CC BY
40Э9К 911.3:380.8
ЦАЛАЛЬЩ ТУРИЗМНЩ ДАМУЫ (АЛМАТЫ ЦАЛАСЫ МЫСАЛЫНДА)
Ж. Н. Алиева1, А. Б. Жумабек2
1 География жэне табигатты пайдалану факультетшщ рекреацияльщ география жэне туризм кафедрасынын
доценп, г.г.к. (эл-Фараби атындагы Казак ^лгтьщ университетi, Алматы, Казахстан)
2 География жэне табигатты пайдалану факультетшщ рекреациялык география жэне туризм кафедрасынын
4-шi курс студентi (эл-Фараби атындагы Казак ¥лттык университетi, Алматы, Казакстан)
^рек сездер: кала, калалык туризм, маршруттык тур, стационарлык тур, элемдiк калалар, Алматы каласы.
Аннотация. Туристiк нарыктын кенейуше байланысты, туризмнiн жана тYрi - калалык туризмнщ да-муы байкалады. Макалада калалык туризм тYсiнiгi мен онын Алматы каласы мысалындагы дамуы карас-тырылады. Статистикалык мэлiметтер келпршген жэне калалык туримзнiн бYгiнгi ^ндеп даму денгейi, сонымен катар калалык туризм саяхатшыларынын кызыгушылыгынын мэнi ашылды.
К1р1спе. Д. В. Карандаеванын п1к1р1 бойынша кала - ол элеуметпк-экономикалык кYрделi агза, кеп салалы шаруашылык кешен, мэдени-тарихи бiлiм, енер мен адам вмiрiндегi ен Yлкен окигалардын ортасы. Калалар жер бетiндегi миллиондаган адамдарды тартатын аса ерекше ^шке ие. Олар тек кана калалык ортаны гана емес, сонымен катар т^ргылыкты т^ратын жердi тандайды, жэне калалардагы демалыс уакытын д^рыс еткiзудi калайды.
Калалык туризм жайлы айтар болсак, есiмiзге тарих беттерiне iз калдырган калалар тiзбегi тYседi. Калалар езшщ кайталанбастыгымен эсер калдырады. Мысалы, Копенгаген-Андерсонмен байланысады, Санкт-Петербург - I Петрмен, Севилья-Фигаронын, Дон-Жуаннын, Карменнiн отаны, Верона - элемдiк бейне Ромео жэне Джульеттамен, Венеция - каналдарымен жэне т.б. есте. Эдемi, жагымды каланы керу, онын кврiнiстерiмен танысу, сэулет жарасымдылыгы, келешегiнiн маныздылыгы, сан тYрлi эдемi кырлары келушiлердi рахатка бвлейдi.
Ен бастысы каланы ангарып караганда басты рвлдi онын ерекшелт алады.Басымдылыгы -гимарат тYCтерi, взгешелш. Калалык ортанын манызды нысаны - Yдемелi эртYрлiлiгi. Дэл осындай деректер - калалардын с^раныс пен сэннен калмайтынынын дэлелi. Адамдар элi мындаган жылдар бойы бiрден-бiр кызыгушылык тудыратын калаларга калай ^мтылады. Б^л дегенiмiз калалык туризм сапалы жогаргы межеден асып, калалар мен онын мэдениепмен бiрге вмiр CYретiн болады .
Ж^мыс барысы. Калалык туризм - туризм максатында iрi елдi мекендердi аралау, баска элемдiк калалардын бейнесш квре алу. Калалар - туриспк орталыктар, аса алуан тYрлi. Туриспк орталыктардын iргетасына байланысты квптеген классификациялар бар. Калалык туристiк орталыктардын iрi екi тобы бар:
Кала к¥раушы мiндетiн аткаратын туристiк индустрия калалар тобы бар. Б^л санатка орташа жэне кiшi калалар жаткызылады. М^ндай туристiк орталыкка колданушы топтын саяхат бары-сындагы кiрiс денгейi тэн. М^ндай кала тобынын экономикасы туриспк нарыктын жагдайынан жэне туристiк с^раныскада байланысты тэуелдi болады, м^нысымен ол калалык жYЙенi т^раксыз етедi.
