CC BY
75
НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№ 3(44) 2015
УДК 8Т+82+82(091) Ш.Ғ.ТОҶИБОЕВ
ББК 83,3(0)3
АНДЕШАЕ ЧАНД ОИД БА МАСНАВИҲОИ ХУРДҲАҶМИ ҚОСИМИ АНВОР
Вожаҳои калидӣ: Қосими Анвор, маснавӣ, мазмун, рисола, назми сӯфия, авзои иҷтимоӣ, манқабат, вижагии сабкӣ
Саййид Муинуддин Алӣ маъруф ба Қосими Анвор аз сӯфиёни номдор ва машсихи кибори нимаи дуюми садаи чордаҳум буда, бо осори манзуму мансураш дар тавсиаву тарвиҷи ирфони назарявӣ накши боризе доштааст. Вай дар шеър асосан Қосим, Қосимӣ, Қосими Анвор ва гоҳе Қосимуланвор тахаллус намудааст. Дар девони ашъораш, тибки омори мо, тахаллуси хешро дар чаҳорсаду ёздаҳ маврид Қосим, дар дусаду чилу панҷ мавкеъ Қосимӣ ва шаш маротиба Қосими Анвор ё Қосимуланвор мукаррар кардааст. Ҳамчунин дар маснавиҳои «Анис-ул-орифин» ва «Сад маком дар истилоҳи сӯфия» тахаллусашро Қосимӣ овардааст.
Аз ҳасби ҳоли ӯ пайдост, ки Қосими Анвор бештари умри гаронмояи худро сарфи вазъу тазкир ва таълиму иршод намудааст. Аммо дар баробари ин аз каъри дилаш чашмаи зулоли шеър таровиш намудааст, ки баёнгари олами ботинӣ ва ҷаҳоншиносии вай будаанд. Ашъори ӯро аксари муҳакқикини адабпажӯҳ мутавассит ва дорои ҳолу завки ирфонӣ дарёфт намудаанд.
Ашъори ӯ шояд аз лиҳози хаёлпардозиву мазмунофаринӣ назди нокидони сухан чандон кобили кабул набошад, вале мо мутмаин бар онем, ки ин осор гоҳе бо шурӯ ҳаяҷони рӯҳонӣ, гоҳе бо лаҳну баёни рӯҳнавоз ва ҳатто гоҳе бо андешаи содаву ғайрииродӣ метавонад макбули ҳолу равони мо бошад. Бидуни тардид, ашъори Қосими Анвор назар ба ақлу идрок бештар ба дилу рӯҳи хонанда коргар меафтад ва худ ӯ борҳо дар осораш таъкид медорад, ки назмаш "маҳрами дилҳо»-ву "марҳами ҷонҳо” - ст. Суханвар дар нигориши сухани манзум ҳама абзори хунариву хаёлпардозиро ба канор гузошта, бештар ба ин панди Мавлоно гӯш фаро ниҳодааст: "он чӣ мехоҳад дили тангат бигӯ". Аз ин лиҳоз, хонанда аз шеъри ӯ набояд шадидан аносири сувариву ҳунарӣ ҷустуҷӯ намояд, балки вай дили ҳассосе дошта бошад, то ба ҷавлонгоҳи андешаву баёни ӯ баҳри тафарруҳи калбу руҳ ворид шавад, зеро бунёди орову афкори суханвар такя ба мантики дарунӣ ва эҳсосоти баланди калбӣ дорад.
Дуруст аст, ки назми Қосими Анвор аз лиҳози фаннӣ ва санъати шеърӣ бо сойири ашъори форсиву тоҷикӣ ҳамсангу баробарвазнӣ намуда наметавонад, вале ин ҷо набояд нуктаеро нодида гирифт, ки шоирӣ пешаву касабаи ӯ нест, балки шеър василаест, ки ӯ онро баҳри таскини хотиру равон ва таълими дакоики ирфон ба кор мебарад. Максуди вай аз шеър баёни афкори ҳикамӣ ва ирфонист. Аз ин ҷо, ин гуна ашьорро таълимӣ ва ё таҳқдқӣ низ гуфтаанд.
