Научная статья на тему '“ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ” ВА ЖОН ЛОКК ЛИБЕРАЛ ҚАРАШЛАРИНИНГ АЛОҚАДОРЛИГИ'

“ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ” ВА ЖОН ЛОКК ЛИБЕРАЛ ҚАРАШЛАРИНИНГ АЛОҚАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

141
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ўзбекистон / Ҳаракатлар стратегияси / Жон Локк / либерал қарашлар / эркинлик / бозор муносабатлари / демократия / фуқаролик жамияти / тенглик. / Uzbekistan / Action Strategy / John Lock / liberal views / freedom / market relations / democracy / civil society / equality.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жамшид Шодиёрович Элмуротов

Мақолада “Ҳаракатлар стратегияси” ва Жон Локк либерал қарашлари орасида ўзаро алоқадорлик жиҳатларига эътибор қаратилади. Хусусан, мамлакатимизда ижтимоий-сиёсий ҳаётни демократиялаштиришда, эркинлик ва фаровонликни таъминлашда Жон Локк либерал қарашларидаги концептуал жиҳатларни ғоявий жараёнларда мужассамлаштириш бугунги тараққиётнинг муваффақиятини таъминлашда муҳимлиги тадқиқ этилади. Ижтимоий-сиёсий воқеъликдаги демократик тараққиёт ва бозор муносабатларининг муваффақияти бевосита эркинлик ғоялари билан алоқадорлиги масалалари таҳлил этилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RELATIONSHIP BETWEEN "STRATEGY OF MOVEMENT" AND LIBERAL VIEWS OF JOHN LOCK

The article is devoted to the relationship between the Strategy of Action and the liberal views of John Locke. In particular, the importance of combining the conceptual aspects of the liberal views of John Locke in the ideological processes of democratization of public and political life in the country, ensuring freedom and well-being of the people, and the success of today's development is studied. The article analyzes the issues of democratic development in socio-political reality and the success of market relations which are directly related to the ideas of freedom.

Текст научной работы на тему «“ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ” ВА ЖОН ЛОКК ЛИБЕРАЛ ҚАРАШЛАРИНИНГ АЛОҚАДОРЛИГИ»

"ХДРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ" ВА ЖОН ЛОКК ЛИБЕРАЛ КАРАШЛАРИНИНГ АЛОЦАДОРЛИГИ

Жамшид Шодиёрович Элмуротов

Тошкент архитектура курилиш институти катта укитувчиси

j amshidbek82@mail .ru

АННОТАЦИЯ

Маколада "Хдракатлар стратегияси" ва Жон Локк либерал карашлари орасида узаро алокадорлик жихатларига эътибор каратилади. Хусусан, мамлакатимизда ижтимоий-сиёсий хаётни демократиялаштиришда, эркинлик ва фаровонликни таъминлашда Жон Локк либерал карашларидаги концептуал жихатларни гоявий жараёнларда мужассамлаштириш бугунги тараккиётнинг муваффакиятини таъминлашда мухимлиги тадкик этилади. Ижтимоий-сиёсий вокеъликдаги демократик тараккиёт ва бозор муносабатларининг муваффакияти бевосита эркинлик гоялари билан алокадорлиги масалалари тахлил этилади.

Калит сузлар: Узбекистон, Хдракатлар стратегияси, Жон Локк, либерал карашлар, эркинлик, бозор муносабатлари, демократия, фукаролик жамияти, тенглик.

RELATIONSHIP BETWEEN "STRATEGY OF MOVEMENT" AND LIBERAL VIEWS OF JOHN LOCK

Jamshid Shodiyorovich Elmurotov

Senior teacher of Tashkent Institute of Architecture and Construction

ABSTRACT

The article is devoted to the relationship between the Strategy of Action and the liberal views of John Locke. In particular, the importance of combining the conceptual aspects of the liberal views of John Locke in the ideological processes of democratization of public and political life in the country, ensuring freedom and well-being of the people, and the success of today's development is studied. The article analyzes the issues of democratic development in socio-political reality and the success of market relations which are directly related to the ideas of freedom.

