Научная статья на тему 'АСТРОНОМИЯ ЎҚИТИШДА МЕДИАТАЪЛИМДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРИХИ ВА ТАЖРИБАСИ (ТАҲЛИЛИЙ ШАРХ)'

АСТРОНОМИЯ ЎҚИТИШДА МЕДИАТАЪЛИМДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРИХИ ВА ТАЖРИБАСИ (ТАҲЛИЛИЙ ШАРХ) Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
99
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
астрономия / медиатаълим / чет эл / Ўзбекистон. / астрономия / медиаобразование / зарубежные страны / Узбекистан.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Нарбаев Азамат Бахрамович

Ушбу мақолада юртимизда ва хорижда медиатаълимнинг астрономия курси билан интеграцияси масалаларига тўхталиб ўтилган. Юртимиз ва чет эл олимларининг астрономия ўқитишда медиатаълимдан фойдаланиш тажрибалари келтириб ўтилган. Ўтказилган ўрганишларимиз натижаси шуни маълум қиладики, мамлакатимизда медиатаълимнинг астрономия курси билан интеграцияси соҳасида тадқиқотлар деярли ўтказилмаган. Фақат уни ахборот технологиялари асосида ўқитиш соҳасида кам сонли тадқиқотлар олиб борилган. Шу сабабли Ўзбекистон ва чет элда астрономия ва медиатаълим интеграцияси масаласи солиштириш тарзида баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИСТОРИЯ И ОПЫТ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ МЕДИАОБРАЗОВАНИЯ В ОБУЧЕНИИ АСТРОНОМИИ (АНАЛИТИЧЕСКИЙ ОБЗОР)

Эта статья посвящена интеграции медиаобразования с астрономическими курсами в нашей стране и за рубежом. Представлен опыт отечественных и зарубежных ученых по использованию медиаобразования в преподавании астрономии. Результаты нашего исследования показывают, что в нашей стране практически нет исследований по интеграции медиаобразования с астрономией. Было проведено лишь небольшое количество исследований по обучению на основе информационных технологий. Поэтому в статье методом сравнения изложен вопрос интеграции астрономии и медиаобразования в Узбекистане и за рубежом.

Текст научной работы на тему «АСТРОНОМИЯ ЎҚИТИШДА МЕДИАТАЪЛИМДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРИХИ ВА ТАЖРИБАСИ (ТАҲЛИЛИЙ ШАРХ)»

Нарбаев Азамат Бахрамович,

Термиз давлат университети "Физика" кафедраси таянч докторанти

АСТРОНОМИЯ ЦИТИШДА МЕДИАТАЪЛИМДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРИХИ ВА ТАЖРИБАСИ (ТАЩЛИЙ ШАРХ)

УДК: 372.853.

НАРБАЕВ А.Б. АСТРОНОМИЯ УЦИТИШДА МЕДИАТАЪЛИМДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРИХИ ВА ТАЖРИБАСИ (ТАЦЛИЛИЙ ШАРХ)

Ушбу маколада юртимизда ва хорижда медиатаълимнинг астрономия курси билан интегра-цияси масалаларига тухталиб утилган. Юртимиз ва чет эл олимларининг астрономия укитишда медиатаълимдан фойдаланиш тажрибалари келтириб утилган. Утказилган урганишларимиз натижаси шуни маълум киладики, мамлакатимизда медиатаълимнинг астрономия курси билан интеграцияси сох,асида тадкикотлар деярли утказилмаган. Факат уни ахборот технология-лари асосида укитиш сох,асида кам сонли тадкикотлар олиб борилган. Шу сабабли Узбекистон ва чет элда астрономия ва медиатаълим интеграцияси масаласи солиштириш тарзида баён килинган.

Таянч сузлар ва тушунчалар: астрономия, медиатаълим, чет эл, Узбекистон.

НАРБАЕВ А.Б. ИСТОРИЯ И ОПЫТ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ МЕДИАОБРАЗОВАНИЯ В ОБУЧЕНИИ АСТРОНОМИИ (АНАЛИТИЧЕСКИЙ ОБЗОР)

Эта статья посвящена интеграции медиаобразования с астрономическими курсами в нашей стране и за рубежом. Представлен опыт отечественных и зарубежных ученых по использованию медиаобразования в преподавании астрономии. Результаты нашего исследования показывают, что в нашей стране практически нет исследований по интеграции медиаобразования с астрономией. Было проведено лишь небольшое количество исследований по обучению на основе информационных технологий. Поэтому в статье методом сравнения изложен вопрос интеграции астрономии и медиаобразования в Узбекистане и за рубежом.

