Научная статья на тему 'АНВАР ШОҲ КАШМИРИЙНИНГ УСТОЗ ВА ШОГИРДЛАРИ'

АНВАР ШОҲ КАШМИРИЙНИНГ УСТОЗ ВА ШОГИРДЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
63
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Муҳаммад Анваршоҳ Кашмирий китоблари / аллома / илм / “Девбанд дорул улум (университети)” / “Саҳиҳи Бухорий” / “Муснаду Аҳмад” / устоз / шогирд / илмий. / Muhammad Anvarshoh Kashmiriy’s books / scholar / ology / Devban dorul ulm (university) / “Al jome’ as-sahih” / “Musnad Ahmad” / master / novice / scientific.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Низомиддинов, Ҳошимжон Муҳаммаджонович

Ушбу мақолада буюк муҳаддис аллома Муҳаммад Анваршоҳ Кашмирий ҳаёти ва фаолияти хусусида қисқача таҳлилий маълумотлар баён этилган. Муҳаддис олимнинг устоз ва шогирдлари, уларнинг илмий фаолияти, таълим олган масканлари ва Ҳиндистон ҳадисшунослик мактабига қўшган ҳиссалари ҳақида ҳам бир қатор маълумотлар бериб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TEACHER AND DISCIPLES OF ANWAR SHAH KASHMIRI

This article provides a short analysis of the life as well as activity of the l whopping scholar Muhammad Anvarshoh Kashmiriy. A great deal of deeds have been given the Muhaddith scholar’s masters and novices, scientific activity, his educational instituions as well as his contributuion to the school of hadith.

Текст научной работы на тему «АНВАР ШОҲ КАШМИРИЙНИНГ УСТОЗ ВА ШОГИРДЛАРИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

AHBAP mox, KAmMHPHHHHHr yCT03 BA morHP^^APH

HH30MHggHH0B ^omHMXOH MyxaMMag^OHOBHH

Y3ÔeKHCTOH XanK;apo HcnoM AKageMH^cu goKTopamu Y3ÔeKHCTOH, TomKeHT

+998901682955

hoshimj onnizomiddinov@yandex.ru AННОТAЦHH

Ym6y Mayonaàa 6ywK Myyaààuc annoMa MyyaMMaà Amaprnoy KaMMupuü yaëmu ea fiaonmmu xycycuàa yucyaua maynunuü MabnyMomnap 6aëH эmunгaн. Myyaààuc onuMHum ycmo3 ea мoгupànapu, ympHurn unMUü ^aonunmu, ma^nuM omaH MacKaHnapu ea X^UHàucmoH yaàucwyHOcnuK Mauma6^a цymгaн yuccanapu yayuàa yaM 6up yamop MabnyMomnap 6epu6ymumaH.

Kanum cfonap: MyyaMMaà Amaprnoy KamMupuü Kumo6napu, annoMa, unM, "ffee6aHà àopyn ynyM (yHueepcumemu)", "Cayuyu Eyxopuü ", "MycHaày AyMaà", ycmo3, мoгupà, unMUü.

This article provides a short analysis of the life as well as activity of the l whopping scholar Muhammad Anvarshoh Kashmiriy. A great deal of deeds have been given the Muhaddith scholar's masters and novices, scientific activity, his educational instituions as well as his contributuion to the school of hadith.

Keywords: Muhammad Anvarshoh Kashmiriy's books, scholar, ology, Devban dorul ulm (university), "Al jome' as-sahih", "Musnad Ahmad", master, novice, scientific.

AcpuHHHr xo$H3H, Myxagguc, My^accup, ^asux, TunmyHOC, moup, hmom, mafix, 6ywK AnnoMa MyxaMMag AHBap fflox, KamMupufi höh fflaöx Myt3aM fflox, höh fflox, AögynKaöup höh fflox, AögynxonHK höh fflox, MyxaMMagaKÖap höh fflox, MyxaMMagopu^ höh fflox, X,aögap höh fflox, Anu höh fflafix Aögynnox, höh fflafix Mactyg AH-HapBapufi KamMupufi 1875 fiun 26 Hoaöp (1292 xH^pufi fiun 27 maBBon) maHÖa1 KyHH эpтanaö X,HHgHCTOHHHr KamMup maxpugaru BogBOH KHmnoruga gyHëra Kengu. YHHHr a^gognapu BargoggaH X,HHguHCTOHHHHr MynTOH maxpura Kupuö, yHgaH .Hoxyp maxpura, cyHrpa KamMup maxpura KynumraH.