Keywords: Uzbekistan, Action Strategy, John Lock, liberal views, freedom, market relations, democracy, civil society, equality.

КИРИШ

Мустакил Узбекистан дунё хамжамиятининг тенг хукукли субъекти сифатида ижтимоий-сиёсий хаётда демократик жараёнларни такомиллаштириб, инсон манфаатлари, хак-хукуклари ва эркинликларини кафолатлаб, янгиланаётган жамият сифатида Марказий Осиё минтакасида уз урни ва мавкеига эга булиб келаётган экан, бу бевосита давлатимизнинг олиб бораётган либерал сиёсатидандир. Бу борада Узбекистон Президенти. Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганларидек: "Нияти улуг халкнинг иши хам улуг, хаёти ёруг ва келажаги фаровон булади. Биз демократик ислохотлар йулидан хеч качон ортга кайтмаймиз. Канчалик кийин булмасин, факат олдинга - янги, юксак марралар сари борамиз"[2; Б. 56]. Албатта, халкимизга хос булган улуг ният - бу бевосита эркинлик ва фаровонликка йугрилган хаёт тарзидирки, бу хислатлар демократик тафаккур билан чамбарчас боглик

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Демократик тараккиёт ва ижтимоий хаётни либераллаштириш масалаларининг Узбекистон билан боглик жихатларини тадкик этишда бир катор манбалар борлиги кувонарлидир. Хрзирги тараккиёт шароитида ижтимоий-сиёсий, хукукий, иктисодий ислохотларнинг жамиятдаги урни масаласига жуда хам катта ахамият берилмокда. Ушбу ислохотларнинг жамият ривожи учун мухим эканлиги ва айникса давлатимиз рахбари томонидан кабул килиниб, 2017-2021 йилларга мулжалланган "Хдракатлар стратегияси" ва унинг либералистик кадриятлар билан уйгунлиги ва бошка шу кабилар Президентимизнинг асарлари, нутк ва маколаларида эркинлик ва демократия гоялари уз ифодасини топган.

Бундан ташкари Республикамизнинг Б.Зокиров, М.Мирзаев, А.Эркаев, А.Улмасов, И.Саломов, М.С.Гафарли, Ш.Очилов, Ф.Мухиддинов, Ш.Мамадалиев, А.Саидов, О.Хусанов, М.Н.Абдуллаева, Г.Г.Гаффарова каби олимларнинг асарларида демократик жараёнлар хамда тараккиётнинг узбек моделини яратишда ушбу омилнинг урни, миллий сиёсий тизимнинг либерал мохияти, демократик ислохотлар ривожланиш моделининг асоси каби масалалар очиб берилган. Ушбу асарлар либерал карашлар, хусусан демократик жараёнлар тадрижий такомилида Жон Локкнинг эркинлик хакидаги карашлари, демократик характердаги алохида олинган миллий тараккиёт шароитида Жон Локк либерал карашларининг ижтимоий-сиёсий хаётдаги эркинликларини таъминлашдаги урни масалалари тадкик этилганлиги билан эътиборга лойик.

Узбекистонда жамиятни демократлаштириш, эркинлик, демократик ва фукаролик жамиятининг узаро уйгунлиги масалалари, демократик ва миллий узликни англаш, демократик тараккиёт шароитида миллатлараро муносабатлар, миллий давлатчилик ва демократик тараккиёт масалаларига оид назарий концептуал жихатлар Н.А.Назаров, Г.Г.Гаффарова каби олимлар томонидан тадкик этилган.

Ушбу тадкикотда Ш.М.Мирзиёевнинг демократик ислохотларнинг чукурлаштириш, эркин ва демократик жамият куриш, миллий тараккиёт йулимизни янги боскичга кутариш, инсон хукук ва манфаатларини таъминлаш демократик жамият куриш асоси эканлиги хакидаги концептуал фикрлар илгари сурилган асарларидан мавзуни тадкик этишда методологик асос булиб хизмат килди.

