Научная статья на тему 'ANALYSIS OF SUICIDAL BEHAVIOR'

ANALYSIS OF SUICIDAL BEHAVIOR Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
159
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВЗАИМООТНОШЕНИЯ / СУИЦИД / ОБЩЕСТВО / ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ЗНАНИЯ / ДИПРЕССИЯ

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Саидов Бахрулло Холович

Суицид имеет свои причины. Для предотвращения суицида необходимо знать причины и особенности поведения людей. Одной из основных причин суицидального поведения является ухудшение взаимоотношений людей. Психологические знания способствуют улучшению взаимоотношение в обществе. Улучшение взаимоотношений в обществе может стать основой для устранения суицида.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

АНАЛИЗ СУИЦИДАЛЬНОГО ПОВЕДЕНИЯ

Suicide has its own reasons. To prevent suicide, you need to know these causes and behaviors of people. One of the main causes of suicidal behavior is the deterioration in the relationship of people. Psychological knowledge contributes to the improvement of the relationship in society. Improving the relationship in society can be the basis for eliminating suicide.

Текст научной работы на тему «ANALYSIS OF SUICIDAL BEHAVIOR»

THE MAIN DIRECTION DEVELOPMENT OF HIGH VOCATIONAL EDUCATION

The main directions of development of higher professional education are reviewed in this article. Here is given a summary of the period of the crisis in the development of education and about the reform and its results. The responsibilities of traditional and innovative education are listed as well.

Keywords: direction, development, education, economic, innovation, ability, activity, information, reform.

Сведения об авторах:

М. Эргашева, доцент кафедры вычислительной математики и механики

Таджикского национального университета. Тел .: 93-552-67-18;

И. Афганова, доцент Таджикского национального университета. Tel.: 900-86-82;

0. Назаров, преподаватель лицея им. М.Т. М.Т. Тошмухаммедов. Тел .: 93-837-12-05)

About authors:

M. Ergasheva, the Associate Professor in the Department of Comutational Mathematics

and Mechanics of Tajik National University. Tel.: 93-552-67-18;

1. Afganova, senior lecturer of Tajik National University. Тel.: 900-86-82;

О. Nazarov, teacher of lyceum named after М.Т. Тоshmukhammedov. Те1: 93-837-12-05)

ТА^ЛИЛИ РАФТОРИ ХУДКУШЙ

Саидов Б.

Донишгохц милии Тоцикистон

Ташхисхои рафтори суитсидалй нишон медихад, ки хар шахси худкуш пеш аз анчом додани амали худкушиаш дар бораи фавташ фикр намуда, ба атрофиёнаш бо ягон тарзе ишора мекунад.Ба гуфтаи файласуфи машхури муосир Рачниш О.Б.«сабаби худкушй ин фикрхои ногуфта аст. Вакте ки инсон дар ботини худ гуфтание дораду гуфта наметавонад ё азоби вичдон мекашад, худро гунахкор мехисобад ва ин нагуфтанихо ё азоби вичдон уро ба худкушй водор месозад»[8].

Агар дар бораи худи худкушй харф бизанем онро асосан ба се мархила чудо мекунанд, ки аксарияти шахсони худкушанда ин зинахоро мегузарад:

а) пеш аз худкушй дар ин раванд инсон хаёти худро бе арзиш мешуморад «зиндагй даркор нест, аз ингуна зиндагй хаста шудам» ва дигар фикрхо ба сар меояд, дар ин раванд хисси амики худкушй эхсос намегардад, танхо инкори хаёт дида мешавад. Чунин шаклхои худкушй ба инсонхои мукаррарй низ ру ба ру шуданаш мумкин аст.

б) давраи навбатй пеш аз худкушй аст.Одам фикрхои худкуширо ба характерхои худ махвкунанда мебинад. Мисол: «мурдан хуб аст, хобравию дигар бедор нашавй ва f.» ин андешахо инъикосгари тайёр будани шахс ба амали худкушй аст.

