Научная статья на тему 'АЁЛЛАР УРЕТРА ПОЛИПИ МОРФОГЕНЕЗ ВА МОРФОЛОГИЯСИНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ'

АЁЛЛАР УРЕТРА ПОЛИПИ МОРФОГЕНЕЗ ВА МОРФОЛОГИЯСИНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
123
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АЁЛ / УРЕТРА / ПОЛИП / САБАБЛАРИ / МОРФОГЕНЕЗИ / МОРФОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Бобоев Р.А., Косимхожиев М.И.

Ушбу тадқиқотда аёллар уретраси полипининг учраш даражаси, морфогенези ва морфологик ўзига хос хусусиятлари ўрганилган. Уретра полипи аёллар пешоб чиқариш найининг нисбатан кенг тарқалган хавфсиз ўсмаси ҳисобланади. Полиплар аксарият ҳолларда уретранинг ташқи чиқарув тешиги соҳасида жойлашади, клиник жиҳатдан пешоб келганда ачиш, чанчиқ беради, поллакурия, странгурия, уретроррагия ва сийдикнинг димланишига олиб келади Уретра полипларининг сабаблари кам ўрганилган ва ноаниқлигича қолмоқди. Аксарият илмий тадқиқотларда кўрсатилишича, уретранинг полиплари аксарият ҳолларда хавфсиз ўсма ҳисобланмасдан, уретра девори таркибидаги мезенхимал тўқималар ва эпителийнинг номалум сабабларга кўра ўзаро муносабати бузилишидан, эпителийнинг ўчоқли ҳолда пролиферацияланиш билан белгиланадиган гиперпластик жараён ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Бобоев Р.А., Косимхожиев М.И.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF MORPHOLOGY AND MORPHOGENESIS OF THE URETHRAL POLYP IN WOMEN

In this study, the prevalence, morphogenesis and morphological characteristics of female urethral polyps were studied. Urethral polyps are a relatively common safe tumor of the excretory duct in women. Polyps in most cases settle in the area of the external outlet of the urethra, in clinical conditions, pain, suppuration occurs during urination, leading to pollakiuria, stranguria, urethritis and dimples in the urine. The causes of urethral polyps are poorly understood and remain unclear. Most scientific studies have shown that urethral polyps are a hyperplastic process, which is determined by a violation of the interaction of the mesenchymal tissues of the urethral wall and the epithelium for unknown reasons, the proliferation of the epithelium with the liver, without which in most cases it is not considered a safe tumor.

Текст научной работы на тему «АЁЛЛАР УРЕТРА ПОЛИПИ МОРФОГЕНЕЗ ВА МОРФОЛОГИЯСИНИНГ ЎЗИГА ХОС ЖИҲАТЛАРИ»

УДК: 616.091.8:616.441-006.6-037-007

Бобоев Р. А.

Эндоурология, эндохирургия, нефрология-гемодиализ ва стоматология кафедраси катта укитувчиси

Косимхожиев М.И.

Травматология-ортопедия, оториноларингология ва болалар

анестезиология-реаниматология кафедраси мудири, д.м.н., доцент

Андижон Давлат тиббиёт институти

АЁЛЛАР УРЕТРА ПОЛИПИ МОРФОГЕНЕЗ ВА МОРФОЛОГИЯСИНИНГ УЗИГА ХОС ЖИХДТЛАРИ

Аннотация: Ушбу тадцицотда аёллар уретраси полипининг учраш даражаси, морфогенези ва морфологик узига хос хусусиятлари урганилган. Уретра полипи аёллар пешоб чицариш найининг нисбатан кенг тарцалган хавфсиз усмаси уисобланади. Полиплар аксарият уолларда уретранинг ташци чицарув тешиги соуасида жойлашади, клиник жиуатдан пешоб келганда ачиш, чанчиц беради, поллакурия, странгурия, уретроррагия ва сийдикнинг димланишига олиб келади Уретра полипларининг сабаблари кам урганилган ва ноаницлигича цолмоцди. Аксарият илмий тадцицотларда курсатилишича, уретранинг полиплари аксарият уолларда хавфсиз усма уисобланмасдан, уретра девори таркибидаги мезенхимал туцималар ва эпителийнинг номалум сабабларга кура узаро муносабати бузилишидан, эпителийнинг учоцли уолда пролиферацияланиш билан белгиланадиган гиперпластик жараён уисобланади.