НАТИЖАЛАР

Узбекистон шароитида либерализм назариясини ижтимоий хаёт сохаларига куллаш жараёнлари, "Хдракатлар стратегияси" ва либерал концепцияларнинг узаро алокадорлиги очиб беришда Жон Локкнинг ижтимоий-фалсафий карашларини асосини ташкил килувчи либерализм назарияси, унинг мазмуни ва мохияти, либерализм назариясининг тарихий илдизлари урганилиб, уларнинг энг мухим жихатларини курсатиб берилди.

Жон Локкнинг либералистик карашларининг асосини белгилаб берувчи омиллар, унинг узига хос хусусиятлари, камчиликлари ва ютукларини илмий жихатдан асосланиб, Жон Локк либерализмидаги инсонларнинг эркинлиги, тенглиги, озодлиги, мулк дахлсизлиги масалаларини киёсий тахлил этиш оркали илмий асослаб берилди;

МУ^ОКАМА

Мамлакатимиз мустакиллика эришган илк кундардан буён Республикамизда олиб борилаётган ижтимоий-сиёсий ислохотлар фукаролик жамияти асосларини мустахкамлашга йуналтирилган булиб, замонавий жамиятнинг ривожини таъминлаб келмокда. Якин утмишдан биламизки, демократик жараёнлар, фукаролик жамияти, эркинлик, тенглик умуман либерал мохиятга эга булган категориал атамалар тафаккуримизда катъий мухрланиб, унинг реал асосларини яратиш ижтимоий-сиёсий фаолиятимизнинг мухим кирраси сифатида урин олганлиги эътиборлидир.

Жахонда демократик жараёнлар ривожи бевосита эркинлик гоялари билан чамбарчас богликки, бундай либерал карашлар сиёсий хаётда хур

фикрлиликни таъминлаб, асрлар давомида инсоният вакиллари томонидан орзу этилган жамият куриш учун гоявий имконият яратди. Демократик тараккиёт йулидан бориб, инсониятнинг бахт-саодатли турмуш тарзини таъминлаб келаётган жамиятлар бевосита либерал карашлар хосиласи сифатида инсон хак-хукуклари ва эркинликлари таъминланиши билан бир каторда бундай кадриятларни улуглаш кафолати сифатида хам дунё хамжамиятида мухим урин эгаллаб келмокда. Либерализм гояси хакида гап кетганда, бевосита унинг асосчиси Жон Локк хакида тухтаб утиш лозим.

Жон Локк (1632-1704) Англиянинг жануби-гарбидаги Сомерсет графлигига карашли Рингтон шахарчасида оддий адвокат оиласида тугилди. Локкнинг отаси адвокат булиш билан биргаликда, Кромвел армиясининг отлик эскадронига кумондонлик хам килган. Жон Локк Оксфорд дорилфунуни кошидаги диний йуналишга асосланган коллежда таьлим олди. Бироз муддатдан сунга эса тиббиёт илмини урганди. 1656 йилга келиб у Оксфорд дорилфунунининг бакалаврлик, 1658 йилда эса магистрлик илмий даражасига сазовор булади. У кимёгар дусти Роберт Бойл туфайли файласуфлар Декарт ва Гассенди таьлимотига кизика бошлайди. Жон Локк хукуматнинг олий идораларида хизмат килиб, мансаб погоналаридан тезлик билан юкорилаб боради ва Англия хукуматининг лорд канцлери лавозимига эришади.

Жон Локк асосан 39 ёшидан бошлаб фалсафа илмини кучли кизикиш ва иштиёк билан ургана бошлайди. 1682 йилда Ж.Локк хукуматда юз берган сиёсий танглик туфайли Англияни ташлаб чикиб кетиб, Нидерландияда яшашга мажбур булади. У 1689 йилда ватанига кайтади ва бирин-кетин хорижда ёзган асарларини чоп эттиради.