Кала к¥раушы мiндетiн аткармайтын туристiк индустрия калалар тобы бар, бiрак кала экономикасында взiндiк орны ерекше. Оларга барлык iрi калалар мен мегаполистер жаткызылады. Туриспк нарыктагы жагымсыз езгерютерге байланысты экономикалык эртараптандыру дагдарыс жагдайларында оны ыкшамдауга квмектеседi.Олар эр тYрлi денгейдегi туристер тобын тартады, олар жас ерекшелшне, кiрiс денгейiне байланысты, максатына байланысты жэне т.б. тарта алады. Сонымен катар олар алуан тYрлi туристiк внiм ^сына алады.
Туриспк мамандандырылуга байланысты калалык туриспк орталыктардын келесщей тYрi ажыратылады:
мэдени-танымдык туризм орталыктары;
iскерлiк туризм орталыктары;
окигалык туризм орталыктары;
курорттык калалар;
тэу ету жэне емдiк максаттагы кала орталыгы.
^алалык туризмнщ артыкшылыгы. Кептеген калалар, непзп iрiлерi жэне мегаполистер кеп функционалды кызмет аткарады, ягни олар жан-жакты:
1. Туристердi мэдени - танымдык багытта кабылдауга мамандандырылган орталыктар, жаца iлiм мен мэдени к¥ВДылыктарды ашу максатындагы саяхаттаушылар (архитектуралык нысандар, м^ражайлар, театрлар, керме залдары жэне т.б.). Соцгы уакыттарда туристердi калалардыц атмосферасы, кала т^ргындарыныц емiр CYPУ калпы, заманауи дизайны тартады. Б^дан шыгатын тYЙiн кай уакыт болмасын мэдени-тарихи потенциал кез-келген калалык туризмнщ дамуыныц алгышарты болып табылады (Рим, Париж, Лондон, Санкт-Петербург, Вена, Милан, Афины, Прага, Венеция, Флоренция жэне т.б.):
2. 1скерлш туризм орталыгы. 1ссапар орнында табыс табу максатында емес сапарга шыгу, ягни, съезге, гылыми конгреске, конференцияларга, симпозиумга, ендiрiстiк семинарга жэне кермелерге катысу. Iскерлiк туризм мемлекеттердщ экономикалык жэне саяси емiрiнiц жогары децгешндеп орталыктарына карай ^мтылуда. Бизнес-туристер калалык инфрак¥рылымныц жагдайына, жиналыс жэне кездесулерге мамандандырылган арнайы нысандардыц бар болуына аса талап кояды. М^ндай потенциалды,жогары дамыган мемлекеттердi, халыкаралык децгейде ж^мыс кYшiн тарта алатын астаналар алады (Париж, Лондон, Рим, Берлин жэне т.б.). 1скерлш туризм -б^л калалык туризмнщ ец болашагы зор саласы.
3. Окигалык туризм орталыктары. Заманауи туристiк орталыктарда мэдени жэне танымдык ю-шаралардыц келемi мен такырыбына байланысты етуi тэн (олимпиадалык ойындар, чемпионаттар, спорттык жарыстар, сэн байкаулары, музыкалык фестивальдер жэне т.б.). Олар туристердщ юруш жэне олардан тYсетiн каражат келемш камтамасыз етедi. Элемдiк децгейдеп аукымды iс-шара еткiзу, басты децгейдеп спорттык, калалык туризмнщ дамуына таптырмас мYмкiндiк ыктимал-дылыгын тудырады. Мэдени жэне спорттык ю-шаралардыц ^йымдастырылуы туризм индустрия-сыныц маусыдылык кедергiлерiн б^зуга кемектесед^
4. Курорттар жэне емдiк туризм орталыктары белгiлi бiр децгейдеп сапалы табиги ресурстар-мен камтамасыз ете алатын аудандарда калыптаса алады. Курорт-калалар, сэйкесiнше тещз жагалауларында, езендер мен баска су нысандарында орналасады. Олардыц дамуына кедергi жасайтын негiзгi тYЙткiл - туристiк белсендшктщ маусымдылык ауыткуы. Ал емдiк туризм орталыктары табиги емдеу ресурстарына байланган. Олар (туриспк енiм) эр тYрлi аурумен ауыратын адамдарга тiкелей багытталган.
5. Кажылык орталыктары дiни агыммен тыгыз байланысты. Олар миллиондаган дiншiл адамдардыц ез емiрiнде мiндеттi тYPде баруга мвдетп орнына айналган. Кажылардыц жогары децгейде шогырлануы дiни мереке уакыттарымен тыгыз байланысты. Кажылык ету агымы танымдык туризмнiц дiни такырыптарымен калыптасады. М^ндай саяхаттар, кеп уакытка созыла бермейд^ олар кез келген жыл мезгшнде ^йымдастырылады. Туристер, сэйкесiнше жогары децгейде бiлiмi бар болгандыктан олар мвдетп тYрде каланыц тарихы мен м^ражайларына кызыгушылык тудырады [1].