Ногуфта намонад, ки дар таърихи адабиёти форсу тоҷик пешравони тасаввуф ва орифоне, ки завку машраби шоирӣ доштанд, ба сурудани ин гуна ашъор саргарм будаанд. Дар асри XIV низ ин анъана побарҷо буда, бисёр аз урафою аҳли тасаввуфи замони Қосими Анвор ба сароидани ашъор маштул будаанд. Назар ба қавли ховаршиноси англис Эдвард Браун (2, 55-57) дар он аҳд Шайх Сафиуддин Абулфатҳ Исҳоки Ардабилӣ, писари ӯ Шайх Садруддин (муршиди Қосимӣ) ва халафи вай Хоҷа Алӣ низ дар сурудани чунин ашъор даст доштаанд.
Дар ин ҷо бояд изофа намуд, ки Қосимӣ бореву ҷое даъвии шоирӣ надошта ва мафҳуму вожаи шеърро дар осораш умуман истифода накардааст. Тибки омори мо, дар тамоми девони ашъораш, танҳо дар панҷ мавкеъ вожаи газалро корбурд намудааст, ки он ҷо ҳам осори эътирофи шоирӣ намудор намешавад. Ин санад бори дигар баёнгари хадафҳои ниҳоии ӯ аз шеър аст.
Қосими Анвор дар баробар сурудани ғазал, қасида, тарҷеъбанд, қитъа, рубоӣ, муламмаъ ба гуфтани ашъори дугона - маснавӣ низ даст доштааст, ки маъруфтарини онҳо ҳамоно "Анис-ул-орифин"аст. Ин асар аз шумори маснавиҳои камҳаҷми адабиёти форсиву тоҷикӣ ба ҳисоб рафта, ҳамагӣ панҷсаду ҳаштоду се байт дорад, вале бо ин ҷасомат тавонистааст дар батни худ ҳикмати бузургеро бигунҷонад. Дар таърихи адабиёти форсу тоҷик маснавиҳои ирфонии аз ин ҳам камҳаҷмро, мисли «Сайр-ул-абод илал маод»-и Саноӣ, ки ҳамагӣ ҳафтод байт дорад, метавон номбар намуд. Дар ин маврид, ба андешаи мо, дарозии сухан чандон муҳим нест. Муҳим он аст, ки дар ҳаҷми хурд муассирии сухан, ҷазаботи рӯҳониву равонии калом, ҳалли масъала, ифодаи гоя ва баёни андеша ва амал ба чӣ поя ифода шудааст.
Ин маснавӣ дар вазни рамали мусаддаси маҳзуф ё максур (фоилотун / мафоилун/ фаилун ё фаилон - V - - / V- V - / V V - ё V- ~ ), ки барои ифодаи андешаҳои ирфониву ахлокӣ хеле созгор аст, суруда шудааст. Ногуфта пайдост, ки ин вазни маснавиҳои маъруфи форсиву тоҷикӣ, аз кабили «Мусибатнома» -ву
97
НОМАИ ДОНИШГОХ» УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES» № 3(44) 2015
«Мантиқ-ут-тайр»-и Шайх Аттор, «Маснавии маънавӣ»-и Мавлавй, «Саломон ва Абсол»-и Абдураҳмони Ҷомӣ аст.
"Анис-ул-орифин" дар радифи маснавиҳои таълимии ирфониву ахлоқӣ қарор гирифта, ин қабил осор назар ба қавли Абдулҳусайни Зарринкӯб (4, 201) ҷойгоҳи вижаеро дар нашру тарвиҷи тасаввуф ва ҳатто тарбияти мустақими соликони навомӯзу тозароҳ доро будаанд.
