CC BY
2УДК 351.853.3(476.5)+904:726.82(476.5)«14/18»
АРХЕАЛАГ1ЧНЫЯ РАСКОПК1 НА ПОЗНЕСЯРЭДНЕВЯКОВЫМ МОГ1ЛЬН1КУ КАЛЯ в. М1ХАЛ1НАВА ЛЁЗНЕНСКАГА РАЁНА У 2016 г.
канд. г^т. навукВ.У. ЧАРАУКО (Полацт дзяржауны ушверсШэт)
Артыкул прысвечаны атсанню археалаг1чныхраскопак на познесярэдневяковым грунтовым могшь-нгку каля вёск1 Мгхалтава Лепельскага раёна у 2016 г. Было адкрыта 26 пахаванняу, як1я утрымл1вал1 парэшткг не менш, чым 32 тдъшдау (9 мужчын, 8 жанчын, 5 дзяцей, 8 дарослых неустаноуленага полу I 2 1ндыв1дау, чый пол I узрост не вызначаны). Пахаваннг размешчаны на рознай глыб1т у 4 гарызонтах. Касцят арыенц1раваны галавой на захад (3 пахавант), у тым л1ку з адхыеннямг да поуначы (11 пахаванняу) I да поудня (3 пахавант). У запаунент магшьныхям 15 пахаванняу выяулены рэштк1 трун. Пахаваль-ны твентар выяулены у 2 пахаваннях I прадстаулены нацельным1 крыжыкамг. Таксама знойдзены кры-жык, пярсцёнак, дэталь галаунога убору, 2 манеты (верагодна, з парушаных пахаванняу). У культурным сла1 моггльтка прадстаулены фрагменты керамт XV - Х1Х стст.
Ключавыя словы: Беларускае Падзвтне, археалаг1чныя даследавант, пахавальныя помнш XV -XVIII стст., пахавант, пахавальны Iнвентар.
Уводзшы. Пахавальныя помнш Беларуа XIV - XVIII стст. да ХХ ст. не былi прадметам мэтанакь раваных даследаванняу. Яны даследавалюя пераважна пры выпадковым выяуленш або пры вывучэнш шматслойных помшкау. У вышку аб пахавальным абрадзе Позняга Сярэдневякоуя - Новага часу мы ведаем недастаткова. Для рэканструкцыи пахавальнай практыю згаданага перыяду найбольш iнфарматыунымi i шматлiкiмi з'яуляюцца археалапчныя крынщы, таму археалапчнае вывучэнне познесярэдневяковых па-хавальных помшкау i публшацыя матэрыялау палявых даследаванняу застаецца перспектыуным напрам-кам айчыннай археалагiчнай i гютарычнай навукi. Адным з такiх помшкау стау могiльнiк каля в. Мiхалi-нава Лёзненскага раёна Вiцебскай вобласщ.
Асноуная частка. Апiсанне могшьшка. Могшьшк знаходзiцца пасярэдзiне в. Мiхалiнава i скла-даецца з дзеючай i старой частак. Старая частка знаходзщца на пауночнай ускраiне могiлак, да нядауняга часу выкарыстоувалася як могшкавы сметнiк, а зараз засвойваецца пад сучасныя пахаваннi. На старой частцы могiлак знаходзiуся каменны крыж з высечаным знакам (крыжам з паусферай над iм). Такiя крыжы выступаюць у ролi маркёрау пахаванняу Позняга Сярэдневякоуя - Новага часу, таму намi было прынята рашэнне правесщ на могiльнiку археалагiчныя раскопкi. Раскопм праводзiлiся сiламi студэнтау Полац-кага дзяржаунага унiверсiтэта i валанцёрау1.