в) дар мархилаи савум бошад хулосаи худкушй бароварда мешавад. Х,атто бокадом тарзу усул нобуд карданашро мушаххас мекунад. Метавон гуфт, ки ин даврахо тавсифоти умумиро барои таёрй ва ба анчомдихии ин амал дар ин ё он шакл ба вучуд меорад, умуман худкушии афективй ба миён меояд. Баъди хамаи ин амалхо шахс касди чони худ мекунад. Худкушй яку якбора, ногахонй ва ногузир пайдо намешавад. Ин катраи охирини сабру токати шахси худкушанда мебошад. Масалан, З. Фрейд «худкуширо хамчун зухуроти Fаризаи (инстикти) марге дида баромадааст, ки ба шакли бадхашмй ё аниктараш хашму Fазаб ба худ равонакардашуда мехисобад» [6].

Дар одамони ба худкушй моил хиссиёт иамбивалентй хукмрон аст. Онхо маъюсу ноумед буда, айни хол ба халосй умед мебанданд. Дар бисёр холатхо хохиши худкушй ва зидди он чунон баробар аст, агар дар ин маврид наздиконаш шафкату Fамхорй ва дастгирй намоянд, онгох дилбастагии у ба хаёт хатман FOлиб мебарояд. Бинобар ин, хангоми сухбат бо шахси бахудкушй майлдошта, бояд нозукона сурат гирад. Зеро ин маврид муносибати махсусро талаб мекунад. Шояд саволе ба миён ояд, ки чи тавр огахй пайдо кунем, ки хамсухбати мо нияти худкушй

дорад. Дар ин маврид рафтор ва гуфтори маъюсона мехрубонона сурат мегирад, яъне гайримукарарй. Психологи машхур Дэниел Гоулман мегуяд: «аз ибтидои асри ХХ сар карда, хар як насли оянда нисбат ба гузаштааш дида ба афсурдагихои нихоят вазнин, аз кабили ноумедй, апатияи азобдиханда, ноканоатмандй, дамдуздй ва гайрахо гирифтор мешаванд»[5].

Барои бахои объективй додан ба шахсияти худкушандахо бояд ташхи сипсхологиро барох монд. Дар адабиёти психологй методу тестхои гуногун муайян шудааст, ки тавассути онхо чанбахои гуногуни шахсияти худкушандахо омухта мешаванд. Яке аз он методхо тести Личко «ПДО» мебошад, ки бо воситаи он намудхои ноустувори аксентуатсия он бо намуди гипертимй, эмотсионалй - лабилй, шизоидй, эпилептоидй ва истероидй омухта мешавад ва дарачаи баланди дезадаптатсияи ичтимоиро муайян мекунад, ки дар натича батезу тундшавии муносибат, яъне рафтори худвайроншавй оварда мерасонад. Мувофики маълумотхои бадастовардаи А.Е. Личко дар холати намоишкорона даст ба худкушй задан 50 % наврасон типхои истероидй, истероидй -ноустувори гипертимй доранд.

Дезадаптатсияи ичтимой ва инкишофи рафтори худвайроншавй аз дарачаи дисфунксияи шахсият вобастааст ва баъзе аломатхои онро меоварем:

- аксентуатсияи феълу атвор ва вариантхои канории меъёрхо;

- вайроншавии психикии шахсият;

- вайроншавии психотикии шахсият;

- намудхои рафтори худвайроншавй;

- тахдид ба хаёт;

- зарар ба саломатй;

Депрессия х;амчун ангеза ба худкушй ва аломатхои он:

- табъи паст ва гамгинй;

- мондашавй ва пастшавии фаъолнокй;

- хисси гунахгорй ва худбаходихии паст;

- вайроншавии хоб, хоби норохат;

- вайроншавй ва номунтазамии нутк;

- мушкилй хангоми ба ягон чиз равонакардани фикр;

- нест шудани маром ва хисси фарогат;

- вайроншавии иштихо;

- фикр ва амалхои суитсидй.

Бояд кайдкард, ки «дар 70 % - ибеморони афсурдагй майли худкушй муайян кардашудааст ва 15 % - ионхо бахудкушй даст мезананд»[4]. Барои хамин тушкилоти худкушихо - ин мушкилоти афсурдагй мехисобанд. Мафхуми "холати афсурдагй" ба синфи холатхои психикй дохил мешавад. Зеро афсурдагй, ба кавли психолог Головин С.Ю. «... холати аффективие мебошад, ки бо тобиши хоси манфии эмотсионалиаш фарк мекунад ва ба сохаи маромхои рафтор, тасаввуротхои маърифатй ва иродавии шахс таъсир расонида дигаргунихоро ба вучуд меоварад»[2].

