CC BY
2УДК 351.853.3(476.5)+904:726.82(476.5)«17/19» DOI 10.52928/2070-1608-2023-66-1-14-20
АРХЕАЛАГ1ЧНЫЯ ДАСЛЕДАВАНН1 НА МОГШЬШКУ КАЛЯ ВЁСК1 ВАСЬКАВ1ЧЫ ГЛЫБОЦКАГА РАЁНА1
канд. dcm. навук, дац. В.У. ЧАРАУКО (Полацт дзяржауны ушверстэт мя Еуфрасшш Полацкай) ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9594-0430 e-mail: viktar.charauko@gmail.com
Артикул прысвечаны атсанню археалаггчных даследаванняу на грунтовым могшьтку каля былой вёск1 Васъкав1чы Глыбоцкагараёна. На могшьтку мелкя каменная канструкцыяу выглядзе абкладк i два каменных крыжа. Было даследавана два мужчынсюх пахавант. Касцяю арыен^раваны галавой на захад з адхiленнямi да поу-начы. Узапаунент магшьныхям знаходзтся рэштт трун з дошак, змацаваных цвiкамi. Пахавальны твентар пры-суттчау у абодвух пахаваннях i прадстаулен гузiкамi, нацельным крыжыкам i медальёнам. Памтальны твентар прадстаулены фрагментамi керамiчнага посуду. 1нвентар дазваляе датаваць пахаванш XIX- пачаткам ХХ ст.
Ключавыя словы: пахавант, могтьтк, Беларускае Падзвтне, Васькавiчы, каменныя надмагiллi, каменныя крыжы.
Уводзшы. Перспектыуным напрамкам археалапчных даследаванняу з'яуляецца вывучэнне пахавальных помткау насельнщтва Беларуа позняга Сярэднявечча - ранняга Новага часу (XIV - XVIII стст.). Сельскя пахаваль-ныя помнш гэтага перыяду у асноуным прадстаулены грунтовым могiльнiкамi i пахаваннямi на пляцоуках курганных груп больш ранняга перыяду. На Беларусим Падзвiннi пераважная большасць пахаванняу мае разнастайныя каменныя надмаплт. Яны могуць уяуляць сабой валуны у галавах i/або нагах пахавання, суцэльныя каменныя выкладка, абклад-и магшьных насыпау па перыметры, каменныя крыжы. Гэта дазваляе лчыць каменныя надмаплт характерным мар-кёрамi пахавальных помткау Беларускага Падзвшня XIV - XVIII стст. [1, с. 126, 136]. З улшам таго, што познесярэд-нявечныя пахаваннi у асноуным безынвентарныя, археалапчныя даследаваннi на новых i ужо выяуленых некропалях дазваляюць удакладнщь датаванне помнiкаУ i нашы уяуленнi аб пахавальным абрадзе.
Асноуная частка. Размяшчэнне мог1льн1ка Васькав1чы. У 2010 г. на тэрыторьп Глыбоцкага раёна Bi-цебскай вобласцi намi праводзiлiся археалапчныя раскопи i разведи познесярэдневяковых пахавальных помткау2. Адным з абследаваных аб'ектау сталi могши каля былой вёси Васькавчы3. Аб наяунасщ там магiл з камен-нымi крыжамi паведамляу у сваёй «Археалапчнай карце» Г.В. Штыхау [2, с. 43]. На момант разведак вёска пера-пынша iснаванне, а заинутыя могiлкi густа зараслi хмызняком i лесам. Пляцоука могiльнiка знаходзщца у 25 м на поудзень ад трасы, што злучае в. Зяби з г. Ушачы (малюнак 1). Недалёка размешчаны познесярэдневяковыя могшьнш каля вёсак Доугае i 1весь. Адлегласць ад iх да могшьшка Bаськавiчы складае, адпаведна, каля 1 км i 8 км па прамой. Пры вiзуальнай разведцы на могшьтку быу выяулены каменны крыж (каменны крыж 1, малюнак 1).