Ашсанне раскопа. На старой частцы могшак быу разбiты раскоп плошчай 20 м2, арыенцiраваны па баках свету. Ён закладауся з разлiкам, каб уключыць каменны крыж i камень прыкладна у 6 м на пауднёвы захад ад крыжа, яю мог адносiцца да надмагiльнай канструкцыь Раскоп быу разбiты на квадраты 2 х 2 м i даследавауся умоУнымi пластамi па 0,2 м. Стратыграфiя мела наступны выгляд. Пад слоем дзёрану зна-ходзшася праслойка цёмнай, насычанай арганiкай глебы магутнасцю каля 0,2 м. Яна была перамяшана са смеццем (дротам i кветкамi ад вянкоу, бiтымi шклянымi бутэлькамi). Пад ёй ляжау слой жоутага пяску з плямамi шэра-жоутага колеру (слядамi шматлiкiх перакопау). Мацярык прадстаулены светлым, бледна-жоутым пяском. На усю глыбiню слоя сустракалюя фрагменты керамiкi i асобныя косцi. Пасля завяршэння работ раскоп быу засыпаны.
Апiсанне каменных надмагшляу. На УзроУнi дзённай паверхш надмагiллi былi прадстаулены каменным крыжам у квадраце А1 i каменем у квадраце В1 (малюнак 1). Каменны крыж быу нахшены на пауночны бок i урос у зямлю па перакладзiну. Нiжняя частка лапасцей знаходзшася у зямлi. З усходняга боку на iм бароздкамi быу высечаны знак (крыж з паусферай над iм), якi вiзуальна нагадвау парасон. Вышыня наземнай части крыжа складала 0,5 м над узроунем дзённай паверхнi. Агульная вышыня крыжа (устаноулена пасля таго, як крыж быу вынуты з зямл^ склала 1,01 м, шырыня лопасцей 0,67 м. Каменны
1 Аутар выказвае падзяку: Дз.1. Казлову за дапамогу у аргашзацьи даследаванняу, намесшку старшыш Лёз-
ненскага райвыканкама I.A. Дзерваед, юруючаму справамi райвыканкама А.М. Ганчарову, дырэктару раённага ваенна-пстарычнага музея В.М. Самушчанка, старшынi Веляшковщкага сельсавета Л.1. Васiльковай - за усебаковае спрыянне археалагiчнай экспедыцыi, удзельшкам раскопак: Л. Аверчанка, А. Бурштэйну, А. Доугай, А. Жылачу, А. Контаравай, П. Круку, А. Пестун, К. Салуншу, Дз. Сядлецкаму, А. Трошка, А. Усщн, Ю. Харытонавай, М. Шчамялёву, П. Ястрэмскаму - за руплiвую i добрасумленную працу, I. Камшскаму, А. Коцу, Л. Калбека - за дапамогу у камераль-най апрацоуцы матэрыяла.
крыж суадносщца з пахаваннем 3 i знаходз^ся у нагах магшы, але можа адносiцца i да аднаго з суседшх парушаных пахаванняу.
Камень у квадраце В1 (гл. малюнак 1) аказауся верхняй часткай каменнай плиы 1 падавальнай формы вышынёй 0,86 м i шырынёй 0,46 м (у самай шырокай частцы). На плiце з усходняга боку быу высе-чаны васьмшанцовы крыж з касой перакладзiнай. Малюнак зроблены дзвюма двайнымi бароздкамi з пра-межкам памiж iмi, яюя утвараюць контур крыжа. Плiта суадносщца з пахаваннем 8, але магла абазначаць i суседшя пахаваннi 10 щ 26.
На узроуш умоунага пласта 2 (0,2-0,4 м ад узроуню дзённай паверхнi) на мяжы квадратау Г1-Г2 знойдзена каменная плиа 2. Яна знаходзiлася у паваленым стане, плоскiм бокам унiз. Плгга мела падпра-мавугольную форму. Яе памеры складалi 0,75 м у вышыню i 0,42 м у шырыню. На плiце бароздкамi быу высечаны васьмiканцовы крыж з касой перакладзшай, узяты у контур накшталт гербавага шчыта. Плiта суадносiцца з пахаваннем 12.
Малюнак 1. - Могшьшк каля в. Мiхалiнава Лёзненскага раёна. План каменных канструкцый
На узроуш умоунага пласта 3 на мяжы квадратау А1-А'1 выяулены камень. На узроуш умоунага пласта 4 побач былi знойдзены 2 фрагменты жорнау. Магчыма, яны утваралi незамкнёную абкладку або былi пакладзены для умацавання асновы крыжа у якасщ яго «падмурку». Яшчэ адзiн камень знаходзiуся у пауднёвай сценцы квадрата А'1 на УзроУнi умоунага пласта 4 (гл. малюнак 1).