"Анис-ул-орифин" аз маснавиҳои арзишманду афзалиятноки ин марди ҳаким ба ҳисоб рафта, ҳам аз ҷиҳати баён ва ҳам аз нигоҳи фарогирии андешаву орои ирфониву ахлоқӣ то ҷое бар сойири ашъори манзумаш тарҷеҳ дорад, ки дар ин хусус дар мақолае(9) ба тафсил сухан рондаем ва ба хотири парҳез аз такрори матлаб ва дарозии сухан аз таҳлили он худдорӣ менамоем.Маснавии мазкур нисбат ба дигар манзумаҳои ин орифи шоир аз нигоҳи шумораи абёт бузургтар аст.
Азбаски "Анис-ул-орифин" нисбат ба сойири ашъори муздваҷаи шоир шӯҳрати бештар дорад, дар хусуси мазмуну мӯҳтаво ва вижагиҳои он андешаҳои зиёде баён шудаанд. Аммо доир ба маснавиҳои камҳаҷм ё кӯтоҳи Қосими Анвор дар илми ховаршиносӣ, хоса адабиётшиносии тоҷик хеле кам хдрф задаанд.
Маснавиҳои камҳаҷми суханвар чандон зиёд нестанд ва аксаран ҷанбаи таълимиву иҷтимоӣ ё тавсифӣ доранд.Ин навъ маснавиҳои шоирро бар он хотир камҳаҷм мегӯем, ки воқеан онҳо аз лиҳози ҷасомату фарогирии шумораи абёт хурданд.Аммо бо вуҷуди шумораи ками байтҳо ин гуна маснавиҳои шоир барои баёни афкори ирфонӣ, иҷтимоӣ ва таълимии шоир мусоидат намудаанд. Қосими Анвор дар ин навъ ашъори хеш аз истеъмоли саноеи бадей худдорӣ намуда, ба баёни муҷарради афкори назаривию аҳволи иҷтимоӣ пардохтааст.Ин нукта, хоса дар маснавии "Сад мақом дар истилоҳи сӯфия" бештар намоён мешавад.
Маснавии "Сад мақом дар истилоҳи сӯфия" аз 54 байт иборат буда, дар вазни хафифи мусаддаси махбуни маҳзуф ё аслами мусаббағ (фоилотун / мафоилун/ фаилун ё фаилон -V - - / V - V - / V V - ё V V ~), ки маснавиҳои маъруфи форсӣ-тоҷикӣ, аз қабили "Ҳафт пайкар"-и Низомии Ганҷавӣ, "Ҳадиқат-ул-хдқиқат"- и Саноӣ, "Ҷоми Ҷам"-и Авхадӣ, "Силсилат -уз-захдб"- ӣ Мавлоно Ҷомӣ дар ин вазн ба силки назм кашида шудаанд, эҷод гардидааст.
Аз мутоилаву баррасии ин асар ба назар чунин менамояд, ки ин манзума як навь тарҷума ва ё қаринаи манзуми рисолаи "Сад майдон" ё "Манозил-ус-сойрин"-и Хоҷа Абдуллоҳи Ансорӣ бошад, ки дар садаи XI ба забони арабӣ ба силки таҳрир кашида шуда буд. Дар ин маснавӣ шоир ба баёни мақомоти сӯфия пардохтааст.Қосими Анвор низ чун Ансорӣ роҳи соликро аз бидоят то ниҳоят зикр намуда, дар тақарруб ба Ҳаққ тай намудани сад мақомро зарур шуморидааст. Суханвар ин сад мақомро бар даҳ қисмат ва ҳар қисматро боз ба даҳ манзил чудо намудааст.
