Научная статья на тему 'ҲАМШИРАЛАРДА РУҲИЙ ТОЛИҚИШ СИНДРОМИ РИВОЖЛАНИШИДА АХЛОҚИЙ МОДЕЛЛАРНИНГ РОЛИ'

ҲАМШИРАЛАРДА РУҲИЙ ТОЛИҚИШ СИНДРОМИ РИВОЖЛАНИШИДА АХЛОҚИЙ МОДЕЛЛАРНИНГ РОЛИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

89
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
руҳий толиқиш синдроми / ҳамшира / одоб-ахлоқ / ахлоқий моделлар / деонтология

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Дилдора Юлдашевна Раманова, Нодир Қодирович Хайдаров, Гулмира Кадирбековна Усманбекова

Этика ва деонтология инсон хулқ-атворининг ахлоқий асослари бўлиб, тиббиёт ходими ва беморнинг ўзаро муносабатларидаги роли жуда каттадир. Ўз навбатида “ҳамшира – бемор” муносабатларига узлуксиз ижтимоий-психологик жараён сифатида қарар эканмиз, ёрдамчи касб эгалари ўз фаолиятида ташқи ва ички зиддиятларга учраши оқибатида руҳий толиқиш синдромига дучор бўлиши эҳтимоли ошади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲАМШИРАЛАРДА РУҲИЙ ТОЛИҚИШ СИНДРОМИ РИВОЖЛАНИШИДА АХЛОҚИЙ МОДЕЛЛАРНИНГ РОЛИ»

TSDI & TMA | International Conference | 2022

Google Scholar indexed

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-141-143

ХАМШИРАЛАРДА РУХИЙ ТОЛИ^ИШ СИНДРОМИ РИВОЖЛАНИШИДА АХЛОКИЙ МОДЕЛЛАРНИНГ РОЛИ

Дилдора Юлдашевна Раманова Нодир ^одирович Хайдаров Гулмира Кадирбековна Усманбекова

Тошкент давлат стоматология институти

АННОТАЦИЯ

Этика ва деонтология инсон хулк-атворининг ахлокий асослари булиб, тиббиёт ходими ва беморнинг узаро муносабатларидаги роли жуда каттадир. Уз навбатида "хамшира - бемор" муносабатларига узлуксиз ижтимоий-психологик жараён сифатида карар эканмиз, ёрдамчи касб эгалари уз фаолиятида ташки ва ички зиддиятларга учраши окибатида рухий толикиш синдромига дучор булиши эхтимоли ошади.

Калит сузлар: рухий толикиш синдроми; хамшира, одоб-ахлок; ахлокий моделлар; деонтология.

Йиллар давомида, эмоционал толикиш синдромига чалинган хамшираларнинг сони ошиб бормокда. Бу эса уз навбатида беморларни парваришлашда, иш жойидаги мухит ва ходимларнинг танкислигида салбий таъсирини акс эттириши мумкин. Эмоционал толикиш синдроми ривожланишига сабаб буладиган механизмларни тушуниш мутахассислар учун иррационал асосий эътикодлар даражасида юзага келган шахслараро низоларни хал килиш, шахсий муносабатларни тиклаш, мутахассисларнинг аклий ва жисмоний соглигини тиклашга ёрдам беради.

Уз фаолияти давомида хамширалардан тиббий-ахлокий тажрибанинг барча хилма-хиллигини хисобга олиб, ахлокий моделларга ёндошган холда беморларга доимий гамхурлик ва эътибор талаб этилади, одамлар билан якин алокада булиб, хар бир мижозга унинг индивидул хусусиятларидан келиб чикиб ёндошиш талаб этилади.

Хрзирги вактда тиббиётда туртта мавжуд моделни ажратиш мумкин: Гиппократ модели - "зарар етказма" тамойили; Парацельс модели - "яхшилик кил" тамойили; Деонтологик модель - ахлокий мукаммаллик ва бурчга риоя килиш тамойили; Биоэтика модели -"шахснинг хукуклари ва кадр-кимматини хурмат килиш"

www.tsdi.uz

141

TSDI & TMA | International Conference | 2022 Google Scholar indexed

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-141-143

тамойилига асосланган. Деонтология ва Гиппократ моделлари уртасидаги зиддият мутахассис томонидан кулланиладиган усулларнинг илмий шартлилиги, беморларнинг рухиятини согломлилик ва гамхурлик хисси хакидаги шубхаси туфайли юзага келади.

Тадкикот максади: хамшираларда рухий толикиш синдроми ривожланишида ахлокий моделларнинг ролини урганиш.