Ашсанне пахаванняу. У межах раскопа было адкрыта 26 пахаванняу, яюя размяшчалкя на рознай глыбiнi у 4-х гарызонтах. Да першага гарызонта аднесены пахаваннi 1 i 11, што знаходзiлiся на глыбiнi да 0,79 м (тут i далей даецца глыбшя ад узроуню дзённай паверхш); да другога - пахаваннi 2, 6-10, 12-13, выяуленыя на глыбш да 1,03 м, да трэцяга - пахаванш 3-5, 22, 24-25, адкрытыя на глыбiнi да 1,45 м, да чацвёртага гарызонту адносшся пахаваннi 14-21, 23, 26, яюя знаходзiлiся на глыбiнi да 1,89 м. Пахаванш пашкоджаны шматлiкiмi перакопам^ магiльныя ямы практычна не чыталкя, што указвае на працяглае выкарыстанне даследаванай часткi могiльнiка. Анатамiчны парадак касцей у большасщ з iх парушаны. Акрамя таго, у культурным слаi па-за магiламi выяулена значная колькасць скапленняу касцей i асобных касцей пашкоджаных касцякоу.
Прасочана арыенщроука 17 пахаванняу. Тры з iх арыенцiравана на захад, 11 - на захад з адхшеннем да поуначы, 2 - на пауднёвы захад, 1 - на захад з адхшеннем да поудня. Пераважае агульны напрамак адхiлення да поуначы. Палажэнне рук прасочана для 6 пахаванняу. У двух рую складзены на жываце пад грудзямi, у двух - адна рука знаходзшася на жываце пад грудзямi, а другая ляжала на тазавых касцях або на грудзях, у двух захавалася толью адна рука, якая ляжала на жываце пад грудзямь Антрапалапчная экспертыза праводзiлася канд. бiял. навук, дацэнтам В.А. Емяльянчык [1]2. Па вынiках экспертызы, астэа-лапчны матэрыял належау не менш чым 31 iндывiду, у тым л^ 9 мужчынам, 8 жанчынам, 5 дзецям, 8 дарослым неустаноуленага полу i 2 iндывiдам, пол i узрост якiх не быу вызначаны з-за нездавальняючай захаванасцi парэшткау.
Пахаванне 1 (малюнак 2) знаходзшася у квадратах А1, А'1, А2 на глыбш 0,79 м, прадстаулена асоб-нымi касцямi i паводле антрапалапчнай экспертызы належала дзiцяцi ва узросце 3 гадоу. Зыходзячы з
2 Аутар выказвае падзяку кандидату б1ялаг1чных навук, дацэнту В.А. Емяльянчык за праведзеную антрапа-лаг1чную экспертызу.
размяшчэння касцеи i контурау магшы, шкiлет арыенщраваны галавои на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена.
Пахаванне 2 (гл. малюнак 2) размяшчалася у квадраце Б1 на глыбш 1,08 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па вынiках экспертызы належала дзiцяцi ва узросце 12-15 гадоу. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены. У засыпцы магiлы знаходзiуся невялiкi фрагмент вугалю.
Пахаванне 3 (малюнак 3) выяулена у квадратах А1, А'1 на глыбiнi 1,33 м i па даных антрапалапчнай экспертызы належала даросламу iндывiду ва узросце 18-20 гадоу. Шкшет арыенщраваны галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Правая рука пакладзена на жываце пад грудзямi, косщ левай рукi адсутнiчалi. У магшьнай яме зафiксаваны 2 цвiкi ад труны. У раёне ног над пахаваннем знаходзiуся каменны крыж. Не выключана, што згаданыя валуны i каменны крыж маглi адносiцца да суседшх парушаных пахаванняу.
