CC BY
14УДК: 614.35
АЛГАШКЫ МЕДИЦИНАЛЫК- САНИТАРИЯЛЫК К0МЕК ДЕИГЕЙ1НДЕ ДЭР1Л1К КАМТАМАСЫЗ ЕТУД1 БАСКАРУ САПАСЫН
БАГАЛАУ
САБИТ АЦАИЛЫМ ЕРЛАНЦЫЗЫ
медицина гылымдарынын магистр'!, ¡¡алыпты жене патологиялы; физиология кафедрасынын о<ытушысы «ОнтYстiк Цазаистан Медицина
Академиясы» АЦ Шымкент (Казахстан). ORCID Ю 0000-0002-2213-3846
АННОТАЦИЯ
Маиалада халы<<а тег'!н медициналы; квмек кэрсетудегi дэрi-дэрмекпен ¡¡амтамасыз ету нег'зг'! меселе екен кэрсетiлген. Дэрi-дэрмекпен <амтамасыз етлу элеуметтiк ¡¡амтамасыз ету жYйесi мен тургындарды элеуметтiк ¡¡оргаудын манызды бэл'1г'1 рет'!нде денсаулы< са<тау жYйесi l<¡ызметiнiн озы< дамуында манызды. Тургындарды дэрi-дэрмекпен <амтамасыз ету, алдын-алу жене медициналы< <ызмет кэрсетумен <<атар кэптеген дамыган елдердiн денсаулы< саитаудагы манызды мiндеттердi шешетiн ажырамас элемент ретiнде <арастырылады.
Ктт сездер: дерiлiк заттар, алгаш<ы медициналы< санитариялы< кэмек, дерi-дермекпен <амтамасыз ету, мiндеттi елеуметтiк медициналы< са<тандыру, дер'терд'н ¡¡ол жетiмдiлiгi.
ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ЛЕКАРСТВЕННОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ НА УРОВНЕ ПЕРВИЧНОЙ МЕДИКО-САНИТАРНОЙ ПОМОЩИ
САБИТ АКАИЛЫМ ЭРЛАНКЫЗЫ
Магистр медицинских наук, Преподаватель кафедры нормальной и патологической физиологии Южно-Казахстанская медицинская академия,
Шымкент, Казахстан. ORCID Ю 0000-0002-2213-3846 АННОТАЦИЯ
В статье говорится, что основным вопросом оказания бесплатной медицинской помощи населению является лекарственное обеспечение. Лекарства имеют важное значение для опережающего развития системы здравоохранения как важной части системы социального обеспечения и социальной защиты населения. В дополнение к лекарствам, профилактике и здравоохранению многие развитые страны рассматриваются в качестве
неотъемлемого элемента решения важнейших проблем в области здравоохранения.
Ключевые слова: медикаменты, первичная медико-санитарная помощь, лекарственное обеспечение, обязательное социальное медицинское страхование, наличие медикаментов.
MANAGEMENT OF DRUG PROVISION AT THE LEVEL OF PRIMARY HEALTH CARE QUALITY ASSESSMENT
SABIT AKAILYM ERLANKYZY
Master of Medical Sciences, Lecturer of the Department of Normal and Pathological Physiology South Kazakhstan Medical Academy, Shymkent, Kazakhstan.
ORCID ID 0000-0002-2213-3846 ABSTRACT
The article states that the main issue of providing free medical care to the population is drug supply. Medicines are important for the advanced development of the health system as an important part of the social security and social protection system of the population. In addition to medicines, prevention and health care, many developed countries are seen as integral to meeting critical health challenges.
Keywords: medicines, primary health care, drug provision, compulsory social health insurance, availability of medicines.
Такырыптьщ езектшт: ^a3¡pri кезенде ^азакстан Республикасы халкыныц денсаулыгын коргау басым мэнге ие болды жэне елдН улттык каутаздтн калыптастыратын мацызды факторлардыц 6ipi каралады. Денсаулык сактау кукыгы ^Р "Халык денсаулыгы жэне денсаулык сактау жYЙесi туралы" кодексiнде бектлген жэне "азаматтардыц кауiпсiз, тиiмдi жэне сапалы медициналык кемек алу кукыктарыныц тендИн камтамасыз ету"дегендi бiлдiредi.
Дэрь дэрмекпен камтамасыз етiлу элеуметтiк камтамасыз ету жYЙесi мен тургындарды элеуметтк коргаудыц мацызды белiгi ретiнде денсаулык сактау жYЙесi кызметЫН озык дамуында мацызды. Тургындарды дэрi-дэрмекпен камтамасыз ету, алдын-алу жэне медициналык кызмет керсетумен катар кептеген дамыган елдердН денсаулык сактаудагы мацызды мiндеттердi шешетiн ажырамас элемент ретiнде карастырылады. Бiрiншiден дэрьдэрмекпен камтамасыз ету кептеген наукастарды кажетт дэрi-дэрмекпен камтылуы аркылы
к;аз!рдН езЫде пайда болган элеуметтiк к;ау!п-к;атерд! еисеруге багытталган. Екiншiден бзНН алдын-алу кiлтiнде болашакта болуы мYмкiн каутт аскынулар жоюга Yлесiн досады - [1, с.193].
