Научная статья на тему 'АСИНХРОН МОТОРЛАРДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН НУҚСОНЛАР ТАВСИФИ'

АСИНХРОН МОТОРЛАРДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН НУҚСОНЛАР ТАВСИФИ Текст научной статьи по специальности «Электротехника, электронная техника, информационные технологии»

CC BY
90
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
технологик / эксплуатация / юритма / реверс / шикастланиш / тармоқ / ростлаш / technological / operation / driving / regress / injury / damage / network / adjust

Аннотация научной статьи по электротехнике, электронной технике, информационным технологиям, автор научной работы — Сардор Дўстмуродович Тўраев, Беҳзод Бобурович Амруллаев, Шамсиддин Комилов, Адҳамжон Алишер Ўғли Бойбеков

Мақолада электр моторларни самарасиз ишлаш сабаблари, электр юритмалардаги энергия тежаш тадбирлари, асинхрон моторлардаги шикастланиш турлари ва механик шикастланишлар тўғрисида назарий маълумотлар ёритилган. Бу орқали электр машиналарда исрофларни камайтириб фойдали иш коэффицентини ошириш мақсад қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по электротехнике, электронной технике, информационным технологиям , автор научной работы — Сардор Дўстмуродович Тўраев, Беҳзод Бобурович Амруллаев, Шамсиддин Комилов, Адҳамжон Алишер Ўғли Бойбеков

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DESCRIPTION OF DEFECTS IN ASYNCHRON MOTORS

The article provides theoretical information on the causes of inefficient operation of electric motors, energy saving measures in electric drives, types of damage in asynchronous motors and mechanical damage. It provides information on reducing efficiency in electric machines and increasing efficiency.

Текст научной работы на тему «АСИНХРОН МОТОРЛАРДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН НУҚСОНЛАР ТАВСИФИ»

АСИНХРОН МОТОРЛАРДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН НУЦСОНЛАР

ТАВСИФИ

Сардор Бе^зод Бобурович Шамсиддин

Дустмуродович Амруллаев Комилов

Тураев

Тошкент ирригатсия ва кишлок хужалигини механизатсиялаш мухдндислари институти Бухоро филиали

Адхдмжон Алишер уFли Бойбеков

Тошкент ирригатсия ва

кишлок хужалигини механизатсиялаш мухдндислари институти

АННОТАЦИЯ

Маколада электр моторларни самарасиз ишлаш сабаблари, электр юритмалардаги энергия тежаш тадбирлари, асинхрон моторлардаги шикастланиш турлари ва механик шикастланишлар тугрисида назарий маълумотлар ёритилган. Бу оркали электр машиналарда исрофларни камайтириб фойдали иш коэффицентини ошириш максад килинган.

Калит сузлар: технологик, эксплуатация, юритма, реверс, шикастланиш, тармок, ростлаш

DESCRIPTION OF DEFECTS IN ASYNCHRON MOTORS

ABSTRACT

The article provides theoretical information on the causes of inefficient operation of electric motors, energy saving measures in electric drives, types of damage in asynchronous motors and mechanical damage. It provides information on reducing efficiency in electric machines and increasing efficiency.

Keywords: technological, operation, driving, regress, injury, damage, network,

adjust

Электр ускуналарни белгиланган мейёрий курсаткичлар доирасида ишлатиш, хизмат курсатиш сифатини ошириш, технологик электр ускуналарини оптимал иш режимида ушлаб туриш ва шунга ухшаш тадбирлар киради. Ишлаб чикаришда асосий эксплуатация килинувчи электр ускуналар электр юритма ва ёритиш ускуналари ташкил килади.

Корхона электр энергияси истемолининг асосий кисми технологик машиналарнинг электр юритмаларига тугри келади. Электр юритмаларни иш режимларини оптималлаш ва ростланадиган электр юритмалардан фойдаланиш катта иктисодий самарадорликни таъминлайди. Электр юритмаларни самарасиз ишлашига турли омиллар таъсир курсатиши мумкин.