1 rocy$ BaHHypuH.Ha^xaTyn aHÖap xaara AHBap.-KapoTHmHH:MaKTa6aTyn BaHHypuHa.2 Hamp.1424.-E. 1 (pdf

ABSTRACT

KHPHm

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 11

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Анвар Шох зиёли оилада дунёга келди, отаси Сухровардия тарикатидаги шайх, катта олимлардан эди. Онаси хам ута ибодатли, солиха, такводор аёл булган. Кашмирий солих, карамли ота-онасининг мехрибонлиги соясида, нозик ва гузал тарбияси остида усди. Отаси тахажжуд намозига турганда, уни хам тургизиб ёнига оларди. Гудаклигидаёк унга барака эшиклари очилиб, унинг тарбиясида бундай эътибор кейинчалик узининг юксак таъсирини утказди. Натижада буюк олимлардан, энг катта факихлардан, замонасининг нихоятда улуг даражадаги мухаддисларидан бирига айланди.

Отаси ва Кашмирдаги устозларидан купгина илмларни жамлагач 1305/1888 йили улуг олимлар йулидан юриб, илм йулида сафарга чикди ва Х,индистоннинг Шимолий кисмига бориб, у ердаги мохир ва такводор олимлардан 3 йил давомида билимини оширди.

Кейинчалик 1310/1893 йили бу зот Х,индистоннинг энг гуллаган, ёркин жойи - "Девбанд дорул улум (универститети)"ига борди. Хдкди равишда Девбанддаги бу университет Х,инд улкасининг "Куртуба (Кардоба)"си ва "Азхар"и деб саналарди. Бу даргох наклий ва аклий билимлар устаси, мохир, дунёга машхур уламолари ила чарогон эди. Анвар Шох бу илм масканида шундай шахслар билан сухбатда булдики, улар умумий билимлар сохиби булишдан ташкари узларида орифлик, авлиёлик сифатларини жамлашганди. Шунингдек, улар уткир фикрли, ута сезгирликларидан ташкари ширинсухан, мехрибон, викорли, суннат ва такво, зухду пархезгорлик сохиби эдилар. Уларга Шайх Махмуд Хдсан ибн Зулфикор Али Девбандий2 бошчилик киларди. Кашмирий бу улуг устоздан узи интик булган хикматларни топди ва унинг зохирий ва ботиний илмлари булогидан кониб-кониб ичди. Девбандда Анвар Шох яна бир аллома, мухаддис Мухаммад Исхок Маданийга шогирд тутинди. Ушбу икки буюк устозларидан хадиси шариф китобларини утказиб олди. Кашмирий: "Мен "Сахихи Бухорий"ни, "Сунани Абу Довуд"ни, "Жомеъут Термизий"ни хамда Маргилонийнинг "^идоя" асаридан охирги икки жузъини шайхимиз Махмуд (куддиса сирруху, ваф: 1339/1902)га укиб берган булсам, "Сахихи Муслим", Насоийнинг кичик сунанлари, ибн Можанинг сунанларини Шайх Мухаммад Исхок Кашмирийга укиб берганман"3, дея хабар беради. Девбвнддаги учинчи энг катта устози Шайх Халил Ахмад Сохаранпурий (ваф: 1346/1908) булиб унинг хузурида хам куплаб китобларни таълим олди. Бу

2 Юсуф Баннурий.Нафхатул анбар фи хаяти Анвар.-Каротиший:Мактабатул Баннурийя.2 нашр.1424.-Б. 6.