Унинг мазкур асарлари бизгача етиб келган: "Табиат конунларига доир тажрибалар" (1662-1664 й.), "Дин эркинлигини эьтироф этишга доир тажриба" (1667 й.), "Тиббиёт саньати хакида" (1669й.), "Инсон тафаккурига доир тажрибалар" (1689 йил, олим бу асар устида 20 йилдан зиёд мехнат килган), "Тарбияга оид баьзи фикрлар" (1693 й.), "Бошкариш тугрисида икки рисола" (файласуф мазкур асарни аслида 1681 йилда ёзиб тугатган булса-да, бирок уша пайтда Англияда бундай либералистик карашлар хакида ёзиш жуда хавфли булганлиги сабабли уни тулдиришлар билан биргаликда 1698 йилда чоп эттирган) каби асарлардир.

Жон Локкнинг либералистик карашларида у эркинликни узига хос бир холат сифатида тасаввур килади, яъни унинг назарида эркинлик, тенглик, озодлик сузлари, хеч качон алохида-алохида ишлатиб булмайдиган сузлар тоифасига киради. Либерализм эса мана шу уч сузни биргаликда камраб олувчи

тушунчадир. Биринчи булимда куриб утганимиздек, антик даврдан токи Жон Локка кадар яшаб утган файласуфлар уз ижтимоий-фалсафий карашларида "либерализм" сузини турлича маънода ишлатишган, тушунишган ва ёритишган. Биз Жон Локк либерализмининг узига хос булган энг асосий хусусиятларини ажратиб оламиз ва уларни шу йул билан алохида-алохида тахлил киламиз.

Демак, Жон Локк либерализмидаги энг асосий хусусиятларидан бири энг аввало Табиий холат ва табиий конун назариясининг акс этгани булса, ундан сунг "жамоат шартномаси" ва "Мулк" хакидаги тушунчага алохида ахамият беради. Нихоят тенглик хакида батафсил тушунча беради. Энди батафсил Жон Локкнинг табиий холат ва табиий конун буйича олиб борган ишларини куриб чикадиган булсак, олимнинг мазкур масала юзасидан билдирган фикрлари бироз тушунарсиз куринсада, бирок масалани нимага каратилганини англагандан сунг унинг фикрини тушунишимиз мумкин.

Жон Локк "Бошкарув хакида икки рисола" (Хукумат хакида трактат) асарини биринчи кисмида хукуматнинг хокимлиги отанинг хокимиятидан келиб чикиши мумкин эмаслигини курсатиб бергандан сунг, асарнинг иккинчи кисмини, давлатнинг келиб чикиши борасидаги узи тугри деб билган карашни баён этиши хакидаги сузлар билан бошлайди, яъни мазкур фикрни янада кенгрок ёритадиган булсак, Жон Локк инсон томонидан яратилган барча хукумат тизимларининг утмишдоши булган, узи "Табиий холат" деб атайдиган холатнинг эхтимолидан бошлайди. Мутафаккирнинг фикрича, "Табиий холат табиат конунига эга булиб, у томондан бошкарилади, у барча учун тенг; бу конун онг булиб, у билан хисоблашишни истаган барча инсонларга, барча инсонлар тенг ва мустакил булганлиги боис улардан хеч бири бошкаларнинг хаёти, соглиги, эркинлиги ёки мол-мулкига путур етказмаслиги кераклигини уктиради" [3; Б. 264]. Жон Локк учун табиий холат канчалик оддий тасвирий фараз эканлиги хамда унинг тарихда мавжуд булган у кай даражада тахмин кила олиши аник эмас. Бирок Локкнинг карашларидан биламизки, у бу холат хакида хакикатдан хам мавжуд булган холат сифатида фикр юритган. Одамлар табиий холатдан фукаролик жамиятини таъсис этган жамоа шартномаси туфайли чикиб кетишган. Буни Локк тарихий ходиса сифатида куради, аммо хозирча куйида биз факат табиий холат хакида фикр юритамиз.

