CC BY
4Редактор алган 30.04.2020 ж.
ЕТАМБ 76.29.55
ЭОЖ 616.314.022.7
АУЫЗ КУЫСЫНДАГЫ МИКРОБТЬЩ БИОПЛЕНКАНЫ ЖОЮДЫЦ ЗАМАНАУИ ЭД1СТЕР1
М.Т. Копбаева, В.Б. Искалиева
«С.Ж. Асфендияров атындагы ^аз¥МУ» КеА^, Алматы к;., ^азакстан
^a3ipri танда микробты биопленка мен ауыз куысы жагдайыныц езара apeKerrecyi жайлы деректер жeткiлiктi тYPдe жинакталган. Кептеген зерттеу жумыстарында ауыз куысындагы тic жeгi мен онын аскынулары, пародонт тiндepiнiн кабыну аурулары ceкiлдi инфекционды аурулардын пaтогeнeзiндeгi микробты ассоциациялардьщ pолiнe басты назар аударылган. Патогенетикалык ем жYpгiзу максатында 6i3 микробты биопленканы жоюдын заманауи эдастерш карастырмакпыз.
Кiлт сездер: микробты; биопленка, пародонт, вибрация, электрлш тю щеткасы.
MODERN METHODS OF ELIMINATION OF ORAL MICROBIAL BIOFILM
M. Kopbaeva, V. Iskalieva
NcJSC «S.D. Asfendiyarov KazNMU», Almaty city, Kazakhstan
At present, there is sufficient data on the interaction of microbial biofilms and oral conditions. Many studies have focused on the role of microbial associations in the pathogenesis of infectious diseases, such as periodontal disease and its complications, inflammatory diseases of periodontal tissues. For the purpose of pathogenetic treatment, we will consider modern methods of destroying microbial biofilms.
Key words: microbial biofilm, periodontium, vibration, electric toothbrush.
СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ УСТРАНЕНИЯ ОРАЛЬНОЙ МИКРОБНОЙ БИОПЛЕНКИ
М.Т. Копбаева, В.Б. Искалиева
НАО «КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова», Алматы, Казахстан
В настоящее время имеется достаточно данных о взаимодействии микробной биопленки и состояния полости рта. Многие исследования были сосредоточены на роли микробных ассоциаций в патогенезе инфекционных заболеваний, таких как заболевания пародонта и его осложнений, воспалительных заболеваний тканей пародонта. С целью патогенетического лечения мы рассмотрим современные методы уничтожения микробной биопленки.
Ключевые слова: микробная биопленка, периодонт, вибрация, электрическая зубная щетка.
Озектш1г1
Ауыз куысынын денсаулыгы - жалпы денсаулыктын, эл-аукат жэне ем1р сапасынын непзп керсетюштершщ б1р1 [1]. ДДС¥ (2016) керсетк1штер1 бойынша, пародонттын ауыр патологиялары манызды элемд1к аурулардын 1шшде 11-ш1 орынды иемденген [2], бул мэселенщ элеуметпк маныздылыгынын белпа. Демек, пародонт аурулары элемдеп таралу денгешнщ жогары болуына байланысты, торпидт агымда етуше, жалпы агза денсаулыгына кер1 эсер етуше жэне созылмалы одонтогенд1 инфекциянын ошагы болып табылатын пародонт калтасынын пайда болуына экелетшдштен, айтылган патологиянын профилактикасы жэне ем1 стоматологиянын езекп мэселелершщ б1р1 болып табылады.
¥зак жылдар бойы галымдар пародонт ауруларынын микробтык непзш зерттеп, ауыз куысы биопленкасын басты этиологиялык фактор ретшде аныктаган. Сондыктан, биопленканы жоюдын эдютер1 мен куралдарын зерттеу жумыстары узд1кс1з журпзшуде [3].
