CC BY
3THE PROBLEMS OF POLISEMANTISM IN THE PERSIAN-TAJIK MYSTICAL POETRY
There are two viewpoints in the Persian-Tajik literary criticism about the semantics of the mystical poems. The first considers the mystical poetry from the perspective of traditional aesthetics and poetics. and guesses its mystical grounds just as a allegory. This group of researchers are exploring the poetry from the standpoint of poetic art. The second group, gives preference to meaning of the text. From their viewpoint the mystical mode of thought has its own laws and rules, according to which Sufi poets create their poems. For this group of researchers more important is that what says the poet rather than how he says.
Keywords: mystical poetry, aesthetics, poetics, allegory, meaning, poetic art.
Сведения об авторе: Суфиев Ш. З., кандидат филологических наук, ведущий научный сотрудник Института языка, литературы, востоковедения и письменного наследия Академии наук Республики Таджикистан, e-mail: sufizadeh@gmail.com
About author: Sufiev Sh. Z., PhD in Philology, leading researcher of Institute of Language, Literature and Oriental Studies of Academy of Science of the Republic of Tajikistan
ШАРХ,У ТАФСИР ВА ТА^ЛИЛИ АСАР^ОИ ГИНОИ ДАР ТАДРИСИ АДАБИЁТ
Муллоев А.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Инсон ва чахони маънавии он асоси маводи асари гиноиро ташкил медихад. Асари гиной, пеш аз хама чахони ботинии инсон, таассуроти фардии уро тасвир менамояд. Лирика, яъне асари гиной бевосита бо эхсос ва олами маънавии инсон сару кор дорад. Асархои гиноиро хонда, хонандагон хислати инсонро меомузанд, нозукихои рухи уро шинохта, аз руи меъёрхои баланди ахлокй ба рафтору кирдори худ бахо медиханд. Аз ин чихат шеър ба аклу дили одамон таъсири бузург мерасонад. Махсусан, хонандагони синфхои боло ба ашъори гиной дилбастагии хос доранд, зеро дар ин синну сол шахсият ва тасаввуроти ахлокию зебоишинохтии онхо шакл мегирад.
Назар ба акидаи донишмандон, лирика андешаи субъективй ва ботинй буда, ба олами ботинй нигаронида шуда, аз руи тасаввурот ва хиссиёти фард ифода меёбад. Мундаричаи асари лирикиро адабиётшиносон ба субъект ва хамаи он чизе ки ба у мегузарад, вобаста карда, таъкид намудаанд, ки лирика ба ифодаи амал ва афкори муайяни объективй тавассути фардияти эчодии шоир рангин шуда, иктидорманд мегардад ва дар хамбастагй бо он бегонагй надорад. Ба ин маънй, лирика сарнавишти инсон, афкору эхсос ва чахони ботинии уро дар алокамандй бо маърифати хусн зебо ва нозукбинона тасвир намуда, образи барчастаи инсонро меофарад. Шоири лирик бо сехри каломи бадей торхои нихонии дили инсонро ба садо меорад ва тамоми хастиашро бо зарурият ва эхтимолияти барчаста намоиш додан, мучассам месозад.
Шоири лирик ба олами атроф аз даричаи дили инсон менигарад. Лирика метавонад фикру зикри инсон, хаячони ботиниии уро падид оварад. Диди шоири лирик амик буда, ходисахои хурду бузург аз нигохи у пинхон намемонанд. ^ахрамони гиной (лирикй)-и шеър дар сари мушкилтарин ва дардноктарин масъалахои зиндагй изтиробангез сохиби андеша аст ва ба диди синфй махдуд набуда, на факат ба синфиятгарой, ки нисбатан кохиш меёбад, балки бо чашмандози густурдатаре, ки арзишхои умумибашариро хар чи бештар фарохам меоварад, бунёд меёбад. Мухимтар аз хама сарнавишти ботини инсон, андешаю ормонхои он дар маркази диккати шоири лирик ва кахрамони офаридаи у карор мегирад.
