CC BY
31
Р.С. Битенова ЭОЖ 371.39
Павлодар мемлекеттiк педагогикалын; институты
КАШЫКТЫКТАН ОКЫТУ, КАЗ1РГ1 ЗАМАНДАГЫ
АКПАРАТТЫК ТЕХНОЛОГИЯНЫИ ЕИ ТИ1МД1 ТЭС1ЛДЕР1Н1И Б1Р1
В данной статье автором представлено дистанционное обучение как один из эффективных способов в эпоху современных информационных технологий.
The present article is dealing with the service theory of the information telecommunication system.
Бiрнеше жылдар бойы сабактарра жане лекцияларра катысу, емтихан кабылдау жане баралау ЖYЙесi дастYрлi бiлiм формасы болып саналран. Бiракта соцры 10-15 жылдар бойы технологияньщ дамуына байланысты дастYрлi бшш формасымен катар кашыктыктан окыту дамып келе жатыр.
кашыктыктан окыту урымы бурыннан таныс. XIX F. ортасында сол замандары акпаратты тасымалдау, ярни пошталык кызметтi А^Ш жанг Еуропада кандай да се-бептерге байланысты сабакка катыспаран окушыларра кашактыктан окытуды талап еткен. Коммуникациялык технологияныц — 1920 жылы радионыц жане 1940 жылы теледидардыц дамуына байланысты — окытудыц жаца формасы кец масштабта пайдаланура басталды, ал сураныс бтмнщ интернационализацияларанына жане гло-бальдау процесшщ басталуына байланысты XX р. 60 жылдарында пайда болды. Бiракта кашыктыктан окытура сураныс 80 жылдары Интернет жетсшщ пайда болуынан бастап кебейе TYстi. Виртуалды вмiрде 6Î3 катынасамыз, акпарат кабылдаймыз жане сатып алуларды жасаймыз.
^азiрri кезде жаца технологиялар колайлы жане арзан болып келед^ Интернет аркылы кашыктыктан окыту барлык алемде дастYрлi бiлiм белiгi болып саналады. ^азiрri кезде Америка, Азия жане Еуропа дамыран елдерiнде танымал Алайда XXI р. кашыктыктан окыту бYкiл алемдi жаулап алады.
Сонымен Интернет аркылы кашыктыктан окыту дегенiмiз не? Жалпы айтканда, кашыктыктан окыту - коммуникативтш технологияныц базасы нггiзiнде окыту, бул жеке жоспар бойынша жане бектлген жеке окытушыныц бакылауымен ЖYзеге асырылады.
Жалпы аудиторияра арналран бардарламаларра Yйренiп, белгiлi бiр салада езiнiц кызырушылык ортасын кецейтуге болады. Сонымен катар, окушаларра курсты аяктап жорары оку орныныц тиiстi дипломын, академиялык дарежесiн немесе сетрификат алура жардай жасайтын бардарламалар таратылуда. Интернет, электрондык пошта, баспасез ма-
30
териалдарын жiберу, CD-ROM, телефон жане Интернет ар^ылы атлеты конференциялар, виртуалды белмелермен кiтапханалар, факсималды байланыс жане iшкi байланыстын бел-гшенген уа;ыты: бунын барi - к;ашык;тык;тан о;ыту элгменгерi болып саналады.
Дауыссыз, бYгiнгi KYнi сапалы жогары бiлiмдi алу ЕззИрп кезде ете манызды. ЭлемдегИ о;у орындарыныц кеп болуына ;арамастан бiлiм беру ;ызметтер: рыногандат сураным адегтегiдей сураныстан асады. Жыл сайын арбiр талапкерлгрлгрдiц Yшiншiсi жорары о;у орнына конкурстан етед: ^аш^з^ты^тан о;ыту бiлiм алрысы келетИндерге, бiлiктiлiгiн кетерушлерге, ;айта даярлаудан етти келетИндерге жане жумыс тащысы келетшдерге тец мумкшдштер бередi. Осы ЖYЙе адамнын негiзгi ^ызмет^мен ;атар жогары бiлiм алуга MYMкiндiк бередi, азаматгардьщ шетелде о;ура, халы;аралы;; бшм беру к;оFамдастык;пен танышан дарежелерш алура MYMкiндiкгерiц кецейгедi. К^аш^з^т^з^тан о^ыту жоFары
о;у орнын тандауда келешегi зор. Мартебелi о;у орнында к;ашык;тыктан о;ыту туршде бшм алFан адам ба, алде белгiсiз жергiлiктi жоFары о;у орнынын кундИзгИ о;у белiмiн аяк;таFан TYлек пе енбек рыногында жоFары баталанады, ездерщ шешиндер.