^аз1рп танда, биопленка жаксы уйымдаскан, езара эсерлескен микроагзалар б1рлестш ретшде карастырылады. Ауыз куысында, биопленканын ем1ршенд1гш камтамасыз ететш барлык колайлы жагдайлар бар: жылы эр1 ылгал орта, жш тагам кабылдау, бекшу ушш
тыгыз беткейлер. Микробты биопленканыц курылуы бiртiндеп жYредi жэне Tic немесе пломба, ортодонтиялык жэне ортопедиялык курылгылардыц бетше уксас бактериялардыц адгезиялануынан басталады.
Пародонт кабыну ауруларыныц дамуында микробтык биопленканыц рeлi жайлы жаца гылыми деректердщ пайда болуымен, патологияныц алдын алу усыныстарыныц аясы да кецейдь Осы контекстте, гылыми негiзделген тургыда жаца буынныц негiзгi гигиена куралдарын колдану улкен кызыгушылык тудырады. Ауыз куысы микробты биопленкасын тиiмдi жоятын, пациенттщ орнына техникалык жумысты аткарып, сапасыз тic тазалауды барынша болдырмайтын электрлш тic ыскыштары, осы кезекте, зерттеушшердщ назарын eзiне аудартады. Кептеген дэр^ер-стоматологтар, жогарыда айтылып еткендей, электрлiк ыскыштарды ауыз куысы кYтiмiнiц тиiмдi эрi карапайым эдici ретiнде усынады. Сонымен катар, эр тYрлi eндiрушiлердiц ыскыштары тYрлi сипаттамага ие: тазартушы басыныц пiшiнi жэне козгалыс технологиясы, жумыс принципi, сапасы, кауiпciздiгi, кылшыктарыныц дизайны жэне баска да кeрcеткiштерiмен ерекшеленедь
Зерттеу максаты:
Пародонт кабыну ауруларын кешендi емдеуде, кайтарылмалы-айналмалы эрi вибрациялы козгалыстар жасайтын электрлiк тic щеткаларын (ЭТЩ) колдану тиiмдiлiгiн багалау.
Зерттеу эдктерк
Барлыгы созылмалы жайылган орташа ауырлыктагы пародонтитi бар 23 наукас бакыланды (8 ер адам жэне 15 эйел адам). Ею топ калыптастырылды: негiзгi (10 адам) жэне салыстырмалы топ (13 адам). Зерттеуге енгiзу критерийлерi: 20 жастан 45 жаска дейiнгi жас аралыгы, соматикалык аурулардыц, оныц iшiнде, жYрек-кан тамыр жYЙеci, эндокриндi жYЙе ауруларыныц декомпенсирленген тYрi, аcказан-iшек жолдары патологияларыныц болмауы. ^арап зерттелген жайылмалы пародонтитi бар ею топтыц наукастарына да «Perio Mate» (NSK, Жапония) аппаратымен миниинвазивт терапия жYргiзiлiп, кешендi ем жасалды. Непзп топтыц наукастары Oral-B «Genius 8000» Braun электрлш тic ыскышын, ал салыстыру тобыныц наукастары карапайым мануалды тic щеткасын колданды.
Наукастардыц шагымын багалаумен катар индекcтiк жэне арнайы багалау жYргiзiлдi [1,4] : П.А.Леус (1988) бойынша кешендi периодонталды индекс (КПИ) , H.P. Muhlemann жэне S. Son (1971) бойынша кызылиек канагыштыгыныц децгейi, J.C. Green-J. Vermillion (1964) бойынша ауыз куысыныц гигиеналык индекci аныкталды. Айтылган эдютер динамикада жYргiзiлдi. Жиектiк пародонт кан тамырларыныц биомикроскопиясы TRC-50 EX Retinal Camera («Topcon», Япония) фундус камерасымен жYзеге асырылды. Алынган деректер Стьюдент критерийiн колданып вариациялык статистика эдiciмен eцделдi.
Зерттеу нэтижелер1 жэне оны талкылау.