Амбрумова А.Г. «шаш типи аксуламалхои лахзавии гайрипаталогиро дар одамони рухан солиме чудо намудаст, ки боиси рафтори худкушй мешавандинхо ба шумор мераванд»[1]:

1. Аксуламали эмотсионалии дар мувозинат набуда.

2. Аксуламали пессимистии лахзавй (тагироти эхсоси олам: хама дар шакли тира менамоянд, холати ба вучудомада ба беилочй шабохат дорад, оянда - окибат надорад).

3. Аксуламали мувозинати манфй (бахои дурусти оянда ва мувозинатро баркарор намудан "окибатхои хаётро хисобу китоб намудан", дарачаи баланди танкидй доштан).

4. Аксуламали бехавсалагй (аз вохурй ва фаъолияти одатшуда дурй чустан, ки бо хиссиёти танхомонй хамкадам аст).

5. Аксуламали мухолиф (бадхашмии баланд, ки дар аксар вакт ба кахру газаб нисбати худ табдил меёбад. Рафтори худкушй дар аксари вакт характери намоишкорй-тахдидй дорад).

6. Аксуламали номуташаккилй (дар асоси худ унсурхои хатарро дошта, бо вайроншавихои чисмонй омезиш меёбад).

Мутахасисони Гарб, ки бо мушкилоти худкушй сару кор доштаанд дар ин сохаи илм

дониши зиёде андухтаанд. Онхо сохахои психодинамика, эпидемалогияро тараккй доданд. Дар бисёр кишвархои чахон худкуширо хукуквайронкунй намехисобанд (ба гайр аз холатхое, ки ба худкушй мачбурй даст задани шахси фавтида). Ба шумораи чунин холатхо куштори мачбурие, ки дар он чо аёниятхоро мегузоранд ба монанди ресмон, ярок, дору ва гайра вонамуд месозанд, ки у даст ба худкушй задааст.Аз ин лихоз барои муайян кардани худкушй (суитцит) методи наверо руи кор оранд ва ин муаммои паси пардагиро ошкор кунанд, зеро куштори мачбуриро аз худкушй чудо карда тавонанд.

Дар сахифахои чопи хорича дар бораи «методи Аутопсияи псхологй- ичтимой хануз солхои 1968 ёдовар шудаанд. Ин метод дар Лос - анжалос дар Маркази омузиши худкушй (суитциди) штати Колифорния дар натичаи тадкикотхои гурухи олимон бо рохбарии доктор Е. Шнейтман руи кор омадааст»[7]. Ин методро чунин табакагузорй кардаанд: Мутахассис холатхои зиндагй, таърихи беморй, холати рухй, ки ба худкушй оварда расондааст, дар гузашта ба ин амал кушиш карданашро ба чашм мерасид, муносибати у бо маводхои мадхушкунанда ва маводхои сахтаъсир (гераин), сабабхое, ки боиси аз хаёт ба хохиши худ даст кашиданро меомузад. Х,ангоми гузаронидани аутописияи писихологй пеш аз хама мутахассис бояд ба саволхои навбатй чавоб дихад:

- кай ва чй гуна фавтидааст?

- барои чй махз дар хамин вакт фавтидааст?

- чй тарз ё ба кадом рох аз хаёт даст кашидааст?

• Оё метавон гуфт, ки ин одам даст ба худкушй задааст, агар ха, пас барои чй?

• Барои (шахси фавтида) чй арзишманд буд (чиро дуст медошт ва чй ба у маъкул буд?)

• Дар хаёти у чй вокеа руё дода бошад, ки боиси дилсардй ва тарси у гаштааст?

• Х,ангоми вазъияти ба вучудомада у чй гуна амали чавоби нишон дода буд?