Дэрiлiк терапияныи сапасы емдеу барысында адамныи патологиялык жагдайыныц бiр жолгы немесе баска да факторларга байланысты, оныи Ынде денсаулык сактауды каржыландыру мен тутынушыларды дэрiлiк заттармен каржылай камтамасыздандыру децгейНе де байланысты.
Дэрiлiк камтамасыз етуд каржыландыру моделi казiргi таида ^азакстанда тургындардыц сапалы дэрi-дэрмектiк терапияныи барлык сураныстарын жаппайды, сонымен катар ауру пайда болган жагдайда наукасты дэртк заттармен камтамасыз етуге кепiлдiк бермейдi - [2]. Ауру кезiнде тургындар мемлекет карастырган тегiн медициналык кбмек алады, бiрак дэрiлiк компонент тек жедел жэне ауруханалык кбмек кбрсетуде гана косылган. Алгашкы медициналык санитариялык кбмек децгейНде жекелеген аурулар мен жекелеген тургындар категориясын гана каржыландырады.
Дэрi- дэрмекпен камтамасыз етудi каржыландыру жYЙесiнiи басты элементi адам жэне оныи дэрiге деген суранысы болуы керек: бул жYЙе каржыландыру мYмкiндiгiне емес, каржыландыру суранысына CYЙенуi керек. 0з кезегiнде каржыландыру суранысы мемлекеттН бекiткен медициналык кбмек кбрсету стандарттарына негiзделедi, бул сапалы дэрi-дэрмектiк терапиямен камтамасыз етуге кептдк беруге негiзделуi керек - [3, с.155-161].
Мамандардыи айтуынша дэрi-дэрмекпен камтамасыз ету жYЙесiн каржыландыру кблемНН жеткiлiктi болуы тек элеуметтк серiктестiкте, мемлекеттiк жэне жекелеген каржыландыру кбздерНН бiрлесуiне негiзделген каржыландырудыи бюджеттiк сактандыру моделiн колданганда гана болуы мYмкiн - [4, с. 241].
Соцгы жылдардагы эдебиеттерде дэрьдэрмекпен камтамасыз етудегi мэселелер айтылуда. МемлекеттН каржыландыру к6лемi улгайса да ^азакстандагы барлык санаттагы тургындарга дэрiлiк заттардыи колжетiмдiлiгi жаксарган жок - [5, с.65-71].
Зерттеу максаты: Амбулаториялык- емханалык деигейде дэрi-дэрмекпен камтамасыз ету сапасын багалау жэне пациенттердi дэрi-дэрмектермен камтамасыз етуд жаксарту бойынша усыныстар эзiрлеу.
Зерттеу эдiстерi: Акпараттык талдау, сауалнама эдiсi, статистикалык эдiстер.
Зерттеу нэтижелерк Зерттеу барысында алынган материалды гылыми талдау халык денсаулыгыныц жай-кYЙiн багалауда гана емес, сонымен катар медициналык уйымдар кызметУц тYрлi жактарында да, денсаулык сактау, пациенттер мен уакыт сураныстарына жауап беретЫ жоспарлауда жэне эзiрлеуде, олардыц жай-^й мен кызметЫН кврсеткiштерiн аныктауда мацызды рел аткарады - [6, с.256].
Нур-Султан каласыныц амбулаториялык-емханалык уйымдарыныц ересек тургындарын дэрi-дэрмекпен камтамасыз етудi каржыландыруды зерттеуге емханалар (№1 калалык емхана, №7 калалык емхана, №10 калалык емхана) таидап алынды, оларда 2 кезецнен туратын зерттеу жYргiзiлдi: амбулаториялык - емханалык мекемелердН дэрiлiк камтамасыз етуiн каржыландыруды зерттеу жэне калалык емхана басшылары, тегiн дэрi-дэрмек тагайындайтын дэрiгерлер мен тегiн дэрiлiк заттар алатын пациенттерге сауалнама жYргiзiлдi - [7,с.239].