Ключевые слова и понятия: астрономия, медиаобразование, зарубежные страны, Узбеки-

NARBAYEV A.B. HISTORY AND EXPERIENCE OF MEDIA EDUCATION IMPLEMENTATION IN TEACHING ASTRONOMY (ANALYTICAL REVIEW)

The article is devoted to the integration of media education with astronomical courses in the country and abroad. The experience of domestic and foreign scientists on the media education implementation in teaching astronomy is presented. The results of the study show that there is practically no research on the integration of media education with astronomy in the country. Only a small amount of research studies has been conducted on the basis of information technology. So, the comparison of integrating astronomy and media education problems in Uzbekistan and abroad is presented.

Key words and concepts: astronomy, media education, foreign countries, Uzbekistan.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

Кириш. Астрономияни медиатаълим асосида укитишнинг фаркли томони шундаки, астрономия укитишда асосан укувчининг тасаввури мухим урин тутади. Укувчиларда тасаввурни хосил килиш учун эса медиатаълим энг яхши воситадир Услубий адабиётларни урганиш шуни курсатдики, тарихда, яъни, ХХ асрнинг сунгигача мактабларга хеч качон медиатаълим билан боFлик билим, куникма ва малакаларни шак-ллантириш вазифаси юкланмаган, лекин куплаб педагоглар шу даврда хам бу муаммоларни хал килишнинг уддасидан чикишган. Бу даврда физика ва астрономия дарсларида куплаб укитувчилар билимларни тизимлаштириш, умумлаштириш, таккослаш куникмаларини шак-ллантириш ва укувчилар нуткини ривожланти-риш буйича мактабларда махсус ишларни олиб боришган1. Шу билан бирга, дарслик - берилади-ган маълумотларнинг асосий манбаи булиб кел-ган. Астрономия дарслиги билан ишлаш усул-лари хилма-хил булган: параграфнинг асосий Fоясини таъкидлаш, режа тузиш, укув матери-алига шарх ёзиш, баъзан эса дарсликдаги чиз-малар билан ишлашган. Баъзи укитувчилар тизимли равишда формулалар тилини урганишга эътибор беришган. Ушбу услубларнинг тахлили уларнинг медиатаълим жихатига эга эканлигини курсатади2.

Астрономик маълумот манбаларини кенгай-тириш учун педагоглар купинча бадиий ада-биётга, илмий фантастика, шеърият, эртаклар ва мак,олларга мурожаат килишган. Адабий асарлар дарсларда урганилаётган астрономик ходисани тасвирлаш ролини уйнаган ва камдан-кам холларда, таълим вазифаларининг асоси булиб хизмат килган.

Куп укитувчилар тизимли равишда укувчиларни астрономия фанидан кушимча адабиётлар ва укув китоблари билан ишлашга ургатишган. Укитувчилар астрономик маълумот-лар бериш билан чекланиб колмай, кушимча равишда астрономия тарихи, физик ва астроном олимларнинг таржимаи холидан мисоллар кел-тиришган. Бу маълумотлар укувчиларни нафакат мавзуни тушунишга, балки, мавзудаги асосий Fояни излаб топиш, олимнинг услуби ва тилини

1 Бугаев А. И. Методика преподавания физики в средней школе: Теорет. основы. - М.: Просвещение, 1981. -288 с.

2 Соколова Н.Ю. Использование компонентов медиао-бразования при изучении квантовой физики. Дисс. канд.

пед. наук. - Москва, 2004.

замонавий илмий услублар билан таккослаш имкониятини яратган3.

Медиатаълим нуктаи назаридан, даст-лабки илмий ишларни илм-фан ва билимларни бошланFич манбалар билан такдим килиш идрок этишда мухим таъсирга эга хисобланади. Укувчилар олимнинг фикрига эргашади-лар, илмий фараз остида кандай тажриба-лар ёки назарий Fояларни тушунишга харакат килишади. Укувчиларда эксперимент кандай утказилганлиги, унинг таърифи дарсликдаги тав-сифдан кандай фарк килиши, олим кандай хуло-сани шакллантирганлиги ва унинг хулосаси дарсликдаги хулосадан кандай фарк килиши хакида тасаввур хосил булади. Бу укувчиларга илмий билимлар жараёни, унинг методологияси билан танишиш ва шу билан бирга медиатаълим куникмаларини шакллантиришга имкон беради.