Екi топ наукастарында да пародонттагы кабыну процеccтерi келеci индекстермен багаланды: КПИ -2,7±0,34 балл; Muhlemann 2,11±0,04; Green-Vermillion 2,13±0,05; пародонт калталарыныц терецдiгi 4,2±0,14 мм. курап, созылмалы жайылган орта ауырлыктагы пародонтит клиникасына сай келдь
Патологияныц cубъективтi жэне объективт деректерiн ем барысында зерттеу, непзп топ наукастарында кабынудыц - гиперемия, юшу жэне ауру cезiмi сиякты негiзгi симптомдарыныц айкын регрессиясын аныктады. Барлык секстантта кызылиек канагыштыгы жойылу мерзiмiнiц бастапкы жагдаймен салыстырганда статистикалык анык кыскаруы байкалды (p<0,01). Еcкеретiн жайттыц бiрi, ЭТЩ колданган наукастарда 2 ^ннен кейiн-ак жиектiк кызылиектiц гиперемиясы мен iciнуi басылып, наукастар <oic бетiнiц айтарлыктай тегicтiгiн» байкаган. Дегенмен, тю катты тiндерiнiц механикалык закымдануы орын алмады.
Oral - B Genius 8000 ЭТЩ колданумен катар минималды инвазивтi терапияны негiзгi топта колданганнан 3-4 ^ннен кейiн наукастардыц жалпы жагдайы едэуiр жаксарды, ауыз куысындагы жагымсыз шстер басылып, кызылиек канагыштыгы жойылды. Алынган мэлiметтер пародонт ауруын кешендi емдеуде кайтарылмалы-айналмалы жэне вибрациялы
кимыл жасайтын электрлiк Tic щеткасын колдану карапайым (мануалды) Tic щеткасын колдана отырып пародонтиттi минималды инвазивтi емдеуге Караганда айтарлыктай тиiмдi екенiн дэлелдейдь Oral - B «Genius» ЭТЩ айналмалы козгалыстар жасап кана коймай, сонымен 6ipre вибрационды кимыл жасагандыктан, биопленканы максималды тиiмдi жою, соныц iшiнде кол жетiмciз жерлерден тиiмдi тYPде шыгару мYмкiндiгi туындайды. Вибрационды козгалыстар биопленканыц тic кiреукеciне бектлуш бузады, ал кайтарылмалы-айналмалы козгалыстар оны оцай жэне тез CYртiп, тютердщ 6етiн жылтыратады, осылайша микробтык биопленка узак уакыт жиналмайды. Сондай-ак, ЭТЩ саптамасыныц кесе тэрiздi дизайныныц аркасында терец, кeлемдi тазарту эффектici пайда болады, соныц аркасында карапайым тю щеткаларымен салыстырганда микробтык биопленка жаксы тазартылады. Сонымен катар, Oral - B Genius сериялы кылшыктарында атравматикалык децгелек уштары бар ЭТЩ ric тазалау сапасын визуалды багалауга мYмкiндiк 6еретiн Oral-B App мо6ильдi смартфон косымшасымен байланыса алады.
Созылмалы жайылган пародонтитпен ауыратын наукастарда маргиналды пародонтиттщ микроциркуляциялык жагдайын багалау бурынгы деректерден белгш тю-пародонт кешенi тшдершщ кабынуы кезiнде транскапиллярлы метаболизм бузылыстары, веноздык жYЙеде кан агымыныц токтап калуы, кан агымыныц жылдамдыгыныц темендеушщ, темен жэне мYлде жумыс ютемейтш капиллярлардыц кабынуымен кeрiнетiн патологиялык езгерютер болатындыгы туралы деректердi айкандады (1 сурет).
ЖYргiзiлген емнен 2 аптадан кешн кантамырдыц жагдайын багалау артериолалар мен капиллярлардыц деформациясы жойылгандыгын, артерио-венулалык cфинктердiц ашылуы жэне кан агымыныц жеделдеуше байланысты бурын жумыс ютемейтш капиллярларда кан агымыныц пайда болгандыгын кeрcеттi (2 сурет). Бул оц езгерютер негiзгi топтагы пациенттердiц 77,6% - ында байкалды, ал салыстыру тобында мундай eзгерicке ушыраган адамдардыц Yлеci айтарлыктай болган жок (55,0 %; р>0,5).