Кашы;ты;тан о;ыту баFдарламасын усынатын о;у орындарын Yш категорияFа белуге болады:
♦♦♦ "Натуралды" цашыцтыцтан оцыту yHueepcumemmepi
Мысалы, АКШ-та, бакалавр жане магистр дарежесИн алуFа о;ыту баFдарламаларын усынатын о;у орындары онша кеп емес. Эйгш о;у орындарынын мажет аккредита-циясы бар. Сонымен бiрге аккредитацияланбаFан баFдарламалар бар, сонды;тан бiздi на;ты ;ызы;тыратын баFдарламанын ;андай аккредитациясы бар екенiн билу ;ажет. Мысал ретИнде, бiз Павлодар ;аласынын мынадай жоFары о;у орындарын келтiремiз: С.ТораЙFыров атындаFы Павлодар мемлекеттiк университетi, Павлодар мемлекеттк педагогикалы; институты, Инновациялы; Еуразиялы; университет!. Осы университеттер сырттай о;ыту белiмiнде «А;паратты; ЖYЙе», «Есептеуш техника жане баFдарламалык; ;амсыздандыру», «Педагогика жане психология», «Каза; тлИ мне адебиет», «Шетел тш», «Зантану», «Психология», «Экономика», «Есепке алу жане аудит», «Каржы» маманды;тар бойынша ;ашы;ты;тан о;ыту бшм беру ;ызметш ЖYзеге асырады.
♦♦♦ Корпоративтк тренингтер жэне/ немесе 6rnKmrnKmi арттыру курстарыныц провайдерлерi
Бул уйымдар сертификат берiлетiн тренингтер мен баFдарламаларды жане ;андай да 6!р касИби даFдыларды дамытатын езге бшм беру баFдарламаларын ЖYргiзедi. Бул, клиенттердiн жеке талапталарына сайкес ;алыптасатын аккретидтацияланбаFан баFдарламалар. Сонымен, мундай о;у орындары сапасы жаFынан ерекшелiнетiн баFдарламаларды усынады.
♦♦♦ Онлайн оцытуды усынатын дэсmYрлi университеттер
СонFы уа;ытта дастYрлi универститеттер мне колледждердщ кебi онлайн ре-жимде езiнiн баFдарламаларын усынатын болды, сонымен бИрге усынылатын о;ыту баFдарламаларынын тзИмш кебейтуде. Экiнiшке орай, кейбiр дастурл универститеттер-мен колледждер ез баFдарламарынын толы; жане тутас онлайн нус;аларын усынады.
Эрине, о;ытудын талап етушшк децгейi жане коммуникациялы; технологиялар бшмдИ алу MYMкiндiктерi жеке алынFан елдщ экономикалы; дамуына байланысты тербелестiрiп турады. СезсИз, Жапониямен Каза;станды салыстыруга болмайды. СебебИ Жапонияда халы;тын компьютерлИк сауаттылыFы 80% дейш жетедИ, ал Каза;станда Интернет желИсИне халы;тын бИраз белил Fана ;ол жеткИзе алады. БИра;, соFан ;арамастан, Каза;станда ;ашы;ты;тан о;ыту ар жыл сайын кен таралуда. Осы бшм ЖYЙесiнiн де кемшшктерИ мен арты;шылы;тары бар.
