Научная статья на тему 'АВТОМОБИЛ ЙЎЛЛАРИДА ҲАРАКАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ'

АВТОМОБИЛ ЙЎЛЛАРИДА ҲАРАКАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
69
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЙЎЛ ҲАРАКАТ / ТРАНСПОРТ ОқИМИ / ХАВФСИЗ ҲАРАКАТ ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Юсупов А., Хамракулов Р.М.

Ушбу мақола Автомобил йўлларида ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш ҳақида бўлиб мавзу юзасидан тадқиқотчи олимларнинг фикр ва мулоҳазалари чуқур ўрганиб чиқилди. Йирик шаҳарларда транспортни ривожлантириш стратегияси жамоат автомобил транспортининг шахсий автомобил транспортига нисбатан имтиёзини таъминлашга ва шаҳарда автомобил транспортидан фойдаланишни камайтиришга қаратилган. Шундан келиб чиққан ҳолда ушбу мақолада йирик шаҳарларда, жумладан, Андижон шаҳрида йўл ҳаракатини ташкил этишдаги муаммолар ва уларнинг ечими бўйича таклифлар кўриб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ENSURING TRAFFIC SAFETY ON VEHICLE ROADS

This article is about ensuring the safety of traffic on the roads, and the opinions and opinions of research scientists on the subject were studied in depth. The strategy for the development of transport in large cities is aimed at ensuring the preference of public car transport over private car transport and reducing the use of car transport in the city. Based on this, this article examines the problems of traffic management in large cities, including Andijan, and suggestions for their solution.

Текст научной работы на тему «АВТОМОБИЛ ЙЎЛЛАРИДА ҲАРАКАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ»

Юсупов А. доцент

Тошкент давлат транспорт университети,

техника фанлари номзоди Хамракулов Р.М.

Тошкент давлат транспорт университети катта уцитувчиси

ORCID: 0000-0002-6775-0784

АВТОМОБИЛ ЙУЛЛАРИДА ХДРАКАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ

ТАЪМИНЛАШ

Аннотация. Ушбу мацола Автомобил йулларида уаракат хавфсизлигини таъминлаш уацида булиб мавзу юзасидан тадцицотчи олимларнинг фикр ва мулоуазалари чуцур урганиб чицилди. Йирик шауарларда транспортни ривожлантириш стратегияси жамоат автомобил транспортининг шахсий автомобил транспортига нисбатан имтиёзини таъминлашга ва шауарда автомобил транспортидан фойдаланишни камайтиришга царатилган. Шундан келиб чиццан уолда ушбу мацолада йирик шауарларда, жумладан, Андижон шаурида йул уаракатини ташкил этишдаги муаммолар ва уларнинг ечими буйича таклифлар куриб чицилган.

Таянч сузлар: йул уаракат; транспорт оцими; хавфсиз уаракат, жамоат транспорти.

Yusupov A., candidate of technical sciences

associate professor Tashkent State Transport University, Khamrakulov R.M. senior lecturer Tashkent State Transport University ORCID: 0000-0002-6775-0784

ENSURING TRAFFIC SAFETY ON VEHICLE ROADS

Abstract. This article is about ensuring the safety of traffic on the roads, and the opinions and opinions of research scientists on the subject were studied in depth. The strategy for the development of transport in large cities is aimed at ensuring the preference of public car transport over private car transport and reducing the use of car transport in the city. Based on this, this article examines the problems of traffic management in large cities, including Andijan, and suggestions for their solution.

Key words: road, movement; traffic flow; safe movement, public transport.

Йул харакатини ташкил этиш - транспорт воситалари окимини максимал даражада йулнинг геометрик улчам имкониятларидан фойдаланиб, унинг хар хил булакларида хавфсиз харакат тартибини ва юкори утказиш кобилиятини таъминлашга каратилган тадбирлар тизимидан иборат. Йул хдракатини ташкил этиш тамойиллари транспорт окимини туFри йуналтиришга, керак холларда улами тезликлар буйича гурухларга ажратишга, хар бир йул булаги учун ратсионал тезликлами белгилашга, хайдовчиларга уз вактида харакат маршрути ва йул шароити туFрисида ахборот беришга каратилган. Йул харакатини ташкил этиш тамойиллари транспорт окимини т^ри йуналтиришга, керак холларда уларни тезликлар буйича гурухларга ажратишга, хар бир йул булаги учун ратсионал тезликларни белгилашга, хайдовчиларга уз вактида харакат маршрути ва йул шароити туFрисида ахборот беришга каратилган [1].

Узбекистон Республикаси мустакилликка эришгандан сунг иктисодий узгаришлар хаётга изчил жорий этила бошланди. Чунончи, автомобил ишлаб чикариш саноати йулга куйилди, йул курилиши сохаси жадаллаштирилди, шунингдек, чет давлатлар билан савдо алокалари юкори даражага кутарилди. Бу эса, табиий равишда республика автомобил йулларида харакат микдори йилдан-йилга ортишига олиб келди. Хрзирги ва истикболдаги асосий масалалардан бири - автомобил йулларида харакат хавфсизлигини таъминлашдан иборат булиб, унда йул-транспорт ходисалари, уларда халок булувчилар ва тан жарохати олувчилар сонини, куриладиган умумий ижтимоий-иктисодий зарарларни камайтиришга каратилиши зарур [2].