Тадк,ик,отдан мацсад: чет элда кулланилаётган медиатаълим ва астрономия фанини интеграциялаштириш усулларини урганиш ва уларни юртимизда куллаш буйича тавсиялар ишлаб чикиш.

Изланиш объекти: медиатаълим асосида чет элда ва юртимизда астрономияни медиатаълим асосида укитишнинг тарихий усулларини урганиш ва уларни солиштириш.

Кулланилган услуб: медиатаълим асосида астрономия укитишдаги самарали усулларни медиатаълим сохасидаги етакчи мамлакатлар-нинг тажрибасини урганиш оркали таккослаб керакли хулосаларни чикариш.

Илмий янгилиги: медиатаълим асосида астрономия укитишдаги самарали усуллар урганилган ва тахлил килинган, хулоса ва амалий таклифлар келтирилган.

Олинган натижалар. Фанларлараро алокаларни таъминлашга каратилган методик адабиётларда тавсифланган интеграциялаш-ган дарслар ва дарсдан ташкари машFулотлар астрономия дарсларида физика, математика, кимё, биология, тарих, экология, география, чет тиллари, шунингдек эстетик цикл фанла-ридан фойдаланишга асосланган. Улар мактаб укувчиларига билимларни бир сохадан иккин-чисига утказишга, умумий асосга эга булган маъ-лумотли хабарларни умумлаштиришга, объект ва ходисалар хакида туликрок маълумотни шакллантиришга ёрдам беради. Гуманитар

3 Аптекман В.А. Использование радио в пропаганде достижений науки и техники на уроках физики // ТСО в школе. - Ставрополь, 1973. -С. 97 - 102.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

йуналишдаги синфлар ва мактаблар учун замо-навий астрономия дарсликлари, масалан, ада-биёт, расм, архитектура буйича маълумотлар асосида тузилиши максадга мувофикдир. Таби-атшунослик ва дунёнинг замонавий манзара-сини фалсафий англаш шакллантирилган илмий билимларни умумлаштиришнинг юкори дара-жаси, кенг камровли интеграцияни назарда тутади, бу эса маълум бир ходисаларни маълум бир ёки иккита соха билан интеграциялашни талаб килади. Мавзу сифатида астрономия фани, бундай ишларни бажариш учун катта имкони-ятларга эгадир. Унинг асосий шакллари ва усул-лари укитувчилар учун методик адабиётларда тасвирланган1.

Сунгги йилларда астрономиянинг информатика ва ахборот технологиялари фани билан интеграциялашуви айникса долзарб булиб колди. Ушбу мавзуга баFишланган асарлар тар-кибининг тахлили шуни курсатадики, уларнинг барчасида медиатаълим йуналишилари мав-жуд. Адабиётларда таъкидланганидек, укувчилар томонидан астрономияга оид топширикларни мустакил равишда тузаолиш кобилятларининг намоён булиши бу медиатаълимнинг астрономия курси билан интеграцияси элементларидан биридир2.

Методик мазмундаги «Физика в школе» журналларнинг нашрларида илмий омма-боп адабиётлардан фойдаланиш буйича услу-бий курсатмалар келтирилган ва бу хозиргача давом этиб келмокда. «Астрономический журнал» да чоп килинган маколаларда хам медиатаълим элементлари доимий нашрларда учраб келган. Физика ва астрономия дарсларида нота-ниш ва тушунарсиз тушунчаларни кидириш ва аниклаштириш учун 1989 йилда мамлакати-мизда «Ёш физик» энциклопедик луFати нашр-дан чикарилдан бу хам медиатаълим элементи хисобланади3.

Дарсларда ихтисослашмаган даврий наш-рлардан фойдаланишга нисбатан камрок эъти-бор берилган.

1 Борис М.М., Столярчук Д.С. Систематизация знаний с помощью графиков // Физика в школе. - 1988. - № 5. - С. 43-44.

2 Павленко А.И., Сергеев А.В. Составление учащимися вопросов и задач по физике при работе с учебником // Физика в школе. - 1987.- № 3. - С. 47 - 48.