3 Юсуф Баннурий.Нафхатул анбар фи хаяти Анвар.-Каротиший:Мактабатул Баннурийя.2 нашр.1424.-Б. 6. *Аллома Анваршох Кашмирий.Аттасрийху бима тавотара фий нузули Масийх. -Байрут:Дорул калам.5 нашр.1412. -Б.15.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 11

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

ycTO3H hhmhh fflaHx .HtKyS HoHyraH Ba fflaHx Ma3xap HaHyTuHnapgaH onraH. AHBap fflox 1313/1896 hhhh ym6y TatnHM MacKaHHHH TaMoMnagu Ba Ta^cup, xaguc KaSu ^aHnapHHHr acn, y3aK KHToSnapugaH Taxcun onuS, 3aMoHacuHHHr 6apMOK SunaH caHanaguraH, yTKup Kapamnu, Ta^Bogop, $a3HnaraH onuMnapugaH Supura aHnaHgu.4

MYXOKAMA BA HATH^AHAP

ArnoMa AHBapmox KamMHpHHHHHr H^MugaH SaxpaMaHg Synum ynyH y30K-^KHHgaH KynnaS hhm ucTOBHunap KenuS, yHgaH Typnu SunHMnapHH y3namTHpnmapgH. ArnoMagaH TatnHM onraHnap cohh hkkh MHHrgaH omagu. ffly ypHHga KamMHpHHHHHr hhmhh TatcupHHHHr eHunumuHH Saxonam ynyH morupgnapugaH энг Ky3ra KypHHraHnapu, Mamxypnapu xasuga KHC^ana cy3 wpuTaMH3.

1. fflaHx Bagpyn onaM MupTaxuH 1316/1898 hhhh TyrunraH SynuS, X,HHgucTOHga TyFHnuS ycraH. ^acraaS 3aMoHacHHHHr SunHMnapuHH y3namTupraH, KeHuH maptuH SunHMnapHH ypraHHmra KupumraH. X,aguc KHToSnapuHH ArnoMa KamMupuH xy3ypuga y^uraH. CyHrpa MaguHara KynuS SopuS, yma epga Basut Ka6pHCTOHHga ga$H этнпгaн.

MupTaxHHHHHr xaguc unMura KH3HKumH MKppu SynuS, ypgy THnuga xaguc Sopacuga "Tap^yMoHy-c-cyHHa" homhh khto6 e3raH. By MaB3yga ym6y Tunga 6y KHToSra yxmamu SynMaraH. "OaH3y-n-SopHH" KHToSuga KamMHpHHHHHr hhmhh ^H^aTHHH ^aMnaraH. fflyHHHrgeK, KogHeHHHnHKKa Kapmu KynrHHa paggua KHTo6nap e3raH.

2. My^THH MyxaMMag ffla^Ht h6h MyxaMMag echh 1314 xu^puH Hunga 3Henu ounaga TyrunraH. KyptoHHH egnaS, SomnaHFHH gHHHH TatnHMHH oTacugaH onran, ^eBSaHg yHHBepcuTeTHga y^uraH. y epga KamMupuH 6omHHnHrugarH onHMnapgaH yKyB gacTypnapHHH Tynu^ y3namTHpgu. KeHuHnanuK ym6y yHHBepcHTeTga caKKH3 Hun gaBoMHga $aTBo Sepum MaHcaSuga umnagu.

X,HHgHCToH HHKunoSugaH KeHuH My^THH MyxaMMag ffla^Ht noKucToHHupHr KapoTumuH maxpura Sopgu Ba Magpaca xaMga mapuaT KpHyHnapu SunaH ^aonuaT onuS SopyBHH Sup ^aMH^THH Tammn этgн. yHHHr Ta^cup, xaguc, $hkx Sopacuga, myHHHrgeK, KogueHuHnuKKa Kapmu xaMga 3aMoHaBHH aHru naHgo SynraH Mactananapra HucSaTaH pagguanapu Sop.

My^THH MyxaMMag ffla^Ht 1396 xu^puH hhhh 10 maBBonga KapoTumuHga Ba^oT этgн.