У 2015 г. намi праводзшся раскопи на познесярэдневяковых могiльнiках Доугае i 1весь Глыбоцкага раёна, пахаванш на яих абазначаны каменнымi надмаглллжш i крыжами Пауторная вiзуальная разведка i шурфоука была праведзена i на могiльнiку каля былой в. Bаськавiчы4. Мэтай шурфоуи было удакладненне храналогii пом-нiка i вызначэнне асаблiвасцей пахавальнага абраду.
Ап1санне шурфа. Пляцоука каля каменнага крыжа 1 была ачышчана ад хмызняку. На захад ад крыжа 1 выяулена каменная абкладка. На пляцоуцы быу закладзены шурф памерамi 3 * 3 м. Ён быу арыентаваны па баках свету (малюни 1-2) i закладауся з разлiкам, каб уключыць крыж 1 i каменную абкладку. Памеры шурфа тлума-чацца iмкненнем даследаваць выяуленую каменную канструкцыю пры невялiкай колькасцi наяуных людзей i абмежаваным часе. У працэсе шурфоуи выявшася, што касцяк1 пахаванняу выходзяць за межы шурфа, таму з усходняга боку да яго была зроблена прырэзка плошчай 1 м2. У вынiку агульная плошча шурфа склала 10 м2.
Пляцоука мела рэзи нахiл з поудня на поунач, перапад вышынь у межах шурфа складау каля 0,5 м. Каменны крыж 1 размяшчауся у квадраце Б1. На захад ад крыжа 1 у квадратах Б1 i Б2 знаходзшася пазначаная
1 Артыкул падрыхтаваны у межах Дзяржаунай праграмы навуковых даследаванняу «Грамадства i гуманiгарная бяспе-ка беларускай дзяржавы» на 2021-2025 гг. (падпраграма «Псторыя», заданне «Археалагiчная спадчына як фактор забеспя-чэння гумаштарнай бяспекi беларускага грамадства», праект «Гаспадарка, культурным традыцыi i насельшщ'ва Полацка i Полацкага Падзвшня у эпоху станаулення i развщця пстарычных форм беларускай дзяржаунасщ у IX-XVIII стст.», дзяржау-ная рэгiстрацьIя № 20211489 ад 21.05.2021).
2 Чарауко В.У. Справаздача аб археалапчных разведках на тэрыторып Глыбоцкага i Ушацкага раёнау Вщебскай воб-ласцi у 2010 годзе / Фонд археалапчнай навуковай дакументацш Цэнтральнага навуковага арх1ва (ФАНД ЦНА) НАН Беларусi. - Спр. № 2878.
3 Дутар выказвае падзяку старшаму выкладчыку кафедры псторып i турызму Полацкага дзяржаунага ушверспэта iмя Еуфрасшш Полацкай А.Л. Коцу i В.А. Коц за дапамогу у аргашзацып даследаванняу каля в. Bаськавiчы.
4 Чарауко В.У. Справаздача аб археалапчных даследаваннях на могшьшках каля вёсак Доугае, Bаськавiчы, 1весь Глыбоцкага раёна Biцебскай вобласцi у 2015 годзе / ФАНД ЦНА НАН Беларуа. - Спр. № 3350.
канструкцыя у выглядзе абкладкi, арыенщраванай па лiнii поунач - поудзень. Яна складалася з пятнаццацi камя-нёу. Яшчэ адзiн камень знаходзiуся на усход ад крыжа (малюнак 2).
Малюнак 1. - Могшьшк каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вщебскай вобл. Отуацыйны план
Малюнак 2. - Могшьнж каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вщебскай вобл. Шурф 2015 г. Каменныя канструкцьп на узроуш дзённай паверхнi
Вышыня наземнай частк1 крыжа 1 складала 0,63 м, шырыня перакладзiны 0,65 м. У ходзе шурфоуш крыж быу вынуты з зямлi. Яго агульная вышыня склала 1,07 м. Крыж 2 знаходзщца на адлегласщ каля 10 м на пауднёвы усход ад крыжа 1 (гл. малюнак 1). Вышыня яго наземнай части 0,53 м, шырыня перакладзшы 0,73 м.