Айта кететш жайт, туритстiк орталыктардыц алуан тYрiн iрi калалар ^сынады. Олар дэстYрлi тYPде едэуiр белiгiн адамзаттыц мэдени-тарихи к¥ндылыгына багыттайды, туризмнiц жаца тYрiн насихаттауда жэне уакытты тиiмдi етюзуде генератор кызметш аткарады. Соцгы уакыттарда халыкаралык туристердiц шогырын ауыздыктайтын тYЙiндi кезец жаhандык орталыктардыц калыптаскан жYЙесiн к¥ру жайы. М^ндай калалар жагдайы соцгы уакытта «кала архипелагы (топаралы)» деген эдеби атка ие болды.
Калалардыц екi тYрi ажыратылады:
элемдеп тарихи-мэдени орталыктардыц жиынтыгы, адамзаттыц кайталанбас асыл казынасын К¥райды;
ресми жэне формалды астаналар калалардыц жаhандык жYЙесiн к¥райды.
Жалпы алганда жаhандаFы iрi iскерлiк орталыктар элемдiк экономикадагы прекп к¥рап кана коймай, халыкаралык туризм жYЙесiн к¥растырады.
Элемдш калалар халыкаралык туризм жуйесшдеп кштп элементтерге айналды. Олар туристiк орталыктардын ерекше дэрежесiн к¥райды. Олардын шшен басты кезекте келесiлерiн атап етсек болады:
1) элемдiк калалар кYрделi жаhандык туриспк агымды шогырландырады;
2) бейтарап калаларга караганда - кебше кабылдау немесе белсендi-басымды жiберушi (ошак) туриспк орталыктар халыкаралык калалар туриспк тYЙiн ретiнде таныстырылады, оларга кiрушi жэне шыгушы агым теншамалас жэне барынша бiрдей;
3) туристiк агымнын халыкаралык есу каркыны ете жогары;
4) элемдiк калалар Yшiн, эдетте, аукымды географиялык к¥рылым манызды;
5) туристердщ квпшiлiгi элемдiк калалардын экономикалык маныздылыгына квнiл бвледi;
6) элемдш калалар квп функционалды туриспк орталыктарга жатады; олар танымдык, iскерлiк, ойын-сауык жэне туризмнщ баска тYрлерiн ^сына алатындай мYмкiншiлiкте, эдеттегi емес мамандануды да коса алады;
7) элемдш калалар iскерлiк туризмнщ есу генераторы жэне непзп ауыздыктаушы ошагы репнде манызга ие, осы аркылы халыкаралык туризмнщ козгалыс секторына айналады [2].
^алалык; туризмд1 ^йымдастыру ерекшел1гь Калалык туризмдi ^йымдастыруда орна-ластыру орны мен тамактану кызметiне талаптарына, ^йымдастырылган турдын екi тYрiне байланысты:
теракты (стационарлык) тур - бiр калада, туриспк орталыкта туристердiн мекендеуi;
багдарлы (маршруттык) тур - бiрнеше калалар мен каланын кврiктi жерлерiн аралау, саяхаттын маршруттык тYрдегi кiрiктiрмесi.
Маршруттык турларды ^йымдастырган кезде жоспарланган орындарга арнайы аралау кестесi к¥рылады. Калага немесе туриспк орталыкка онын аукымына аралайтын орындарынын санына байланысты 1 ^ннен 3 кYнге дейiн уакыт кетед^ М^ндай уакыт квбiне Yлкен калаларга арналган, ягни астаналарга - Париж, Рим, Лондон, Мэскеу.
Стационарлык турларда орналастыру алуан тYрлi - 1 ж^лдызды конак YЙден 5 ж^лдызды конак YЙге дейiн. Негiзгi талап - конак YЙдiн кала манында орналасуы, ен д¥рысы тарихи орталыктарга жакын орналасуы. Маршруттык турларда туриспк класстагы конак YЙлерде орналасты-рылады (кей елдерде 2 ж^лдыздан 4 ж^лдызга дейiн). Маршруттык турдагы тамактану - толык пансион, себебi негiзгi уакыт экскурсияларга, м^ражайларга, театрларга бвлiнгендiктен туристер взiн тамакпен камтамасыз ете алмайды. Тамактану орны экскурсиялык нысанга жакын жерде ^йымдастырылады. Стационарлык турларда жартылай пансион не болмаса тащы асхана ^сыны-лады. Сонымен катар, экскурсиялык жэне бос уакыттык шаралар тYCкi ас пен кешю асты камтиды.
