностикасын жYргiздiк, математикалык ойлаудыц логикалык аспектюш зерттедiк, жалпы акыл-ой кабiлеттерiнiц децгешн аныктадык.
Нэтижелер эксперимент тобындаFы студенттердщ 24,6% жэне бакылау тобында 23% зейiннiц темен децгейде екенш керсеттi. ^ыска мерзiмдi (жумыстык) есте сактау диагностикасы кыска мерзiмдi кернекi есте сактау кабiлетi темен студенттердщ Yлкен пайызын аныктады: экспериментте 41,4% жэне бакылауда 39,7%. Бакылау жэне экспериментпк топтардаFы жалпы акыл-ой кабiлеттерiнiц децгейi дурыс шыFарылFан есептер саны бойынша аныкталды. Сонымен, экспериментпк топтаFы студенттердiц 4,8% жэне бакылау тобындаFы 4,9% студенттердiц акыл-ой кабiлеттерi темен. Математикалык ойлаудыц логикалык аспектшн зерттеу эксперименттiк жэне бакылау топтарында окушылардыц 18-19% цифрлык материалды нашар талдайтынын, ондаFы жасырын зацдылыктарды кермейтшш, сондыктан оларды пайдалана алмайтынын керсетп.
Демек, олардыц математикадаFы логикалык ойлауы нашар дамыFан. Эксперименттiц калыптастыру кезещнде зейiнiн, есте сактау кабiлетiн, ойлау кабшетш дамыту максатында тренингтер мен тапсырмаларды колдандык. Зейiндi дамыту сабактарында зейiндi, кабылдаудыц тиiмдiлiгiн, зейiннiц жоFары децгейiн узак уакыт бойы устап туру кабшетш, бiр мезгiлде бiрнеше объектiге зейiн коя бiлу кабшетш дамытуFа арналFан тапсырмалар колданылды. муFалiмнiц назарында болды. ТаFайындалFан мэселелердi шешу Yшiн бiз барлык KOлжетiмдi ресурстарды, соныц iшiнде Интернеттi пайдаландык. Педагогтарды инклюзивтi бiлiм беру ортасында балалармен жумыс ютеуге дайындау кезiнде муFалiмдердi ынталандыру эдiстерiне окытуFа басты назар аударылды. Олардыц негiзгi мiндетi - оЙFа, сезiмге жэне эрекетке ынталандыру, серпш беру, серпiн беру, т.б. фасилитатордыц касиеттерiн керсету. Бiз оларды цифрлык элемде студенток тэлiмгер болуFа дайындадык. Бакылау кезецiнде эксперименталды топтыц муFалiмдерiмен, ата-аналарымен, окушыларымен жумыс жасаFаннан кейiн бiз таFы да барлык керсеткiштердi елшеп, нэтижелердiц оц езгерiсiн байкадык. Эзгерiстер бакылау тобында да болды, бiрак мацызды емес [5].
Дорыта айтканда, бiз педагогикалык тэжiрибемiздегi уакыттыц киындыктарын тYсiнуге жэне заманауи цифрландыру технологияларын зерделеуге кажет мэселелердщ кец аукымын аныктадык.Бул шындыкка айналуы Yшiн муFалiмдердi каFазбастылыктан арылту кажет, ейткеш муFалiмдер жумысындаFы бюрократизацияны токтату туралы жоFарыдан айтылFан уэде элi жYзеге аспай отыр. Бул макалада оку-тэрбие жумысын уйымдастыру, азаматтыкты, толеранттылыкты жэне цифрлык окыту жаFдайында улттык бiрегейлiктi дамыту сиякты цифрландырудыц инклюзивт! кезкарас турFысынан карастыра алмадык. Бул мэселелер арнайы зерттеудi кажет етедь Бiздiц ойымызша, олар жакын болашакта пайда болады, ейткенi педагогикалык тэж1рибе теориялык зерттеулермен негiзделуi керек.
Сандык бшм берудi кецейту виртуалды ортада даралаетан окыту тужырымдамасын терец тYсiнудi, оку Yшiн усынылатын мазмун мен баFалау материалдарына койылатын талаптарды, ынталандыруды талдауды, оныц iшiнде курсты (пэнд^ оку кезiнде эмоционалдык кетерiлудi камтамасыз етуд^ куралдарды эзiрлеудi талап етедь муFалiммен немесе жасанды интеллектпен интерактивт эрекеттесу (окытушы робот), сэттiлiк жаFдайын куру эдiстерi, косымша аныктамалык материалдар жэне т.б. Бшм берудi цифрландырудыц осы курамдас белiктерiнiц барлыFы педагогтардыц санасын тYрлендiру, менталитеттi езгерту жэне жаца кузыреттерд1 мецгеру Yшiн сана калыптастыру кажеттшгш езектi етедi. Эзiрге педагогикалык ужымныц казiргi жаFдайда окыту мен тэрбиелеу жаFдайларына емiрде сураныска ие бейiмделу технологияларын «куып жетуге» уакыты жок. Инклюзивтi бiлiм беру бшм беру жYЙесiн реформалаудыц жаhандык тенденциясы ретiнде муFалiмдерден бейiмделу даFдыларыныц болуын талап етедi жэне бул оларFа екi жакты жауапкершiлiк жYктейдi: бiлiм беру ортасыныц мYмкiндiгi шектеулi окушылардыц ерекше кажеттiлiктерiне бейiмделуiн камтамасыз ету жэне сонымен бiрге окытуды уйымдастыру. виртуалды акпараттык-бшм беру ортасында инклюзивт режимде окыту. Бул баFытта эволюциялык жолмен, ал кей жаFдайда «Акылмен асыFыс - бэрiнде табыска жетедi» деген макалды есте сактай отырып, революциялык жолмен iске кiрiсуiмiз керек!
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Bates T.A.W. Teaching in a Digital Age. 2015. URL: https://wiki.lib.sun.ac.za/images/f/f3/ Teaching-in-a-digital-age.pdf
2. Hamburg I., Bucksch S. Inclusive Education and Digital Social innovation // Advances in Social Sciences Research Journal. 2017. Vol. 4. No. 5. P. 161-169. DOI: https://doi.org/10.14738/assrj .45.2861
3. Lazzari M. Digital storytelling for inclusive education: an experience in initial teacher training // Proceedings of the 10th International Conference on e-Learning 2016. Funchal, Portugal, July 12, 2016. P. 199-203. URL: https://www.marcolazzari.it/publications/EL-lazzari-2016-sito.pdf
4. Marci-Boehncke G., Vogel T. Digital literacy and inclusion: the impact of theory and practice in teacher's education // 12th International Technology, Education and Development Conference. March 2018. DOI: 10.21125/inted.2018.1618
5. Никулина Т.В., Стариченко Е.Б. Информатизация и цифровизация образования: понятия, технологии, управление // Педагогическое образование в России. 2018. № 8. С. 107-113.
6. Рудской А.И., Боровков А.И., Романов П.И., Колосова О.В. Пути снижения рисков при построении в России цифровой экономики. Образовательный аспект // Высшее образование в России. 2019. Т. 28. № 2. С. 9-22.
