Научная статья на тему 'АВТОБУСЛАРНИ ҚАТНОВ ВАҚТИДА ҲАРАКАТ РЕЖИМИ ТАҲЛИЛИ'

АВТОБУСЛАРНИ ҚАТНОВ ВАҚТИДА ҲАРАКАТ РЕЖИМИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
9
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИНТЕРВАЛ / МАЗМУНЛИ / ҲАРАКАТ РЕЖИМ / ПИК МАҲАЛ / GPS / УЧАСТКА / ГРАФИК / БЕКАТ / ЭКСПЛУАТАЦИОН

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Очилов А.М.

Мақолада автобусларни қатнов вақтида ҳаракат режими таҳлили.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по социальной и экономической географии , автор научной работы — Очилов А.М.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «АВТОБУСЛАРНИ ҚАТНОВ ВАҚТИДА ҲАРАКАТ РЕЖИМИ ТАҲЛИЛИ»

А.М. Очилов

АВТОБУСЛАРНИ ЦАТНОВ ВАЦТИДА ХАРАКАТ РЕЖИМИ

ТАХЛИЛИ

Мацолада автобусларни цатнов вацтида щракат режими та^лили.

Таянч сузлар ва иборалар: интервал, мазмунли, уаракат режим, пик мауал, GPS, участка, График, бекат, эксплуатацион.

Автобусларни харакат режимини аниклаш учун бир канча синовлар утказилди. Биз синовлар натижасида йуналишда хар хил муоммоларга дуч келдик. Масалан, автобуслар йуналишга чикишидан олдин йуналиш режими (график) мавжуд. Шундай экан айрим йуналишларда харакат режими (график)ларда камчиликлар борлиги учраб турибди.

Автобусларни йуналишга чикишдан олдин узининг кунлик харакат режими (график)лари буйича йуналишларга чикади ва автобуслар оралик интервали хам харакат режим (график)га боглик, йуналишни харакат режим (график)ни оралик интервалини йуловчиларга сифатли ва мазмунли хизмат курсатишларига караб бахолаймиз. Автобусларнинг харакат режими ва ёкилги сарфини урганганимизда синов натижалари куплаб хайдовчиларни эътиборсизлиги туфайли меъёридан ортик бекатларда туриши, харакат режими узгариши, экологияга таъсири келиб чикмокда. Масалан, йуналишда автобус А нуктадан Б нуктага боргунча меъёр буйича 1:05-1:10 минутда борса, синов натижаларида 1:22-1:25 минутда бараётганлиги кузатилди. Биз синов натижаларида 2-графикни А дан 1-участкага боргунча (автобус харакатни А дан бошлаш нуктаси, бир неча бекатлари) 13 км/соат тезлик билан борса. Айрим хайдовчилар 11; 9; 10 км/соат тезлик билан бориши кузатилди. Вахоланки бу уз-узидан харакат режими бузилишига олиб келмокда. Ёнилги сарфи экологияни ифлосланиши, колаверса йуловчиларни ишга, укишга кечикиб боришига олиб келмокда. Асосан пик махалда автобусларни тезлигини GPS масофадан бошкариш ахборот тизимидан фойдаланилган холда турли графиклар келтириб чикарилди. Масалан А нуктадан Б нуктага боргунча бир неча участкаларга булиб олинди. Дар бир участкани йуналишда ишлаётган автобуслар харакат режимига караб жуфт графикдаги автобуслар харакатини кузатганимизда анча фарк билан харакат тезлиги кузатилди.

Графикда келтирилган автобус А охирги бекатдан Б охирги бекатга борганида босиб утилган масофани тезликка богликлик графиги 1,2,3,4,5,6 сонлар бекатлар курсатилган.

Йуналишлардаги автобуслар харакат режими бузилиши кузатилмокда. Шундай экан йулда тирбандлик ва йул курилишларини хисобга олган холда хам синов утказганда йуналиш тавсияномасида умумий А охирги бекатдан Б охирги бекатгача 1:09 минут вакт кетса, синов натижалари 1:20-1:26 минут вактни берди.

© A.M. Очилов, 2022.

131А ИУНАЛИШДАГИ АБТОБУС ИККИТА РЕЙС ДАВОМИДАГИ

ТЕЗ ЛИПШИ УЗГАРШНИ

45

40

35

за

25

15

10-

Tvialdh ё-ляИЬ* яиаК;

ш

Y

I

1

- ibtv

_

,1

т Л.СК IÖÖ

:

Г

10

20

30

40

SO S(kni) SO

Йуналишда харакатланаётган автобуслар тезлик режимларидан паст булиши, натижасида атроф мухит хавосини захарланишини ошишига ва ёкилги меъёридан ортик сарф булишига олиб келмокда.

Умумий олганда йуналиш буйича автобусларни асосий бекатларини олиб участкаларга булиб тахлил киламиз. Яъни А, (1, 2, 3, 4) Б(5, 6, 7, 8)

Графикда келтирилган а ракамли автобус харакат режими буйича 2-чи, Ь ракамли автобус харакат режими буйича 4-чи, d ракамли автобус харакат режими буйича 6-чи. с ракамли автобус харакат режими буйичи 8-чи, булиб йуналишга чикади. - Бу графикда автобусларни асосан эксплуатацион тезлиги келтирилган.

а/(2-график,1-рейс) харакат режим катнов Ь/(4-график, 1 -рейс) харакат режим катнов ^(6-график, 1 -рейс) харакат режим катнов е/(8-график, 1 -рейс) харакат режим катнов

Биз факат жуфт гарафикларни олганмиз сабаб пикта тушадиган автобуслар бир томонга йуналган (А пунктдан Б пунктга) йуналишлардир.