Пасля зняцця слоя дзёрану у працэсе разбора пласта 1 (0,2 м ад узроуню дзённай паверхш) быу выяулены працяг каменных канструкцый (малюнак 3). З пауднёвага боку крыж утрымлiвауся на трох невялiкiх камянях, пакладзеных каля яго падножжа. З пауночнага i пауночна-усходняга бакоу каля падножжа крыжа знаходзшася яшчэ два камянi. Адзшаццаць камянёу размяшчалiся у квадраце А1 на усход ад каменнага крыжа 1, яшчэ 5 ляжалi на поунач ад крыжа у квадраце Б2, 1 камень знаходзiуся у паУднёва-заходнiм куце шурфа у квадраце Б1.
У пласце 2 (0,4 м ад узроуню дзённай паверхш) было зафжсавана 4 камяш, што знаходзшся у квадраце А1 (малюнак 4). На мяжы квадратау Б1 i Б2 выяулена лiнза пяску, перамяшанага з залой i вуголлем, што указвае на развядзенне вогшшча. Пад лiнзай знаходзшася скапленне дробных каменьчыкау памерамi 1-2 см. У межах пласта 2 у квадратах Б1, Б2 i А2 адбыуся выхад на мацярык.
1-0 т—I
О
гч1
15 т 'со го
_0 и го со
О) т 1 I с
© ^
ш
Малюнак 3. - Могшьнж каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вiцебскай вобл. Шурф 2015 г. Каменныя канструкцыi пласта 1 (0,2 м ад узроуня дзённай паверхш)
т
т—I
о
гм
15 т 'со го
-О
и го со
X >> _о го X ^ ю -0 ОТ Г-^ (Ц 1 2 ш , ^ \ п. \ 03 \ о \______ 1 т с
О „ (О 4?
ш <
Малюнак 4. - Могшьнж каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вщебскай вобл. Шурф 2015 г.
Каменныя канструкцьп пласта 2 (0,4 м ад узроуня дзённай паверхт)
У пауднёва-усходняй частцы шурфа (квадраты А1 i А2) был выяулены 2 пахаваннi, касцяш як1х выходзiлi за межы шурфа (малюнак 5). У сувязi з гэтым было прынята рашэнне зрабщь прырэзку з усходняга боку. Памер прырэзш быу абмежаваны паваленым дрэвам на усход ад шурфа.
Параунанне планау размяшчэння пахаванняу i камянёу паказвае, што каменная канструкцыя у квадратах Б1 i Б2 на узроуш дзённай паверхнi, выцягнутая з усходу на захад, з'яуляецца не надмагшлем, а абкладкай сцежш-уваходу на могiлкi. Каменных канструкцый, яшя б адносiлiся да пахавання 2, не зафшсавана. Пахаванне 1 на
узроуш дзённай паверхш было пазначана вялЫм камянём у галавах. Гэты камень i камянi у пластах 1-2 квадрата А1 складаюць канструкцыю у форме суцэльнай вымасткi, што размешчана практычна над касцяком пахавання 1 (над верхняй паловай шкшета) з невялiкiм адх1леннем. Разам з тым, на адлегласцi каля 0,8 м на поудзень ад пахавання 1 размешчана пахаванне 3 (не даследавана, выходзщь за межы шурфа). Магчыма, частка камянёу у квадраце А1 адносiлася да надмагiлля пахавання 2. Каменны крыж 1 знаходзщца дастаткова далёка як ад пахавання 1, так i ад пахавання 3 (на адлегласщ 0,5 м). Ён мог адносщца як да надмагшля пахавання 1, так i да над-магiлля пахавання 3 i змясцiцца з часам з прычыны перападу рэльефа. З прычыны блiзкага размяшчэння пахаванняу 1 i 3 дакладнае размежаванне камянёу у квадраце А1 памiж надмагiльнымi канструкцыямi пахаванняу 1 {3 праблематычна.
Малюнак 5. - Могшьнж каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вiцебскай вобл. Шурф 2015 г.