Электр моторларни самарасиз ишлаши сабаблари: -кам ёки ортикча юклантирилиши;

-номинал кучланишдан паст ёки юкори кучланишда ишлаши; -сифатсиз электр энергиясидан таъминланиши; -сифатсиз таъмирлаш ва хизмат курсатиш; -истемолчиларни паст энергетик курсаткичларга эга булиши;

Электр юритмалардаги энергия тежаш тадбирлари сифатида куйидагиларни келтириш мумкин: -мотор кувватини окилона танлаш;

-энергетик курсаткичлари юкори булган моторга алмаштириш;

-салт ишлаш режимини чеклаш ва иш жараёнини интенсификациялаш;

-электр энергияси сифати курсаткичларини ростлаш;

-оптимал иш режимларини ушлаб туриш.

-юкламага боглик равишда мотор улаш схемасини узгартириш

-технологик талаб буйича мотор тезлигини ростлаш

-юкламага мувофик мотор энергия сарфини ростлаш

- реактив кувватни коплаш.

Асинхрон моторлар асосан юргизиш, ута юкланиш, реверслаш ва тормозлаш жараёнида шикастланади. Шикастланган моторлар белгиланган тартибда таъмирланади. Хрзирги кунда, ишлаб чикаришда тамирланган асинхрон моторларнинг салмоги ортиб бормокда. Таъмирлаш технологиясига тула амал килинмаганлиги туфайли мотор иш режими параметрлари паспорт параметрларига мувофик келмаганлигини кузатиш мумкин. Моторнинг энергетик курсаткичлари пасайиб кетганлиги туфайли корхонадаги исрофлар микдорига сезиларли таъсир курсатмокда. [6]

Асинхрон мотордаги шикастланишлар турли меъзонлар асосида таснифланади. Асосан моторлар механик ва электр шикастланишларда учрайди. Асинхрон моторни механикавий шикастланишларига ротор валини деформацияланиши, махкамланган статорни бушаши, подшипникларни ишдан чикиши, айланувчи кисмларни ифлосланиши ва шунга ухшашалар киради. Асинхрон моторни механикавий шикастланишларини сабаблари куйидагилар булиши мумкин: [5]

Моторни титрашига олиб келувчи фазаларни носимметриклигини келиб чикиши

Мотор валини механик юклама билан ута юкланиши туфайли

Мотор бутловчи кисмларини йигишда йул куйилган хатоликлар туфайли. Механик шикастланишлар асинхрон моторларни умумий шикастланишларни уртача 10 % ташкил этади. Электр шикастланишлар:

Электр шикастланишларни келиб чикиш сабаблари куйидаги 3 гурухга булинади:

• Тармокдаги авариялар. Электр тармокда турли сабаблар билан (масалан, шамол кучайиши, момокалдирок, ёмгир ва бошк.) электр таъминотининг узилиши. Бу бузилишлар энг куп кайд килинадиган булиб асинхрон моторлар тухташларининг 80% ни ушбу авариялар сабаб булади. Бунда купинча кучланишни огиши ёки тебраниши, носимметриклиги, фаза узилиши, синусоидалликни бузилиши каби бузилишлар сабаб булиши мумкин.

• Катта токлар туфайли вужудга келадиган шикастланишлар. Бунга сабаб моторни ута юкланиши, фазалараро ёки урамлараро тутуашувларни юзага келиши, изоляцияни ёмонлашуви ва бошка сабаблар булиши мумкин.

• Изоляцияни эскириши, намланиши, бузилиши туфайли каршилигини камайиши сабабли вужудга келадиган шикастланишлар киради.

Бундан ташкари, АМ даги шикастланишлрни куйидаги 2 гурухга: ташки ва ички шикастланишларга ажратиб урганилади: [5]

Ташки шикастланишларга куйидагилар киради:

1)Моторни тармок билан нотугри уланиши ёки тармок симларини узилиши;

2)Саклагич эрувчан куймасини куйиши

3)Номинал кучланишдан катта ёки кичик кучланишни моторга берилиши.

