Научная статья на тему 'ҚАШҚАДАРЁ ВИЛОЯТИ ТУРИЗМИНИНГ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАНИШИ'

ҚАШҚАДАРЁ ВИЛОЯТИ ТУРИЗМИНИНГ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАНИШИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Ключевые слова
туризм / ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичлар / рентабеллилик / туристик хизматлар / туристик имидж / истеъмол моделлари.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Жабборова Зуҳра Абдиғани Қизи

Ушбу мақолада туризм соҳасинининг мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланишидаги аҳамияти, минтақада турли тармоқларнинг рақобатбардошлигини ошириш, ўз навбатида минтақанинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг ўсиши ва маьлум омиллар асосида ривожланаши ёритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҚАШҚАДАРЁ ВИЛОЯТИ ТУРИЗМИНИНГ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАНИШИ»

ЦАШЦАДАРЁ ВИЛОЯТИ ТУРИЗМИНИНГ ДАВЛАТ ТОМОНИДАН ЦУЛЛАБ-

ЦУВВАТЛАНИШИ Жабборова Зухра АбдиFани кизи

^арши давлат университети докторанти https://doi.org/10.5281/zenodo.11097033

Аннотация. Ушбу мацолада туризм со^асинининг мамлакат ижтимоий-щтисодий ривожланишидаги а^амияти, минтацада турли тармоцларнинг рацобатбардошлигини ошириш, уз навбатида минтацанинг ижтимоий-ицтисодий ривожланишининг усиши ва маьлум омиллар асосида ривожланаши ёритиб берилган.

Калит сузлар: туризм, ижтимоий-ицтисодий курсаткичлар, рентабеллилик, туристик хизматлар, туристик имидж, истеъмол моделлари.

Жамият тараккиётининг хозирги боскичида жахон икктисодийтининг мухим ва жадал ривожланаётган сохаларидан бири сифатида туризмнинг ижтимоий-икктисодий ахамияти ортиб бормокда. Туризм сохасини ривожлантириш бутун давлат, унинг субьектлари, мунитсипалитетлар (уз-узини бошккариш органлари) ва мамлакат жамияти учун алохида ахамиятга эга. Икктисодий самарадорликка эга туризм сохдсини ривожлантириш ахоли ЯИМ курсаткичларини оширишда, икктисодий жихатдан юкори даромад келтирувчи тоза сектор эканлиги, хамда мамлакат ривожланишининг мухим бугини сифатида ахамият касб этади.

Бугунги кунда Узбекистон туризми хам жахон микёсида уз урнини эгаллаб келмокда. Хусусан, мамлакатимизга ташриф буюрган туристлар сони утган йилларга нисбатан усганлиги, бутунжахон туризм дунёси вакилларининг юртимизга булган кизишининг ортганлиги бунинг исботи була олади. БМТ жахон сайёхлик ташкилоти маьлумотларига кура, 2019 йилда Узбекистонга ташрифчилар сони 6.7 млн кишини ташкил этган, аммо кейинги йилларда пандемия сабабли бош;а туристик мамлакатлар сингари катта йукотишларга учради. ^айта усиш жараёнлари 2022 йилнинг 4 кварталида яккол кузга ташланди. Унга кура, шу йил ташрифчилар сони 5.2 млн кишини (хорижий ва махаллий туристлар) ташкил этган Бундан ташкари ^ашкадарё вилоятида ички туризм хам яхши ривожланган. 2022 йил 4 квартал хисоботига кура ташрифчилар сони 1433 минг кишини ташкил этади. Туризм турлари улиши буйича каралганда зиёрат туризми буйича келганлар сони 49 мингни, MICE туризми 14 минг, эко туризм 42 минг, гастраномик 35 мингни ташкил этади. 2022 йил хорижий туристлар окими 54 минг 500 нафафрни ташкил этса, хизмат курсатиш оркали келтирилган фойда 11 миллион 250 минг А^Ш долларини ташкил этади. 2023 йил да бу курсаткичлар йанада усди. Шу йили ташриф буюрган хорижий сайёхлар сони 210 минг кишини ташкил этса, уларга курсатилган хизмат 42 миллион А^Ш долларини ташкил этади.

Ташрифчилардан тушадиган даромад ва валюта тушуми хам утгган йилларга нистабан ортди. Хорижий ва махаллий туристлар вилоятимизга

^ашцадарёга ташриф буюрган хорижий туристлар давлатлар кесимида (минг киши)

Франция;5600

2.2-расм. Кашкадарёга ташриф буюрган хорижий туристлар давлатлар кесимида (минг киши)

ташрифи давомида экспорт хажмидан 9 млн ни хорижий, 3 млн махдллий экспорт хажмини ташкил этади. Шу билан бирга кушимча иш урни х,ам яратилди. Берилган статистик маьлумотларга Караганда 30 кишилик туристик ташриф туризм сохдсида 1 та янги иш урни, унга туташ сохдларда эса 2 та иш урнини яратишга хизмат килади. ^ашкадарёда 16293 иш урни ятилиши туристлар окимининг курсаткичлари юкори эканлигини изох,лайди. Изох,лаш жоизки, айнан туризм сохдси билан фаолият юритувчи ходимлар кун сайин ортиб бормокда. 2022 йил туризм сохдсида банд кишилар сони 5400 нафарни ташкил этса, 2023 йилга келиб бу курсаткич 12500 ни ташкил этган. Янги иншоатлар: асосан жойлаштириш воситаларининг бир неча турлари курилиб фойдаланишга топширилди. 2022 йил статистикасига кура ^ашкадарё вилоятида 1 та мех,монхона, 23 хостел, 44 та уй мех,монхоналари ташкил этилди. 2023 йилга келиб уларнинг сони яьни мех,монхоналар умумий сони 45 тани ташкил этган. Бунинг х,исобидан кушимча 426 та хона ва 1206 та мех,мон уринларига эга булиди.