План пахаванняу
Стратыграфiя шурфа мела наступны выгляд. Пад слоем дзёрану знаходзiлася праслойка цёмнай, насычанай арганiкай глебы магутнасцю каля 0,1 м. Пад ёй шоу слой жоутага пяску, у як1 был упушчаны пахаваннi. У вынiку ажыццяулення пахаванняу на усходщм, пауднёвым i заходтм прафiлях чытаюцца ямы ад перакопау. На пауднёвым профiлi прысутшчае лiнза з светла-шэрага пяску. Пад жоутым пяском знаходзiуся светлы, бледна-жоуты пясок.
Пасля завяршэння работ шурф быу засыпаны, дзённая паверхня рэкультывавана.
Апiсанне пахаванняу. У квадратах А1 i А2 было выяулена тры пахаваннi. Даследавана два з iх.
Пахаванне 1 знаходзiлася на глыбш 1,21 м ад узроуню дзённай паверхш (гл. малюнак 5). Касцяк арыенщ-раваны галавой на захад з адх1леннем да поуначы. Захаванасць касцей добрая. Руш складзены на жываце, правая на левай. У пахаванш выяулены нацельны крыжык i медальён, а таксама касцяны гузж (гл. малюнак 5, №№ 26, 27, 22 паводле Вотса шдывщуальных знаходак; малюнак 6, а-в). Каля касцяка знойдзена 12 каваных цвшоу ад труны. Паводле антрапалагiчнай экспертызы, праведзенай В.А. Емяльянчык5, парэштк1 належалi мужчыне ва узросце ад 50 гадоу.
Пахаванне 2 знаходзiлася на адлегласщ 0,4 м на поунач ад пахавання 1 на глыбш 1,18 м ад узроуню дзённай паверхш (гл. малюнак 5). Захаванасць касцей добрая. Арыенщроука касцяка заходняя, з адхшеннем на поунач. Палажэнне рук нетыповае: руш выцягнуты, только крыху сагнуты у лакцях, кiсцi знаходзiлiся на тазавых касцях. У пахаваннi выяулены 3 гузт i фрагмент тканiны (гл. малюнак 5, №№ 24, 25, 23 паводле Вотса iндывiдуальных знаходак; малюнак 6, г-е). Каля касцяка знойдзена 9 каваных цвжоу ад труны. Паводле антрапа-лагiчнай экспертызы, парэштк належалi мужчыне ва узросце 20-30 гадоу з паталопяй пазваночшка.
Пахаванне 3. Пры зачыстцы пауднёвай сценк1 квадрата А1 быу выяулены чэрап пахавання 3 (гл. малюнак 5), якое выходзша за межы шурфа, i 3 каваныя цвш ад труны. Чэрап знойдзены на глыбш 1,46 м ад узроуню дзённай паверхш. Улiчваючы познюю храналопю артэфактау з пахаванняу 1-2, касцяк пахавання 3 не разбiрауся i не парушауся.
5 Аутар выказвае падзяку дацэнту кафедры гiсторыi i турызму Полацкага дзяржаунага унiверсiтэта iмя Еуфрасшш Полацкай, кандыдату бшлапчных навук, дацэнту В.А. Емяльянчык за праведзеную антрапалапчную экспертызу.
в
1 СМ
д
г
пахаванне 1: а - гузж, б - нацельны крыжык, в - медальён; пахаванне 2: г i д - гузМ, е- гуз^ прышыты да кавалка тканiны
Малюнак 6. - Могшьнж каля в. Васькавiчы Глыбоцкага р-на Вiцебскай вобл. Шурф 2015 г.