31
♦♦♦ Артыцшылыцтары
Окуга кол жетерлж. Кашыктыктан окыту кандай да бiр объективтiк себептерге байланысты дaстYрлi окыту формасын колдана алмайтын адамдар тобына арналган. Осындай топ;а, мысалы, денсаулыгы жагынан шектелген адамдар, жумыспен окытуды бiрiктiретiн нгмесе Казакстанныц регионында халыкаралык нгмесе астаналык окыту орындарымен салыстырарлык оку орындарыныц жетгёпеушшт. Сонымен катар, ;ашы;ты;тан окыту формасын Казакстанныц aйгiлi жогары оку орындарында окыгысы келетщ бiрак кажегп каражаты мен уакыты жеткiлiксiз адамдар колдана алады.
Окыту формасы. Коммуникалды технологияны окыту базасыныц неНз-п артыкшылыгы: конкурссыз окура TYсуi; окудыц екпiнi мен уакытын вздiгiнен уйымдастыруы; окытудыц бекiтiлген уакытыныц жоктыгы; YЙде жэне кез келген жерде Интернгтке косылган компьютердi колдану MYMкiндiгi; элемдш ресурстарра, виртуалды кiтапханаFа жэнг мэлiметтер базасына кол жетiмдiлiгi. Жыл бойы кашыктыктан окытуга окушыларды кабылдау еткшжд^ Сонымен катар, дербес окытушы-куратордыц аркасында оку материалын сапалы TYрде кабылдауFа руксат етiп жатады, ал арнайы форумдарда баска студенттермен кейбiр такырыптар мен ойларды бiрге талкылауFа MYMкiндiк бе-редi. Дорыта келгенде, бастапкы кезкарас бойынша окушыныц белектенгендiгi осы оку формасында езектi еместiгi дэлел..
Оку куны. кашыктыктан бiлiм берудщ эйгiлiгi, технололгияныц дамуымен катар KYндiзгi оку куныныц есуiмен байланысты. Интернет окытудыц бiлiм куны элде кайда темен, сонымен катар, ол мамандыкка, окыту баFдарламалар формасына жэне окыту мекемелер TYрлерiнг тэу5лдi TYрлендiрiлiп жатыр. Осыдан баска, эр TYрлi бтм ала-тын гранттар мен стипендиялык баFдарламалар бар, олар тегiн немесе жарым-жарты каржыландыру бойынша кашыктыктан окы^а MYMкiндiк бередi. Сонымен катар, бул жаFдайда баска да шет елдерше ушакпен жету, яFни сонда емiр CYPуге, керектенуге, дэрiгерлiк сактандыруFа шышындардыц жоктыFы.
Психологиялык кедерг1лгр. кашыктыктан окыту формасы психологиялык кедер-гiлердi айнылып кетуге кемектеседi, олар адамныц коммуникативтш ерекшелiктерiмен байланысты сондай-ак кыстаналдык кепшшк арасында шыFып сейлеу жэне т.б.
♦♦♦ Кемшшктер1
Интернет желШне кол жет1мдшг1 жэне компьютерлж бшм. Казiргi кездегi Казакстанныц накаталыFы осындай, халыктыц кепшiлiгi каржылы жэне баска да себептерге байланысты казiргi замандаFы коммуникациялык технологияларды колдану MYMкiндiктерi жок. Казакстанныц техникалык жабдыктануы элемнiц эйгш елдерiнг жол беруде. Сонымен катар, кашыктыктан окы^а кол жеткiзу Yшiн компьютерлiк технологиялар жэне баFдараламалар жетнде бiлiмдерi толык болуы кажет.
Мотивация. Кашыктыктан окыту бшмш табысты алуга адамныц жеке мiнгзi соцы фактор бола бермейда. Купия емес, дэстурт KYHдiзгi окуту формасында кунделекп бакылаудыц жоктыFына карамастан айкын мотивациясы болуы кажет. Сезсiз, кашыктыктан окыту формасында тiрi пiкiр талас, тжрибемен алмасуы, топтыц психологиялык кемегi жэне сай-ыстыру кезецдерi жоFалFан.Сондыктан дэл осындай окыту формасы езд1швн уйымдастыру кабшепмен тэрбиелiгi жок адамдарFа кем децгейде катысты.
