Научная статья на тему 'УРГАНЧ ШАҲРИ ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ЙЎЛОВЧИЛАР ОҚИМИНИ ЎРГАНИШ'

УРГАНЧ ШАҲРИ ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ЙЎЛОВЧИЛАР ОҚИМИНИ ЎРГАНИШ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
71
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
жамоат транспорти / йўловчилар оқими / автобус бекатлари / шохбекатлар / транспорт / йўловчилар сони / қатнов / автобус йўналишлари / кунлик ўлчов. / public transport / passenger flow / bus stops / bus stations / transport / number of passengers / flight / bus routes / daily measurement

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Ziyaev, Kamoliddin, Omarov, Janserik

Урбанизация жараёнининг жадаллашуви, мегаполис шаҳарларнинг кўпайиши, аҳоли сонининг ўсиши натижасида жамоат транспортига бўлган талаб ва эҳтиёж йил сайин ошиб бормоқда. Бу эса, ўз навбатида, жамоат транспорти самарадорлигини ошириш, уни бугунги давр ва шароитга мослаштиришни тақозо этмоқда. Бу шахар жамоат транспортини тўғри режалаштириш ва моделлаштириш орқали мавжуд транспорт инфратузилмасидан фойдаланиш самарадорлигини оширишнинг аҳамиятини белгилайди. Мақолада мавжуд жамоат транспорти йўналишларида йўловчилар оқимини аниқлаш услуби ёритилган (Урганч шаҳри мисолида). Бунда, шаҳар жамоат транспортидаги йўловчилар оқими йўл кесишмаларида, автобус бекатларда ва жамоат транспорти йўналишларида ўлчашлар орқали замонавий ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда амалга оширилди. Жамоат транспортидаги йўловчилар оқимини аниқлаш натижасида Урган шаҳрининг транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш талаб этиладиган худудлари белгиланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESEARCH OF PASSENGER TRAFFIC IN PUBLIC TRANSPORT OF THE CITY OF URGENCH

As a result of the acceleration of the urbanization process, the increase in megacities, population growth, the demand and need for public transport are increasing every year. This, in turn, leads to the need to improve the efficiency of public transport, adapt to today's times and conditions. This determines the importance of increasing the efficiency of using the existing transport infrastructure through proper planning and modeling of urban public transport. The article describes the methodology for determining passenger traffic on existing public transport routes (using the example of the city of Urganch). At the same time, the flow of passengers in urban public transport was carried out using modern information technologies by measuring at stops, in bus stations and inside public transport. As a result of the determination of passenger traffic on public transport, the districts of the city of Urganch that require improvement of transport infrastructure have been identified.

Текст научной работы на тему «УРГАНЧ ШАҲРИ ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ЙЎЛОВЧИЛАР ОҚИМИНИ ЎРГАНИШ»

International journal of theoretical and practical research

Scientific Journal

QR-Article

Volume: 2 30.11.2022

Year: 2022 Issue: 11 Published: http://alferganus.uz

Citation:

Ziyaev, K., Omarov, J.(2022). Research of passenger traffic in public transport of the city of Urgench. SJ International journal of theoretical and practical research, 2 (11), 47-56.

Ziyaev, K., Omarov, J.(2022). Research of passenger traffic in public transport of the city of Urgench. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 2 (11), 47-56.

Doi:

https://dx.doi.org/10.5281/zenodo.7390713

Ziyaev, Kamoliddin

PhD, Docent Tashkent State Transport University

Omarov, Janserik

Master of Engineering Tashkent State Transport University

UDC 629.113

RESEARCH OF PASSENGER TRAFFIC IN PUBLIC TRANSPORT OF THE

CITY OF URGENCH

Abstract. As a result of the acceleration of the urbanization process, the increase in megacities, population growth, the demand and need for public transport are increasing every year. This, in turn, leads to the need to improve the efficiency of public transport, adapt to today's times and conditions. This determines the importance of increasing the efficiency of using the existing transport infrastructure through proper planning and modeling of urban public transport. The article describes the methodology for determining passenger traffic on existing public transport routes (using the example of the city of Urganch). At the same time, the flow of passengers in urban public transport was carried out using modern information technologies by measuring at stops, in bus stations and inside public transport. As a result of the determination ofpassenger traffic on public transport, the districts of the city of Urganch that require improvement of transport infrastructure have been identified.