3 Розенберг М.И., Гончаренко С.У., Сенкевич. Исполь-

зование Большой советской энциклопедии в преподавании физики // Физика в школе. 1980. - № 2. — С.

88-90.

Табиий фанларга оид методик адабиётларда танкидий фикрлашни шакллантиришга, хато-ларни топишга, чалкашликларга ва анти-илмий маълумотларга иммунитет хосил киладиган куплаб методлар тавсифланган.

Астрономиядан дарс беришда босма наш-рлардан ташкари аудиовизуал воситалар анъ-анавий равишда фойдаланилган. Олимлар ва педагоглар мактабда анъанавий экранли овоз воситаларидан фойдаланиш методологиясини ишлаб чикканлар шу жумладан уларни физика ва астрономия дарсларида куллаш методикасига хам алохида эътибор каратишган, уларга нисбатан педагогик, санитар-гигиеник ва бошка тала-блар ишлаб чикилган4.

Услубий адабиётлар дарслар транспарант ва диапозитивлар, фильмоскоп, графопроектор, магнитофон ва видеомагнитофонлар ёрдамида утилганлигини тавсифлайди.

Баъзи укитувчилар уз ишларида телевиде-ниега мурожаат килишган. Телекурсатувлардан фойдаланган холда тарбиявий ишларнинг шак-ллари бу укитувчилар ва укувчилар уртасида эфир материаллари буйича сухбатлар, телеви-зион уйинларда кутарилган астрономик маса-лаларни мухокама килишни уз ичига олади. Баъзида укитувчи телевизион дастурни куриш вазифасини олдиндан таклиф килади. Масалан, «Укитишнинг техник воситаларидан укув жараёнида фойдаланиш» тупламида, физикани укишда телевизион курсатувлардан фойдаланиш масаласи тахлил килган холда, укувчилар аник максадли курсатмалар олсалар, дастур материалларини яхши узлаштирадилар ва дар-сда жавоб учун узларини кимматли материаллар билан таъминлайди"5.

Мактабда радиоэшиттиришлардан фойдаланиш кенг таркалмаган ва эфирга узатиладиган дастурларнинг лента ёзувларидан фойдаланиш учун ёки мактаб радиоэшиттиришларини яратиш учун кулланилади.

Медиатаълим нуктаи назаридан физика ва астрономия дарсларида бадиий расмлар, бола-лар уйинчоклари, почта маркалари ва фото-суратларни куллаш тажрибаси жуда кизик хисобланади.

4 Прессман Л. П. Основы методики применения экранно-звуковых средство школе: (Пособие для руководителей школ) - М.: Просвещение, 1979. — 176 с.

5 Компьютерные телекоммуникации — школе: Пособия для учителя [Е. С. Полат, М. Ю. Бухаркина, М. В. Моисеева и др.]; Рос. Акад. Образования, Ин-т средств обучения. - М.: Ин-т средств обучения РАО, 1995. - 167 с.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

Методик журналлар ва газеталарда чоп этилган физика ва астрономия фани укитувчиларининг шахсий тажрибаларининг куплаб тавсифлари интуитив равишда топилган булиб, асосан эмпирик маълумотлардан иборат ва улар битта маълумот манбасига кулланилади. Бу шуни англатадики, физикани укитиш жара-ёнида бундай ишлар комплекс равишда амалга оширилмайди. Шу билан бирга, х,ар бир укитувчининг укитиш тажрибасида медиатаълим йуналишлари ва компонентлари мавжудлигини таъкидлашимиз жоиздир.

Шу билан бирга, медиатаълим тарихи бир неча ун йилликлар давомида шаклланган ва медиапедагоглар катта методик тажрибага эга булишган1.

Купгина мамлакатларда кино таълими билан бошланган харакатлар кейинчалик нафакат кино, балки матбуот, телевидение ва интернетни урганишга каратилган. Бу эса мактаб клублари, тугараклар, танловлар, ёшлар уюшмалари, хаваскор фото студиялар ва бошка кушимча таъ-лим муассасаларини ташкил этишга олиб келди.

Машхур француз тадкикотчиси Э.Бевор фикрича - «Медиатаълим укувчилар учун алока воситалари, медиа, уларнинг кандай ишлаши, хабарлар кандай яратилганлиги, ушбу хабар-лар кандай таркалиши ва вокеликни кайта тиклашнинг узига хос турини акс эттирувчи маълумотдир»2.