Шеъри гиной намунаи комили ифодакунандаи сухани хиссии муассир аст. Шеъри гиноиро хонда, хонандагон аз имконоти забон огох мешаванд, маънохои асосй ва мачозии калимахоро ёд мегиранд. Забони шеъри гиной намунаи олии тачассуми бадеии эхсосу андешаи инсон аст.
Дар вакти тахлили шеъри гиной хонандагон хоху нохох бо мафхумхои «шеъри гиной», «кахрамони гиной» дучор мешаванд. Муаллим бояд хамзамон бо хондану тахлили шеър мохияти ин мафхумхоро ба хонандагон фахмонад. Аз хамин мавкеъ
омузиши шеъpи тиной аз масъалаxои дyшвоpи таълим аст. Нисбат ба азхyдкyнии xамосаю дpама даpки шеъpи тиной ба хонандагон дyшвоp аст.
Азбаски даp адабиётшиносии мо асаpи илмие, ки моxияти шеъpи тиной ва хyсyсиятxои мyxими онpо ба тавpи чудогона ва возеx шаpxy тавзеx каpда бошад, вучуд надоpад, муаллим хоxy нохоx ба дyшвоpй py ба py мешавад. Баpои даp ин замина андаке сабук каpдани заxмати омyзгоpон тафсиpеpо лозим донистем.
Инкишофи шеъpи лиpикй даp давpони xyкмpонии xизбй ба он оваpд, ки шахсияти шоиp аз назми y чудо шуд. Шеъp xаёти мустак;иле пайдо каpд, ки ба xаёти шоиp на xамеша вобастагй дошт. Даp xамин давp мафxyми лиpикии «ман» пайдо шуд. Ин мафxyм даp адабиёти нимаи аввали асpи XlX, ки шахсияти шоиp ва эчодиёти y аз xам чудо набуду як чизи воxид буд, вучуд надошт. Даp охиpи асpи XIX ва ибтидои асpи XX «ман»-и лиpикй хусусияти xатмии эчоди шоиpона гаpдид. Вале шахсияти шоиp ва к;аxpамони назм, «ман»-и лиpикй ба xамдигаp мувофикдт намекаpдагй шуд. Ба вучуд омадани обpази объективии шоиp боиси ба вучуд омадани мафxyми «к;аxpамони лиpикй» гаpдид ва минбаъд ин истилоx маънии обpаз (нак;ши)-и мyстак;илpо ифода мекаpд [2, с. 93-94].
Мавк;еи маънавию ахлок;ии шоиp даp ашъоpи лиpикй пеш аз xама даp симои к;аxpамони лиpикии y таъин мешавад. Ин гуна к;аxpамон чаxони ахлок;ию маънавии хyдpо беpyю pиё пеши хонанда мекушояд, баду нек, оpзyвy оpмонашpо пинxон намедоpад.
Муаллим даp вак;ти таълими лиpика табиист, ки бо эчодиёти шоиpони алоxида саpy коp мегиpад. Бинобаp ин xам бояд даp назаp дошт, ки фазилатxои умумии даp боло зи^шуда ба к;аxpамони лиpикии шоиpон мyштаpак бошанд xам, вале к;аxpамони лиpикии xаp шоиp бо фазилатxои хосаш фаpк; мекунад. Даp ин замина, табиати эчодй ва савияи xyнаpии xаp шоиpе аxамият пайдо мекунад. Бешак, шеъpи лиpикии xаp шоиp аз табиати инсонии y баxpа мегиpад.
Муаллим даp вак;ти таълими шеъpи шоиpони лиpик ба ин нук;та бояд мyтаваччеx шавад, ки к;аxpамони лиpикй мазxаpест, ки он тачаллигоxи ахлок ва маънавиёни инсон аст. Шоиpи тавоно даp симои к;аxpамони лиpикиаш чаxони худ ва инсонxоpо метунчонад.