Key words: public transport, passenger flow, bus stops, bus stations, transport, number of passengers, flight, bus routes, daily measurement.

Зияев К.З.,

PhD, доцент,

Ташкентский государственный транспортный университет

@ ®

Омаров Ж.А.

магистр

Ташкентский государственный транспортный университет

47

ИССЛЕДОВАНИЕ ПАССАЖИРОПОТОКА В ОБЩЕСТВЕННОМ ТРАНСПОРТЕ ГОРОДА УРГЕНЧ

Аннотация. В результате ускорения процесса урбанизации, увеличения городов-мегаполисов, роста численности населения спрос и потребность в общественный транспорт увеличиваются с каждым годом. Это, в свою очередь, обуславливает необходимость повышения эффективности общественного транспорта, адаптации к сегодняшним временам и условиям. Это определяет важность повышения эффективности использования существующей транспортной инфраструктуры за счет правильного планирования и моделирования городского общественного транспорта. В статье описана методика определения пассажиропотока на существующих маршрутах общественного транспорта (на примере города Ургенч). При этом поток пассажиров в городском общественном транспорте осуществлялся с использованием современных информационных технологий путем замеров в сечении учаска маршрутной сети на остановках и на маршрутах общественного транспорта. В результате определения пассажиропотока на общественном транспорте определяются районы города Ургенч, требующие улучшения транспортной инфраструктуры. Ключевые слова: общественный транспорт, пассажиропоток, автобусные остановки, автостанции, транспорт, количество пассажиров, рейс, автобусные маршруты, суточное измерение.

Зияев К.З.,

PhD, доцент

Тошкент давлат транспорт университети

Омаров Ж.А.

Магистр

Тошкент давлат транспорт университети УРГАНЧ ШАХ,РИ ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ЙУЛОВЧИЛАР

ОЦИМИНИ УРГАНИШ

Аннотация. Урбанизация жараёнининг жадаллашуви, мегаполис шауарларнинг купайиши, ауоли сонининг усиши натижасида жамоат транспортига булган талаб ва эутиёж йил сайин ошиб бормоцда. Бу эса, уз навбатида, жамоат транспорти самарадорлигини ошириш, уни бугунги давр ва шароитга мослаштиришни тацозо этмоцда. Бу шахар жамоат транспортини тугри режалаштириш ва моделлаштириш орцали мавжуд транспорт инфратузилмасидан фойдаланиш самарадорлигини оширишнинг ауамиятини белгилайди. Мацолада мавжуд жамоат транспорти йуналишларида йуловчилар оцимини аницлаш услуби ёритилган (Урганч шаури мисолида). Бунда, шауар жамоат транспортидаги йуловчилар оцими йул кесишмаларида, автобус бекатларда ва жамоат транспорти йуналишларида улчашлар орцали замонавий

сс

®

48

INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACT

RESEARCH

ахборот технологияларидан фойдаланган уолда амалга оширилди. Жамоат транспортидаги йуловчилар оцимини аницлаш натижасида Урган шаурининг транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш талаб этиладиган худудлари белгиланади.

Калит сузлар: жамоат транспорти, йуловчилар оцими, автобус бекатлари, шохбекатлар, транспорт, йуловчилар сони, цатнов, автобус йуналишлари, кунлик улчов.