Пахавальны iнвентар
Увесь палеаантрапалапчны матэрыял быу перададзены палеаантраполагу В.А. Емяльянчык для першас-най апрацоуш i далейшага вывучэння. Прынятая у Полацк1м дзяржауным унiверсiтэце практыка пастаяннага за-хоування уах астэалагiчных парэшткау, выяуленых у час археалагiчных даследаванняу, дазволiла праз некальк1 гадоу правесщ iх паглыбленае вывучэнне. Рэнтгенаграфiя i камп'ютарная тамаграфiя пазваночнiка iндывiда з пахавання 2 выявша паступовае развщцё паталогii, у вынiку якой адбылося пашкоджанне пазванкоу (з 9-га па 13-ы грудных i 1-га паясшчнага), м1жпазванковых дыскау i зрашчэнне пашкоджаных пазванкоу памгж сабой. Прычы-най дэфармацыi, якая фармiравалася на працягу некальк1х месяцау або гадоу, верагодна, з'яуляецца сухотны спандылёз. Мужчына амаль не мог хадзiць, але паступовае развщцё хваробы дазволiла пражыць яму не адзш год. У канцы жыцця ён, верагодна, у асноуным ляжау на баку, пакольк1 дэфармацыя пазваночнiка дасягнула такой ступенi, што галава мусша знаходзiцца на узроуш таза [3, с. 136, 145-146]. Падкрэ^м, што у выпадку перапаха-вання выяуленых пры раскопках парэшткау правесщ iх падобнае паглыбленае вывучэнне было б немагчыма. Вiдавочна, спець^чнае палажэнне рук касцяка пахавання 2 тлумачыцца пазначанай паталогiяй. Пры моцнай дэфармацьп пазваночнiка на момант раскопак i з улiкам тафанамiчных змен палажэння касцей складзеныя на тазавых касцях рук1 былi только крыху сагнуты у лакцях.
Iндывiдуальныя знаходш прадстаулены iнвентаром пахаванняу 1-2 (гл. малюнак 6) i каванымi цвiкамi ад трун пахаванняу 1-3.
1нвентар пахавання 1 прадстаулены:
1) касцяным гузжам дыяметрам 2,7 см з чатырма неаметрычныЕШ адтулiнамi, што указвае на яго саматуж-ны выраб (гл. малюнак 6, а);
2) нацельным крыжыкам з металу жоутага колеру, пакрытым карозiяй зялёнага колеру, што указвае на медны сплау (гл. малюнак 6, б). З аднаго боку крыжыка знаходзiцца выява распяцця, з iншага - лацшсш надпiс «MISSЮN», выявы цвiка, абцугоу i перакрыжаваных дзiды i тросщ з губкай. Адзначым цiкавую танаграфш выявы. У каталiцкай традыцыi ноп Хрыста прынята адлюстроуваць прыбiтымi да крыжа адным цвiком, у права-слаунай - двумя цвiкамi. На крыжыку з пахавання 1 лацшсш надтс указвае на каталiцкую, а выява Хрыста - на праваслауную традыцып. Не выключана, што такое спалучэнне сведчыць аб тым, што крыжык быу выраблены для ушяцкай царквы;
3) авальным медальёнам з металу белага колеру з трыманнем для ланцужка i адным звёнам ланцужка (гл. малюнак 6, в). На рабры медальёна маецца залатнiковая проба «84», якая ужывалася у царскай Расп, РСФСР i СССР да 1927 г. i указвае на сярэбраны сплау.
1нвентар пахавання 2 прадстаулены:
1) двума металiчнымi (?) гузшаш дыяметрам 2,6 см, пакрыгъЕШ тканiнай (гл. малюнак 6, г, д);
2) адным металiчным гузжам дыяметрам 1,5 см, прышытым да фрагмента тканшы (гл. малюнак 6, е).
Цвш, выяуленыя у мапльных ямах пахаванняу 1-3, указваюць на наяунасць трун i на тое, што яны былi
зроблены з дошак.
Масавыя знаходкi прадстаулены фрагментам металiчнай патэльнi, выяуленай пад каменным крыжам, i фрагментамi керамiчнага начыння (19 пазiцый), знойдзенымi у квадратах А1 i Б1 на поунач ад каменнага крыжа (пласт 1). Цеста аднароднае, абпал добры, з унутранага боку начынне пакрыта палiвай светла-карычневага колеру, са знешняга - добра загладжана. Фрагменты начыння могуць быць датаваны Х1Х - пачаткам ХХ ст. Размя-шчэнне фрагментау посуду у пласце 1 над пахаваннямi дазваляе iнтэрпрэтаваць iх як памшальны iнвентар.