1\/Пха г л1нава-2016 в п. 13 «Ч 183 Ш ^ -201 ч 199 ] П. 1 1 ' " 201 У
ш—,г-"> 211—^ ^
210 188-^? П. 12 ПЭ 1В2—П. 3 107-■ 21Г^** П. 7 22! П. 6 198 1 / 1 ВО 175 203—Р# П. 11 Ш А • 1
1 и
Малюнак 2. - Могшьшк каля в. Мiхалiнава Лёзненскага раёна. План пахаванняу. Гарызонты 1-2
Шха г лшава-2016 в 1ва «1 п. 4 216 206 226 229 п. 5 У ее 206 « 282 372 П. 22
251 242 ^ Л.25 2Г° ж' » г. А' ' I
1 и
Малюнак 3. - Могшьшк каля в. Мiхалiнава Лёзненскага раёна. План пахаванняу. Гарызонт 3
Пахаванне 4 (гл. малюнак 3) знаходзшася у квадраце А1 на глыбiнi 1,22 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалагiчнаИ экспертызы належала дзвдщ 10-12 год. АрыенцiроУка, палажэнне рук не устаноулены. У магше зафшсавана 8 цвiкоУ ад труны.
Пахаванне 5 (гл. малюнак 3) размяшчалася у квадратах А1, А'1 на глыбш 1,13 м i па вышках антрапалапчнай экспертызы належала даросламу чалавеку ва узросце ад 20 гадоу. Зыходзячы з размяшчэння касцей i контурау магшы, шкiлет быу арыенцiраваны галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Левая рука пакладзена на жываце пад грудзям^ косщ правай знойдзены збоку ад касцяка.
Пахаванне 6 (гл. малюнак 2) выяулена у квадраце Б2 на глыбш 1,0 м, прадстаулена асобнымi касця-мi i па даных антрапалапчнай экспертызы належала мужчыне (?) ва узросце ад 20 гадоу. Зыходзячы з контурау магшы, пахаванне было арыенщравана галавой на захад з невялшм адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. У магшьнай яме зафксавана 17 цвшоу ад труны.
Пахаванне 7 (гл. малюнак 2) знаходзшася у квадраце В2 на глыбш 1,0 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалагiчнай экспертызы належала жанчыне (?) ва узросце ад 20 гадоу. Зыходзячы з контурау магiлы, пахаванне было арыенщравана галавой на захад з невялшм адхiленнем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. У магiльнай яме зафшсаваны дошкi ад труны.
Пахаванне 8 (гл. малюнак 2) размяшчалася у квадраце В2 на глыбш 0,92 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па вынiках антрапалагiчнай экспертызы утрымлiвала парэшткi двух жанчын ва узросце 18-20 i больш за 50 гадоу. Магшьная яма арыенщравана на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. У магшьнай яме зафшсаваны дошю i 16 цвiкоУ ад труны. Магчыма, пахаванне было абазна-чана каменнай плиой 1, якая размяшчалася на адлегласщ каля 1 м ад магшы. Не выключана, што згаданая плiта адносiлася да пахаванняу 10 або 26.
Пахаванне 9 (гл. малюнак 2) выяулена у квадраце Г2 на глыбiнi 1,01 м, прадстаулена асобнымi кас-цямi i па даных антрапалагiчнай экспертызы утрымлiвала парэшткi двух жанчын ва узросце 30-40 гадоу. Шкшет арыенщраваны галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Магшьная яма арыенщравана на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. У магшьнай яме зафшсаваны дошю ад труны.
Пахаванне 10 (гл. малюнак 2) знаходзшася у квадраце В1 на глыбш 1,03 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалапчнай экспертызы належала даросламу ва узросце ад 50 год. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены. У магiльнай яме зафiксаваны дошю ад труны.
Пахаванне 11 (гл. малюнак 2) размяшчалася у квадраце А2 на глыбш 0,6 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па вышках экспертызы належала жанчыне ва узросце 18-20 гадоу. Зыходзячы з размяшчэння касцей i контурау магшы, шкшет арыенщраваны галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. У магшьнай яме зафшсаваны 3 цвш ад труны.
Пахаванне 12 (гл. малюнак 2) выяулена у квадраце Г2 на глыбш 1,0 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па даных экспертызы належала 3-гадоваму дзщящ. Зыходзячы з контурау магшы, пахаванне было арыенщравана галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена. Магчыма, пахаванне было абазначана каменнай плиой 2, якая знойдзена над iм у паваленым стане.