Калит сузлар: аёл, уретра, полип, сабаблари, морфогенези, морфологик хусусиятлари.

Babaev R.A. senior lecturer

department of endourology, endosurgery, nephrology-hemodialysis, dentistry

Kosimozhiyev M.I., MD

head of the department of traumatology - orthopedics, otorhinolaryngology

and pediatric anesthesiology - intensive care

associate professor Andijon Davlat tibbiet Institutes

FEATURES OF MORPHOLOGY AND MORPHOGENESIS OF THE URETHRAL POLYP IN WOMEN

Annotation: In this study, the prevalence, morphogenesis and morphological characteristics of female urethral polyps were studied. Urethral polyps are a relatively common safe tumor of the excretory duct in women.

Polyps in most cases settle in the area of the external outlet of the urethra, in clinical conditions, pain, suppuration occurs during urination, leading to pollakiuria, stranguria, urethritis and dimples in the urine. The causes of urethral polyps are poorly understood and remain unclear. Most scientific studies have shown that urethral polyps are a hyperplastic process, which is determined by a violation of the interaction of the mesenchymal tissues of the urethral wall and the epithelium for unknown reasons, the proliferation of the epithelium with the liver, without which in most cases it is not considered a safe tumor.

Keywords: woman, urethra, polyps, causes, morphogenesis, morphological features.

Абабиётлар му^окамаси. Уретра полипи аёллар пешоб чикариш найининг нисбатан кенг таркалган хавфсиз усмаси хисобланади [Кан Д.В., 1986] ва пацинтларнинг рухий статусига таъсир килади, хаёт тарзининг сифатини узгартиради. Полиплар аксарият холларда уретранинг ташки чикарув тешиги сохасида жойлашади, клиник жихатдан пешоб келганда ачиш, санчик беради, поллакурия, странгурия, уретрорагия ва сийдикнинг димланишига олиб келади [Conces M.R. etal., 2012]. Уретра полипларининг сабаблари кам урганилган ва ноаниклигича колмокди. Аксарият илмий тадкикотларда курсатилишича, уретранинг полиплари аксарият холларда хавфсиз усма хисобланмасдан, уретра девори таркибидаги мезенхимал тукималар ва эпителийнинг номалум сабабларга кура узаро муносабати бузилишидан, эпителийнинг учокли холда пролиферацияланиш билан белгиланадиган гиперпластик жараён хисобланади [Adegboyega P. A. etal., 2002; Kumar P., Mehrotra N., 2008, Rinia A.B. etal., 2007].

Аёллар уретраси полипи, бу - пешоб йуллари шиллик пардасининг усмасимон усимтаси хисобланади, Жахон соFликни саклаш ташкилати касалликлар таснифида (МКБ-10) N34.2 коди билан белгиланган. Бу жараённинг аёлларда куп учраш даражасининг хавфли омиллари булиб, уретранинг анатомик жихатдан калта ва кенг булиши, инфекциянинг осан кириши, купинча деформацияга учраши хисобланади. Уретрал полиплар аслида асоси кенг ва кон томирга бой оёкчаси билан шиллик пардага туташган хавфсиз усма хисобланади. Унинг пайдо булиши шиллик парданинг копловчи эпителийсидан бошланади, тез ва тухтовсиз усиш билан давом этади, купинча янги учоклар пайдо булиб туради. Уретра шиллик пардасида пайдо булган полиплар сийдик таъсирида тез-тез жарохатланиб туради, шунинг учун унинг усиши доимий холда давом этади. Клиник статистика жихатдан уретра полиплари барча урологик касалликларнинг 4-7% ташкил килади. Статистик маълумотлар буйича эркакларда уретра полипи кам учрайди, аёлларда куп учрашлигига сабаб пешоб чикарув найининг узига хос тузилишига боFлик.