4)Юргизиш ёки бошкарув аппарататларини нотугри ишлаши ёки уланиши

5)Моторни ута юклантирилиши

6)Моторни шамоллатиш тизимини ёмон ишлаши ёки ишдан чикиши. [6]

Ички шикастланишлар уз навбатида механик ва электр шикастланишларга булинади. Механик шикастланишларга куйидагилар киради:

1)Подшипникларни шикастланиши;

2)Роторни деформацияланиши ёки синиши;

3)Чутка туткичларни бушашиши ёки синиши;

4)Конткт халкаларда ёки чуткаларда чукур арикчаларни пайдо булиши;

5)Статорни корпусга нотугри махкамланиши ёки бушаши;

6)Подшипникларда ва корпусда ёриклар хосил булиши. Электр шикастланишлар:

1)Урамлараро туташув;

2)Чулгамларни узилиши;

3)Корпус билан урамларни киска туташуви;

4)Изоляцияни эскириши;

5)Чулгамлардаги галтакларни нотугри уланиши;[6] Асинхрон моторларда энг куп учрайдиагн шикастланишлар:

1. Моторни ута юкланиши ва статор чулгамининг куйиши -31%.

2. Урамлараро туташув -15%.

3. Подшипникларни шикастланиши-12%

4. Статор чулгамини шикастланиши ёки изоляцияни кетиши-11%

5. Статор ва ротор оралигидаги хаво оралигини бир текис булмаслиги-9%.

6. Моторни 2 та фазада ишлаши -8%.

7. Киска туташган ротор стерженларининг шикастланиши -5%.

8. Статорни нотугри махкамланиши ёки бушаши -4%.

9. Роторга тушадиган юкламани бир текис таксимланмаганлиги - 3 %

10. Ротор укини нотугри мувозанатлаш -2%.

Асинхрон моторларни кенг таркалган шикастланиш турларидан бири сифатсиз электр энергияси туфайли келиб чикадиган нуксонлар хисобланади.

REFERENCES

1. Кокорев А.С. Справочник молодого обмотчика электрических машин. -М.: Высщая школа, 1985 -2008. -208 с.

2. Лихачев В.Л. Электродвигатели асинхронные. -М.: СОЛОН-Р. 2002 . -304 с.

3.ПРЯМОЙ КОНТРОЛЬ КРУТЯЩЕГО МОМЕНТА ДВИГАТЕЛЯ*ХД Ачилов, МБ Иноятов, ДИ Комилов... - The Way of Science, 2014Цитируется: 2 Похожие статьи

4. СИНХРОННАЯ РАБОТА ФАЗ РОТОРНЫХ АСИНХРОННЫХ ДВИГАТЕЛЕЙ МЕРЫ ПО УВЕЛИЧЕНИЮ КОЭФФИЦИЕНТА ПЕРЕДАЧИ МОЩНОСТИАОР Ачилов Х.Д., Бешимов Ш.Д.The Way of Science, 32-35

5.https://scholar.google.com/scholar?oi=bibs&cluster=1448991094258827708&btnI=1 &hl=ru

6.https://scholar.google.com/scholar?oi=bibs&cluster=4421009498850594261&btnI=1 &hl=ru

7.Международный научно-образовательный электронный журнал «ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА В XXI ВЕКЕ». Выпуск №19 (том 3) (октябрь, 2021). Дата выхода в свет: 31.10.2021. bet: 628.«ноанъанавий энергия манбалари курулмаларда кулланиладиган каршиликни улчаш сенсорларини тахлили. Жумаев А.А, Нуров Х.И

8. Международный научно-образовательный электронный журнал «ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА В XXI ВЕКЕ». Выпуск №15 (том 3) (июнь, 2021). Дата выхода в свет: 30.06.2021. Bet:578.«cdm-30 тизимидаэкспериментал олинган кисман зарядсизланиш импулсларининг улчов натижаларини тахлил килиш» Ж.Ф.Холлиев, Б.Б.Амруллаев

International Journal of Innovative Analyses and Emerging Technology | e-ISSN: 27924025 | ://openaccessjournals.eu | Volume: 1 Issue: 5 bet: 219.

Development of Analog Software Models for Energy Efficiency Management and Control

Nurov X. I, Jumayev A. A. Amrullayev. B.B.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.