Маълумот дар бораи шахсият, зиндагиву фаъолият ва амалхояшро чамъ карда ба низоми муайяне тахлил намуд. Дар ин низом (система) муносибати умумияш ба хаёт, хушбинй ва вобастагиашро ба унсурхои хаёт меомузанд. Дар ин холат чй тавр зиндагй кардан, чиро ба даст овардан, чиро дуст медошт, чиро арзишманд мехонд ва чй гуна будани хушбинй (симпатия) ё бадбинй (антипатия) - и уро меомузанд. Барои он ки аз субективизм канора гирифтан ва ахбори мухиму пурмухтаворо сохиб шавад. Коршиносро зарур аст, ки аз методхои психологии навбатй истифода барад. Ин методхоро шкалаи баходихй ва факторхои шахсият меноманд, факторхо бошад ин нейротизм, экстроверсия, интраверсия ташкил медихад. Тахкикгар шахси фавтидаро бо ин хислатхояш таваччух намуданаш лозим.

Х,ангоми гузаронидани аутопсияи психикй мутахассис бештар ду шкаларо истифода мекунад:

а) руйхати сифатхо, ки хусусиятхои асосии шахсиятро тавсиф медиханд;

б) ба воситаи пурсишномаи модификатсияшуда оиди шахсият. Манфиат ва сархушй.-Дар вактхои холигиаш ба чй корхо машгул буд.

Усули худдорй кардан. - Дар холатхои тарс чй гуна амал нишон медод, хангоми сарф кардани арзишхои моддй, маънавй ва дар холатхои танкидй холати рухии худро дар кадом сатх карор медошт, эхсосхои худро инъикос мекард ё ин ки дар ботинаш мегузошт?

Муносибати байни шахсй. - Кушода буд ё дар ботин; ба осонй ё бо мушкилй, бо одамон муошират баркарор мекард; муносибати у бо одамон самимй буд ё аз руи одат; у дустони хакикй дошт ё не; дар миёни дустон буданро мехост ё танхоиро ихтиёр мекард?

Усули комуникатсия (ахборотй). - Х,ангоми муошират кушода буд ё ин ки суханро дар ботин нигох медошт, фикрхои у ба эхсосоташ бо сухан ё харакатхояш эхсос мешуданд?

Агар шахси калон бошад: Таърихи муносибати оилавй. - Х,олати оилавй: мушкилот, мочаро аз кадом сабабхо мешуд; чанд бор хонадор шудааст; чанд муддат хонадор буд; холати

оилaвияш пеш aз мapг чй гута 6уд; шyмоpa, сину сол Ba чинси кyдaконaш; кyдaкон бо ки Ba дap кучо зиндaгй мекapдaнд; тaFЙиpотxои мухим дap мyноcибaт бо xaмcap Ba кyдaкон; дap x^ara зикpшyдa бaйни y Ba xaмcapaш aкди никох вучуд дошт ё aз хонa бapомaдaги буду хaлоc; aз aъзоёни хонa ягон ^с фaвтидa буд ё не; мyноcибaти aъзоёни оилa бо мaйпapacтивy нaшъмaнди чй гyнa буд; yмyмaн мyноcибaти aъзоёни оилa бо якдигap дap кaдом caтx корор дошт?

Тaъpихи волидaйн Ba оилaи онхо. - Мyноcибaтxои xaмcapй, беморихо, xолaти тaбобaти вобacтa бa беморихои рухй, худкушихо; шyмоpa, сину соли бapодapон Ba хоxapон; дap тaъpихи оилa ягон кдйди тaчовyз шyдa буд ё мyноcибaти беpaxмонa бa кyдaкон Ba бa кaдом шaкл, xaмчyнин xолaти хусусияти шaxвонидоштa бе ризоияти тapaфaйн; дap шaхcони нaздики y мaйзaдaгй, нaшъмaндй дидa мешyдaнд?

Мушкилотхои шaхcй дap як соли охир. - X,apaкaтxо дap aмaл мaвpиди cyхaнгyи депресияхо бaxогyзоpй Ba гypyxбaнди кapдa мешуд; Ba ин aмaлxо бa худкушй дacт зaдaни Уро шaоxодaт медод?

Фaъолияти корй. - Нaмyди мaшFyлият, дapaчaи меxнaтй дap чойи кори охиpaш чй гyнa буд; дap paфти фaъолияти кори мaвкеи y дap кaдом caтx кapоp дошт; охирин боре, ки дap фaъолияти коpиaш комёбй Ba ё нокомй нacибaш гaштa буд; мушкилотхо дap мyноcибaт бо xaмкоpон Ba pоxбapон, кaноaтмaнд бyдaн Ba ё нaбyдaн aз фaъолияти корй; дap фaъолияти кории y ивaзкyнии чойи кор дидa мешуд Ba бapои чй?