Бу жараённинг сабаби сифатида аёлларда урогенитал соха эпителийсининг дисгормонал узгариши ва сурункали инфекцион яллиFланишли жараёнлар ахамиятли деб тасдиклайди [Kumar P., Mehrotra N., 2008]. Шу билан бирга, бу соха буйича мухим тадкикотлар утказилмаган [Venyo A., 2001]. Уретранинг полипи ва курункулларига олиб келувчи сабаблардан энг асосийси урогенитал соханинг дисгормонал холати булиб, уретра шиллик пардасининг кисман эктропиясига олиб келади [Bostwick D.G., Cheng L., 2008], натижада периуретрал сохада фиброз тукима усиб купаяди. Аксарият холларда уретра полипи стромасида ялл^ланиш жараёни ривожланганлиги, унга урогенитал инфекция сабаб булганлигини тасдиклайди [Kumar P., Me hrotra N., 2008]. Уретра полипига олиб келувчи инфекциялардан энг куп учрагани U.urealyticum булиб, у деярлик барча холатларда аникланади. Урогенитал инфекция мавжуд булмаса уретра полипи ривожланишига гинекологик жаррохлик амалиётлари, предклимактерик ва климакс даври хамда менопауза пайти сабаб булиши мумкин. Аёлларнинг фертил даври ва карилик ёшида уретрасида кенг таркалган усмасимон тузилмалардан бири карункуллар хисобланиб, купинча уретра орка деворининг хавфсиз усмаси сифатида кабул килинади. Бу жараён туFма холда хам пайдо булиши мумкин, шу билан бирга, у туFма ёки орттирилган буладими, тукима ва хужайравий таркиби бир хил тузилишга эга булади.

Хавфли омил сифатида ёши утганлар ва нефроурологик касалликлар асоратлари асосий урин эгаллайди. Уретра полипи ривожланиш механизми сифатида хар хил сабабларга кура шиллик парда бутунлигининг бузилиши ахамиятли хисобланади. Шундан хулоса килиш мумкинки, œF шиллик парда юзасида хеч качон усимталар пайдо булмайди. Полип шаклланиши сабабларидан куйидагилар фарк килинади: инфекция (генитал герпес, папиллома вируси, трихомоназ, хломидиоз), климакс, хомиладорлик, глюкокортикостероидлар, хомиладорликга карши таблеткалар таъсиридаги гормонал дисбаланс, гинекологик муолажалар окибатидаги жарохатланишлар, колконсимон без патологияси, кичик таз аъзларининг сурункали яллотланиши. Бундан ташкари бачадон, бачадон буйни гиперпластик жараёнлари уретрада полиплар пайдо булишига олиб келади. Уретрада полиплар пайдо булишининг патогенези купинча шиллик пардасининг яллотланиши, жарохатланиши, трофикасининг бузилишига боFлик булиб, аксарият холларда организмнинг хам гуморал, хам хужайравий иммунитети бузилиши холатида ривожланади. Бу патогенетик жараёнлар уретра шиллик пардасида тукима ва хужайраларнинг фаол холда пролиферацияланишига, хужайраларнинг дифференциалланиш даражасининг пасайишига ва апоптознинг секинлашишига олиб келади. Бунга кушимча уретра шиллик пардаси тукимаси билан шиллик ости кават тукима тузилмалри уртасидаги узаро муносабат бузилади, хамда эндокрин ва нейроген бошкарилув издан чикади. Полип таркибида фаол холда

булинадиган ва купаядиган хужайралар сони меёрдагига (5%) Караганда кескин купаяди ва 40% гача етади.