Зыходзячы з тых асаблiвасцей пахавальнага абрада, яшя можна зафiксаваць па матэрыяльных рэштках, даследаваныя на могiльнiку Васькавiчы пахаванш дэманструюць пераемнасць традыцый папярэдняй эпох1, як1я выразна прасочваюцца на суседшх могiльнiках 1весь i Доугае. Гэта праяуляецца у практыцы стварэння каменных надмагшляу i пастаноуш каменных крыжоу, наяунасцi над магiламi фрагментау керамш (рэшткау памiнальнага iнвентара), агульных заканамернасцях палажэння цела памерлых (заходняя арыенщроука касцяка з магчымыш адхiленнямi, руш пераважна складзены на жываце, грудзях або тазавых касцях), наяунасць труны, прысутнасць iнвентара, як1 не супярэчыць хрысцiянскаму канону [4, с. 325-337]. Устойлiвасць пахавальных традыцый адзна-чалася даследчыкамi i для iншых мшрарэпёнау Беларускага Падзвiння [5, с. 261-269]. У той жа час, на развщцё пахавальнай практык1 можа указваць узрастанне колькасцi рэчау пахавальнага шветара.
Заключэнне. Так1м чынам, у ходзе археалапчнага абследавання могiльнiка каля былой в. Васькавiчы Глы-боцкага раёна у 2015 г. былу складзены сиуацыйны план, зафiксаваны параметры двух каменных крыжоу, зроблены фотаздымш апошшх. На могiльнiку быу закладзены шурф плошчай 10 м2, у межах якога знаходзiуся крыж 1. У межах шурфа было выяулена 3 i даследавана 2 пахаваннi (пахаванне 3, выяуленае у сценцы шурфа, не разбiралася i не даследавалася).
Пахаванне 1 i 2 - мужчынсшя. Пахаванне 1 было пазначана каменнай канструкцыяй у выглядзе вымастш над верхняй паловай шк1лета з вялЫм камянём у галавах пахавання. З прычыны блiзкага размяшчэння пахаванняу 1 i 3 дакладнае размежаванне камянёу у квадраце А1 памгж надмагiльнымi канструкцыямi пахаванняу 1 i 3 праблематычна.
Нетыповае палажэнне рук у пахаванш 2 тлумачыцца не адметнасцямi пахавальнага абраду, а хваробай (паталогiяй пазваночнiка). Пахаваннi былi ажыццёулены у змацаваных каванымi цвiкамi трунах i мелi iнвентар, прадстаулены гузжам^ нацельным крыжыкам i медальёнам. Блiзкае размяшчэнне касцякоу, адсутнасць парушэн-ня анатамiчнага парадку касцей i аднолькава добры стан iх захаванасцi указвае на тое, што пахаванш был зроблены у каротш прамежак часу (магчыма, адначасова). Пахавальны i памiнальны iнвентар дазваляе датаваць пахаванш канцом Х1Х ст., магчыма, пачаткам ХХ ст. Нацельны крыжык з надпiсам на лацiнскай мове указвае на магчымую прыналежнасць памерлых да каталщкай канфесii. Аднак прысутная на iм выява укрыжаванага Хрыста, характэрная для праваслаунай iканаграфii, можа сведчыць аб прыналежнасцi да ушяцкага веравызнання.
Пахаваннi 1-2 утрымлiваюць значную колькасць прадметау пахавальнага iнвентару (гузт ад вопратк1, медальён, крыжык). У параунанш з практычна безытвентарныЕШ пахаваннямi ХIV - ХУШ стст. гэта адлюстроувае развiццё пахавальных традыцый. У той жа час арыеншроука касцякоу, палажэнне рук, пахаванне у трунах са змацаваных каваныЕШ цвiкамi дошак, наяунасць каменнага крыжа i памшальнага iнвентара (фрагментау керамiкi) сведчыць аб пераемнасш з традыцыйнай для рэпёна пахавальна-памiнальнай практыкай перыяду позняга Сярэд-нявечча - ранняга Новага часу.