Қосимӣ дар номгузории мақомот бо Ансорӣ мувофиқ аст. Хода Абдуллоҳи Ансорӣ дар "Манозил-ус-соирин" қисмати мақомотро ба таври зайл нишон додаст:
1.Бидоят, 2. Абвоб, З. Муомилот, 4. Ахлоқ 5. Усул, б. Авдия, 7.Аҳвол, 8.Вилоят, 9.Ҳқоиқ 10. Ниҳоят
Дар бахши "Адади мақомот ба тариқи иҷмол"- и маснавии "Сад мақом дар истилоҳи сӯфия" Шоҳ Қосим низ онро ба ҳамон унвону шумора ба назм овардааст:
Аз "бидоят"гир то "абвоб",
Баъд аз он то "муомилот"-у савоб.
Баъди "ахлоқ” дон ту қисми "усуп",
Баъд аз он "авдия", мабошмалул.
Қисми "аҳвол", пас "вилоёт"аст,
То нагӯӣ, ки шатху томот аст.
Пае "ҳақоиқ"бувад, яқин медон,
Пае "ниҳоёт"аст, эйазизизамон(5,92).
Дар идомаи матлаби болоӣ метавон ҳадс зад, ки суханвар дар таъини адади мақомот ва унвонгузори онҳо шояд аз сарчашмаҳои дигар низ бархурдор шуда бошад. Зеро то замони ӯ рисолоти зиёде, аз қабили "Китоб-ул-лумаь"-и Сарроҷӣ, "Кимиёи саодат»-и Имом Ғазолӣ, "Кашф-ул-маҳҷуб" -и Хуҷвирӣ, дар баёну шарҳи дараҷаҳои мақомот (харчанд ки ба шакли мураттаб ва бо таснифу навбат набошад ҳам), иншо гардида буданд. Мусалламан, Қосимӣ аз ақоид ва афкори мутафаккирон ва уламои номвари сӯфия огоҳии комил доштааст, зеро аз ашъораш сареҳан маълум мегардад, ки ӯ ба шахсияту осори онҳо иродати комил дорад. Масалан, дар байте аз муқаттаъоташ чунин фармудааст:
Дар ҳама бобе суханро дод дод,
ҲуҷатулисломҒазолии род (4,336).
Вале ҳамоно чуноне ки аз ашъораш тасреҳ мешавад, ӯ аз тарзу баён ва шарҳи Ансорӣ дунбола гирифтааст. Гузашта аз ин Қосимӣ ба ин шайхи Хдравӣ эътиқоди тамом дорад, ки аз вай дар осораш ба унвони "пири Ҳарӣ" (4, 84; 304), "подшоҳ Ансорӣ", шоҳи ансориён" (4, 351) ва Ансорӣ борҳо ёд намудааст. Ин ишороти шоир амреро мусаллам месозад, "Манозил-ус-соирин" ба гунае дар манзумаи "Сад дар истилоҳи сӯфия" нуфузу ҷойгоҳи истиқболӣ дорад.
98
НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№ 3(44) 2015
Асари фавкуззикр дар феҳристи нусхаҳои хаттӣ, кутуби таърихи адабиёт ва донишномаҳо бо унвонхои гуногун оварда мешавад, аз чумла "Макомот-ул-орифин", "Тазкират-ул-авлиё" (4) "Рисолаи адади макомот", "Анис-ул-орифин"(Г), "Рисолат-ул-амонат" (1) ва гайра.
Устоди зиндаёд Саид Нафисӣ дар бораи дузъиёти ин маснавӣ андешаронӣ намуда, дар ин замина "Сад маком дар истилоҳи сӯфия" ё "Рисолаи адади макомот "- ро афзал донистааст ва ин интихоби хешро дар он медонад, ки ин унвон фарогири матолиби асосии он аст. Гузашта аз ин, назар ба кавли Саид Нафисӣ, дар нусхаҳои хаттии мӯътабар ин асар бо ҳамин унвон сабт будааст.