Техникалык мамандыктар. Кашыктыктан окыту формасы фундаменталды Fылым, гуманитарлык мамандыктармен технологиялар бiлiмдерi салаларына Yлкен дэрежеде катысты. Техникалык мамандыктар, гуманитарлык мамандыктармен салыстырFанда осындай окыту формасында аз сураныста, себебi, техникалык мамандыктарды мецгергенде кеп практикалык жэне лабораториялык жумыстарын орындалуын талап етедо.
32
Бул кемшшктер уа;ытша, ce6e6i Каза;станда 13.10.2006 жылдыц №995 бектлген 2007 - 2009 жылдарра арналран а^паратты; тецсiздiктердi темендету бардарламасы жумыс iстейдi. Бул бардардама Казахстан республикасыныц президентiнiц 10.11.2004 жылдыц № 1471 «Казахстан республикасында 2005 - 2007 жылдарына арнадран «элек-тронды екiмет мемлекеттiк бардарламасын» ;алыптастырура жасалран. Бардарлама а;паратты; тецсiздiктi темендетуге байланысты хальщтыц ар децгейдегi компью-терлш сауаттылырын жанг к;азiргi а;паратты-коммуникационды технологиялардыц MYмкiндiктерiн аньщтаура барытталран.
2008 ж. арында «Ашы; алем» бардарламасы ашылды. Бул 50 000 тецге Казахстан республикасыныц кез келген аймарында кез келген казпошта белiмдерi ар;ылынесиеге жаца персоналды компьютерлер алура MYмкiндiк беред^ Сатып алушыра 3 жыл кепшдш берiлiп, Интернет желiсiнде 10-саратты; тегш жумыс жасаура MYMкiндiк алады.
К^рп коммуникалды технологияларды ;аржы жане бас;а да себептермен ;олдана алмаушыларра бул бардарлама халыкда Интернет желiсiнг шырура жане оныц MYMкiндiктерiн к;олданура, соныц iшiнде к;аш^1к;тык;тан о;ытура ;олданура MYMкiндiк алады.
Интернет ар;ылы ;ашы;ты;тан о;ыту тек ыцрайлы рана емес, сонымен ;атар болаша;та дастYрлi жане езекп маселе болма;. Бiлiм сферасындары Американыц зерт-теу ассоцияциясыныц пiкiрi бойынша 2010 жылда алем студенттерiнiц Yштен екi белiгi ;ашы;ты;тан о;уды мецгеред^
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Кашьщтьщтан окыту теориясы мен практикасы/Баспасез Е.С. Полат - М.,2004.
2.Интернет - педагогикалык эшекелеу мэселесiнiн бiлiм жYЙесi/Баспасез М.В. Моисеевой - М.,2004.
3. Кашьщтьщтан окутудьщ педагогикалык технологиялары/Баспасез Е.С. Полат - М., 2005.
4. http ://www.dictionarv.fio. ru.
5. Fылыми ецбектершщ жинары «Актуальные проблемы гуманитарных, социальных и экономических наук»./Академик Н.Г.Хохловтыц жалпы баспасез, -М.:МГИУ, 2002, 395 бет.; Хохлов Н.Г., Бочков В.Е., Демин Ю.Н. «Интергалды бiдiм ЖYЙесiндегi ^аш^з^ты^тан Yздiксiз касiби о;ыту»; Демин Ю.Н., Бочков В.Е. «О развитии дистанционного образования в Московском государственном индустриальном университете в период с 1997 по 2002 г.г. и о ходе реформирования Системы дистанционного образования МГИУ». «Ресей газет» № 4 (3118) 14.01.2003 ж.
6. Хохлов Н.Г., Бочков В.Е., Демин Ю.Н. «Интергалды бшм ЖYЙесiндегi ;ашы;ты;тан Yздiксiз кашби о;ыту».// Fылыми ецбектершщ жинарында «Актуальные проблемы гуманитарных, социальных и экономических наук./ Академик Н.Г.Хохловтыц жалпы баспасез, -М.:МГИУ, 2002.
7. Воронина Т.П., Кашицин В.П., Молчанова О.П. Жаца а;паратты; технология-ларын бiлiм заманында. // М.: Информатика, 1995.
33