Калалык туризмнiн болашактагы даму тенденциясы туралы айтатын болсак сощы уакыттарда халыкаралык жэне ^лттык денгейде перспективалык туризм тYрi репнде аталмыш туризм тYрiне катысты мэселелердi шешу алга койылган. Сонгы он жылда калалык туризм келушiлер саны бойынша 38 % санына жеткен [3].
^алалык; туризм мэселелершщ шешшу жолдары. Туристiк агым калалык ортага айкын эсе-рiн тигiзуде. Туризм кала дамуындагы негiзге стратегиялык элемент репнде карастырылады, ол ез кезегшде кала мен онын т^ргындарынын есш-енуше косар Yлесi зор. Калалык туризмнщ даму мэселелер^ 2005 жылы маусым айында Стамбулда еткен «Калалык туризмдi баскару жэне жана тенденцияга айналдыру» форумында квтерiлген. Б^л форумга 42 мемлекеттщ вкiлi катыскан. 2007 жылы жаз мезгшнде Мэскеуде «Урбандык туризм немесе каладагы кешендi туриспк нысан» такырыбындагы кврме дэлел. Кврме аясында калыпсыз архитектура кай мекенге, кай калага болмасын взiн кызыкты нысан репнде кврсетуге мYмкiндiк тудырады деген тушнге келген. ДYниежYзiлiк туристiк ^йымнын (UNWTO) калалык туризмге арналган Екiншi конгресi, Мэскеуде 350 ресейлiк жэне шетел сарапшыларын жинады. «БYкiлэлемнiн жартысынан астам т^ргындары калаларда вмiр CYредi жэне жылдар ете адамдардын квп белш вз елдерiнде жэне шетелдерде саяхаттайды. Калалык туризм - XXI гасырдын революциясы, ол жылдам каркынмен дамуда, себебi негiзгi туристер тобы эрине калаларга агылуда. 2012 жылы туризм тарихында алгаш рет халыкаралык туристер саны 1 миллиардка жетп. Осы жылдын бiрiншi жартысында элемдiк туристiк топ 5 %, есп, онын iшiнде Орталык жэне Шыгыс Еуропа шыгу туризмiнiн 10 %-дык всiмiн квр-сеттi, ал Ресей - 20 %. Бiздiн болжамга байланысты халыкаралык туристiк топ 2013 жылдын
соцында 3,8 %-га еседЬ>, - деп KepceTTi Марсио ФавиллаUNWTO-ныц ащарушы директоры, элeмдeгi Yлкeн ^алалардыц дамуы жайлы болган кезект жиылыста.
Алдыцгы жылы UNWTO элемнщ 21 ^аласымен «Калалар» («Города») туризм дамуында алга бас^ан мегаполистер жайлы жобаны ^олга алды. «Б^л жоба ая^талганнан кeйiн, eзiмiздiц баяндамамызды усынамыз деп атап етп» Фавилла.
К^рп уа^ытта мамандар ^лтты^ децгейдеп саяси-экономикалыщ орталыщтарда халыщаралыщ немесе элeмдiк ^алалар ^алыптастыруды, оныц iшiндe элeмдiк шаруашылыщ пен элeмдiк ^арым-^атынастарда стратегия ^рауга ^ызмет жасайтын ^алаларды ^¥рау керек дeйдi [4].