Клиник жихатдан куйидаги белгилар пайдо булади: пешоб чикишининг бузилиши, пешоб йули найининг чикиш сохасида OFрик, ачиш пайдо булиши, гематурия, пешоб чикиши тезлигининг пасайиши, пешоб чикариш хохишининг тез-тез кУзFалиб туриши. Уретра полиплари этиологияси, сони ва тукимасининг тузилиши буйича бир канча турларга булинади. Эркакларда одатда полиплар пешоб чикарув найининг дистал кисмида жойлашиб, катталиги 0,5мм гача булади. Аёлларда полиплар уретранинг орка деворида, купинча кинга таркалган холатда ва улчамларининг катталиги, яъни 10 ммгача булиши билан фарк килади. Полип таркибидаги тукимаси тузилиши буйича 2 хилда учрайди. 1) Фиброзли плип, у таркибида без ва томирлари кам булган зич бириктирувчи тукимадан ташкил топади. Бу турдаги полип купинча якка холда инфекцион ва яллотланишли жараёнлар асосида пайдо булган булади. Бундай полипнинг усиши секин, атроф тукималарга камдан-кам холларда таркалади. Унинг подтипи сифатида таркиби эластик толаларга ва кон томирларга бой булган уретранинг карункули хисобланади. Уретра карункулини 1926 йили биринчи булиб Ферье томонидан малина катталигича булган кон томирларга бой, аксарият холларда уретра орка деворида жойлашадиган, ташки куринишидан кучли даражада гиперемияланган, унга тегилса кон окадиган тузилма сифатида аникланган. 2) безли полип, бу - тугунчалардан иборат усимта булиб, таркибида кон томирлар ва без тукимасига бой тузилма хисобланади. Гистологик текширувда серозли суюклик билан тулган кистасимон бушликлар мавжудлиги аникланади. Бундай без тузилмаларига бой полиплар гормонал дисбаланс холатда ривожланиб, тез усади ва атроф тукималарга инфильтрацияланади. Этиопатогенетик хусусиятлари буйича уретра полиплари яллотланишли, неопластик, гиперпластик полипларга ажратилади. Уретра полиплари сингари хавфсиз усмали жараёнларнинг хавф солувчи окибати малигнизацияланиш хисобланади. Бошка окибатларидан купинча сурункали цистит, уретрит ва буйракнинг яллотланиши ривожланади. Полиплар пешоб йуллари тизимининг иммунитетини тушириб, инфекцияга берилувчан холатга утади. Баъзида полипнинг атроф тукималарга усиб таркалиши окибатида гематурия синдроми ривожланиши мумкин.

Макроскопик жихатдн уретра полиплари уретранинг ташки чикарув тешигининг орка лаби сохасида усмасимон тузилма куринишида, улчамлари 2 ммдан 1-2 смгача булиб, купинча асоси кенг оёкчадан иборат булади, юзаси силлик, баъзида кон куйилишлар булиши мумкин. Гистологик жихатдан уретра шиллик пардаси тукима тузилмаларидан иборат булади. Полипнинг юзаси одатда аралаш холда айрим жойлари ясси эпителий, бошка жойлари цилиндрик эпителий билан копланган