/
1 сурет - Ауырлыгы орта дэрежелi созылмалы жайылмалы пародонтит1 бар науцастыц жиект1к пародонтыныц емдеуге deüimi жагдайыныц биомикроскопиясы.
4
^Ш^ШЯШ
2 сурет - Ауырлызы орта дэрежелi созылмалы жайылмалы пародонтитi бар науцастыц жиектж пародонтыныц ЭТЩцолданганнан 2 апта вткеннен ^üi^i жагдайыныц биомикроскопиясы.
4 аптадан кешн пародонттын кантамырларындагы он езгерютер1 айкын болды. Осылайша, биомикроскопиянын нэтижелер1 аркылы капиллярлардын жумысын калыпка келгеш, капиллярлардын патологиялык тарылуы жэне деформациясы жогалды, олардын тшш1 мен катары калпына келт1ршд1, ягни бос кызылиекте тушршек пен шмектер турде капиллярлар пайда болды, кызмет ететш капиллярлар саны артып, тарылган капиллярлар жойылды, б1ркелю боялган кантамырларында уздшаз кан агымы байкалды (3 сурет).
3 сурет - Ауырлызы орта дэрежелi созылмалы жайылмалы пародонтит1 бар науцастыц жиект1к пародонтыныц ЭТЩ цолданганнан 4 апта вткеннен Keui^i жагдайыныц биомикроскопиясы.
Осылайша, клиникалык нэтижелер мен зертханалык зерттеулер деректершщ жаксы болуы кайтарылмалы-айналмалы жэне вибрациялы козгалысты электрлш тю щеткаларын колдану аркылы пародонт ауруларынын минималды инвазивт ем1 ауыз куысындагы микробты биопленканы гана жойып коймай, сонымен катар микроциркуляцияга жаксы эсер етш, емд1к эсердщ багыты негурлым кен жэне патогенетикалык турде непзделгендшн айкындады. Карапайым, каушаз, аскынуларга экелмейтш бул эд1сп колдану пародонтиттщ емделу мерз1мш азайтуга мумкшдш берш, рецидивтщ пайда болу ыктималдыгын азайтады, аурудын ремиссиясын узартады.
Туй1н
Пародонт ауруларын кешенд1 емдеу мен алдын-алу макатында айналмалы жэне пульсациялы козгалысты б1регей электрлш тю щеткаларын колдану непзделген. Электрлш ■пс щеткасы ауыз куысындагы микробты биопленканын тузшуш тшмд1 турде жояды. Аталган электрлш тю щеткасын колдану кызылиек канагыштыгын, ауыз куысындагы жагымсыз шстерд1, кызылиектеп кышу жэне ауру сез1мдерш жоюга кемектеседь Онын пародонттын кабыну ауруларынын кешенд1 емше енпзшу1 пародонт тшдершдеп калпына келу процестернщ онтайлы етуше ыкпал етед1.
Эдебиеттер:
1. Этиология, патогенез и современные методы лечения воспалительных заболеваний пародонта/ Васильева Л.И., Желтухина Н.Ю., Новгородский С.В. и др. //Валеология. - 2012. - № 3. - С. 12-18.
2. www. WHO.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/oral-health.
3. Molecular Characterization of Ciliate Diversity in Stream Biofilms/Dopheide A., Lear G., Stott R., Lewis G. //J ASM. - 2008. - №3. - З. 1740-1747.
4. Martens L.C. A decision tree for the management of exposed cervical dentin and dentin hypersensitivity // Clin Oral Invest. - 2013. - № 17. - P. 77-83.
Корреспондент автор: Искалиева Венера Биржановна, Каз¥МУ магистранты С.Д. Асфендиярова, venera_15_96@mail.ru