Пахаванне 13 (гл. малюнак 2) знаходзшася у квадраце Б1 на глыбш 0,99 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле экспертызы належала даросламу ва узросце ад 20 гадоу. Зыходзячы з размяшчэння касцей i контурау магшы, шкшет арыенщраваны галавой на захад з адхшеннем да поуначы. Палажэнне рук не устаноулена.
Пахаванне 14 (малюнак 4) размяшчалася у квадратах А1 i Б 1 на глыбш 1,53 м. Касцяк не захавауся. Палажэнне рук не устаноулена. У магше прысутнiчалi дошю i 21 цвк ад труны, арыенщраванай на захад з адхшеннем да поуначы.
Малюнак 4. - Могшьнж каля в. Мiхалiнава Лёзненскага раёна. План пахаванняу. Гарызонт 4
Пахаванне 15 (гл. малюнак 4) выяулена у квадраце А1 на глыбш 1,73 м i належала мужчыне (?) 3040 гадоу. АрыенцiроУка - галавой на пауднёвы захад з адхшеннем да поудня. Палажэнне рук невядома.
Пахаванне 16 (гл. малюнак 4) знаходзшася у квадраце А2 на глыбш 1,42 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалагiчнай экспертызы належала шдышду ва узросце 14-20 год. Арыенщроука i палажэнне рук не прасочаны.
Пахаванне 17 (гл. малюнак 4) размяшчалася у квадраце А'1 на глыбiнi 1,5 м i па вынiках антрапа-лапчнай экспертызы належала жанчыне ва узросце 18-20 гадоу. Шкшет арыенщраваны галавой на пауднёвы захад. Кюць правай рую пакладзена на тазавыя косцi, левая рука знаходзiлася на жываце пад грудзямi.
Пахаванне 18 (гл. малюнак 4) выяулена у квадратах Б1 i В1 на глыбiнi 1,68 м i па даных антрапалапчнай экспертызы належала мужчыне (?) ва узросце 18-20 гадоу. Касцяк арыенщраваны галавой на захад. Рукi пакладзены на жываце пад грудзямi. 1нвентар прадстаулены нацельным крыжыкам з меднага сплаву. У магшьнай яме зафшсаваны дошкi i 36 цвiкоУ ад труны.
Пахаванне 19 (гл. малюнак 4) знаходзшася у квадраце Б1 на глыбiнi 1,79 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалапчнай экспертызы належала даросламу ва узросце 40-50 гадоу. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены. У магшьнай яме зафшсаваны цвiк ад труны.
Пахаванне 20 (гл. малюнак 4) размяшчалася у квадраце Б1 на глыбш 1,89 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па вынiках антрапалапчнай экспертызы належала мужчыне (?) ва узросце звыш 40 гадоу. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены.
Пахаванне 21 (гл. малюнак 4) выяулена у квадраце А'1 на глыбш 1,68 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па даных антрапалапчнай экспертызы утрымлiвала парэшткi двух людзей: мужчыны (?) ва узросце звыш 50 гадоу i чалавека, чый пол i узрост не быу устаноулены з-за дрэннага стану захаванасщ касцей. АрыенцiроУка i палажэнне рук не устаноулены. У магшьнай яме зафшсавана 12 цвшоу ад труны.
Пахаванне 22 (гл. малюнак 3) знаходзшася у квадраце А'1 на глыбш 1,45 м, прадстаулена асобнымi касцямi i паводле антрапалапчнай экспертызы утрымлiвала парэшткi двух людзей: мужчыны ва узросце звыш 60 гадоу i шдывща ва узросце 15-18 гадоу. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены. У магшьнай яме зафшсаваны 4 цвш ад труны.
Пахаванне 23 (гл. малюнак 4) размяшчалася у квадраце Б1 на глыбш 1,86 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па вышках антрапалапчнай экспертызы належала мужчыне ва узросце 20-30 гадоу. Шкшет арыенщраваны галавой на захад. Рую пакладзены на жываце пад грудзямь 1нвентар прадстаулены нацельным крыжыкам з меднага сплаву. У магшьнай яме зафшсаваны дошм i 25 цвшоу ад труны.