Даp эчодиёти аксаpи шоиpони пешина ва шоиpони имpyз, аз Миpзо Тypсyнзода саp каpда то Лоик;, Бозоp, Гyлназаpy Гyлpyхсоp намyнаxои хуби шеъpи лиpикиpо дyчоp мешавем. Назокат ва покии x^raëra к;аxpамони лиpикй даp ашъоpи шоиpони тавонои мо ифода шуда, ба дил асаpи ами^ мегyзоpад ва таассypоти моpо ба зиндагй тавсиа мебахшад. Баpои хонандагон аpзиши маънавию ахлок;ии шеъpи лиpикй аз xама мyxим аст ва xам даp баpнома ва xам китобxои даpсй аз xамин мавк;еъ маводи бадей интихоб шудааст.
Аз ин чост, ки таxлили асаpи лиpикй аз назаpи методй коpи дyшвоp аст. Таxлили бомуваффак;ият моxияти асаp ва xyнаpи шоиppо ошкоp месозад, ба xyсни бадеии он латма намезанад, балки баpои ифшои аpзишxои бадеию маънавии он мусоидат менамояд. Таxлили асаp хониши хонандагонpо такмил дода, фаxмиши онxоpо ами^ месозад.
Таxлили тоявию бадеии асаpи лиpикй, пеш аз xама мавзуъ, мyндаpичаи тоявй, созмон, сужет, забон ва сабкpо даp назаp доpад. Вале муаллим баpои xамаи паxлyxои асаppо санчидан имкон надоpад. Махсусияти шеъpи ин ё он шоиppо ба назаp гиpифта, ба кадом чyзъxои асаp такя каpда таxлил намyданpо муайян менамояд.
Дамаи yнсypxои асаpи бадеии лиpикй метавонад xангоми таxлил мавpиди кдзоват к;аpоp гиpад, ба шаpте ки муаллим ба ин восита ба даpyнмояи достон нуфуз каpда тавонад. Баpои таxлил ва омузиши бомуваффак;ияти асаp интихоби аз назаpи методй асоснок мак;оми xалкyнанда доpад. Гyногyнpангй ва махсусияти асаpи бадеии лиpикй моxият ва усули таxлили онpо муайян менамояд. Вале усули таxлилpо табиати асаpи бадей муайян каpда, xаp асаp мутоби^и хусусияти он бояд хонда ва таxлил каpда шавад.
Даp таълими асаpxои тиной шеваи таxлилию тафсиpй ва шаpxи каломи бадеъ, махсусан тафсиpи шеъp мак;оми аввалиндаpача доpад. Бинобаp ин, пеш аз xама омyзгоpи адабиёт бояд аз назокату забон, тановати осоpи адабй ва шеваи тадpисy таxлили каломи бадей баpхypдоp бошад. Даp шаpxy тафсиpи каломи бадеъ ба чунин yнсypxо мебояд эътибоp дод:
-к^оата мyассиp ва дypyсти матни каломи мавзун;
-даpки маънй ва шинохти мизони шеъp;
-даpёфти вожаxои калидй ва истилоxу таъбиpоти хаёлангез ва мушкилфаxм; -истифода ва даpёфти коpбуpди санъатxои бадей ; - идpок ва эxсоси чаxонбинии адиб ва аpзишмандии FOяи асаpи бадей ; -шинохти шахсият ва xунаpи офаpидагоpии адиб.
Даp шинохти каломи мавзун, даpёфти моxияти андеша, маънй, таъини мизони шеъp: вазн, кофия, pадиф, xаpфи pовй ва вожаxои калидй киpоати саxеxи матни шеъp ва pиояи дуpусти мизон ва колаби шеъp накши муxим мебозад. Киpоати ифоданок ва муассиpи шеъp баpои даpёфти xадафи FOявй, аpзиши осоp, муайян намудани мизони шинохти шеъp ва таъини xунаpи шоиp мусоидат менамояд.