Файласуф Б.Расселнинг Жон Локкнинг табиат холат назарияси хакида билдирган мулохазалари бир мунча танкидийлигини куришимиз мумкин. Хусусан у шундай келтиради: "Жон Локк томонидан табиий холат ва табиат конуни хакида билдирилган фикрларни янгилик деб айта олмаймиз. Чунки мазкур масала бир канча файласуфларнинг карашларида хам уз аксини

топганини куришимиз мумкин. Буни бир суз билан урта асрларга хос схоластик карашларнинг такрорий давоми деб айта оламиз" [5; Б. 577]. Рассел уз фикрини исботи сифатида урта асрларда яшаган машхур файласуф Фома Аквинскийнинг табиат конуни борасида билдирган мулохазаларидан иктибос келтиради. Жумладан: "Одамлар томонидан яратилган хар бир конун узининг табиат конунидан келиб чикиши даражасида конун хусусиятларини мужассам этган булади. Аммо, агар у бирор бир жихатдан табиий конунга зид булса, конун сифатида уз кучини йукотади; у бор-йуги конуннинг бузилган куринишига айланб колади" [6], - дейди.

Юкорида келтирилган фикрлардан билишимиз мумкинки, Жон Локкнинг фикрларида хакикатан хам узидан олдингиларни такрорлаш кузатилади, бирок унинг табиий холат назариясида хам узига хос ориганлликлар бор. Мисол сифатида келтирадиган булсак, у табиий холатда учинчи шахснинг мавжуд булишига катъиян карши чикади. Агар каердаки табиий холат булса-ю бирок бу ерда учинчи шахс пайдо булса, бундай жамиятда албатта уч шахсдан бирининг табиий хукук ва эркинликлари топталади, деган карашни илгари суради.

Демак, энди масаланинг сиёсий мохиятига янада чукуррок ёндошар эканмиз, бизга маълумки, урта асрларда яшаган Жон Локкнинг ижтимоий-фалсафий карашлари нафакат уз даврида, балки айни пайтда хам уз долзарблигини ва ахамиятини саклаб колаолганлиги билан ажралиб туради. Бунинг энг асосий сабаларидан бири Жон Локкнинг сиёсий карашлари асосини Либерализм гояси ташкил этганидадир.

Энди Жон Локк либерал карашларини Узбекистон вокеълигига боглайдиган булсак, 2016 йилнинг охирги чорагидан бошлаб, эътиборан давлат ва жамият хаётининг барча сохаларини либераллаштириш сиёсати устивор ахамият касб этиб, сиёсий жараёнларда демократик тамойиллар устунлик кила бошлади. Айникса, 2016 йилнинг сунги чорагида Ш.М.Мирзиёев давлат рахбари сифатидаги фаолияти бошланганидан кейин Узбекистонда фукаролик жамияти куриш ислохотлари жараёнида туб бурилиш даври бошланиб, бу ислохотлар ижтимоий-сиёсий хаётда либерал концепцияларни илгари сурганлиги билан узининг ахамияти ва таъсирини ошириб борди. Уз фаолиятининг дастлабки кунларидаёк Президент Ш.М.Мирзиёев фукаролик жамиятини ривожлантиришга куч багишлайдиган, унинг ривожланишига кенг шарт-шароитлар яратадиган демократик принцип - "Халк давлат органларига эмас, балки давлат органлари халкимизга хизмат килиши керак" деган гояни эълон

килди [1; Б. 152]. Бу гоя фукаролик жамиятини куришнинг асосий куч-куввати манбаи сифатида намоён була бошлади.

Мамлакатимиз Президенти Ш.М.Мирзиёев ташаббуси билан кабул килинган "2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси"да либерал гояларнинг устувор мохият касб этганлиги эркин, демократик жамият куриш дастури сифатида куйидаги вазифалар илгари сурилди: "давлат ва жамият курилишини такомиллаштиришга йуналтирилган демократик ислохотларни чукурлаштириш ва мамлакатни модернизация килишда парламентнинг хамда сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш, давлат бошкаруви тизимини ислох килиш, давлат хизматининг ташкилий-хукукий асосларини ривожлантириш, «Электрон хукумат» тизимини такомиллаштириш, давлат хизматлари сифати ва самарасини ошириш, жамоатчилик назорати механизмларини амалда татбик этиш, фукаролик жамияти институтлари хамда оммавий ахборот воситалари ролини кучайтириш" [7], каби концептуал йуналишлар мамлакатимизда либерал гояларнинг тантанаси сифатида эътиборни тортади. Шу билан биргаликда: "Миллий "Хдракатлар Стратегияси"да белгилаб берилган долзарб масалаларга эътибор каратган холда мамлакат рахбариятининг асосий максади республикадаги барча миллатларнинг манфаатларини хисобга олган холда сиёсат юргизиш эканлигини идрок этиш мумкин" [4; Б. 115].