Иктисодиётнинг жадал суратларда ривожланиши хамда ахолининг турмуш даражасини усиши транспорт сохасининг ривожини талаб этади. Республикамизда моддий-товар ресурсларининг алмашинуви ва ахоли харакатчанлиги курсаткичларининг жадал усиб бориши транспорт хизматларидан фойдаланишга булган талабни кун сайин ортишига олиб келади. Шу билан бирга янги курилаётган хар бир объект, янги турар жой мавзелари, ишлаб чикариш корхоналари, савдо, маиший хизмат ва ижтимоий объектлар шахар жамоат транспорт тизимига кушимча юкламаларни хосил килади [1].

Натижада яхши ташкил этилмаган шахар жамоат транспорт тизимлари, катта йуловчилар окимни ташишга жавоб бера олмайди. Ахолини йулга сарфлайдиган вактини ортиб бориши, ортикча ёкилFи сарфи ва экологияга зарарни ортиши (тирбандликларда турган транспортлар хисобига) йул транспорт ходисалари сонини ортиши кузатилмокда.

Бугунги кунда республикамизда 3 млн. га якин автотранспорт воситаси руйхатга олинган булиб, йилига уртача 6-7 % ортиб бормокда. Бу эса, жамоат транспортида хизматлар сифатини ошириш, катта шахарларда транспорт муаммоларини ечиш, йуловчи ташиш йуналишларини ахолининг талаб ва эхтиёжларини хисобга олган холда тубдан кайта куриб чикиш ва кенгайтириш, йуналишсиз такси фаолиятини бошкариш, велотранспорт тизими инфратузилмасини куриш каби тадбирлар ахамиятини оширмокда.

Бу борада, Узбекистон Республикаси Президенти рахбарлигида 2020 йил 30 ноябрь куни "Тошкент шахри ва худудларда жамоат транспортини янада ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида" кенгайтирилган тарзда утказилган видеоселектор й^илишида тизимли долзарб булган бир катор масалалар белгилаб олинди. Жумладан, транспорт хизматларига булган жорий ва якин 10 йиллик эхтиёжларни хисобга олган холда, транспорт тизимини стратегик ривожлантириш буйича аник манзилли чора тадбирларни уз ичига олган, йирик ва урта шахарларнинг транспорт бош режаларини ишлаб чикишдир.

Юкорида белгиланган вазифаларни амалга ошириш шахар транспорт тизимини жорий холатини тадкик этишни талаб этади.

Тад^и^отнинг ма^сади

Шахар жамоат транспортда йуловчилар окимини урганиш услубини ишлаб чикиш.

Тад^и^отнинг вазифалари

Шахар жамоат транспортларидаги йуловчилар окимини туFри ташкил этиш тартибини ишлаб чикиш; шахар жамоат транспортида йуловчилар окимини улчаш

Кириш

© ®

ISSN 2181-2357

Т. 2 №11. 2022

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

RESEARCH_,

ISJIF 2022:5.962

тоифаларини белгилаш; улчаш натижаларини тахлил килиш тартибини ишлаб чикиш.

Транспорт муаммолари асосан тизимли ёндашув асосида эхтимоллар назарияси ва математик статистика усулларидан кенг фойдаланган холда детерминистик ёндашув ва физик аналогия усули билан хал этилади [2-4].

T.Metson, R.Smit, V.Leytsbax, X.Inose va T.Hamada томонидан шахар жамоат транспортида йуловчилар окими аниклаш, уларни тахлил килиш, йуловчилар окимлари курсаткичларини бахолаш хамда уларни башорат килиш тадкикотлари амалга оширилган [5-7]. Утказилган тахлиллар асосида шахар жамоат транспортни моделлаштириш жараёнида йуловчилар окимини аниклаш жараёнига замонавий ахборот технологиялари имкониятлари тулик жалб этилмаганлиги хамда йуловчилар окимини аниклаш жараёнида худуднинг хусусиятини инобатга олиш зарурлигини курсатди [8-9].

Шахар жамоат транспортида йуловчилар окимини улчаш 3 хил турдаги объектларда амалга оширилади:

1. Йул кесишмасида;

2. Автобус бекатида;

3. Жамоат транспорти йуналишида.

