Научная статья на тему 'АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕРДІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІҢ ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІ МЕН САПАСЫ ТУРАЛЫ ПІКІРЛЕРІН ТАЛДАУ'

АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕРДІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІҢ ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІ МЕН САПАСЫ ТУРАЛЫ ПІКІРЛЕРІН ТАЛДАУ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
113
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АРТЕРИЯЛЫқ ГИПЕРТЕНЗИЯ / қАН қЫСЫМЫ / АЛДЫН-АЛУ / МЕДИЦИНАЛЫқ КөМЕК / қОЛ ЖЕТіМДіЛіК / ARTERIAL HYPERTENSION / BLOOD PRESSURE / PREVENTION / MEDICAL CARE / ACCESSIBILITY / АРТЕРИАЛЬНАЯ ГИПЕРТЕНЗИЯ / АРТЕРИАЛЬНОЕ ДАВЛЕНИЕ / ПРОФИЛАКТИКА / МЕДИЦИНСКАЯ ПОМОЩЬ / ДОСТУПНОСТЬ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Махамбетчин Е.Ж., Серғалиев Т.С., Джакетаева Ш.Д., Блялова А.К., Каршалова Г.В.

Мақаласы артериялық гипертензиямен ауыратын пациенттердің медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасы туралы пікірлерін талдауға арналған. Қазіргі уақытта мамандардың көпшілігі артериялдық гипертензияны бар науқастар өзін-өзі емдеу процесіне белсенді қатысуын орынды деп таниды. Бұған кең мүмкіндіктер артериялдық қысымды өзі бақылау әдісін ұсынады, ол пациенттің емге бейімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Артериялық қысымды дербес бақылау әдісі қазақстандық, еуропалық және американдық мамандармен регламенттелген профилактикалық іс-шаралар кешенінің маңызды элементі болып табылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Махамбетчин Е.Ж., Серғалиев Т.С., Джакетаева Ш.Д., Блялова А.К., Каршалова Г.В.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

QUALITY AND ACCESSIBILITY OF MEDICAL CARE FOR PATIENTS WITH ARTERIAL HYPERTENSION

The article is devoted to the study of the opinion of patients with hypertension about the availability and quality of medical care. According to most specialists in this field, patients with hypertension should learn how to provide first aid. According to most specialists in this field, patients with hypertension should learn how to provide first aid. According to experts, this type of help primarily helps the patient systematically monitors his health, and in some cases improves health. The method of independent observation of a patient with arterial hypertension is one of the important preventive measures for Kazakhstan, European and American doctors.

Текст научной работы на тему «АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕРДІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕКТІҢ ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІ МЕН САПАСЫ ТУРАЛЫ ПІКІРЛЕРІН ТАЛДАУ»

ОРГАНИЗАЦИЯ И ЭКОНОМИКА ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2019 УДК 616.12-008.331.1 -084

Е. Ж. Махамбетчин1, Т. С. СерFалиев1, Ш. Д. Джакетаева1, А. К. Блялова1, Г. В. Каршалова1, Д. С. Аубакирова1, А. М. Жолдыбаева2

АРТЕРИЯЛЫК ГИПЕРТЕНЗИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕРДЩ МЕДИЦИНАЛЫК К6МЕКТЩ КОЛЖЕТ1МД1Л1Г1 МЕН САПАСЫ ТУРАЛЫ П1К1РЛЕР1Н ТАЛДАУ

1КЕА^ «КараFанды медицинсалык университет» (КараFанды, Казахстан),

2АК «Кожа Ахмет Ясауи атындаFы Халыкаралык Казак^рк Университет» (ТYркiстан, Казахстан)

Макаласы артериялык гипертензиямен ауыратын пациенттердщ медициналык кемектН колжет1мд1л1г1 мен сапасы туралы п1к1рлер1н талдаура арналран. Каз1рг1 уакытта мамандардык кепш1л1г1 артериялдык гипер -тензияны бар наукастар ез1н-ез1 емдеу процеане белсенд1 катысуын орынды деп таниды. Буран кек мYмкiндiктер артериялдык кысымды езi бакылау эдiсiн усынады, ол пациенттiк емге бейiмдiлiгiн арттырура мYмкiндiк бередi. Артериялык кысымды дербес бакылау эдiсi казакстандык, еуропалык жэне американдык мамандармен регламенттелген профилактикалык ю-шаралар кешенiнiк макызды элементi болып табылады.