Элемдiк тэж1рибе. Элемде ^алалар саны ете кеп, осыныц ар^асында туризм ау^ымы кеци тYcудe. Калалардагы туpизмдi дамыту Yшiн ай^ын стратегияны аныщтап жэне инновациялыщ ме-ханизмдepдi ^олданган жен болады. Кала ез кeзeгiндe мiнeттi турде заманауи, туристерге бар жагынан ыцгайлы, езшщ бузылмаган ^алпы мен ^аймагын, тYciн, тупнус^асын са^тауы ^ажет. Бас^а ^алалардыц кeшipмeci болудыц еш ^ажет жо^. Мысалы, Паpиждeгi ец кернекп орын ол Эйфель мунарасы. Париж дэл осы мунараныц ар^асында элем туристерш ^ызыщтыруда. Каланы тагыда бip тартымды кepceтeтiн жайт о^игалар болып саналады. Тарихи о^игадан бастау алып, ^sipri уа^ыт^а дeйiнгi елец етерлш о^ига жeлiлepi [5]. Британдыщ зерттеу мeктeбiнiц мамандары жогарыдагыдай ^алалар тобегшщ санын 120 деп аныщтады жэне оларды 4 Yлкeн топ^а белдк жeтeкшi (Лондон, Нью-Йорк, Париж, Токио жэне т.б.), нeгiзiгi (Сидней, Мадрид, Брюссель, Мэс-кеу жэне т.б.), eкiншi дэpeжeдeгi (Амстердам, Вашингтон, Прага, Варшава, Рим, Берлин жэне т.б.) жэне ^алыптасушы (Афины, Люксембург, Тель-Авив, Абу-Даби, Бразилия, Марсель жэне т.б.) [6].
Алматыда калалык туризмнщ даму децгеш. 2014 жылы ^ыдырып келуге, тамашалауга лайыщты элем ^алалар тiзiмiнiц ондыгында Алматы да бар. Бул туралы туристерге арналган The Rough Guide басылымы жазады (1-сурет).
1-сурет - Алматы каласыныц даму кластер! (Алматы каласын жэне Алматы облысыныц белтн косады)
Рейтинг тYзушiлердiц пайымынша, туристердi мегаполистiц орналаскан орны, ягни тарихи «Жiбек жолы» мен эдемi тауы езiне тарта тYседi.
2014 жылы сапарлай баруга лайыкты элем калаларыныц тiзiмi:
1) Рио-де-Жанейро (Бразилия);
2) Сараево (Босния жэне Герцеговина);
3) Ливерпуль (Англия);
4) Умео (Швеция);
5) Львов (Украина);
6) Марсель (Франция);
7) Алматы (^азакстан);
8) Роттердам (Нидерланды);
9) Глазго (Шотландия);
10) Портленд (АКШ) [7].
Алматы - халык саны бойынша республикадагы жогаргы керсетюшт алады. Елiмiздегi ЖШ бес белiгiн, салык тYсiмiнiц Yш белiгiн, мемлекеттiк бюджеттiц терт белтн курайды. Туризм саласында керсетiлетiн кызметтер катарыныц 50 % алып, елiмiздегi келушi туристер санынан алдыцгы катарда.
Ресми статистикалык деректерге сэйкес 2013 жылы орналастыру орындарында 583,5 мыц адамга кызмет кврсетiлген, б^л кврсеткiш соцгы бес жылда 70 % (347,4 мыц адам) арткан, 2012 жылмен салыстырганда туристердщ агымы 6 % (551,8 мыц адам) арткан.
Алдыцгы жылы 20 % казакстандык туристер Алматы каласына келген.
Алматыдагы шетелдш туристердiц агымы 2013 жылы бес жыл б^рынгы кврсеткiштермен салыстырганда (122 мыц адам), ею есеге артып 223,0 мыц адамды к¥раган, ал 2012 жылмен салыстырганда 17 % (190,0 мыц адам). Б^л деген эр бiр екiншi шетел туристiц бiздiц каланы квргенiнiц дэлель
Iшкi туризмнiц кврсеткiштерi де теракты даму Yстiнде. Алдыцгы жылы шю туризм квлемi 360,5 мыц адам (5 жыл iшiндегi всiм - 73 %), ол туристок фирмалар квлемiн есептемегенде. Алматы Астанадан кешн казакстандыктардыц демалу орны бойынша екiншi орынды алады (2-сурет).
5%___00,00
MICE
□ Крыска мерз1мдеп каладагы жэне таудагы демалыс
□ Тау-шацгы
□ Окигалык
2-сурет - 2025 жылга арналган калалык туризмнщ болжамды даму аракатынасы
3-сурет - Алматы каласы бойынша басым непзп калалык туризм TYрлерi 2025 жылга арналган калалык туризмнщ болжамды даму децгеш
Кврсеткiш 2013 жыл 2025 жыл
Барлык туристер саны, адам/жыл 580 000 2 500 000
Iшкi туристер саны 456 628 2 000 000
Шетел туристершщ саны 126 828 500 00
Мультипликативтж эсердi есепке алганда, туризмнен TYсетiн пайда, млн тенге 150 000* 900 000
Алматы каласыныц ЖА9 (жалпы аймактык внiм) туризмдегi кiрiсi, % 0,3 % 6,7 %
Туризмге кызыгушылык, адам 8 703 57 800
Ескерту: каладагы казiргi жагдайга карап есептелшген.