Англияда медиатаълимнинг максадлари бироз бошкача тарзда курсатилган, унинг асос-чиларидан бири Л.Мастерманнинг фикрича -"Медиатаълим укувчиларнинг оммавий ахборот воситаларининг фаолияти туFрисидаги тушунча-ларини ривожлантиришга, уларнинг экспрессив воситалардан фойдаланишига, вокеликнинг яра-тилиш механизми ва унинг тингловчилар томо-нидан кабул килинишига каратилган булиши керак. Бу вокеликнинг асосий маъноси бери-лиши керак булган медиага нисбатан танкидий фикрлаш кобилиятларининг ривожлантиришга олиб келади»3.

1 Kubey R. The Case For Media Education // Электронный ресурс: http://interact.uoregon.edu/mediaIit/mIr/readings/articles/ kubey.html.

2 Бевор, Э. Юные, медиа и медиаобразование//Сред-ства коммуникации и проблемы развития личности ребенка / Ред. А.В.Шариков. М.: ЮНПРЕСС, 1994. С. 29-35.

3 Мастерман Л. Обучение языку средств массовой

информации // Специалист. - 1993.-№ 4. - С. 22 - 23.

Замонавий жамиятда мавжуд булган медиатаълимнинг таърифлари ва тушунчалари «Рос-сиядаги медиатаълимнинг холати ва жахон амалиёти туFрисида» тахлилий маърузасида акс эттирилган4. Унда муаллифлар медиатаълимнинг максадлари буйича бир-биридан фарк киладиган уч хил тушунчаларни ажра-тиб курсатган. Буларга коммуникацион техно-логияларни ривожлантиришга ёрдам берадиган «саводхонлик» тушунчаси (визуал саводхонлик, медиасаводхонлик) ва «бахолаш» тушунчалари киради. Уларнинг асосий максади коммуникатив кобилиятларни ривожлантиришга каратилган танкидий фикрлаш кобилиятини ва коммуника-тивликни шакллантиришдир.

Замонавий медиатаълим куйидаги шаклларда мавжуд:

• икки вариантда (махсус ва ихтиёрий) амалга ошириладиган ижтимоий-маданий медиатаълим;

• укув предметининг органик кисми булган интеграциялашган медиатаълим12.

Буюк Британия, Голландия, Янги Зеландия ва Норвегияда медиатаълим алохида фан сифа-тида урганилади ёки анъанавий укув фанларига алохида-алохида укитиладиган блоклар сифа-тида киритилган. Австралиянинг деярли барча штатларида медиатаълим мажбурий фан мав-зуси ёки умумий мактаб укув дастурининг бир кисми сифатида укитилади5.

Медиатаълимни индивидуал укув фанлари билан бирлаштириш тажрибаси куплаб давлат-ларда мавжуд. Германия, Дания, Италия, АК.Ш ва Финляндияда медиатаълим гуманитар цикл курслари тарих, адабиёт, чет тили ва она тили фанлари билан интеграллаштирилган. Австрия-нинг бошланFич ва урта мактабларда медиатаълим барча укув дастурлари билан интеграци-яси амалга оширилган. Коида тарикасида, интеграция оммавий коммуникацияни урганиш ва танкидий фикрлашни шакллантиришнинг махсус модулларни киритиш оркали амалга оши-рилади. Миллий мактаб укув курсларига медиатаълимни интеграциялаштиришнинг бундай усу-лини хисобга олиб, шуни таъкидлаш керакки, хар бир билим сохасининг идрок этиш чегара-ларини бузадиган ва бизни анъанавий фикрни

4 Журин А. А., Бондаренко Е. А. О состоянии медиао-бразования в России и мировой практике. Аналитический доклад [Электронный ресурс] // http://www.media-education.ru.

5 Lederer L. Media Education Around the World: What are other countries doing? // Электронный ресурс:1"|Нр:// www.medialit.Org/reading_rooni/articlel27.html#bio

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

кайта куриб чикишга ундайдиган йуналишни органик равишда камраб олишга кодир эмас. Бу кенг таркалган таълим парадигмаси билан боFлик ва шу сабабли дарсларнинг бевосита мавзулари масс-медианинг материалларидан узокда хисобланади.