куринишга эга булади. К,опловчи эпителийнинг кучли гиперплазияланиш хусусияти хисобига бурмалар, инвагинатлар пайдо килиб, Брунн уяларига айлантиради, купинча унинг уртасида бушлик пайдо булиб, атрофи призматик эпителий билан уралади, хамда бир кисм резервдаги уротелий эпителийси куринишидаги безли метаплазия ривожланади. Юза эпителий кавати деструкцияланиб ва десквомацияланиб, эрозия ва чукуррок яра нуксонларини пайдо килади. Остидаги строма тукимасида томирлар тулаконлиги, периваскуляр шиш ва кон куйилишлар аникланади. Томирлар дисциркуляцияси окибатида кучли яллиFланиш инфильтрати пайдо булади ва унинг таркибида лимфоцитлар, плазмоцитлар куп булиб, орасида нейтрофиллар хам учрайди. Деярлик барча холларда полиплар стромасида лимфоид фолликулалар ташкил топади. Яллотланиш инфильтрати билан бир каторда грануляцион тукима усиб купайганлиги ва унинг таркибида миофибробластлар пролиферацияланганлиги кузатилади. Айрим холларда плазматик хужайралар ва фибробластларда микоплазмога ухшаш таначалар ва колониялар аникланади. Стромасининг чукуррок жойларида узига хос структур узгаришлар ривожланиб, юпка деворли веноз томирларнинг кенгайганлиги аникланади.

Демак, уретра полиплари тузилишининг узига хослигини бир-бири билан таккослаб урганиш шуни курсатдики, патоморфологик узгаришларнинг асосийси сифатида эпителийнинг гиперплазияси, гиперваскуляризация холати ва стромасининг яллиFланишли хужайралар инфильтрати хисобланади. Ушбу структур бирликларнинг кайси бири устун туришига караб, полипнинг гистологик вариантлари аникланади ва номланади: папилламатоз, ангиоматоз ва грануломатоз турлари. Шу билан бир каторда уретра полипларининг таркибий кисмида аксарият холларда копловчи эпителийнинг гиперплазия ва десквомацияси, фаол холда субэпителиал микроциркулятор томирлар реакцияси ва таркок холдаги яллотланиш инфильтрати урин эгаллайди. Айрим холларда типик фиброэпителиал полиплар аникланиб, уларнинг стромаси фиброваскуляр тукимадан иборат булганлиги аникланади.

Хулоса

Тахлил килиш шуни курсатдики, копловчи эпителийси ва строма тузилмалари ривожланишидаги полипогенез окибатида купинча аралаш таркибли полиплар пайдо булади. Унинг ривожланишида инфекцион омилнинг йуклиги стромасида кам даражадаги ва таркок холдаги яллотланишли хужайралар инфильтрацияси аникланади. Бу турдаги уретра полиплари пред- ва постклимактерик даврларда ривожланганлигидан, уларни дисгормонал бузилишларга, полип стромасида учокли кон айланишининг бузилишига боFлаш мумкин. Инфекциянинг кушилганлиги полип таркибида кучли даражадаги яллотланиш инфильтрати ривожланишига, микротомирларнинг кенгайишига ва деворининг утказувчанлигининг ошишига, хамда неоангиогенез жараёни

ривожланишига олиб келади [А.И. Неймарк ва бошк., 2015]. Полиплар ривожланиш механизмида эпителиоцитлар билан миофибробластларнинг узаро таъсир окибатида эпителийнинг пролиферация ва дифференциалланиши бошкарилиши, томирлар пайдо булиши ва оралик модда пайдо булиши бузилади. Полип пайдо булишига сабабчи булган патологик омилнинг узок вакт таъсир килиб туриши миофибробластларнинг пролиферацияланишига сабабчи булади, натижада апоптоз жараёни секинлашиб, шиллик парданинг дисрегенератор гиперплазияси юз беради.

Хозирги кунда аёллар уретраси полиплар хар хил формаларининг патогистологик тузилиши ва иммуногистокимёвий узига хос маркерларини аниклаш, уларнинг клиник-морфологик хусусиятларини аниклашда, келиб чикиш механизмидаги наслий ва генетик омилларнинг ахамиятини урганишда, хужайравий таркибининг антигенлик хусусиятларини билишда катта ахамит касб килади. Шу билан бирга, уретра полиплари таркибидаги паренхиматоз эпителий хужайраларнинг пролиферацияланиш хусусиятлари, строма-томир тузилмаларидаги бириктирувчи ва мушак тукималар хужайраларининг пролиферацияланиш хусусиятлари, толали тузилмаларининг купол ва зич толали тузилмаларга айланиш жараёни, колаверса оралик модда таркибидаги мукополисахаридларнинг полиплар пайдо булишидаги урни урганилмаган.