Маснавии "Баёни вокеаи дидани Амир Темур" ҷанбаи иҷтимоиву ирфонӣ ва ахлокӣ дошта, дар вазни ҳазади мусаддаси маҳфуз ё максур (мафоилун/ фаулун ё мафойил V— / V—/ V— ё V- -) суруда шуда, аз 52 байт иборат аст. Асар бо дебочаи мансур огоз мешавад, ки хонандаро бо лутфу ишораи малеҳ аз мазмун ва мӯҳтавои он огоҳ месозад. Дар маснавӣ суханвар амир Темурро ба хоб мебинад ва вачҳи тасмияи ин асар бад-он унвон низ аз ҳамин ҷост. Назокати ин асар бештар дар он аст, ки таввасути рӯъёву рамз Қосими Анвор бисёр масоили марбути замонро матраҳ намудааст. Ниёишу надвое, ки андар ин маснавӣ омадаанд, ормону омоли ботинии ин орифи маънишиносро ифода менамоянд. Гуфтори зерини шоир таманнову дуоест, ки аз қаъри дили ин ошики раббонӣ ва солики водии ҳайронӣ набаон мекунанд:
Ба оби дидаи бедордорон,
Ба сӯзи синаи шабзиндадорон.
Бад-он обе, ки аз чашми гунаҳкор,
Фурӯ борад чу тангаш даррасад кор.
Бад-он оҳе, ки марди дасгкӯтоҳ Барорад аз ҷигар вакри саҳаргоҳ.
Бад-он оташ, ки дар вакри надомат,
Буваддар синаи сохдбғаромат.
Ба боди сард аз ҷони каримон,
Ба оби гарм аз чашми ятимон.
Ба пири пушт чун чавгон хамида,
Таки гӯяш сари майдонрасида Ба тифли дида пурнам, сина пуртоб,
Ба марди ташна чунгулбарги сероб.
Бад-он зорӣ, ки пири нотавоне,
Фурӯ гиряд сари хоки давоне.
Ба муштоқони асрори ҳакдкат,
Ба наккодони бозори тариқат Бад-он дил, кӯ ба нурат ошно монд,
Бар он дон, кӯ зи олоиш ҷудо монд.
Бигардон аз халощ ин балоро,
Ки меорам шафеат Мустафоро.
Дар мавриди мӯҳтаво ва номи ин маснавӣ низ назару андешаҳои мухталиф ба чашм мерасанд. Ховаршиноси номвари англис Эдвард Браун дар робита ба мазмуни он андеша дорад, ки дар он «ишора ба марги Темур шуда бошад» (1, 540). Пайдост, ки Э.Браун таслими яке аз маъноҳои вожаи «вокеа» (мусибат, мотам) гардида, ба ин иштибоҳ муводеҳ шудааст.
Устод Саид Нафисӣ дар робита ба исми ин маснавӣ таъкид медорад, он харгиз ишора ба марги Темур нест, балки ин унворо ба ду гуна хондан мумкин аст: «Баёни вокеа дидани Амир Темур» ва ё «Баёни вокеаи дидани Амир Темур» Маънии аввалӣ ин аст, ки Амир Темур хобе дидааст, агар вокеаро бо изофа бар калимаи дидан бихонем, он аст, ки худи муаллиф дар хоб Амир Темурро дидааст. Мавсуф гунаи сониро бар аввали тардеҳ дода, менависад, ки фаҳовии ин манзума маънии дуюмро бештар мерасонад, ва унвони онро ба ин тарик хондан салоҳ аст (8, саду башт- саду нӯҳ).
Маснавиҳои дигаре, ки дар «Куллиёт» омадаанд, бидуни исм буда, аксаран хурду реза ва дар ҳар бобанд. Масалан, яке аз онҳо дар манокиби чаҳор тан аз акобири сӯфия (Боязиди Бастомӣ, Абдуллоҳи Ансорӣ, Шайх Абулкосими Гургонӣ, Саъдуддини Кошгарӣ ), дигаре дар манкабати Аҳмади Ҷомӣ, бокӣ дар манкабати Аҳмади Ҷомӣ, боӣ дар мавзӯҳои мухталиф ба риштаи назм кашида шудаанд. Дар ин гурӯхи маснавиҳо низ Қосими Анвор масоили маърифату ҳикмату ирфонро мавриди гавру тафаккур карор додааст.