Демак, бир томондан медиатаълимнинг инте-грацияси унинг максади ва вазифалари, иккинчи томондан эса миллий мактабда мавжуд анъана-лар хисобга олиниши керак. Бу узбек мактаби-нинг укув жараёнида мавжуд булган куп йил-лик тажрибасини оддий тарзда утказиш имко-ниятини истисно килади. Бирок, махаллий ва хорижий мактабларда мавжуд булган тажриба анъанавий мактаб курсини урганиш жараёнида медиатаълимнинг умумий моделини яратиш учун асос булиши мумкин.

Узбекистонда хам медиа таълимдан кенг фой-даланилган. Б.П.Грабовский Марказий Осиё дав-лат университети, хозирги Мирзо Улугбек номи-даги Узбекистон Миллий университетида лаборант булиб ишлаган ва у ерда биринчилардан булиб тадкикотлар утказган. Айнан шу ерда у дунёда биринчи электрон телевизион тизимни яратган ва амалда синаб курган. 1965 йилда Гра-бовскийга «Узбекистонда хизмат курсатган ихти-рочи» унвони берилган1.

Узбекистон миллий телерадиокомпанияси-нинг укув телевизион дастурлари мухаррирлари томошабинларнинг, хусусан халк хужалигининг турли сохаларидаги ёш мутахассисларнинг малакаларини ошириш ва такомиллашти-риш максадида илмий-педагогик мутахассис-лар билан биргаликда экспериментал-назарий укув жараёнини ривожлантириш буйича илмий тадкикотлар олиб боришган. Турли мавзуларда, хусусан физика ва астрономия фанларидан теле-маърузалар ташкил килишган ва укитиш тажри-басини орттириб боришган.

Узбекистон миллий телерадиокомпани-яси 1976 йилдан 1995 йилгача куйидаги беш йуналишда телевизион эшиттиришларни ташкил килди:

1. Урта мактаб укувчилари учун (9-11-син-флар) визуал лабораториялар, укув фильмлари ва бошка куплаб намойиш воситаларидан фой-даланган холда телевизион курсатувлар ташкил килинди ва муваффакиятли утказилди.

2. Физика курсининг барча булимларидан олий укув юртларига кирувчи барча абитури-

1 Абдурахманов К.П., Бекназарова С.С. Из истории развития медиаобразования в Узбекистане. // Журнал «Медиаобразование», № 2/ 2011.

ентлар учун телевизион ва амалий машFулотлар ташкил этилди.

3. Узбекистон телевидениеси 1976-1990 йиллар давомида сиртки булим талабалари учун умумий физика курсидан телевизион дарслар ташкил килди. Хусусан, физиканинг механика, молекуляр физика, электр, оптика, атом ва ядро физикаси булимларидан.

4. Сунгги йилларда ушбу сохада Узбекистон миллий телерадиокомпанияси Узбекистон Миллий университети «Физика» кафедраси билан биргаликда медиатаълим талабларига жавоб берадиган кургазмали куроллар ва телемаъруза-лар комплексларини яратдилар.

5. Турли хил таълимий сайтлар оркали физика ва астрономия укитишни ташкил килинди.

Хулоса.

Тадкикот натижалари асосида куйидаги хуло-салар келинди:

1. Мактаб укувчиларида нафакат маълумот-лар билан ишлаш кобилиятини шакллантириш, балки астрономиянинг анъанавий укитиш таж-рибасини урганиш натижаси - махсус воситалар-дан фойдаланмасдан туриб укитиш, ривожлантириш ва укитиш вазифаларига эришиш мумкин эмаслигини исботлайди.

2. Медиатехнология воситасида укувчига маълумотлар бир вактнинг узида оддий матн укув воситаси, бошкасида фотосурат, учинчи-сида эса кинофильм ёки телекурсатув сифатида намоён булади.

3. Янги укув кулланмаларининг пайдо булиши ва максадларнинг янгидан белгиланиши, таълим мазмунини узгартиришига олиб келади.

4. Утказилган куп йиллик тадкикотлар шуни курсатадики, укитишнинг мазмуни хам укув воситаларининг таъсири остида узгариши мум-кин.

5. Оммавий ахборот воситаларини умум-таълим мактабининг астрономия курси билан бирлаштириш шарти бу тегишли укув кулланмаларининг улардан самарали фой-даланиш методикаси билан таъминланиши хисобланади.

Тавсиялар.