4 ASgy^xaft naKHaBHH.Hy3xaTyn xaBoTHp.-BaftpyT:gopyn hsh Xa3M. 1420.^.-B.81.

563

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 11

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

3. Мухаммад Юсуф Баннурий ибн Саййид Закариё 1326/1908 йили тугилган. Бошлангич таълимни Афгонистоннинг Кобул шахрида олди. Сунгра урта таълимни Пешоварда, ундан кейин Девбанд университетида олий таълимни олган. Устози Кашмирий Девбанддан айрилгач, у билан бирга Добхил деган жойга борди ва устозининг вафот этгунига кадар ёнида туриб, ундан куп илм урганди. Кашмирий вафотидан сунг Добхилдаги мадрасада устозининг урнига таълим бериш ва бошкарув ишларига масъул булди.Х,индистондаги инкилоб ва сиёсий булинишлардан сунг у хам Покистондаги Каротиший шахрига бориб, машхур бир мадрасага асос солди. Унинг куплаб асарлари булиб, "Маорифу-с-сунан фи шархи Сунан Термизий" уларнинг энг машхуридир. Лекин уни охиригача етказа олмасдан 1977 йили вафот этган5.

Баннурий ^охирадаги Ислом олами кенгаши ва Маккадаги Ислом олами алокалар кенгашида бир неча марталаб аъзо сифатида катнашган. Покистон хукуматидан кодиёнийликнинг нотугри эътикод ва караш эканлигини тасдикловчи карор чикарилишида катта хисса кушган.

4. Шайх Мухаммад Идрис ибн Х,офиз Мухаммад Кандехлавий 1317/1900 йили Хдндистоннинг Бахуфол шахрида тугилган. Куръонни ёдлаб, сунгра бошлангич таълим олган. Кейинчалик хадис, тафсир илмларини Шайх Халил Ахмад ва Кашмирийдан олган. Бу икки олим илмидан фойдалангач Аминия мадрасасида, ундан кейин саккиз йил Девбанд университетида мадаррислик килган.

Х,индистон инкилобидан кейин Покистонга кучиб борган ва Боховалфур шахридаги Аббосия, сунгра Балохурдаги Ашрафия университетида шайул хадис лавозимида ишлаган.

Умрини хадисларни урганиш ва ургатишга багишлаган бу олимнинг асарлари юздан ошган. Асарлари ичида "Ат-таълику-с-собих фи шархи мишкотул масобих", "Сийратул мустафо", "Ал-хилофату-р-рошида", "Ал-ислом ва-н-насрония" энг машхурларидандир. Шайх Мухаммад Идрис 1394/1974 йили вафот этган.

5. Х,инд диёрида хадис илмида энг машхур мухаддислардан Хдбибуррохман Аъзамий 1319 хижрий йили тугилган булиб, узи тугилган шахрида бошлангич таълим олгач, 1337 йили Девбанд университетига кириб, у ерда Кашмирийдан таълимини тугал килди. Шайх Аъзамий хадис, фикх, тафсир,

5 Мухаммад Абдуллох Ансорий. "Аш-шайх Мухаммад Анвар Шох Кашмирий ароухул иътикодийя". Уммул куро унив. Макка 2000. - Бет.46.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 11

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

agaSueT SyHuna Karra onHM SynHM eTHmgu. Ammo xaguc Ba pu^on unMHga Kynpo; myxpaT Tongu. Mamxyp xaguc TynnaMnapHHH TagKu; Ba TaxKHKH SunaH myFynnaHgu. ynaMonap yHHHr xHHg unuga Ba Tam^apucugarH unMHH H3naHHmnapuHH rosppu SaxonaS, xaguc unMHgaru $a3nu Ba MKcaK gapa^acHHH эtтнpo$ этнmgн.