Тадкикот материали ва урганиш услуби. Тадкикот объекти Тошкент Давлат стоматология институти Урта тиббий ходимларни малакасини ошириш кафедраси тингловчилари - турли йуналишда фаолият олиб бораётган хамширалар. Тадкикотда социологик суров усули кулланилиб, 10 та (одоб-ахлок ва инсонийлик тамойилларига асосланган) саволни уз ичига олган суровнома ишлаб чикилди, шу билан бирга статистик усул хам кулланилди.

Тадкикот натижалари ва мухокама: Одоб-ахлок ва инсонийлик тамойилларига асосланган холда ишлаб чикилган ва хамширалар томонидан тулдирилган суровномаларни тахлил килганда, куйидаги натижалар олинди: "Сиз онгли равишда хамширалик касбини танладингизми?" саволига респондентларнинг 83% "ха" деб жавоб беришди. "Нима учун хамшира булишга карор килдингиз?" саволига - 65% респондентлар "инсонларга кераклигимни хис этиш эхтиёжи булгани учун" деб белгилаган.

"Беморлар билан ишлашда кандай шахсий фазилатлар ёрдам беради?" саволига: респондентларнинг 43% - мехнатга булган мухаббат, 41% -хайрихохлик, мехрибонлик ва рахмдиллик, 8% - коммуникабеллик, 5% -рационаллик ва 3% - юкори иш кобилияти деб жавоб берган. Бу фазилатлар эса хамшираларнинг ахлок-одоб нормаларига жуда мос келишини таъкидлашимиз мумкин.

"Сиз ишингиздан нима асосида коникиш хосил киласиз?" саволига респондентларнинг 74,3% беморларга ёрдам ва уларнинг эътирофи хамда жамоанинг ахиллигини курсатганлар. Шу билан бирга, "Кандай шахсий фазилатлар беморлар билан ишлашга халакит беради?" саволига: сурункали чарчок ва асабийлашиш (48%), рахм-шафкат, ачиниш, , куполлик, ёмон кайфият каби жавобларни олдик.

Беморлар билан ишлашда энг кийини куйидагилар эканлиги аникланди: беморнинг улимини куриш (40%), бемор билан узаро тушуниш муносабатлари (15%), беморларнинг катта окими (11%), юкори масъулият (17%) ва салбий эмоциялар (17%).

www.tsdi.uz

May 12, 2022

www.tma.uz

TSDI & TMA | International Conference | 2022 Google Scholar indexed

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-141-143

BeMopnap 6unaH umnam ^apaeHugaru KHHHHHHnHKnapHH 6apTapa$ этнmga: x^MKacSnapu ToMoHugaH Ky.Ma6 - KyBBaraaHumu Ba ncuxonoruK epgaMHuHr MyxHMnnrHHH TatKugnagunap. X,aMmupanap ynyH umgaru KHHHHHHHHKnap Ty^annH эмoцнoнaп KenuHManapuHu eHrumga KyHugarunap epgaM 6epumu aHH^naHgu: ounaHu Ky-raaS-KyBBaraamu (35%), 6eMop TOMoHugaH Kagp^aHumu Ba Kac6ra 6ynraH Myx,a66ar (35%), MonuaBHH par6ar (9%), gaM onum, my ^yMnagaH ropum Ba coByK gym (9%), y3HHH Ha3opaT «una onum xuccu (7%) Ba x,aMKac6nap TOMOHugaH paFSaraaHTupum Ka6unapgup.

Xy^oca: BeMopnap 6unaH gouMO Myno^OTra Kupumum ®;apaeHHga TH66ueT xoguMHHHHr oHrcro pe^neKcuacu gapa^acuga W3ara KenaguraH ym6y Mogennap ypTacugaru 3uggutfraap yHuHr maxcuHu uKKura 6ynu6, yHu y3 MyBa^aKutfra, 6a^apunraH umHuHr Tyrpunuru Ba 3apypnuru TynrycugaH MaxpyM Kunagu Ba yHuHr pyxun TonuKumura onu6 Kenagu.

ro^opugaru Mogennap myHu 6eпгнпaнgнкн, x^MmupaHuHr Kac6uH ^aonuaTuHuHr axnoKun acocu uHcoHnapBapnuK Ba pa^MgunnuKgup. BeMop Ba TuSSueT xoguMu ypTacugaru MyHoca6araap ^apaeHu caMapanu Synumu ynyH y3apo MyHoca6araapHuHr ncuxonoruK ^MxaTnapuHu x,aM ypraHum KepaK Ba 6yHga tuGGUM ncuxonoru^HuHr xaM ypHu axaMutfraugup.

www.tsdi.uz

May 12, 2022

www.tma.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.