1. Астрономия ва медиатаълимни инте-грациялашда биринчи навбатда укувчиларнинг ахборотлар билан ишлаш маданиятини, яъни медиамаданиятни мавжуд урф-одатларимиздан келиб чикиб шакллантириш зарурдир.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

2. Астрономия ва медиатаълимни интегра-циялашда укувчиларда миллий узлигимизга хос булмаган ахборотларга нисбатан иммунитетни х,осил килиш мух,имдир. Бу медиатаълим асо-сида укитиш ривожланган Канада, Англия, Россия, Австралия, Корея каби куплаб мамлакат-лар таълим тизимида мух,им урин тутади. Усиб бораётган авлодни ОАВ дан туFри фойдаланишга ургатиш ахборот асрида фаолият юритаётган х,ар бир педагогнинг асосий вазифаларидан бири булиши керак.

3. Астрономияни медиатаълим асосида укитишда асосан илмий асосланган маълумот-лардан фойдаланиш ва ушбу маълумотларни интернет тармоFидан излаб топишни укувчига

ургатиш бу жараённинг мух,им боскичларидан бири х,исобланади. Шунинг учун медиатаълим оркали укитишда ушбу жараёндан фойдаланиш зарурдир. Бунда укувчиларнинг мустакил ишлаш куникмалари шаклланади.

4. Астрономия сингари табиий фан-ларни укитишда медиатаълимдан фойдаланиш укувчиларда аник тасаввурни шакллантиришга ёрдам беради. ОАВ да маълумот таркатаётган журналист астроном булмаслиги мумкин, буни х,исобга олган х,олда укитувчи берилаётган меди-ахабардаги маълумотларни укувчига танкидий тах,лил килишга кумаклашиши керак булади. Бунда укувчиларнинг медиахабарни танкидий тах,лил килиш кобилиятлари шаклланиб боради.

Адабиётлар руйхати:

1. Бугаев А. И. Методика преподавания физики в средней школе: Теорет. основы. -М.: Просвещение, 1981.-288 с

2. Соколова Н.Ю. Использование компонентов медиаобразования при изучении квантовой физики. Дис. канд. пед. наук. - Москва, 2004.

3. Аптекман В.А. Использование радио в пропаганде достижений науки и техники на уроках физики // ТСО в школе. - Ставрополь, 1973. - С. 97 - 102.

4. Борис М.М., Столярчук Д.С. Систематизация знаний с помощью графиков. // Журнал «Физика в школе». - 1988. - № 5. - С. 43-44.

5. Павленко А.И., Сергеев А.В. Составление учащимися вопросов и задач по физике при работе с учебником. // Журнал «Физика в школе». - 1987.- № 3. - С. 47 - 48.

6. Розенберг М.И., Гончаренко С.У., Сенкевич Л.А. Использование Большой советской энциклопедии в преподавании физики. // Журнла «Физика в школе». 1980. - № 2. — С. 88-90.

7. Прессман Л. П. Основы методики применения экранно-звуковых средство школе: (Пособие для руководителей школ).- М.: Просвещение, 1979. — 176с

8. Компьютерные телекоммуникации — школе: Пособия для учителя [Е. С. Полат, М. Ю. Бухаркина, М. В. Моисеева и др.]; Рос. Акад. Образования, Ин-т средств обучения. -М.: Ин-т средств обучения РАО, 1995. - 167 с.

9. Kubey R. The Case For Media Education // Электронный ресурс: http://interact. uoregon.edu/mediaIit/mIr/readings/articles/kubey.html.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

10. Бевор Э. Юные, медиа и медиаобразование// Средства коммуникации и проблемы развития личности ребенка / Ред. А.В.Шариков. - М.: ЮНПРЕСС, 1994. С. 29-35.

11. Мастерман Л. Обучение языку средств массовой информации // Специалист. -1993.-№ 4. - С. 22 - 23.

12. Журин А.А., Бондаренко Е.А. О состоянии медиаобразования в России и мировой практике. Аналитический доклад [Электронный ресурс] //http://www.mediaeducation. ru.

13. Lederer L. Media Education Around the World: What are other countries doing?// Электронный ресурс: http://www.medialit.Org/reading_rooni/ articlel27.html#bio

14. Абдурахманов К.П., Бекназарова С.С. Из истории развития медиаобразования в Узбекистане. // Журнал «Медиаобразование», №2 / 2011.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 10 (95)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.