Тараккиёт модели тайёр холда купдан тушиб колмайди. Унинг замиридаги айрим тамойил, назарий фараз ва тахминларга амалиёт, тараккиётнинг узи хам "тахрир" киритиб бориши табиий. Шу тарика амалий чора-тадбирлар, характерлантирувчи механизмлар мунтазам узгариб, такомиллашиб, бойиб боради. Бир суз билан айтганда, тараккиёт модели котиб колган андоза эмас, у боскичма-боскич шаклланади, аста-секинлик билан такомиллашади ва охир-окибат мукаммал тизимга айланади. Шунга мос равишда унинг яратувчанлик кучи хам усиб бораверади. "Шуни алохида таъкидлаш керакки, либераллаштириш мумтоз хокимиятни хаддан ташкари таъсиридан озод булиш жараёнини ва жамият хаётини демократлаштиришга каратилган фалсафий ва ижтимоий-сиёсий гоялар тизимига асосланади" [8; Б. 36].

Узбекистонда ислохотларнинг дастлабки боскичиданок юртимизнинг узига хос тарихи, геостратегик урин, табиий-маъданий захиралари, халкимизнинг бой илмий, фалсафий, маънавий-маърифий мероси, миллий ва умумбашарий кадриятлар уйгунлигига таянган холда демократия тамойиллари изчил жорий этилмокда.

Ватанимизда истикдол йиллари бошкарувининг мустабид тузумдан мерос булган маъмурий буйрукбозлик услубидан воз кечиб, ижтимоий йуналтирилган бозор иктисодиётига боскичма-боскич утиш сиёсати катъият билан амалга оширилмокда.

Узбекистоннинг мустакиллик йилларида туплаган тажрибаси шундан далолат берадики, том маънода мулкдорлар синфини шакллантирмасдан туриб, эркин бозор муносабатларини ривожлантириб, биз орзу килган фаровон, маърифатли жамиятни барпо этиб булмайди.

Мамлакатимиз уттиз йил давомида бу борада мураккаб ва машаккатли тараккиёт йулини босиб утди. Агар ислохотларнинг дастлабки даврида асосий эътибор мамлакатни шуро даврида бошланган иктисодий инкироздан олиб чикиш, ривожланишининг стратегик йуналишларини белгилаш ва унинг иктисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий ва унинг иктисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий хамда хукукий асосларини яратишига каратилган булса, 2016 йилнинг охирги чорагидан бошлаб, эътиборан давлат ва жамият хаётининг барча сохаларини либераллаштириш сиёсати устивор ахамият касб эта бошлади.

Мамлакатимиз Президенти Ш.М.Мирзиёев ташаббуси билан кабул килинган "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси"да либерал гояларнинг устувор мохият касб этганлиги эркин, демократик жамият куриш дастури сифатида миллий тараккиётнинг либерал мохиятини мустахкамлади.

ХУЛОСА

Либерализм назариясини фалсафий жихатдан тахлил килиш жараёнларида анчайин натижаларга эришилди. Хусусан, либерализм назариясининг тарихий боскичларида унинг пайдо булмасидан илгари, яъни либерализм факат гоялар куринишида булган даврдан токи, унинг назария сифатидаги шаклланиш давригача булган масалалар очиб берилди. Мумтоз либерализм назариясининг пайдо булишига таъсир этувчи барча омиллар хар томонлама тахлил килиниб, замонавий либерализмни вужудга келтирган сабаблар хам курсатиб берилди. Ундан ташкари либерализм назариясининг вужудга келиши салмокли хисса кушган буюк мутафаккир олимлар карашлари хакида асосий, киска тахлиллар килинди. Либерализмнинг мазмун-мохияти хакида эса мумтоз либералистларнинг карашлари тахлил киёсий тахлил этилди, солиштирилди ва асосида уларнинг камчилик ва ютукли томонлари очиб

берилди. Шунингдек, мумтоз либерализм ва замонавий либерализмнинг фаркли ва ухшаш томонлари тахлил килиниб, изох берилди.