2025 жылга жасалынган жоспар бойынша Жiбек жолы бойындагы туризм шамамен 4 %, ал бас;а да туризм тYрлерi 1 % алады [8].
^орытынды. Тэжрибеге CYЙенетiн болса; Алматы ;аласын туристш бренд ретiнде iлгерiлету Yшiн:
сырт;ы жарнама;
БАК ар;ылы жылжыту;
интернет-маркетинг;
PR коммуникация усынылады.
Осылайша, ;алалы; туризмищ рвлi тапжылмастан жогарылауда. Мэдени-тарихи игiлiк, бизнеспен айналысу, адамдардыц жа;сы вмiрге умтылысы саяхаттаушы туристер ;атарын квбейтедi.
ЭДЕБИЕТ
[1] Ердавлетов С.Р., Алиева Ж.Н. География международного туризма. - Алматы: Каза; университета, 2013. - 273 с.
[2] Воскресенский В.Ю. Международный туризм. Инновационные стратегии развития. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2006. - 255 с.
[3] Дурович А.П., Кабушкин Н.И., Сергеева Т.М. Организация туризма. - Минск, 2003.
[4] Фавилла М. Городской туризм - это революция XXI века // http://www.tourbus.ru/news/6860.html
[5] Алиева Ж.Н., Жумабек А.Б. Кала™; туризм - XXI гасыр революциясы // Каз¥У Хабаршысы. География сериясы. - 2014. - № 2(39). - 76-79 б.
[6] Городской туризм // http://studopedia.net/14_133333_gorodskoy-turizm.html
[7] Алматы элем ;алаларыныц ондыгына кiрдi // http://almatytourism.kz/kz/index.php/21-novosti-s-slajdom/92-almaty-lem-alalaryny-ondy-yna-kirdi
[8] Алчимбаева Ж.Г. Современное состояние и перспективы развития туризма кластера «Алматы» // Презентационный материал V международной научно-практической конференции «Туризм Казахстана: проблемы и перспективы». - Алматы, 2014.
REFERENCES
[1] Erdavletov R.S. Aliyeva Zh.N. Geographyof international tourism. Almaty: Kazakh University, 2013. 273 p. (in Russ.).
[2] Voskresenski VU. International tourism. Innovative development strategy. M.: UNITY-DANA, 2006. 255 p. (in Russ.).
[3] Durovich A.P., Kabushkin N.I., Sergeeva T.M. Tourism Organization. Minsk, 2003 (in Russ.).
[4] Favilla M. Urbantourism - a revolution of the XXI century. http://www.tourbus.ru/news/6860.html (in Russ.).
[5] Aliyeva Zh.N., Zhumabek A.B. Urban tourism - a revolution of the XXI century. KazNU Bulletin. Geography series. 2014. N 2(39). P. 76-79 (in Kaz.).
[6] Urban tourism. http://studopedia.net/14_133333_gorodskoy-turizm.html (in Russ.).
[7] Almaty in the top ten cities in the world. http://almatytourism.kz/kz/index.php/21-novosti-s-slajdom/92-almaty-lem-alalaryny-ondy-yna-kirdi (in Kaz.).
[8] Alchimbaeva Zh.G. Current state and prospects of development of tourism cluster "Almaty". Presentation material V International Scientific and Practical Conference "Tourism in Kazakhstan: problems and prospects". Almaty, 2014 (in Russ.).
РАЗВИТИЕ ГОРОДСКОГО ТУРИЗМА (НА ПРИМЕРЕ АЛМАТЫ)
Ж. Н. Алиева1, А. Б. Жемабек2
1 К.г.н., доцент кафедры рекреационной географии и туризма факультета географии и природопользования (Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан) 2 Студентка 4-го курса кафедры рекреационной географии и туризма факультета географии и природопользования (Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан)
Ключевые слова: город, городской туризм, маршрутный тур, стационарный тур, мировые города, Ал-маты.