Баъд аз мутоилаиву баррасии маснавиҳои хурду реза нахуст чунин таассурот ҳосил мешавад, сабку шеваи баёни суханвар дар ин до соддаву бепироя аст. Аммо дар айни ҳол ин суҳулатбаёнӣ ва содданигории сароянда лутф ва розу рамзест, ки гӯшаҳои нимрӯшану нимторики замони шоирро кинояомез ба тасвир мегиранд.
99
НОМАИ ДОНИШГОХ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№ 3(44)2015
ПАЙНАВИШТ:
1. Браун, Эдвард.Таърихи адабиёти Эрон: иборат аз 4 ҷилд /Э.Браун.- Теҳрон,1327.- 469 c.- 3ҷ.
2. Браун, Эдвард.Таърихи адабиёти Эрон: иборат аз 4 ҷилд/Э.Браун.- Теҳрон,1375. -545 c.- 4ҷ.
3. Дурчи 3. Китобхонаи электруники шеъри форсӣ(дар лавҳи фишурда CD-ROM).- Теҳрон: Меҳрарқом роёна, 1384.- http://www.alramsgroup/; www.mehrargham.com
4. Зарринкӯб, Абдулҳусайн.Ҷустуҷӯ дар тасаввуфи Эрон/А.Зарринкӯб.-Душанбе, 1992.-396 с.
5. Қосимӣ, Анвор. Куллиёт. Бо тасҳеҳу муқобила ва муқаддимаи Саид Нафисӣ/Қ.Анвор.- Теҳрон, 1337.-417 с.
6. Қосими, Анвор.Анис-ул-орифин.Таҳияи матн бо пешгуфтор, тавзеҳот, феҳрист ва луғатномаи Ш.Тоҷибоев/Қ.Анвор.- Хуҷанд:Ношир, 2008.-140 с.
7. Мақсудов, Бадриддин. Рӯзгор ва осори Камоли Хуҷандӣ/Б.Мақсудов.-Душанбе, 1993.- 163 с.
8. Сафо, Забеҳуллоҳ.Таърихи адабиёт дар Эрон: иборат аз 5 ҷилд/З.Сафо. -Теҳрон,1373.- 607 а-4ҷ.
9. Тоҷибоев, Ш.Хусусиятҳои ғоявӣ ва мундариҷавии маснавии «Анис-ул-орифин»-и Қосими Анвор/Ш.Тоҷибоев//Паёми Донишгоҳи миллӣ.Бахши филология.-2009.- № 4(52).-С.207 -211.
10. Ҳодизода, Расул.Тасаввуф дар адабиёти форсу тоҷик/Р.Ҳодизода.- Душанбе, 1999.- 187 c.
REFERENCES:
1. Browne, Edward. A Literary History of Persia: in 4 volumes/E.Browne.-Tehran,1327.- 469 p.- 3v.
2. Browne, Edward. A Literary History of Persia: in 4 volumes/E.Browne.-Tehran,1375.- 545 p.- 4v.
3. Dorj 3. The largest Library of Persian literature (in Slate compressed CD- ROM). -Tehran:Mehrarqham royana, 1384.- http://www.alramsgroup/; www.mehrargham.com
4. Zarrinkub, Abdulhusain. The Search in the mysticism of Iran/A. Zarrinkub. - Dushanbe, 1992.-396 p.
5. Qasim, Anwar.Collection of works.Correction, Introduction and preparation of the text by Said Nafisi /Q.Anwar .-Tehran,1337.- 417 p
6. Qasim, Anwar.Anis-ul-arifin(A frend of mystic).Text desing,introduction,comments,the list of references and glossary made by Sh.Tojiboev/Q.Anwar.-Khujand:Noshir,2008.-140 p.