Tаxлил ва тафсиpи байти зеpини шеъpи устод Абуабдуллоxи Рyдакй чиxати шинохт ва баpдошти даpки маънй xамчун намунаи баpчаста шинохта шудааст. Даp байти
Бихандад лола бар са^ро ба сони чеураи Лайло, Бигиряд абр бар гардyн ба сони дидаи Мац^н. коpбуpди устодонаи санатxои тасвиp мушоxида мешавад, аз кабили: тaшхис: хандидани лола ва гиpистани абp;
тaчнис: лола ва абppо даp шакли мавчудоти зинда чон мебахшад ва мегиpёнаду механдонад;
тaшбеx,: чеxpаи Лайло ва гиpяи Мачнун (суpхии чеxpаи Лайло xамсpанги лола ва боpидани боpон xамсони гиpяи Мачнун);
киноя: «хандидани лола», киноя аз шукуфтани он ва «гиpистани абp» киноя аз боpидани боpон аст, ки тимсоли дидаи Мачнун, ки даp фиpоки Лайлй xамеша гиpён аст;
тaлмеx,: ишоpа ба киссаи шypангези саpнавишти Лайлй ва Мачнун мyсaччaъ (ca^): xаp байт ба чоp поpаи баpобаpвазн таксим шудааст, ки онpо ба точикй «чоpбаxpа» низ мегуянд:
Бихандад лола бар са^ро / ба сони чеураи Лайло, Бигиряд абр бар гардyн / ба сони дидаи Мац^н. Мисоли дигаp, поpаxои «Мавчxои баpодаpй» аз достони Муъмин Кдноат «Мавчxои Днепp», ки даp баpномаи таълими адабиёти синфи V дохил шудааст, баpои таxлил ва бедоp каpдани xисси одамият даp дили хонандагон аpзишманд мебошанд.
Хонандагон баpои даpки шеъp омода xастанд. Пештаp аз омузиши ин поpаи достон онxо бо кисматxои «Мавч даp саxpо», «Мавчи одам» шинос шуда буданд, ки даp боpаи дустии инсонxои гуногунмиллат сухани гаpме буд. Муаллим xангоми тафсиpи ин мавзуъ бояд ба байти аввали достон:
То ба мисли Панц бишносам myро, Дар Бадахшон цуям осори myро. такя каpда даpунмояи асаppо ба хонанда шаpx дщад. Даp ин достон асосан сухан аз дустии халвдои точику укpаин меpавад, ки даp озмоишxои pyзгоp кавй шудаанд. Хонандагон чанд даpс пеш шеъpи Лоxутй «Саломи халки точик ба халки Эpон»-pо низ хонда буданд. Мукоисаи поpаи «Мавчxои баpодаpй» бо ин шеъp аз назаpи жанpу FOя пуpаxамият аст.
Диккати хонандагонpо ба махсусияти созмони (композитсия) асаpи Муъмин Каноат бояд чалб намуд. Накшxои шоиp, мавч ва инсонxои дигаp тамоми достонpо ба xам мепайванданд. Махсусан накши мавч даp достон боpи амики маънй мекашад.
Даp ин замина муаллим метавонад xангоми шаpxи достон хусусияти лиpикии достонpо шаpxу тафсиp диxад, то даp сайpи замону макон озодтаp бошад. Даp ин pобита шахсияти шоиp ва таассуpоти y даp ин достон накши баланд доpад.
Даp тасвиpи шоиp лаxзаxои зиндагии халки у^аин поpа-поpа, мавч-мавч ба тасвиp омада, амсоли мавч даp даpё паси xам меоянд ва даp pyдхона ба xамдигаp омехта мегаpданд. Даp ин pобита, бобxои достон низ мантикан бо xам пайванди нагусастанй пайдо намуда, ягонагии шакл ва мазмунpо зоxиp месозанд.