Аннотация. Стремительно растущее в последнее время туристское движение в городе привело к развитию нового вида туризма - городского туризма. Рассматривается понятие городского туризма и его развитие на примере города Алматы. Приведены статистические данные, проанализирован уровень городского туризма на сегодняшний день, а также причины все большей заинтересованности путешествующих в городском туризме.
URBAN TOURISM DEVELOPMENT (BY THE EXAMPLE OF ALMATY)
Zh. N. Aliyeva1, A. B. Zhumabek2
1 Candidate of Geographic Sciences, Associate Professor at the Department of Recreational Geography and Tourism of the Faculty of Geography and Nature Management (Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan) 2 4th year student of the Department of Recreational Geography and Tourism of the Faculty of Geography and Nature Management (Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan)
Keywords: city, urban tourism, route tour, stationarytour, world city, Almaty.
Abstract. Rapidly growing in recent tourist traffic in the city has led to the development of a new kind of tourism urban tourism. The article discusses the concept of urban tourism and its development on the example of Almaty city. The statistical data, analyzed the level of urban tourism today, and the reasons are more interested in travelling to urban tourism.
Э9К 379.95:316.772.5:339.138:338.48
ЭЛЕУМЕТТ1К МЕДИАНЬЩ ТУРИЗМ ДАМУЫНА ТИГ1ЗЕТ1Н ЭСЕР1Н БАГАЛАУ
Ж. Н. Алиева1, Е. Нурулы2
1 География жэне табигатты пайдалану факультетшщ рекреацияльщ география жэне туризм кафедрасыньщ
доценп, г.f.к. (эл-Фараби атындагы Казак ^лгтьщ университет^ Алматы, Казахстан)
2 География жэне табигатты пайдалану факультетшщ рекреациялык география жэне туризм кафедрасынын
4^i курс студент (эл-Фараби атындагы Казак ^штыщ университет^ Алматы, Казахстан)
TipeK сездер: элеуметпк медиа, элеуметпк желi, туризм индустриясы, галамтор, элеуметтiк медиадагы маркетинг, бренд.
Аннотация. Казiргi танда, элеуметтiк медианын танымалдылыгы кYннен-кYнге есуде. Б^л элем бойын-ша галамторды пайдаланушылар катарынын каркынды кебеюiне байланысты болып отыр. Казiргi кезде, замануи адамдарды галамторсыз елестету мYмкiн емес. Fаламтор желiсiн пайдалану туризм сферасында да байкалуда. Осыган байланысты макалада элеуметтiк медианын туризм дамуына типзетш эсерiне багалау жYргiзiлдi. Заманауи туризм индустриясындагы элеуметтiк медиага байланысты статистикалык мэлiметт-ерге, зерттеу нэтижелерiне талдау жасалды. Сонымен катар, б^л макалада элеуметтiк медиа туристiк енiмдi шгершету, жарнамалау, шараларды ^йымдастыру жэне клиенттердi табу к¥ралы ретiнде карастырылды.
Kipicne. КYн сайын галамторды пайланушылар саны артуда, сонымен катар, элеуметпк медиамен кызыгатын адамдар саны артып келе жатыр. М^ндай жагдай галамтордын барлык элемд1 жаулап алуына байланысты болып отыр. Элеуметпк медиа - б^л пайдаланушыларга б1р-б1р1мен карым-катынас жасауга мYмкiндiк беретш онлайн технологиялардын жиынтыгы. Карым-катынас эр тYрлi формада болуы мYмкiн - пайдаланушылар езiнiн пiкiрлерiмен, тэжiрибелерiмен жэне бiлiмдерiмен белiсе алады, бiр-бiрiмен катынаса алады, катынасты жаксарта алады, сондай-ак жаналык, акпарат, бейне, фотосуреттермен жэне эуендермен белiсе алады.
«2020 жылга дейiн Казакстан Республикасында туризм индустриясын дамытудын страте-гиялык непздемес жэне пайымында» элеуметтiк медианы Казакстанда туристiк саланы дамытуга елеулi коммерциялык нэтижелерге алып келетiн жагдайлардын бiрi ретiнде карастырган. Ягни, iлгерiлету женшдеп онлайн iс-шаралар, онын iшiнде Гугл Жер Планетасы жэне Трип Эдвайзор (Google Earth жэне TripAdvisor) сиякты жетекшi галамтор-т^гырнамаларда жэне «Facebook» жэне «Twitter» секiлдi элеуметтiк желiлердiн кемепмен iс-шараларды еткiзу болып табылады, - деп керсетшген [1].