Шахар жамоат транспортидаги йуловчилар окимини улчаш санокчилар

ёрдамида амалга оширилади. Жамоат транспортидаги йуловчилар окимини улчашда иштирк этадиган санокчиларни керакли жихоз ва буюмлар билантаъминлаши зарур.

Кузатув натижалари 1-жадвалда келтирилган автобуслар таснифи асосида кайд этилади.

1-жадвал. Автобус турла ри

№ Автобус турлари Габарит узунлиги, (м)

1 Жуда кичик 5 гача

2 Кичик 6-7,5

3 Урта 8-9,5

4 Катта 10,5-12

5 Жуда катта 16,5 дан юкори

Улчаш турлари: 1 - Йул кесишмасида.

Йул кесишмасидан утувчи жамоат транспорти интенсивлигини аниклаш улчовлари хафтанинг душанбадан пайшанбагача булган кунлари соат 7:00 дан 19:00 гача амалга оширилади. Бошланиш ва тугаш вакти аник ёзилади. Санокчиларнинг улчов пунктидаги алмашиш вактлари уларинг иш вактига караб узгариши мумкин. Шахар жамоат транспортининг йуналиши буйлаб харакатланишига халахт берадиган холлар содир булса улчовларни тухтатиш керак. Вакт ва харажатларни тежаш максадида йул кесишмасидаги улчовларни бекатлардаги улчовлар билан ёки шахсий транспортларнинг кунлик улчовлари билан бирлаштириш мумкин. Бунда улчов буйича кузда тутилган барча талаблар бажарилиши керак.

@ ®

50

ISSN 2181-2357

Т. 2 №11. 2022

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

RESEARCH_,

ISJIF 2022:5.962

2 - Автобус бекатида.

Автобус бекатларидаги улчовлар автобекатларда ва автошохбекатларда бир марта хафтанинг душанбадан пайшанбагача булган кунларисоат 7:00 дан 19:00 гача амалга оширилади ва бундан ташкари дам олиш кунлари (шанба, якшанба) соат 7:00 дан 18:00 гача булган вакт ичида амалга оширилади. Автобус бекатларида кучанинг икки тамони буйлаб йулчовлар амалга оширилади. Шохбекатларда улчовлар кучанинг бир томонда амалга оширилади. Шахар жамоат транспортининг йуналиши буйлаб харакатланишига халахт бериладиган холлар содир булса улчовларни тухтатиш керак.

3 - Жамоат транспорти йуналишида.

Жамоат транспорти йуналишидаги улчовлар хафтанинг душанбадан пайшанбагача булган кунлари соат 7:00 дан 19:00 гача амалга оширилади. Жамоат транспортидаги улчовлар бир рейсдаги туFри ва тескари йуналишда алохида ёзиб борилади.

Юкорида келтирилган мезонлар асосида Урганч шахри буйича тадкикот доирасида 12та йул кисми кесишмасида, 6 та автобус бекатларда ва 14 та шахар ичи йуналишидаги автобусларда улчовлар амалга оширилди.

Жамоат транспортидаги йуловчилар окимини улчаш пунктларининг манзилли жойлашув схемаси 1-расмда келтирилган.

© - йул кесиисмаларч, И - автобус бекапглари

1-расм. Жамоат транспортидаги йуловчилар окимини улчаш пунктларининг

манзилли жойлашув схемаси

Йул кесишмаларидаги 12та пунктда турган санокчилар йул кесишмадан утаётган жамоат транспортларини визуал кузатув оркали кесишмадан утаётган вактини, жамоат транспортининг тулганлик даражасини баллик тизимда бахолади ва расмга олди. Автобус бекатларидаги санокчилар автобусларни бекатга келиб тухтаган вакти, тулганлик даражаси, автобусдан тушган ва чиккан йуловчилар сонини хисобга олиш варакасига кайд этдиб бордилар.