Пахаванне 24 (гл. малюнак 3) выяулена на мяжы квадратау В2 i Г2 на глыбiнi 1,44 м, прадстаулена асобнымi касцямi i па даных антрапалапчнай экспертызы належала дзщящ ва узросце 3-х гадоу. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены.
Пахаванне 25 (гл. малюнак 3) знаходзшася у квадратах Б2 i В2 на глыбш 1,37 м, прадстаулена асоб-нымi касцямi i паводле антрапалагiчнай экспертызы утрымлiвала парэштю трох чалавек: мужчыны (?) ва узросце 30-40 гадоу, жанчыны ва узросце 18-20 гадоу i шдывща ва узросце 15-18 год. Арыенщроука i палажэнне рук не устаноулены. Над пахаваннямi у перакопе зафшсавана 19 цвiкоу, скаба ад труны i мане-та (2 капейю Расiйскай iмперыi 1884 г.).
Пахаванне 26 (гл. малюнак 4) размяшчалася у квадраце В1 на глыбш 1,71 м i па вышках антрапалапчнай экспертызы належала мужчыне ва узросце звыш 50 год. Касцяк арыенщраваны галавой на захад з адхшеннем да поудня. Правая рука знаходзшася на грудзях, левая пакладзена на жываце пад грудзямi паверх левай.
Ашсанне знаходак. 1ндывщуальныя знаходю прадстаулены трыма нацельнымi крыжыкамi XVIII -XIX стст. з меднага сплаву, дзвюмя манетамi XIX ст., казырком ад галаунога убору, а таксама цвiкамi i скабой ад трун. Два нацельных крыжыка выяулены у пахаваннях 18 i 23. Яшчэ 1 крыжык, пярсцёнак з меднага сплаву i манета (2 капейю Расiйскай iмперыi 1844 г.) знойдзены над пахаваннем 25, але не адно-сiлiся да яго. Там жа знойдзены фрагмент кости фаланп пальца, афарбаваны вокiсламi зялёнага колеру (магчыма, ад гэтага пярсцёнка). Па-за магiламi выяулены скураны казырок ад галаунога убору, яю, магчыма, адноауся да пахавання 23. Пад магшьнай плиой 1 знойдзена яшчэ адна манета (2 капейкi Расiйскай iмперыi 1822 г.).
Рэшткi драунiны ад трун выяулены у 3-х пахаваннях, цвш - у 8-м^ рэштю драунiны i цвiкi - у 4-х. Частка цвшоу выяулена па-за магiламi i паходзiць ад парушаных пахаванняу. Усяго знойдзена 166 цвшоу i 1 скаба ад трун.
Масавыя знаходкi прадстаулены шматлiкiмi фрагментамi керамiкi (2101 фрагмент) XV, XVI - XVII, XVIII - XIX стст. Колькасць фрагментау керамш на парадю перавышае колькасць аналагiчных знаходак на шшых грунтовых могiльнiках Позняга Сярэдневякоуя - Новага часу. Нехарактэрным для iншых могшь-нiкау з'яуляецца таксама размеркаванне керамiкi па умоуных пластах. Звычайна, яна сустракаецца у верх-нiх умоуных пластах на глыбш да 0,6 м ад узроуню дзённай паверхнi (могiльнiкi Доугае, Дубраука, Жар-насекава, 1весь, Клешчына, Новы Болецк, Туржэц-2) [2, с. 137; 3, с. 261-266; 4, с. 6-7; 5, с. 183-186]. На могшьшку Мiхалiнава фрагменты керамш сустракалюя да мацерыка. Гэта абумоулена шматлiкiмi пера-копамi. Пры перамешванш культурнага слоя фрагменты посуду перамяшчалкя на розную глыбiню.