Замонавий либерализмни ёритиш борасида эса, либерализмни замонавийлаштиришнинг салбий йуналишлари ва ижобий окибатлари аник курсатиб берилди. Жамиятни либераллаштиришни салбий томонлари тахлил килиниб муаммони бартараф этишда хулосалар берилган. Хукук ва мажбурият тушунчаларига етарлича таъриф берилган.

Либерализм назариясининг Узбекистон ижтимоий-сиёсий вокеълигида мужассамлиги хакида гапирилганда эса, шу нарсани кайд этиб утиш лозимки, либерализм назариясида шаркона анъаналарини кадриятларни инобатга олиб, ижтимоий-сиёсий хаётда кулланилаётганлиги эътиборлидир. Узбекистонда ана шундай эзгу кадриятлар куплиги боис уларни асраш лозимлигини, уларни ижтимоий-сиёсий хаётдаги эркинликлар билан уйгунлаштириш асосида миллий либерал концепциялар илгари сурилаётганлиги диккатни тортади. Яъни, Узбекистоннинг уз тараккиёт йули оркали жамиятда алохида сохани маълум даражада эркинлаштириб, анъанавий ижобий кадриятларни саклаб колган холда тараккиётни йулга куйиш самаралидир. Яъни бу ерда асосан либерализм назариясини энг мухим жихатларидан Узбекистон шароитида фойдаланиш ва самарали натижаларга эришиш хакида аник хулосалар берилган.

REFERENCES

1. Mirziyoyev Sh.M. (2017) Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko'taramiz.-1-Jild. - T.: " O'zbekiston" , 2017. - B.152

2. Mirziyoyev Sh.M. (2019) Niyati ulug' xalqning ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi farovon bo'ladi. Tom 3. - Toshkent: «O'zbekiston», 2019. - B. 56.

3. Lokk Dj. (1988) Sochineniya : V 3 t. - T. 3. - M. : Mbisl, 1988. S. 264

4. Nazarov N. (2018) Markaziy Osiyoda millatlararo munosabatlar. - Toshkent: "Global Books", 2018. - B. 115.

5. Rassel B. (1999) Istoriya zapadnoy filosofiya. 2-e izd.,-Novosibirsk: Izd-vo Novosib. un-ta, 1999.S.577

6. Sit. po: Tawney. Religion and the Rise of Capitalism.

7. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi Farmoni// O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2017 y., 6-son, 70-modda.

8. G'affarova G. (2019). Liberallashtirish modernizatsiya jarayonining asosi // «Ravnaq» jurnali. 2019. Nishona soni. - B.36-40.

9. G'affarova G., Abdullayeva M. (2017). Demokratik islohatlar rivojlanish modeloning asosi sofatida. Imom Buxoriy saboqlari, 2017. №3, 57-60.

10. Makhmudova G., G'affarova G., Jalalova G. (2020). O'zbekistonda islohatlar jarayonini tahlil etish va amalga oshirishning konseptual-falsafiy metodologiyasi. Toshkent, "Noshir", - 176 b.

11. Abdullayeva M.N., Safarova N.O., G'affarova G.G'., Jalalova G.O. (2017). O'zbek modeli mamlakatimizni izchil rivojlanishining nazariy-metodologik asosi. Toshkent, «Mumtoz so'z», 2017. -164 b.

12. Gafforova, G. G., Khaitmetov, R. K., & Madalimov, T. A. (2020). A STRATEGY OF ACTION AS A COMPLEX SYSTEM. International Scientific Journal Theoretical & Applied Science, 90(10), 448-452

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.