7. Maksudov, Badriddin. Life and works of Kamal Khujandi/B.Maksudov.-Dushanbe, 1993.- 163p.
8. Safo, Zabehullo.The history of Literature in Iran: in 5 volumes/Z.Safo.- Tehran,1373.- 607p- 4v.
9. Tojiboev, Sh.Ideological particularities and contents of the poem “Anis-ul-arifin” after Qasim-i Anwar/Sh.Tojiboev//Bulletin of Tajik National University. Series Philological Sciences.-2009.- № 4(52).-P.207 -211.
10. Hodizoda, Rasul. Sufism in the Tajik- Persian Literature/R.Hodizoda.- Dushanbe, 1999.- 187p.
Некоторые замечания о малых месневи Касыма Анвора
Ключевые слова: Касым Анвор, месневи, содержание, диссертация, суфийская поэзия, социальная обстановка, восхваления, особенности стиля
Статья посвящена анализу и рассмотрению малых месневи(поэм) одного из малоизученных поэтов персидско-таджикской литературы XIV века Касыма Анвора. Описываются жанровое своеобразие и содержание малых с точки зрения объема месневи поэта. Отмечается, что, несмотря на незначительную роль творчества поэта в процессе эволюции месневи в персидско-таджикской литературе, его месневи являются образцами суфийской поэзии, в которых представлены важные этические и суфийские мысли и воззрения. На основе полученных результатов и анализа рассматриваемого материала выявляется, что в малых месневи поэта более ярко выражен социальный аспект, способствуюший осмыслению и изучению социально-политических взглядов поэта. Подчеркивается, что некоторые малые месневи поэта, которые не имеют заглавия, посвящены восхвалению известных представителей суфизма. Отмечается, что стилистической особенностью данных творений поэта является плавность и простота изложения. На основе рассмотрения поставленной научной задачи автор приходит к выводу, что небольшие по объему месневи поэта, хоть и являются простыми в изложении и в них отсутствуют различные средства художественного изображения, достойны изучения с точки зрения охвата социально-
политической обстановки той эпохи в которой жил и творил поэт.
100
НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»
№ 3(44) 2015
Some notes about short masnawi of Qasim Anwar
Keywords: Qasim Anwar, masnawi, content, thesis, Sufi poetry, social situation, praises, stylistic features
The article is devoted to analysis and consideration of the short masnawi (poem) - one of the little-studied poets of the Persian-Tajik literature of the XIV century - Qasim Anwar. It is described the features, meaning and content of small masnawi from the viewpoint of the poet. It is noted that despite the low profile of creation of the poet in masnawi progression in Persian-Tajik literature, his masnawis are examples of Sufi poetry which represent important ethical and Sufi thoughts and opinions. In addition, based on the studies and analysis of the material under discussion that it is more explored social aspect in short masnawi that contributes to understanding and studies of the social and political views of the poet It’s been shown that some masnawis of the poet without names are also very short in content and devoted to praising of famous representatives of Sufism, and the stylistic features of these creations are fluency and simplicity of station. Based on the review of the scientific problems the author comes into conclosion that the short-content masnawis of the poet are though simple in station, but there is no different means of artwork. But it is valuable in terms of coverage of social and political situation in the period of the poet's life.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Тоцибоев Шарифцон Ғайбуллоевич, номзади илмҳои филологй, дотсенти кафедраи адабиети классикии тоҷики Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б.Ғ.Ғафуров (Цумҳурии Тоҷикистон, ш.Хуҷанд), E-mail: tsharif@mail.ru
Сведения об авторе:
Таджибоев Шарифджон Гайбуллоевич, кандидат филологических наук, доцент кафедры таджикской классической литературы Худжандского государственного университета имени академика Б.Г.Гафурова(Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: tsharif@mail.ru
Information about the author:
Tojiboev Sharifjon Gaibulloevich, Candidate of Philological Sciences, Associate Professor of the department of Tajik Classic Literature under Khujand State University named after academician B.G. Gafurov (Republic of Tajikistan, Khujand), E-mail: tsharif@mail.ru
101