Клт сездер: артериялык гипертензия, кан кысымы, алдын-алу, медициналык кемек, кол жепмдшк

6лемдiк эдебиетте АК жоFарылауымен латенттi аFымдаFы жаFдайларды аныктау ушн 6ip^aTap арнайы терминдер пайдаланылады: ак халаттык гипертензиясы, маскаланFан гипертензия, гипертензия алды - систолалык артериялдык кысымы 120-139 мм сын. баF. жэне 80-89 мм сын. баF. диастоликалык артериялдык кысым декгейне сэйкес келетн жаFдай [5]. Туракты артериялык гипертензия-дан маскаланFан сиякты ак халат гипертензия-сынык дифференциалды диагностикасынык басты эдiстерi, артериялык кысымнык тэулiктiк мониторинг (А^ТМ) жэне А^-HBPM уйде ^р-келуi (Home Blood Pressure Monitoring) немесе А^бБ (артериялык кысымды езЫ^ бакылау) болыа табылады [4]. Жукпалы емес аурулар-дык алдын алудык макызды белiмi салауатты емiр салтына кажеттiлiктi куруFа ыкпал ететiн халыкты санитариялык-гигиеналык бiлiмiн, сондай-ак медицина кызметкерлерЫщ медициналык бiлiмiн мамандардык денсаулыкты ныFайту жэне алдын алу ^идаттарын терек-детiп окыту жаFына кайта баFдарлау болып табылады [2].

НЭТИЖЕЛЕР1 ЖЭНЕ ОНЫ ТАЛДАУЫ Есеп беру нысандарын талдау негiзiнде жYргiзiлген «KараFанды каласынык № 3 калалык емханасы» ШЖ^ РМК кызмет керсете-тЫ KараFанды каласы халкынык ауру декгейн зерттеу 2014 жылы артериялдык кысым таралуы 1000 адамFа шакканда 45,4 о^аны KУраFанын керсеттi (1 сурет). Бул керсетюш декгейi 2015 жылы 40,8^а дейiн жэне 2016 жылы 1000 адамFа шакканда 38,6-Fа дейн темендедi, 2017 жылы артериялдык гипертензиямен аурушакдык декгейi 1000 адамFа шакканда 35,9-Fа дейiн темендедi. Алайда 2018 ж. - халык арасында артериялык гипер-тензиянык жалпы аурушакдь^ыньщ артуы

аныкталды. Бул керсеткiштiк мэн 2018 жылмен салыстырFанда 6,6%^а артты.

Трендтiк сызыктык текдеуi барлык бакылаушылардык 59,3%-ын болуы жалпы аурушакдык керсетюштщ езгеруiнiк карас-тырылып отырFан кезе^нде бул керсеткiштiк темендеуiнiк туракты YPДiсi туралы айтуFа болатынын керсеiп тур.

Артериялдык гипертензиянык бастапкы аурушакдык динамикасын талдау бакылау кезекi iшiнде осы керсетюштщ елеулi азаюын куэ-ландырады - жалпы 2014 жылдан бастап 2,3 есе азайды. Мысалы, егер 2014 жылы бул керсетюштщ мэн 1000 адамFа шакканда 3,1 жаFдайды кураса, 2015-2016 жылдарFа карай онык декгейi 1,3-ке дейiн азайды (2 сурет). Одан эр^ 2017 жылы артериялык гипертензиянык алFашкы ауруы 1000 адамFа шакканда 1,3 жаFдайды курап, одан да кеп дэрежеде темендедi, 2018 жылы бул керсетюштщ мэн бурынFы декгейде калды. Трендтщ сызыктык текдеуi карастыры-лып отыран кезекде байкалFан керсеткiштiк барлык езгерстерУк 85%-ын тYCiндiредi, бул алFашкы аурушакдыктык туракты темендеу YPДi-сiн керсетедi [1].