Боби «Мавчxои баpодаpй»-pо муxимтаpин лаxзаи таъpихи халки собик шуpавй, ки даp он ягонагии хунии y хеле баpчаста аён гашта буд, ба воситаи дpамаи шахсии шоиp нишон дода шудааст. Вале он фочиаи шахсй, ки муxимтаpин лаxзаи таъpихи хал^о инъикос каpда бошад, xаpгиз фочиаи шахсй набуда, аллакай аxамияти умумихалкй пайдо каpдааст. Дpамаи «Мавчxои баpодаpй» маxз xамин хел хусусият доpад.
Tачpибаи нахустини достонсаpоии шоиp пуpбаpоp буд. Вай аз pyи таассуpоти шахсии худ чанд лавxаи зиндагии халки укpаинpо кашид, ки баpои бо як таpзи бадей
ифода каpдани максади тоявии шоиp мувофик буданд. Омyзгоp бояд диккати хонандагонpо ба замони таълифи достон ва накши тояи xyкмpони давp даp тафаккypи бадеии насли адибони он замон то чое шаpx дщад. Ин коppо y метавонад даp сухани pаxнамо низ анчом дщад. Сухани pаxнамо, хониши мyассиpи муаллим ва таxлили шеъp бояд ба хонандагон андешаеpо бедоp намояд, ки дустиву баpодаpии инсонxо саpxади вакту фазоpо намешиносад. Муаллим даp мисоли ин поpаи шеъpи Муъмин Кдноат метавонад даp хонандагон итминон пайдо кунонад, ки бо афзоиши андеша даp шеъp силсилаи афкоp пайдо шуд, яъне андешаxои мypаккаби пай даp xам, андешапаpваpии пypxиссиёт, ки аксаpан мyxтавои ичтимой ва rox мазмуни фалсафй дошт, pивоч ёфт.
Шеъpи Муъмин Каноат, аз чумла поpаи «Мавчxои баpодаpй», аз ин xодиса чудо нест. Даp ин замина муаллим метавонад ин шеъppо бо шеъpxои дигаpе, ки даp мавзуи дустию баpодаpии башаpй гуфта шудаанд, бо xам мукоиса кунад. Даp ин pобита андешаи зеpини адабиётшиноси pyс В.М. Жиpмyнскийpо метавон маxак каpоp дод: «Мукоиса махсусияти xодисаи омyхташавандаpо (фаpдй, миллй, таъpихй) нобуд намесозад, балки баpъакс, факат бо ёpии киёс метавон муайян каpд, ки сиppи ин муваффакият чист» [1, с. 52].
Мукоисаи асаppо ба хонандагон ёд дода, мо бо ин ба ощо ëpï меpасонем, ки ба чаxони xиссy андешаи муаллиф амиктаp саp фypy бypда, xамзамон усули таxкик ва таxлили асаpи бадеиpо аз худ кунанд. Киёс монандиxо ва тафовути асаpxои чyдогонаpо ба хонанда менамоёнад.Бинобаp ин усули таxлили киёсиpо аз шеъpxое бояд отоз каpд, ки аз pyи мавзуъ, тоя ва оxанги бадей ба xам каpобат доpанд. Киёс ва татбики асаpxое мувофики максад аст, ки ба такозои баpнома бошанд ва хонандагон ба ощо хуб ошно бошанд.
Масалан, xангоми омухтан ва таxлили шеъpи Лоик Шеpалй «Ба модаpам» онpо бо шеъpxои Эpач Миpзо «Кадpи модаp» ва Xалилyллоxи Xалилй «Дадя ба модаpон» метавон мукоиса каpд. Ин киёс бояд yмyмиятxо ва тафовути тоявй ва xyнаpии шеъpи шоиpонpо ошкоp намояд. Ин yсyлpо xангоми омузиши шеъpи классикй, ба хусус ашъоpи панду ахлокй низ метавон фаpовон истифода каpд ва бо ин pоx таваччУxи хонандагонpо фаъол сохта, ба таъсиpи шеъp ба xиссy идpоки ощо мусоидат каpд.