© ®

51

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

RESEARCH

ISSN 2181-2357

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

T. 2 №11. 2022

2-расм. Урган шахар жамоат транспорти йуналишлари схемаси

Жамоат транспорти йуналишларидги йуловчилар окими 2-расмда келтирилган Урганч шахар жамоат транспорти йуналишларида амалга оширилди. Урганч шахридаги жамоат транспорти йуналишларидаги йуловчилар окимини санокчилар томонидан PASSIM дастурида ёзиб борилди. PASSIM дастурида йуналишда харакатланаётган автобусни тезлигини узгаришини ва автобус салонидаги йуловчилар сони ва бир катновда ташилган йуловчилар сони ёзиб борилади. PASSIM дастурида автобуснинг тезлигини узгариши 3-расмда келтирилган.

Qoraul

Скорость

< 15 км ч Гкмч ^ШШ >40кмч

Номер маршрута: б

Matollo МЗУопс

\

3-расм. 6-йуналишдаги автобуснинг тезликгини улгариши

Шахардаги 6-йуналишда харакатланаётган автобусда битта катновда ташилган йуловчилар сони PASSIM дастурида ёзиб борилди 4-расмда келтирилган.

© ©

52

I INTERNATIONAL JOURNAL OF THEORETICAL AND PRACTICAL

RESEARCH

ISSN 2181-2357

T. 2 №11. 2022

4-расм. 6-йуналишдаги йуловчилар оцими

Урганч шахар жамоат транспорти йуналишларида санокчилар томонидан олинган маълумотлар тахлил килинди ва хисобланди. Шахар жамоат транспортининг уртача тезлиги (1) формуладан хисобланади.

п

VypT

ZVyH

v урт / иун

(1)

-г 7иун

Бу ерда: - йуналишдаги уртача тезлик

пиун - йуналишлар сони

Йуналишдаги уртача тезлик (2) формулада хисобланади.

уп Л/Реис ¿1 vy

УРт ~~пг

VypT

(2)

Реис

т- 7реис

Бу ерда: VypT - рейсдаги уртача тезлик преис - рейслар сони

Рейсдаги уртача тезлик (3) формулада хисобланади

vpp^ = (3)

урт tx+tn v '

Бу ерда: /м - йуналиш узунлиги tx - харакатдаги вакт t0 -бекатлардаги туриш вактлари

Жамоат транспортининг йуналишларидаги уртача тезлиги хисобланиб Урганч шахридаги жамоат транспортининг уртача тезлиги хисобланди. 5-расмда йуналишларидаги уртача тезлиги ва Урганч шахардаги жамоат транспортининг уртача тезлиги келтирилган.

1

© ®

53

30 -P 25

n

Д 20

S

3L 15 x

I 10

m ai

I- 5

6 7 8 9 Йуналиш номери

10

11

12

13

14

15

• Йуналишлардаги уртача тезлик

-•— умумий уртача тезлик

5-расм. Урганч шахар жамоат транспортини уртача тезлиги

Урганч шахар жамоат транспорти йуналишларида кунлик ташилган йуловчилар сони йуналишлар кесимида йуловчилар окими хисобланди. Умумий ташилган йуловчилар сони куйдагича хисобланди (4).

^ Сум = Si Сйун (4)

Йуналишдаги умумий ташилган йуловчилар сони (5) формулада хисобланди.

(?йун = Si Фрейс (5) Срейс - бир катновдаги тошилган йуловчилар сони.

Йуналишлар кесимидаги ташилган йуловчилар сони буйича хисоб тахлили 6-расмда келтирилган.

18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0

12

13

17

18

19

28

0

0

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

6

7

9

6-расм. Йуналишлар кесимидаги ташилган йуловчилар сони

Автобус бекатлари ва йул кесишмаларида санокчилар жамоат тарнспортидаги йуловчилар окимини санаш визуал равишда амалга оширилади ва йуловчилар сонини х,исобга олиш варакасига кайд этиб борди. К,айд этилган маълумотларни тахлил килинди ва кун давомида соатлар кесимида Урганч шахар жамоат транспортини 5 баллик тизимда тулганлик даражаси бахоланди 7-расмда.