2.6-жадвал

Кашкадарё вилояти туризм динамикаси статистикаси

Хорижий туристлар сони

250

2C,1

200

150

100

50

0

2017 2018 2019 2020 ■Хорижий туристлар сони 75,25 191,36 178,8 56,4

2021 153,8

2022

86,2

2023

200,1

МА^АЛЛИЙ ТУРИСТЛАР СОНИ

250

200

150

100

50

191,36

200,1

75,2

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2017

ма^аллий туристлар сони 75,25 191,36 178,8 56,4 153,8 86,2 200,1

Мавжуд туристик инфратузилма фаолиятини яхшилаш ва ривожлантириш максадида 66 та СГШ (санитар гигейена шахобчалари) 2 та туризм ахборот марказлари, 23 намунавий ва замон талабларига мос транспорт хизматлари йулга куйилди. Туризм салохиятини ривожлантириш ва сайёхлар этибори жалб килиш максадида катор амалий тадбирлар амалга оширилииб келинмокда. Уларга мисол килиб куйидагиларни айта оламиз: Шахрисабз туманида ташкил этилган "Ёшлар туризм курилтойи", Шахрисабз шахридаги "Туризм фестивали", Касби туманида утказилган "Ички ва зиёрат туризм ярмаркаси" ва "Кулолчилик фестивали", Яккабог туманидаги "Этно ва спорт фестивали", Касби ва Яккабог туманидаги илмий кегашлар ва Китоб туманидаги "Этно спорт фестивали" дир. Шу йил хисобидан турли мамлакатлар билан кайта йирик шартномалар ташкил этилди. Хусусан, мамлакатимиз туристик марказларидан бири ^ашкадарё вилоятида туризм катор узгаришлар талабини кондирмокда. 2023 йил Самарканд шахрида Бутунжахон туризм ташкилоти (UNWTO) Бош ассамблеясининг 25-сессиясида мезбонлик килгани туристик муносабатларнинг янада ривожланишига туртки булди. Ушбу саммитда

0

Узбекистоннинг катор туристик марказлари сингари ^ашкадарёда хам хорижий инвеститциялар жалб килинди.

Умумий инвеститциялар микдори дастлаб 380 млн деб келишилган булсада, кейинчалик бу микдор эспертлар хулосасига кура 50 млн долларга усди. Максад Шахрисабздаги Гелон этно кишлоги ва Китоб туманидаги ^айнар килогида канат, осма курик куриб фойдаланишга топширилиши режалаштирилган. Ушбу инвеститцион лойихани амалга ошириш учун ^озон шахрининг «Казанские канатные дороги» компанияси ва Хитойлик мутахассислар жалб килинган.

^ашадарё вилоятида хам бир катор имкониятлар ёратилиб берилди. Хусусан, ^ашкадарё вилояти туризмини ривожлантириш максадида хорижий ва махаллий инвесторлар томонидан катор инвеститциялар киритилди. Ушбу курсаткичлар 2.10-жадвалда келтирилган. Унга кура 2022 йилнинг узида ^ашкадарё вилоятига 86.2 миллиард сум микдорида инвестиция киритилган булса, 2023 йила бу курсаткичлар 200.1 миллиард сум микдорига кутарилди. Бу утган йилга нисбитан инвестициялар микдорининг 1.5 баробар ошганлигини курсатади. Киритилган инвестициялар маьлум туристик обьектларни кайта таьмирлаш, янги кунгилочар манзилгохларни ташкил этиш ёки мавжуд туристик корхоналар фаолиятини янада ривожлантиришга каратилган.

REFERENCES

1. Official website of the World Travel and Tourism Council [Electronic resource]. - URL: https://wttc.org/en-gb/Research/Economic-Impact (acc essed May 1, 2020).

2. Prozurin L.Yu. Tourism as an economic priority. Moscow, New Century Publ., 2004. 216 p.

3. Шедко Ю.Н. Совершенствование механизмов управления устойчивым развитием региона: дис. ... доктор экономических наук: 08.00.05 [Совершенствование механизмов управления устойчивым развитием региона: диссертация. Доктор экон. наука абс. дисс.: 08.00.05]. Москва, 2016. 361 с.

4. Афанасенко И.Д. Туризм и экономическая реформа // Известия Академии туризма. -Выпуск 1. Санкт-Петербург, 1995.

5. Балабанов И.Т., Балабанов А.И. Экономика туризма. М.: Финансы и статистика, 1999. - 176 с.

6. Боголюбов В.С., Орловская В.П. Экономика туризма. - М.; Издательский центр «Академия», 2008. - 384 с.

7. Developed by the author.

8. Usmonova D.K. Features of the formation of the tourism product and promising directions for its development. Abstract. - Samarkand, SamlSI, 2009. - 25 p.

9. Rakhmatulla Khidirovich Ergashev, Zuhra Jabborova "The importance of innovative activity in tourism." Scholar Journal (ESJ) 4, April 2021. P 467-472.

10. Jabborova Z.A. Improvement of economic mechanisms of state support of innovation activities in tourism. //Innovation technologies scientific journals, -2023. - No. 2(50), -145149 p.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.