Баpои он ки киёс ба ошкоp сохтани xyнаpи бадей ва махсyсиятxои забонии шеъpи шоиpон мусоидат намояд, матни асаpxои мyкоисашавандаpо баpои мyшоxидаи мустакилонаи забони асаpxо ба хонанда додан ба максад мувофик аст. Маводpо баpои киёс ва татбик тавpе интихоб каpдан лозим аст, ки ба хонанда мувофик бошад, ба имкониятxо ва кобилияти y созгоp бошад.
Даp чаpаёни омузиши асаpxои манзум таxлили вожаxои калидии калом, назокати забон ва истифодаи он аpзиши хоса доpад. Таxлили забони шеъp даp вакти омузиш (хондан)-и шеъp гyзаpонида мешавад. Вале давpаxои омузиш низ ба забони асаp муносибати гyногyнpо такозо мекунанд. Агаp сухани pоxнамо, хониши мyассиp ва омили ошкоp сохтани мyндаpичаи тоявию бадей афзалият дщад, машкxои лутавию таъбиpотй забони хонандагонpо танй месозад. Таxлили матни асаp ва ё поpае аз он бояд ба хонандагон собит созад, ки забон омили бунёди обpаз (накш)-и шоиpона аст. Даp ин сypат макоми забоншинохтии калима ба чои аввал гузошта мешавад, аpзиши тоявию бадеиpо восш^ои чудогонаи забон ошкоp мешавад. Xонандагон сеpмаъной ва тобишxои гуногуни алфози шоиpонаpо даp матни бадей даpк менамоянд.
Даp тачpибаи омyзгоpони мо аксаpан таxлили забони шеъp сохта буда, ба шаpxи калимаxои нофаxмо ва таxлили калимаву ифодаxои обpазнок тамом мешавад. Воситаxои чудогонаи сохтани обpазxои шоиpона (таpкибxои шоиpона) аз мyндаpичаи тоявию бадей чудо омухта мешаванд. Ба ифодаи дигаp, ба тавpи сунъй калимаxоpо аз матн чудо каpда, шаpx медиxанд, ки муфид нест. Таxлили забони шеъp бояд ба даpки тановати олами ботинии каxpамон ва мyндаpичаи тоявию xиссии асаp мусоидат намояд. Додисаxои забонpо ба кайд гиpифтан лозим нест, онxоpо бояд даpк каpд.
Xонандагон бояд муътакид бошанд, ки факат мачоз омили асосии бадеият нест. Даp ифодаи маъниву эxсосоти шоиp интихоби алфози возеx, аник ва лозимии маъниву лавз мавкеи мyxим доpад. Ба ифодаи Аxмади Дониш «то лафз зебо набошад, маъниии хуб аз y баpнаояд». Шоиp агаp тавоно бошад, ба калимаxои оддй pyxy тавони зистан мебахшад, эxсоси амики инсонpо даp он метунчонад. намунаи баpчастаи ин даъвост.
Шеъpи «Баччагй»-и Лоик Шеpалиpо адабиётшинос Аскаp Дакимов аз шеъpxои комили Лоик дониста, таъкид месозад, ки <^амаи маънию xиссиёт ва обpазxои ин шеъp аз чаxони баччагианд, яъне шакл аз мавзуъ бегонагй надоpад. Ч^они гyзаpони баччагй
равшану дилкушост. Таассуроти шоир хам сабукболу парвозист. Суханхо нарму рехта, харфи зиёдатию номафхуме нест...»
Муаллим метавонад ба бачагон тавсия дихад, ки шеъри «Баччагй»-ро дар дарси амалй хонанд ва тахлил кунанд. Дар вакти тахлил ба хусусиятхои забонии шеър ва ифодахои образноки забонй эътибор диханд: Баччагиям бекасу тануо гузашт, Бо дарав, бо хушачиниуо гузашт Доманаш аз хуша пур аз домани са^ро гузашт...