© ©

54

и <

X

< ч

CL 3

<

< I_

I

10

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

11

12 13 СОАТ

14

15

16

17

18

7-расм. Автобуснинг тулганлик даражаси

Урганч шахар жамоат транспорт кунлик ташилган йуловчилар сони кун соатлари кесимида хисобланди 8-расм.

иуловчилар ок,ими кун соатлари кесимида

X

о

и а л с; s т а О

£

10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0

6-7 7-

-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18

ва^т

8-расм. Кун соатлари кесимидайуловчилар сонини узгариши

Х,улоса

Ишлаб чикилган жамоат транспортида йуловчилар окимини ургани услуби оркали Урганч шахрининг жамоат транспортидаги йуловчилар окими аникланди. Тадкикот натижаларига кура Урганч агломерациясидаги жамоат транспортини уртача тезлиги 15,84 км/соат ни ташкил этди. Хисоб натижасига кура 2-автобус йуналишида энг кам 1563та одам ташилган, 7-йуналишда энг куп 16822та одам тошилган. Жамоат транспортида кун соатлари кесимида килинган тахлилларга кура йуловчилар окими соат 7:00 дан 9:00 гача, 11:00 дан 13:00 гача ва 15:00 дан

R

2

1

0

7

8

9

55

16:00 оралотида купайиши аникланди. Урганч шахридаги 14та жамоат транспорти йуналишларида бир кунда жаъми булиб 88121та йуловчи ташилди.

Фойдаланилган адабиётлар руй^ати:

1. Abdurazzokov U., Sattivaldiev B., Khikmatov R., Ziyaeva Sh., (2021). Method for assessing the energy efficiency of a vehicle taking into account the load under operating conditions, CONMECHYDRO - 2021, E3S Web of Conferences 264, 05033, https://doi.org/10.1051/e3sconf/202126405033

2. Зияев К., Омаров Ж., Абдурахимов Л., (2021). Метод построения городского цикла путем синтеза. Темир йул транспорти: Долзарб масалалар ва инновациялар. -2021. -№3. - 43-55 б. ISSN 2181-953X.

3. Kulmukhamedov Zh., Khikmatov R., Saidumarov A., Kulmukhamedova Y. (2021). Training neural networks using reinforcement learning to reactive path planning. Journal of Applied Engineering Science, 19(1) 68 - 76. Doi:10.5937/jaes0-27851

4. MukhitdinovA., Ziyaev K., Omarov J., Ismoilova Sh., (2021). Methodology of constructing driving cycles by the synthesis, CONMECHYDRO - 2021, E3S Web of Conferences 264, 01033, Doi: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202126401033

5. Mukhitdinov A., Kutlimuratov K. (2021). Assessing the operational impacts of road intersection using ptv vissim microscopic simulation. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology, 18682-18690, 8(12)

6. Ichiro K. (2016). Addressing Energy Efficiency in the Transport Sector Through Traffic Improvement. ERIA Research Project Report 2016, No.04. Doi:https://think-asia.org/bitstream/handle/11540/7439/RPR FY2016 04.pdf?sequence=1

7. Mukhitdinov A., Kutlimuratov K., Khakimov Sh., Samatov R.(2021). Modelling traffic flow emissions at signalized intersection with PTV Vissim, E3S Web of Conferences, Doi: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202126402051

8. Mahayadin A. R. et al.(2017). "Efficient methodology of route selection for driving cycle development," in Journal of Physics: Conference Series, 2017.

9. Mukhitdinov A., Kutlimuratov K. (2020).Impact of stops for bus delays on routes, IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, ISSN 1755-1315, Doi: https://doi.org/10.1088/1755-1315/614/1/012084

cc

®

56

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.