Адабиётлар:

1. Бараболя Л.Н Эпидемиологические и клинико-диагностические особенности генитального уреаплазмоза. - Дисс. канд. мед. наук.- 2002.- 45 с.

2. Горохов A.B., Кутин A.A. Полипэктомия уретры - эффективный метод лечения рецидивирующего цистита у женщин // Стационар о замещающие технологии // Амбулаторная хирургия. - 2006. - № 3. - С. 64 - 65.

3. Кисина В., Прилепская В., Соколовский Е. и др. Роль микоплазм в урогенитальной патологии // Врач. - 2007. - № 2. - С. 2-7.

4. Липатова Е.В., Витвицкая Ю.Г. Особенности клинического течения урогенитальных инфекций у женщин на современном этапе // Вестник последипломного медицинского образования. - 2009. — № 1. — С. 15-16.

5. Мешков В.В. Клинико-микробиологическая характеристика воспалительного процесса нижних мочевых путей, ассоциированного с U. urealyticum у женщин. - Автореф. дисс... канд. мед. наук. - М., 2004. - 24 с.

6. Неймарк А.И., Бакарев М.А., Лушникова Е.Л., Пичигина А.К., Яковлев А.В. КЛИНИКО-МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ПОЛИПОВ УРЕТРЫ У ЖЕНЩИН НА ФОНЕ УРОГЕНИТАЛЬНОЙ ИНФЕКЦИИ // Фундаментальные исследования. - 2015. - № 1-6. - С. 1194-1198;

7. Теплов С.А., Назарова Л.С., Елисеева И.П. Уретриты, циститы, кольпиты, вульвовагиниты. - М.: КРОН-Пресс, 2000. - 254 с.

8. Aguilar D., Skrabanek L. Beyond tissue Info: functional prediction using tissue expression profile similarity searches // Nucleic Acids Res. - 2008. - Vol. 36, N 11.-P. 3728-3737.

9. Aita G.A., Begliomini H., Mattos D. Fibroepithelial polyp of the urethra Int. Braz. J. Urol.-2005.-Vol. 31.-P. 155-156.

10. Allam A.B., Alvarez S., Brown M.B., Reyes L. Ureaplasmaparvum infection alters filamin A dynamics in host cells // BMC Infect Dis. - 2011. - Vol. 20. -P. 101. doi: 10.1186/1471-2334-11-101.

11. Demircan M., Ceran C., Karaman A., Uguralp S., Mizrak B. Urethral polyps in children: a review of the literature and report of two cases // Int. J. Urol. -2006.-Vol. 13.-P. 841-843.

12. Ekiel A.M., Friedek DA, Romanik M.K. et al. Occurrence of Ureaplasmaparvum and Ureaplasmaurealyticum in women with cervical dysplasia in Katowice//Med. Sei.-2009.-Vol. 24(6).-P. 1177-1181.

13. Hansel D.E., McKenney J.K., Stephenson A.J., Chang S.S. (Eds). The Urinary Tract: A Comprehensive Guide to Patient Diagnosis and Management. -Springer; 2012.-354 p.

14. Wiseman O.J., Fowler C.J., Landon D.N. The role of the human bladder lamina propriamyofibroblast // BJU Int. - 2003. - Vol. 91. - P. 89-93.

15. World Health Organization (WHO). Global prevalence and incidence of selected curable sexually transmitted diseases. Overview and Estimates. -Geneva: WHO, 2001.

16. Yakasai I.A., Aji S.A., Muhammed Y.A., Abubakar I.S. Unusual presentation of urethral caruncle in a 2 year old child: A case report // Asian J. Nat. Appl. Sci. - 2012 - Vol. 1, № 4. - P. 22 - 26.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.