Хизмaти xapбй. -Дap кaдом синну сол дap хизмaти xapбй воpид гaштaacт; чaнд мyддaт дap он чо хизмaт кapдaacт; дap ягон мyxоpибa иштирок кapдaacт; arap иштирок кapдa бошaд чapоxaтдоp гaштaacт; caбaби aз хизмaти xapбй озод шyдaнaш; мукофотхо Ba дигap ифтихоpномaxо доpaд.

X^ara caломaтии чисмонй. - Беморихои чиддй Ba тaбоботи онхо; тaFЙиpотxои охирин дap caломaтии у; чapоxaтxо, xолaтxои ногaxонй, фaктоpxои биcтapишyдaн; pyйхaти бонизоми (cиcтемa) иcтифодa aз дорухо (лекapcтвa).

Тaъpихи бемории рухй. - Тaшхиc, биcтapишaвй, шaкл (фоpмa), пcихотеpaпй; идомa ёбaндa Ba ё мyвaккaтй; caнaи тaбобaт, истеъмоли дорухо ^^pcraa) Ba дигap нaмyдxои тaбобaт; шaкли бaвyчyдой acaбоният.

Мушкилоти мaйпapacтй Ba нaшъaмaндй. - Мyноcибaт, хapaктеp xaнгоми иcтифодa aз мaводxои зикpшyдa; беpaxмй, хyдидоpaкyниaшpо aз дacт медод ё не, нишотахои мaйзaдaгй; иcтифодaи мaй дap вaкти кор; тaъpихи тaбобaт (дap хонa тaбобaт мегирифт ё дap бемоpхонa); arap мaводxои нaшъaовap иcтифодa мекapд Ba aз ^дом нaмyдxояш; xaнгоми aз мaводxои нaшъaовap истеъмол мекapд paфтоpaшpо чй гута нишон медод.

Вaзъияти иктисодй. - Сaтxи кapоpдошти пулй, нобapоpй, зapap Ba дигap xолaтxои пyливy молй.

Мaкоми хукукй. - Ниcбaти фaвтидa вaктxои охир ё дap вaктxои гyзaштa пapвaндaи чиной кyшодaaнд; худи у бa конун мочapо дошт; xaбc шyдaacт, aгap шyдa бошaд чaнд мyдaт, бapои чй; дap xолaтxои шaxвонй чй гyнa paфтоp мекapд?

Тaъpихи aмaлxои худкушй. - Дaлелxо, caнa, рох бо чй воcитa, тaвcифи вacфи xaмин XOлaт; тaxдиди худкушй буд ё не; чй гута метотхои тиббй Ba пcихотеpaпевтй xaнгоми пеш aз aмaлxои худкушй дacтзaдaн иcтифодa шyдaacт (cara, мyxлaти тaбобaт, шaкли тaбобaт, дap бемоpхонa ё тaбобaти хонaгй).

Чизи мухиме, ки бояд тaшхиcгap дик^ти зapypй диxaд ин aхбоp дap боpaи чой, xолaт Ba шaкли руй додaн бa ин aмaли номaтлyб мебошaд. Ин мaълyмотxо дap гузориши caнчишй, чойи вокеa дap нaмyди pacмxо cхемaxо, нaкшaxо, cypaт Ba видео иникос меёбaнд. Бa Faйp aз ин дap бapовapдaни нaтичa cyхaнони шохидон xaм такши мухимро доpaд. Обеъкти ояндaи рухшинос ин мaълyмот доштaн дap боpaи шaхcият вaзъияти ичтимоию иктисодии шaхcи фaвтидa мебошaд. Аз зери нaзapи рухшинос нaбояд чизи хypдaкaке xaм нихон монaд. Тaдкикодчй бояд xap чизе, ки бa фaвтидa тaaлyк доpaд дap дapaчaи дapкоpй дотад. Бa Faйp aз ин тaшхиcгap сину сол, рузи тaвaллyд, чинс, нaжод, вaзъияти оилaвй, нaмyди мaшFyлият, мaълyмот, cypоFaи чойи икомaт, мaвpиди худкушй, хapaктеpи нaфapоне бо у зиндaгй