АВТОБУСЛАРНИ ЖАДВАЛ БУШГЧА ТА^ЛИЛИ

дуалик олимпия (три йуналиш)

613/(2-график.1-рейс) 621/(4-график.1-рейс| 611/(6-граф«к.1-рейс) 623/[8-граф«к.1-рейс)

< (soat) Sikm) Bekatiar /энсп.тез t (soat) S<km) Bekatiar /жсп.тез i(seat) S<»m) Bekatiar /жсп.тез t (soat) S(km| Bekatiar /зкснтез

5:24:12 0 Дуалик 5:49:36 0 Дуалик 6:09:11 0 ДуСТЛИК 6:27:33 0 Дуалик

5:41:52 4.1 Ярмарка 6:01:46 4.1 Ярмарка 6:27:27 4,1 Ярмарка 6:49 Л2 4.1 Ярмарка

0:17:40 4,1 13,06542 0:13:12 4,1 13.6963 0:18:16 4,1 11.90991 0:21:29 4,1 9.560976

5:58:21 10.2 &ОК38Л 6:22:40 102 Вокзал 1:13:4« 6:44:14 I0J Вокзал 7:07:41 10.2 вокзал

0:16:19 6,1 21.53535 0:17:42 6,1 20,43919 0:16a7 6,1 21.21 0:40:08 6,1 19.61644

6:06:51 13.5 метро 6:32:31 as Метро 6:53:32 13.5 метре 7:15:41 13.5 метро

0:08:20 3,3 21,74 0:09:41 3,3 18.23232 0Ю9:08 3,3 19.47273 1:18:34 0Ю7:50 3,3 22,9881

6:34:11 244 Олимпия 7:03:24 244 Олимпия 7:27:45 244 Олимлия 7:44:59 244 Олимлия

0:27:10 11.} 24.80368 1:09:59 0:30:43 114 20.1S678 0:34:03 11.3 21.37561 0:29:08 1L3 21.81949 1:17

олимпия-дустлик (кдйтишдаги йундлиш)

613/(2-график.2-реис) 621/(4- график,2-ре»с| 611/(6-гра4мк.2-рейс) 623/(8-граф«к.2-реис)

t (soac) S(km) Bekatiar /зксл тез I (soar) S<km) Bekatiar /»сп.тез t (soat) S<km) Bekatiar /»сп.тез t (soat) «km) Bekatiar /»сп.тез

6:34:21 0 Олимпия 7:03:34 0 Олимпия 7:27:55 0 Олимлия 7*5:01 0 ОЛИМЛИЯ

7:16:52 14.1 Метро 7:51:49 14,1 Метро в: 10.46 14.1 Метро 8:36:17 14.1 Метро

0:4 2 Л 14.1 19.1323 0:48:15 14.1 1645176 0:42:51 14.1 16.91892 0:53:16 14.1 15.54673

7:22:12 16.5 Вокзал 1:01:20 16.5 Вокзал 8:18:45 16.5 Вокзал 0:44:4? 16.5 Вокзал

0:05:10 2.4 8.483871 0:09:21 2.4 16.09333 0К>7:49 2.4 17,17021 0*36:20 2.4 21.12281

7:39:12 22.85 Ярмарка 8:15:22 22.85 Ярмарка 6:33:22 22.85 Ярмарка 9.-00:27 22.85 Ярмарка

0:16:50 6.35 26.87255 0:13:52 635 26.79832 0:14:27 6.35 25.6413 0:15:30 6.35 24.80882

7:52:42 27.25 Дуалик 1:25:53 27.25 Дуалик 8:46:10 27.25 Д^стлик 9:11:17 27,25 Дуалик

0:13:20 4.4 17.92593 1:18:21 0:10:24 4.4 20.19048 1:22:19 0:12:38 4.4 17.76623 1:18:15 0:10:40 4.4 20.25 1:26

Жадвалда вакт, масофа, бекат ва тезликлар сон кийматда келтирилган 1:09:59, 1:13:48, 1:18:34, 1:17:26 бу эса катновдаги сарфланган вакти.

Юкорида келтирилганидек автобус (транспорт воситаси) двигатели ишлаб турганда энг куп ишлаган двигател куп ёнилги сарф килади. Демак А канечкадан Б канечкага келиш вакди X соатда, худди шундай a, b, d, е ракамли автобусларни тахлил килганда, d ракамли автобус энг куп вакт сарфлаган, сабаб уларни хайдовчиси эътиборсизлиги туфайли салбий окибатларга олиб келмокда.

Бу графикда битта автобуснинг пик махалда харакат режими курсатиб утилган. Участкаларга булиб олинган холда, биринчи участкада 13.06 км/соат; иккинчи участкада 21.53 км/соат; учинчи участкада 21.74км/соат; туртинчи участкада 24 80 км/соат. Бу факат битта автобус битта катновдаги тезлиги. Шунга ухшаш иккинчи автобусни солиштирилса бошкача график гувохи буламиз. Вахоланки хайдовчининг махоратига хам боглик экан.

Юкорида тахлил натижаларининг хулоса киладиган булсак йуналишларда кун давомида автобусларни харакат режими буйича харакатланишини таъминланиши ва назорат килиниши керак.

Адабиётлар рущати:

1. А.Т. Таранов. Перевозка пассажиров автомобильным транспортом.

2. М.С. Ходош. Грузовые автомобильные перевозки.

3. В.С. Мук. Пассажирские автомобильные перевозки.

4. Б.А. Хужаев. Автомобилларда юк ва пассажирларни ташиш асослари.

5. А.М. Арифжонов, Ёкубов Автомобилларда юк ва пассажирларни ташиш асослари масалалар туплами.

ОЧИЛОВ АБДУЛАЗИЗ МАДАТОВИЧ - ассистант, Тошкент давлат транспорт университети.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.