X,aSuSyppoxMaH At3aMHHHHHr e3raH Mamxyp TaxKHKnapu: ASgyppa33oKHHHr (Ba$. 211 x.)6 "MycaHHH^" khtoSh, Caug hSh MaHcypHHHr "CyHaH" khtoSh, ASgynnox hSh MySopaKHHHr (Ba$. 227 x) "3yxg Ba pa;oHK;" khtoSh, X,o$H3 hSh X,a«:ap Ac;anoHHHHHHr (Ba$. 852 x ) "An-MaTonuSyn onuHa Su3aBaugu-n-MacaHHgu ac-caMaHuHa" khtoSh, X,aHcaMHHHHHr (Ba$. 807 x) "Kam^yn acpop taH 3aBaugH-n-Sa33op", XyMaHguHHHHr (Ba$. 219 x) "An-MycHag" khtoSh. At3aMHH ymSy acapnapra TaxKu; e3um SunaH Sup ;aropga, aHa KynnaS ypgy Tunugaru acapnap xaM e3raH. E3raH acapnapu unMuH ;HTnaM ToMoHHgaH ^yga axmu ;aSyn KhhhhhS, ;aHTa-;aHTa Hamp этнnгaн. At3aMHH 1412/1992 Hunu Ba^oT этгaн.

6. MyxaMMag MaH3yp HytMoHuH xaM Mamxyp xHHg onuMnapugaH SynuS, y3H ycuS ynFaHraH KumnoFHga SomnaHFHH TatnHMHH onran, 1343 xu^puH Hunu ^eBSaHg yHHBepcuTeTHra y;umra Kupgu Ba y epga hkkh Hun y;uS 1345 Hunu SuTHpgu. ymSy MyggaT unuga AnnoMa KamMHpuHHHHr unMHgaH Kyn ^oHganaHgu. KeHuHru xaeTHHH ucnoM guHHra ogaMnapHH KH3HKTHpum, ogaMnapHH ucnox Kunum, khtoS e3um, SapnaBHH Ba muHta KaSu agamraH o;HMnapra ;apmu paggua Sepum SunaH yTKa3gu. yHHHr KynrHHa acapnapu SynuS, ynap unuga caKKH3 ^ungnu "Maopu^yn xaguc" acapu anoxuga a^panuS Typagu. ymSy ypgy Tunuga e3unraH xaguc TynnaMH ^yga MaH^aarau mapxu caSaSnu Supop Sup onHMHH KH3H;THpMaH KonMaHgu. MyxaMMag MaH3yp HytMoHuH 14177 xu^puH Hunu Ba^oT этгaн.

REFERENCES

1. ASgynxaH .HaKHaBuH. Hy3xaryn xaBoTHp. -BaHpyr^opyn hSh X,a3M. 1420.^.8. -B.1198;

2. ASyn Oarrox ASy Fygga. My;aggHMary ana "ArracpuHxy SuMa TaBoTapa $hh Hy3ynu MacuHx nu AHBapmox KamMupuH. -BaHpyT: ^opyn ;anaM. 5 Hamp, 1412.

3. KamMupuH. Pacouny hmom KamMupuH. -KapoTHmHH:Hgoparyn KyptoH.1 Hamp.1416.^.1. -B.843.

6 MyxaMMag ASgynnox AHcopuH. "Am-maHx MyxaMMag AHBap fflox KamMupuH apoyxyn HtTH;ogHfta". yMMyn Kypo yHHB. MaKKa 2000. - BeT.48.

7 MyxaMMag ASgynnox AHcopuH. "Am-maftx MyxaMMag AHBap fflox KamMupuH apoyxyn HtTH;ogHfta". yMMyn Kypo yHHB. MaKKa 2000. - BeT.49.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

4. MyxaMMag rocy$ EaHHypuH. Ha$x,aTyn aHÖap xaaTH AHBap.-KapoTumuH: MaKTaöaTyn EaHHypuHa.2 Hamp.1424.-B. 349.

5. Aroapmox, KamMHpHH. X,aeTy KamMHpHH. 436 6eT. Aögynxaö .HaKHaBHH. Hy3^aTyn xaBOTup. -Eaöpyr^opyn höh X,a3M. 1420.^.8. -E. 1198.

6. MyxaMMag Aögynnox, AHCOPHH. "Am-maHx MyxaMMag AHBap fflox, KamMHpHH apoyxyn HtTHKpgHHfl". YMMyn Kypo yHHB. MaKKa 2000. - EeT.400.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.