мекарданд, шахси фавтида ба атрофиён чй гуна муносибат дошт. Дар фазои муайян намудани сабаби изхоре, ки дар бадани худкуш бокй мондаанд мухим арзёбй мешавад. Барои ташхис намудан ва натичаи хубро сохиб шудан хуб мешуд, ки рухшинос ба парвандаи судй ва хуччати муаянкардаи методхои тиббй шинос шавад. Агар худкуш ягон вакт хапс шуда бошад хуччатхои макомоте, ки дар он сапти ном шудааст аз назар гузаронидан зарур аст. Маълумотхои арзишманде, ки дар чизхои шахси худкуш сабт шудаанд: рузномахо, китобхои кайд, суратхо, ашёхо ва ташноб, либосхо, фитахо (видео филмхо), ки аз макони истикоматии у ёфт мешавад иникосгари бисёр чизхо шуда метавонанд. Метавон диккати махсусро ба хучраи ташноб ба нишонахои либос ё ин ки ба нишонахои шахвонй равона намуд. Баъди оне, ки ин раванди кор ба анчом расид ба пурсу поси нафароне, ки дар бораи шахси худкуш чизе медонанд, огоз кард. Бояд гуфт, ки психолог аз дустон, хешовандон, хамкорон вобаста ба шахси фавтида назари мушахас гирад. Зеро ин назархо барои муайян кардани характер, нишонахои шахсй ва рафтори у мухиманд. Пеш аз гирифтани ин назархо психологро мебояд, ки вакт, чой барои мусохиба гирифтан чудо кунад.

Шароити ба муваффакият ноил шудан дар ин холат аз он вобастаги дорад, ки психолог бояд таёр бошад, барои гуш кардани волидайн, хамсар ва наздикони худкуш, агар чй онхо назари манфй хам дошта бошанд.

Психолог бояд пуртокат бошад эхсоси хам сухбатро кабул карда тавонад. Агар у алокаи психологиро бо мусохибаш баркарор карда натонад ахбороти заруриро гирифта наметавонад. Бехтарин рох барои алокаро баркарор кардан бо хамсухбат барои аник кардани он руйдод кумак хостан аст. Бояд бо диккат хар он чй мусохиб мегуяд ва он чй ки гуфтан ба он чизе, ки аз гуфтанаш худдори мекунад, метавонад барои аник намудани сабаби ба ин амали номатлуб даст задани шахси худкуш бошад.

Намуди дигари мусохибро чалб кардан бо у хамдарди баён намудану маълумоте, ки у медихад пурмаъно ва мухим арзёби намудан аст. Дар мавриди бо мусохиб сухан кардан тарзе савол гузори намудан лозим аст, ки диккати мусохибро чалб намоем ва он чй, ки ба мо дар кор аст аз суханони у гирем ва барои муайян кардани ин амали номатлуб хамчун далел истифода барем.

Х,ангоми интервию гирифтан аз шахсони наздики худкуш бояд муносибати шахси фавтидаро бо ярок ва воситахое, ки бо он ба марг ру ба ру гаштааст муайян намуда, чое, ки уро мурда ёфтаанд, пеш аз марг ба он чойхо мерафт ё не; пеш аз ин ходиса боре кушиши худкушй карда буд ё не; хангоми дар вазъиятхои мушкилй ба душаш омада холати рухй ва аксул амали чавобй ба вазъият чй гуна буд; дар холатхои стресй у худро чй гуна идора мекард?

Вактро набояд дарег дошт барои гирифтани интервию ва махсусан барои онхое, ки шахси худкушро хуб медонистанд. Тарзе бояд сухбат намуд, ки хамсухбат хар чизи хурде дар бораи шахси мархум медонад бигуяд. Диккати махсусро бояд ба як соли охири хайёти худкуш ва махсусан ба ду хафтаи пеш аз марг равона намуд. Аз ин лихоз зарурат пеш меояд, ки аз хамсухбатон тарзи зиндагй, холати эхсосй, беморихои рухй, тагйиротхо дар рафтор, муносибати у бо хурок, хоб, холати шахвоният, нушокихои спиртй ва наклиёт пурсон шавем. Охирин маротиба бо шахси сухбат кардааш пеш аз марг дар бораи чй харф мезад ва холати рухияш чй гуна буд ва дар бораи чй сухан мекард?