Наманган вилоят майдони буйича ФарFOна вилоятидан 1,5 марта Бухоро вилоятидан 9,4 марта, Навоий вилоятидан 25,8 марта кичик булиб, республика худудида майдон жихатидан энг кичик вилоят хисобланади. Яна шуни айтиш керакки, вилоят худуди ФарFOна водийсидан утган ва кесишган магистрал йуллар устида жойлашгандир. Вилоят худудидан K,ирFизистон ва бошка томонларга борадиган йуллар утган. Наманган вилояти республика худудида кичик майдонни эгаллашига карамай, республиканинг 9% ортик ахолиси яшайди. Яна шуни айтиш уринлики, Андижон вилояти ахолисининг зичлиги буйича нафакат республикада, балки МДХ, буйича энг зич вилоят булиб, 1 км.кв. га 1.01.2018 йилги маълумотга кура 698 киши туFри келади [3].

Кейинги йилларда шахарда олиб борилаётган йирик курилишлар унинг транспорт ва инфраструктурасини кайта куриб чикишни такозо килади. Шундай экан, янги куринишдаги пойтахтимизнинг кучаларидаги йул харакатини ташкил этишни куриб чикиш максадга мувофик булар эди.

Йул харакатини ташкил этиш-йул-транспорт харакати хавфсизлигини таъминлашга каратилган ташкилий-хукукий, ташкилий-техник тадбирлар ва автомобил йулларида бошкариш буйича таксимловчи

харакатлар комплекцидир. Йул харакатини ташкил этишнинг асосий куриниши автомобил транспорт воситаси ва пиёдаларнинг йул харакатини оптимал ташкил этиш ва такомиллаштириш буйича лойихалаштиришга каратилган [4, 57].

Йирик шахарларда транспортни ривожлантириш стратегияси жамоат автомобил транспортининг шахсий автомобил транспортига нисбатан имтиёзини таъминлашга ва шахарда автомобил транспортидан фойдаланишни камайтиришга каратилган.

Наманган шахри кучалари шахар архитектурасидан келиб чикиб, асосан радиал куринишда жойлашган. Бунги кунда шахар кучаларида йул харакатини ташкил этиш илмий-тадкикот натижалари асосида замонавий ташкилий-техник воситалар ёрдамида ташкил этилган. Андижон шахридаги хозирги транспорт ва инфратранспорт узгаришларини эътиборга олиб, йул харакатини ташкил этишдаги куйидаги таклифлар туFрисида айтиб утишимиз мумкин:

- шахар худудини айрим худудларга ажратиб чикиш;

- ахоли зич яшаш худудлари (бу худуд ичида автомобил харакати учун маълум чекловларнинг урнатилиши лозим)га ажратиб чикиш мумкин. Масалан, Парижда "Автомобилсиз марказ" дастури жорий килинган;

шахсий автомобилларда шахар марказига кириш учун тулов тизимини жорий этиш. Кириш масофасининг шахар марказида туриш жой масофасига боFлик равишда шахарга кириш учун белгиланган микдорда туловларни амалга ошириш ёки автомобилларни тухтаб туриш жойида колдириш (парковка килиш) каби тадбирлар хориж тажрибасида амалга оширилган. Лекин мазкур тадбирлар бир канча муаммоларни хам юзага келтириб чикаради. Масалан, шахарга кириш худудларида кенг автомобил тухтаб туриш жойларини ташкил этиш, шахар жамоат транспортига утиб утириш учун маршрутларни кайта куриб чикиш, барчаси учун тулов тизимини ишлаб чикиш ва хк.;

- шахар жамоат йуловчи транспортини ривожлантириш. Шахар жамоат йуловчи транспорти харакатини хавфсиз ташкил этиш усулларини жорий этиш. Масалан, шахар жамоат йуловчи транспорта харакати учун алохида харакатланиш йулакчасини ташкил этиш. Бундай тажрибани Лондон, Берлин, Лос-Анжелос, София ва Москва шахар кучаларида амалга оширилганини айтиб утиш жоиз;

- шахар кучаларини такомиллаштириш. Юкори транспорт зичлигига эга булган шахар кучаларида тезлик юкори булган магистралларни ташкил этиш. Лекин бундай шахар кучаларини ташкил килиш жуда катта илмий-лойихавий ишларни амалга оширишни такозо килади;

- йул-транспорт харакати иштирокчиларини йул-транспорт холатлари туFрисида ахборотлар билан таъминлаш. Бундай ахборот

маълумотлари автомобил йулининг холати, ундаги транспорт воситаларининг зичлик холати (тирбандлик), шахар жамоат транспорти маршрутлари туFрисидаги маълумотлар ва хк.ларни уз ичига олиши мумкин. Келтириб утилган ахборот маълумотларини узатиш ва ундан фойдаланиш буйича катор инновациялар ишлаб чикилган ва жорий этилган [5, 33].

Хдракат хавфсизлигини таъминлаш кенг камровли тадбирларни ишлаб чикишни такозо этар экан, юкорида шахарларда йул харакатини ташкил этиш буйича кайд этилган таклифлар Наманган шахридаги муаммоларнинг ечимига хам хисса кушади, деб умид киламиз.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. https://review.uz/oz/post/prezident-ishtirokida-yollarda-harakat-xavfsizligini-taminlashmasalasida-yigilish-otkazildi.

2. https://review.uz/oz/post/prezident-ishtirokida-yollarda-harakat-xavfsizligini-taminlashmasalasida-yigilish-otkazildi.

3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 19 майдаги "Узбекистон Республикаси йул хавфсизлигини таъминлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карори 377-сон https://lex.uz/docs/3743453#3746442

4. Лукьянов В.В. Безопасность дорожного движения. - М.. 1983. - С. 122.

5. Шахриманьян И.К. Указ. соч. - С. 236.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.