Осылайша, KараFанды каласы халкынык 2014-2018 жж. артериялык гипертензиямен сыркаттанушылык декгейнщ динамикасы-на жYргiзiлген талдау таралуы мен алFашкы сыркаттанушылык керсеткiштерiнiк темендеу тенденциясынык бар екеын куэландырады.

Диспансерлiк-дина микалы к бакылауда -Fы (артеиялдык гипертензиясы бар пациент-тердiк барлык iрiктеуiнен) артериялдык гипертензиясы бар наукастарынык салыстырмалы санынык 2014-2018 жж. есуЫщ жалпы YPДiсi белгiлендi - бул керсетюштщ мэн 2014 ж. 100 артериялдык гипертензиямен ауыратын нау-каска шакканда 31,8 тек келсе, 2014 ж. 100

2 сурет - Караранды каласынын турFындары арасында артериялдык гипертензиямен алрашкы аурушандык; динамикасы (1000 адамра шакканда)

1 сурет - Караранды каласынын туррындары ара-сында артериялык гипертензиянын таралу динамикасы (1000 адамра шакканда)

1 кесте - Артериялдык гипертензиямен ауыратын наукастарынын жас ерекшелiгiн сипаттау кврсеткiштерi

Ерлер Эйелдер Жиыны

Жауап нускалары (п=181) (п= 133) (п=314) Р

абс. % абс. % абс. %

30-39 жас тобына жатады 34 18,7 8 6,1 42 13,4 <0,05

40-49 жас тобына жатады 51 28,1 31 23,3 82 26,1 >0,05

50-59 жас тобына жатады 96 53,2 94 70,6 190 60,5 <0,05

артериялдык гипертензиясы бар наукастарына шакканда 39,7-ге дей1н вскен1н байкадык. Алайда 2018 ж. бул кврсетюштщ мэн1 б1ршама твмендеп, 100 артериялдык гипертензиясы бар наукастарына шакканда 37,6 курады.

Артериялдык гипертензиямен ауыратын наукастар уш1н денсаулык мектеб1нде окудан вткен наукастардын саны бакылау кезен1нде взгерудщ тураккты урд1с1 болран жок. Осыран уксас урд1с артериялдык гипертензиямен ауыратын наукастардын жалпы санына катысты мектепте окудан вткен пациенттерд1н салыстыр-малы санынын кврсетк1ш1 уш1н де аныкталды. Осылайша, 2014 жылы бул параметрдщ мэн1 100 артериялдык гипертензиясы бар наукастарына шакканда 5,9 денгейЫде болды, одан эр1 2015 жэне 2016 жж. ти1с1нше 100 наукаска шакканда 5,4 жэне 5,7 курады. 2017 ж. кврсетюшУн ен жорарры мэн1нен кей1н 100 наукаска шакканда -6,9 курса, 2018 ж. ол 100 наукаска шакканда 6,5 дей1н твмендедк Жалпы алранда, артеиялдык гипертензиясы бар наукастара арналран денсаулык мектеб1нде бакылаудан вткен артеиялдык гипертензиясы бар пациенттердщ салыстырмалы санынын взгеру1 бакылау кезен 1ш1нде тураккты болран жок, бул туралы осы урд1ст1 87,6%-ра аппроксимациялайтын трендт1н полиноминал-дык тендеу1 куэландырады [3].

Артериялык гипертензиямен ауыратын наукастардын элеуметпк портретУн ерекше-л1ктер1н аныктау максатында Караранды каласынын № 3 калалык емханасында бакылана-тын артериялык гипертензиясы бар енбекке каб1летт1 жастары 314 пациентке сауалнама журпзшдк

Респонденттер арасында ерлер-181 (57,64%), эйелдер улес1 42,35% (133 адам) курады. Артериялдык гипертензиясы бар наукастардын жасы бойынша бвлу 1-кестеде кврсет1лген. Респонденттер арасында ен квп бвл1г1н 50-59 жас аралырындары пациенттер курады (п = 19,ярни 60,5% курды). Бул ретте сауланамара катыскан эйелдер арасында осы жас тобынын улес салмары статистикалык жарынан елеул1 болды(р<0,05),бул ерлер арасындары осы аталран кврсетк1штен анарур-лым жорары болды (53,2% карсы 70,6%). Осы жерде б1р затты айта кету керек, саулнамара катыскан 34 (18,7%) респонденттердщ жасы 30-дан 39 жас аралырында болды. Сауалнама -ра катыскандардын санынан осы жас тобын-дары улес салмары статистикалык мэн1 бар (р<0,05), аталран кврсетк1ш ерлер арасында жорары болды (6,1 карсы 18,7%).