Баъди анчом додани интервию психолог аз мусохиби худ ва дигар нафароне, ки худкушро мешинохтанд пурсон шавад ва аз онхо низ маълумоти иловагиро гирад. Баъди чамоварии маълумот психолог ба тахлили умумй шуруъ мекунад. Дар ин маврид психолог аз маводхои видеой, авдиой, рузномахо, расмхо, китобхои кайд истифода мебарад. Бар замми хамаи ин талаботхо, холатхои навбатиро хам ба назар гирифт: рози набудан аз тарзи зиндагй, хохишхои аз зиндагй даст кашидан (мисол: «ман дар зиндагй хама чиро дидам», «шумо бе ман зик мешавед», «шумо барои ман хамачизед», «бигузор шумо хайёти хуш бигузаронед»). Бекувватй, бечорагй, бемадорй, маъюсй, ноумедй ва гайра нишонахои бемории чисмонию рухй ба шумор меравад. (Мисол: «ин дард маро мекушад», «ман куввати бардошти инро надорам», «ин аз куввати ман кавитар аст», «ман намехохам ин тавр зиндагй кунам» амсоли

инхо), ки аз гум кардани маънии зиндагиаш дарак медихад. Багуфтаи олими машхури рус И.П. Павлов «худкуширо "хамчун гум кардани "рефлекси максад" номид»[3].

Хулоса он чизе, ки дар боло гуфта гузаштем, ин пеш аз хама барои кори психолог, тадкикотчй нихоят зарур мебошад. Ногуфтанамонад, ки аввалин суоли атрофиён ба ташхисгар чаро у даст ба худкушй задааст? Зеро муайян кардани сабабу омилй худкушии шахси фавтида, вазифаи аввалиндарачаи ташхисгар ба шумор меравад.

АДАБИЁТ

1. Абрумова А.Г. Индивидуально-психологические аспекты суицидального поведения // Актуальные проблемы суицидалогии/А.Г.Абрумова. -1976. - С. 47.

2. Головин С.Ю. Словарь психолога-практика/С.Ю.Головин.- 2001.- С. 20.

3. Нагаев В.В. Основы судебно-психологической экспертизы: Учеб пособие для вузов/В.В. Нагаев. -Москва: ЮНИТИ-ДАНА. - 2000. - С. 173.

4. Смидович С.Г. Самоубийства в зеркале суицидентов/С.Г. Смидович // Социол. Исслед. - 1990. №4. - С.15.

5. Суицидология: Прошлое и настоящее: Проблемы самоубийства в трудах философов, социологов, психотерапевтов и в художественных текстах. - Ми, «Когито-Центр», 2001. - С.256.

6. Фрейд З. Основные психологические теории в психоанализе. Очерк истории психоанализа/ З. Фрейд. - СПБ.: Алетея, 1998. - С. 31.

7. Шнейдман Э.С. Душа самоубийцы/Э.С. Шнейдман/Пер. с англ. - Москва: Смысл, 2001. - С.132.

8. http://www.ozodi.orq

АНАЛИЗ СУИЦИДАЛЬНОГО ПОВЕДЕНИЯ

Суицид имеет свои причины. Для предотвращения суицида необходимо знать причины и особенности поведения людей. Одной из основных причин суицидального поведения является ухудшение взаимоотношений людей. Психологические знания способствуют улучшению взаимоотношение в обществе. Улучшение взаимоотношений в обществе может стать основой для устранения суицида.

Ключевые слова: взаимоотношения, суицид, общество, психологические знания, дипрессия.

ANALYSIS OF SUICIDAL BEHAVIOR

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Suicide has its own reasons. To prevent suicide, you need to know these causes and behaviors of people. One of the main causes of suicidal behavior is the deterioration in the relationship of people. Psychological knowledge contributes to the improvement of the relationship in society. Improving the relationship in society can be the basis for eliminating suicide.

Keywords: relationship, suicide, society, psychological knowledges, depression.

Сведения об авторе:

Саидов Бахрулло Холович - докторант (PhD) Таджикского национального университета. Телефон: 985315433 Е-mail. bahrullo 90@niail.ru

About the author:

Saidov Bahrullo Kholovich - PhD Student of the Tajik National University. Tel.: 98531543, E-mail: bahrullo_90@mail.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.