Заключэнне. Таюм чынам, у ходзе археалагiчных раскопак на могшьшку каля в. Мiхалiнава Лёз-ненскага раёна у 2016 г. быу закладзены раскоп плошчай 20 м2. Было даследавана 26 пахаванняу, яюя утрымлiвалi парэшткi не менш чым 32-х чалавек. Пахаванш знаходзiлiся у 4-х гарызонтах i былi парушаны шматлiкiмi перакопамi. Два з iх былi абазначаны каменнымi плiтамi з высечанымi крыжамi, адно - каменным крыжам з высечаным знакам (крыжам i паусферай). 1нвентар выяулены у двух пахаваннях i прадстаулены двума нацельнымi крыжыкамi XVIII - XIX стст. з меднага сплаву. Манета 1822 г. знойдзена пад
каменнай плггой. Яшчэ адзш крыжык, пярсцёнак, манета 1884 г. i скураны казырок ад галаунога убору знойдзены па-за магiламi. У 15-щ пахаваннях выяулены рэшткi дашчатых трун, змацаваных цвiкамi. Коль-касць трун была большай, на што указваюць знаходш цвiкоУ па-за магiламi. Памшальны iнвентар прад-стаулены фрагментамi керамш XV - XIX стст. Таюм чынам, даследаваныя пахаваннi датуюцца XVIII -XIX стст., але мопльшк пачау iснаванне у больш ранш час i дзеИнiчаУ на працягу XV - XIX стст.
Л1ТАРАТУРА
1. Емяльянчык, В.А. Вынш антрапалапчнай экспертызы астэалапчных матэрыялау з грунтовага могшьшка каля вёс-ю М1халшава Лёзненскага раёна (раскопю В.У. Чарауко, 2016 г.) / В.А. Емяльянчык // Навуковая справаздача аб правядзенш археалапчных раскопак на могшьшку каля в. М1халшава Лёзненскага раёна 1 археалапчных разведак каля вв. Грабенш Лёзненскага 1 Станкав1чы Браслаускага раёнау Вщебскай вобласщ у 2016 г. / В.У. Чарауко. -[На разглядзе у Палявым кам1тэце].
2. Ляуко, В.М. Новы Болецк / В.М. Ляуко // Археалопя Беларус : энцыкл. У 2 т. - Т. 2.: Л - Я / рэдкал. : Т.У. Бялова (гал. рэд.) [1 шт.]. - Мшск : БелЭн, 2011. - С. 137.
3. Дук, Д.У. Археалапчныя раскопю на грунтовым могшьшку Туржэц 2 Полацкага раёна / Д.У. Дук // Матэрыялы па археалоги Беларуй. - 2008. - № 15. - С. 261-269.
4. Черевко, В.В. Поминальный инвентарь сельских погребальных памятников Белорусского Подвинья XIV-XVШ вв. и вопросы его интерпретации в свете данных археологии и этнографии / В.В. Черевко // Государства Центральной и Восточной Европы в исторической перспективе : сб. науч. ст. по материалам Междунар. науч. конф., Пинск, 2122 окт. 2016 г. - Пинск, 2016. - С. 6-9.
5. Черевко, В. В. Внемогильный инвентарь позднесредневековых погребений могильника Михалиново Лиозненского района и его информативность / В. В. Черевко // Проблемы истории и культуры пограничья: гуманитарное знание и вызовы времени : материалы Междунар. науч. конф., посвящ. 200-летию И. Е. Xраповицкого, Верхнедвинск, 16 июня 2017 г. ; редкол.: В.А. Ганский (гл. ред.) [и др.]. - Минск : Белнаучкнига, 2017. — С. 183-186.
Пастуту 17.12.2020
THE ARCHAEOLOGICAL EXCAVATIONS AT THE LATE-MEDIEVAL CEMETERY NEAR MIKHALINAVA VILLAGE OF LIOZNA DISTRICT IN 2016
V. CHARAUKO
The article describes archaeological excavations at the ground cemetery near Mikhalinava village of Liozna district in Vitebsk region in 2016. 26 burials that contained the remains of at least 32 people (probablyg 9 men, 8 women, 5 children, 8 and people, whose sex could not be determined and 2 people, whose sex and age could not be determined) were open. Burials were placed in four layers. The heads of skeletons are oriented to the West (3 burials), to the West with deviation to the North (11 burial), and to the West with deviation to the South (3 burials). Remains of coffins have been found in in the filling of grave pits of 15 burials. A crosses have been found in 2 burials. Fragments of pottery from the 15th to the 19th centuries were discovered.
Keywords: Belarusian Dvina region, archaeological excavations, funerary monuments of the 15th-18th centuries, burials, grave goods.