Л1ТАРАТУРА
1. Археалогiя Беларусi. У 4 т. Т. 4. Помнт Х1У-ХУШ стст. / В.М. Ляуко i шт.; пад рэд. В.М. Ляуко. - Мшск: Беларуская навука, 2011. - 597 с.
2. Штыхов Г.В. Археологическая карта Белоруссии. Памятники железного века и эпохи феодализма. Вып. 2. - Минск : Полымя, 1971. - 276 с.
3. Васильев С.В., Булгин Д.В., Симавонян К.В., Боруцкая С.Б., Емельянчик О.А., Оганесян А.О., Карташов С.И., Чичаев И.А. Опыт исследования палеопатологии позвоночника с помощью компьютерной томографии и рентгенографии // Вестник археологии, антропологии и этнографии. - 2022. - № 3(58). - С. 136-147. Б01: https://doi.org/10.20874/2071-0437-2022-58-3-12.
4. Чарауко В.У. Пахавальны абрад познесярэдневяковага могшьшка каля в. 1весь Глыбоцкага раёна Вщебскай вобласщ (па матэрыялах археалапчных даследаванняу 2010-2015 гг.) // Псторыи i археалогш Полацка i Полацкай зямлi: матэрыялы VII М1жнар. навук. канф., Полацк, 1-2 тстапада 2017 г. / уклад. Т.У. Яшч. - Полацк: Полацкае ктжнае выдавецтва, 2019. - С. 325-337.
5. Дук Д.У. Археалапчныя раскопю на грунтовым мопльнжу Туржэц 2 Полацкага раёна // Матэрыялы па археалоги Беларусi. -Мшск, 2008. - № 15. Археалогш эпохi Сярэднявечча. Да 80-годдзя з дня нараджэння Г. В. Штыхава. - С. 261-269.
Паступгу 29.12.2022
АРХЕОЛОГИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ НА МОГИЛЬНИКЕ ВОЗЛЕ ДЕРЕВНИ ВАСЬКОВИЧИ ГЛУБОКСКОГО РАЙОНА
В.В. ЧЕРЕВКО
(Полоцкий государственный университет имени Евфросинии Полоцкой)
Статья посвящена описанию археологических исследований на грунтовом кладбище возле бывшей деревни Васьковичи Глубокского района. На могильнике имелась каменная конструкция в виде обкладки и два каменных креста. Было исследовано два мужских погребения. Костяки ориентированы головой на запад с отклонениями к северу. В заполнении могильных ям находились остатки гробов из досок, скрепленных гвоздями. Погребальный инвентарь присутствовал в обоих погребениях и представлен пуговицами, нательным крестиком и медальоном. Поминальный инвентарь представлен фрагментами керамической посуды. Инвентарь позволяет датировать погребения XIX- началом XX в.
Ключевые слова: погребения, могильник, Белорусское Подвинье, Васьковичи, каменные надгробия, каменные кресты.
ARCHAEOLOGICAL INVESTIGATIONS AT THE BURIAL GROUND NEAR THE VILLAGE OF VASKOVICHI, GLUBOKOE REGION
V. CHARAUKO (Euphrosyne Polotskaya State University of Polotsk)
The paper is devoted to the description of archaeological research at the soil cemetery near the former village of Vaskovichi, Glubokoe region. The burial ground had a stone structure in the form of a lining and two stone crosses. Two male burials were examined. The skeletons are oriented with their heads to the west with deviations to the north. In the filling of the grave pits were the remains of coffins made of boards fastened with nails. The grave goods were present in both burials and were represented by buttons, a pectoral cross and a medallion. The funeral inventory is represented by fragments of ceramic dishes. The inventory allows dating the burials of the 19th - early 20th centuries.
Keywords: burials, cemeteries, Vaskovichi, Belarusian Dvina Region, stone gravestones, stone crosses.