Сауалнамара катыскан артериялдык гипертензиясы бар наукастарыдын (п=169, 53,8%) жартысынан астамы темек1 шегед1. Сауалнамара катыскан наукастар арасында (60,1%) Ымдк 1шем1з дегендер саны 58,6% курды. Бул ретте артериялык гипертензиясы бар ерлер арасында темек шегу житИ (79,1%) жэне ерлер-пациенттердщ алкогольд1 тутыну жи1л1г1 (81,8%)курса, осы зиянды эдеттерд1н эйелдер арасында таралуына катысты статистикалык манызды айырмашы-лыктарды (р<0,05) сипаттайды (ти1с1нше 39,6% жэне 29,8%). Сауалнамара катыскандардын арасында темею шегу житИ ерлер уш1н 64% жэне эйелдер уш1н 18%-ды

курайтын популяциялык мэлiметтерден едэуiр асып тускенн атап еткен жен [6].

Ka3ipri уакытта мамандардык кепшiлiгi артериялдык гипертензияны бар наукастар e3iH-e3i емдеу процесiне белсендi катысуын орынды деп таниды. Б^ан кек мYмкiндiктер артериялдык кысымды e3i бакылау эдiсiн усынады, ол пациенттщ емге бейiмдiлiгiн арт-тыруFа MYMK^k бередi. Артериялык кысымды дербес бакылау эдiсi казакстандык, еуропалык жэне американдык мамандармен регламент-телген профилактикалык ю-шаралар кешеынщ макызды элементi болып табылады. Пациент-тердщ антигипертензияFа карсы емдеуге бел-сендi катысуы жэне АК туракты дербес бакылауы ерте диагностикалаудык, емдеудiк тиiмдiлiгi мен аскынулардык алдын алудык аныктаушы факторларынык бiрi болып табы-латыны дэлелденген. СауланамаFа катыскан-дардык Yштен бiр бeлiгi Fана eзiнiк артериялык кысымын Yнемi бакылайды (30,2%). Эйел респонденттердiк гапштИ сокFы рет бiр айдан астам уакыт бурын артериялык кысымды eлшедi (38,3%), ал ерлер арасындаFы осындай респонденттердiк Yлесi 9,6% (р<0,05) курады. Сонымен катар, сауалнамаFа катыскан ерлердщ кeпшiлiгi (36,7 %) со^ы рет кашан eлшеген деген сауалFа «еамде жок» деп жауап берд^ ал мундай кeрстекiш эйелдердiк арасында 10,7% - ды курды,бул (р<0,05) тeмен екенiн кeрсеттi.

ЭДЕБИЕТ

1 Балабина Н. М. Элементный статус и риск развития сердечно-сосудистых осложнений у больных артериальной гипертензией /Н. М. Балабина, С. Ю. Баглушкина //Сиб. мед. журн. - 2014. - Т. 125, №2. - С. 48-51.

2 Гуров А. Н. Организация медицинской экспертизы при артериальной гипертен-зии и ее профилактика. - М.: ГУ МОНИКИ им. М. Ф. Владимирского, 2011. - 314 с.

3 Ишемиялык инсульттщ кау^ фактор-лары /Т. К. Куандыков, В. В. МутаFыров, А. Ж. Данияров и др. //MEDICINE (Almaty). - 2018. -№4 (190). - С. 80-88.

4 Недогода С. В. Нужен ли контроль

ЧСС при лечении артериальной гипертен-зии? //Рос. кардиол. журн. - 2014. - №1 (105). - С. 107-110.

5 Распространенность факторов риска основных сердечно-сосудистых заболеваний среди жителей Южно-Казахстанской области // Вестник КазНМУ. - 2016.- №2. - С. 82-85.