Замони баччагии шоирро бо калимахои содаи «баччагй», «дарав», «доман», «хуша», «сахро» зебову шоирона ифода кардааст. Тахлили дуруст ва нозук ба хонанда ёд медихад, ки хангоми хондан дар паси хар калима маънй ва хиссиёти бузургро хис кунанду бинад. Ба ифодаи Н.В. Гогол, «шоирон фазои беохиранд, хар калима монанди шоир бекарон аст».
Яке аз воситахое, ки кори муаллимро самарабахш месозад, истифода аз тадкикоти матншиносй мебошад. Масалан, хангоми тахлили «Мавчхои бародарй»-и Муъмин Каноат маколаи А. Кучаровро оид ба такмили матни осори шоир аз мачмуъа то ба мачмуа метавон истифода кард. Сабаки ин дарс дар он аст, ки хонандагон дарк мекунанд, ки шоир чй гуна дар истифодаи калимахо серталаб аст. Дамин гуна тахрири такмилро дар мисоли шеъри «Ба модарам»-и Лоик низ метавон тахлил кард. Бо хамин усул хонандагон ба фахмида хондан, ба забони асар хамеша таваччух зохир менамоянд.
Ба хамин тарик, чунин андеша ва натичагирихо катрае аз бахр ва ё донае аз хирмани пурбори таълиму тадриси адабиёт буда, дар ин самт масъала ва мушкилоти арзёбишаванда зиёданд. Адабиёт хамчун фанни инсоншиносй ва маърифатандузй бори азими олами рухонй ва моддиро дар чараёни тахсилот ва парвариш ба ухда дорад ва дар хамон сурат чомеаи муосир аз чахони одамият, маънавият ва ахлок бархурдор мегардад ва аз заъфияти чомеаи пуртазоди муосир рахо меёбад, ки адабиётро ба хайси нури пурчилои санъату хунар шиносад, ба дарки амику дурусти гояи осори адабй, дарёфти чахонбинй ва хунари адиб сарфахм равад, онро дар ниходи хеш гудозад ва аз он сабаки ибратомуз ва рисолати созандагй пайдо намояд.
Адабиёт:
1. Жирмунский В. М. Проблемы сравнительного изучения литератур // Взаимосвязи и
взаимодействия в национальной литературе. - М., 1961. - С. 52-57.
2. Отахонова Х. Тахаввули жанри достон дар назми муосири точик. - Душанбе, 1983.
АНАЛИЗ ЛИРИЧЕСКИХ ПРОИЗВЕДЕНИЙ В ОБУЧЕНИИ ЛИТЕРАТУРЫ
Изучение лирических стихотворений является одним сложных проблем, и освоение стихотворений для учащихся очень сложным по сравнению с драмой. Следовательно, в научной литературоведении мы не встречаем произведения с анализами и особенностями художественного произведения и учитель средней школы приходится с трудностями. В данной статье автор исследует эти вопросы для изучения лирических произведений в таджикской литературе.
Ключевые слова: таджикская литература, лирические стихотворения, анализ стиха, художественные мастерства.
ANALYSIS LYRICAL WORKS IN THE TEACHING OF LITERATURE
The study of lyrical poems is a complex problem, and the development of poems for students is very difficult compared to the drama. Therefore, in the scientific literary works we do not meet with the analysis and features artwork and high school teacher has to difficulties. In this article the author examines these issues for the study of lyrical works in the Tajik literature.
Keywords: Tajik literature, lyric poems, the analysis of the verse, artistic skill.
Сведения об авторе: Муллоев Абдусамад, доктор филологических наук, проректор по научной работе Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: sinojon_2014@mail.ru
Аbout author: Mulloev Abdusamad, doctor of philological sciences, vice-rector on scientific works of the Tajik State Pedagogical University named after S. Aini