6 Эффективность унифицированного пошагового алгоритма лечения для обеспечения контроля артериального давления у больных с артериальной гипертензией в амбулаторной практике: результаты исследования ПЕРФЕКТ /е. Н. Амосова, Ю. В. Руденко, О. И. Рокита, И. Ю. Кацитадзе //Сердце и сосуды. -2014. - №1 (45). - С. 34-44.

REFERENCES

1Balabina N. M. Jelementnyj status i risk razvitija serdechno-sosudistyh oslozhnenij u bol'n-yh arterial'noj gipertenziej /N. M. Balabina, S. Ju. Baglushkina //Sib. med. zhurn. - 2014. - T. 125, №2. - S. 48-51.

2Gurov A. N. Organizacija medicinskoj jekspertizy pri arterial'noj gipertenzii i ee profil-aktika. - M.: GU MONIKI im. M. F. Vladimirskogo, 2011. - 314 s.

3Ishemijalyк insul'ttiк кauip faktorlary /T. K. ^uandy^v, V. V. MуtaFyrov, A. Zh. Danijarov i dr. //MEDICINE (Almaty). - 2018. - №4 (190). -S. 80-88.

4 Nedogoda S. V. Nuzhen li kontrol' ChSS pri lechenii arterial'noj gipertenzii? //Ros. kardiol. zhurn. - 2014. - №1 (105). - S. 107-110.

5Rasprostranennost' faktorov riska osnov-nyh serdechno-sosudistyh zabolevanij sredi zhite-lej Juzhno-Kazahstanskoj oblasti //Vestnik KazNMU. - 2016.- №2. - S. 82-85.

6Jeffektivnost' unificirovannogo poshago-vogo algoritma lechenija dlja obespechenija kontrolja arterial'nogo davlenija u bol'nyh s arterial'noj gipertenziej v ambulatornoj praktike: rezu-l'taty issledovanija PERFEKT /E. N. Amosova, Ju. V. Rudenko, O. I. Rokita, I. Ju. Kacitadze // Serdce i sosudy. - 2014. - №1 (45). - S. 34-44.

Поступила 28.08.2019 г.

Ye. Zh. Makhambetchin, T. S. Sergaiiyev, Sh. D. Dzhaketayev, A. K. Blyalova, G. V. Karshalova, D. S. Aubakirova, Ye. N. Ospanova

QUALITY AND ACCESSIBILITY OF MEDICAL CARE FOR PATIENTS WITH ARTERIAL HYPERTENSION NC JSC « Karaganda medical universtty» (Karaganda, Kazakhstan)

The article is devoted to the study of the opinion of patients with hypertension about the availability and quality of medical care. According to most specialists in this field, patients with hypertension should learn how to provide first aid. According to most specialists in this field, patients with hypertension should learn how to provide first aid. According to experts, this type of help primarily helps the patient systematically monitors his health, and in some cases improves health. The method of independent observation of a patient with arterial hypertension is one of the important preventive measures for Kazakhstan, European and American doctors.

Key words: arterial hypertension, blood pressure, prevention, medical care, accessibility

Е Ж. Махамбетчин, Т. С. Сер^лиев, Ш. Д. Джакетаева, А. К Блялова, Г. В. Каршалова, Д. С. Аубакирова, Э. Н. Оспанова

КА ЧЕСТВО И ДОСТУПНОСТЬ МЕДИЦИНСКОЙ ПОМОЩИ ПАЦИЕНТОВ С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИЕЙ НАО «Медицинский университет Караганды» (Караганда, Казахстан)

Статья посвящена изучению мнения больных с артериальной гипертензией о доступности и качестве оказываемой медицинской помощи. По мнению большинства специалистов данной области больные с артериальной гипертензией должны научиться оказывать себе первую медицинскую помощь, так как такой вид помощи в первую очередь помогает больному систематически следить за своим здоровьем, а в некоторых случаях укрепит здоровье. Метод самостоятельного наблюдения больного с артериальной гипертензией является одним из важных профилактических мер для казахстанских, европейских и американских врачей.

Ключевые слова: артериальная гипертензия, артериальное давление, профилактика, медицинская помощь, доступность

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.