^азакстан Республикасында жэне Нур-Султан каласында денсаулы; саласындагы каржыландыруды зерттеу жылдарындагы мэлiметтердi талдау^азакстан Республикасында денсаулы; сактау саласында шыгындар 8,4 есеге (970,8 млрд. тецгеге) вскенiн (мемлекеттк бюджет тарапынан денсаулык сактау жYЙесiн каржыландыру квлемi 8,3 есеге жэне эрбiр пациентке арналган шыгындар 7 есеге улгайганын кврсеттi); зерттеу жылдарында емханаларда жецтдкпен, бвлiнген лимиттер мен накты пайдаланган каражаттар жэне тепн дэрiлiк препараттар босатудыц каржыландыру квлемдерк №1 емханада- 2,1 есе вскеы, 3,1 есе кемiгенi жэне 2,5 есе азайганы сэйкес байкалады; №7 емханада-1,6, 1,2 есеге сэйкес квтертгеы, жэне 2,5 есе азайганы сэйкес байкалады; №10 емханада- 2,1, 1,2 есе вскен жэне 0,4 есе азайганы сэйкес аныкталды; дерттер нозологиясы бойынша жалпы емдеу шыгындарынан: кант диабетiне -25,8%; катерлi iсiк аурулары - 12,7% жэне канныц ую факторларыныц тукым куалайтын тапшылыгы -12,2% курады.
Зерттеу нэтижелерi бойынша Нур-Султан каласыныц №1, №7 жэне №10 калалык емханаларындагы медицина кызметкерлерi мен пациенттердН дэрь дэрмекпен камтамасыз етiлуiне канагаттандырылуын аныктады №1 калалык емхана басшыларыныц 100%-га, №7 ^Е 80%-та, №10 ^Е 40%-га жэне дэрiгерлер 90% дэрьдэрмекпен канагаттанатындыгын атап вттi.
2016-2019 жылдар аралыгында дэрi-дэрмекпен камтамасыз етудi каржыландыру бойынша нэтижелердi сипаттадык, сондай-ак калалык емханаларды каржыландырудыц жалпы квлемiне эсер ететЫ накты
кврсеткiштердi карастырдык, олар: TeriH медициналык квмекпц кепiлдiк берiлген квлемiне KipeTiH нозологиялар бойынша тiркелген халыктыц саны, емханаларды дэрi-дэрмекпен камтамасыз етуге накты жумсалган каржы кврсеткiштерi, бул ретте 6i3 зерттеген емханалар бойынша тегiн жэне жецтдкпен босатылган кврсеткiштер каралды. Бiз жYргiзiлген элеуметтiк сауалнама бойынша, эр децгейде: басшылар, дэрiгерлер мен пациенттер арасынан алынган мэлiметтер талданды.
^орытынды: 2016-2020 жылдарга арналган "Денсаулыкм багдарламасында койылган басым мНдеттердН бiрi Денсаулык сактау жYЙесiн каржыландыруды жетiлдiру, оныц iшiнде тегiн медициналык квмекпц кептдк берiлген квлемi шецберНде сатып алынатын дэрiлiк заттардыц тiзбесiн оцтайландыру жэне кецейту болып табылады. Бiз зерттеу жумысыныц квлемi мен эдiстерiн аныктадык. Осыныц негiзiнде емханалар (№1 калалык емхана , №7 калалык емхана, №10 калалык емхана) тацдап алынды, оларда 2 кезецнен туратын зерттеу жYргiзiлдi: амбулаториялык - емханалык мекемелердН дэрiлiк камтамасыз етуiн каржыландыруды зерттеу жэне калалык емхана басшылары, тепн дэрi-дэрмек тагайындайтын дэрiгерлер мен тепн дэрiлiк заттар алатын пациенттерге сауалнама жYргiзу. 2016-2019 жылдар аралыгында дэрi-дэрмекпен камтамасыз етудi каржыландыру бойынша нэтижелердi сипаттадык, сондай-ак калалык емханаларды каржыландырудыц жалпы квлемiне эсер ететН накты кврсеткiштердi карастырдык, олар: тепн медициналык квмекпц кепiлдiк бертген квлемiне кiретiн нозологиялар бойынша пркелген халыктыц саны, емханаларды дэрi-дэрмекпен камтамасыз етуге накты жумсалган каржы кврсетюштер^ бул ретте бiз зерттеген емханалар бойынша тепн жэне жецтдкпен босатылган кврсеткiштер каралды.
КОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Рейхарт Д.В. Фармацевтический рынок: его особенности, проблемы и перспективы / Д.В. Рейхарт, Ю.В. Шиленко. - М.: «Славянский диалог», 2005. -С.193.
2. О состоянии фармацевтической отрасли в Республике Казахстан. Отчет МЗ РК. - Астана, 25 ноября 2013 г.
3. Другова З.К. Оценка подходов к управлению фармацевтической организацией / З.К. Другова, А.М. Битерякова, М.Р. Тильман // Бюллетень сибирской медицины. - 2011. - Т. 10, № 3. - С.155-161.
4. Копилевич В.В. Социально ориентированная бюджетно-страховая модель финансирования лекарственного обеспечения в Российской Федерации. - Диссер... канд. эконом наук (08.00.01). - Томск, 2012. - 241 с.
5. Хайруллин Р.Н. Маркетинговое управление медико-фармацевтической сферой / Р.Н. Хайруллин // Маркетинг. - 2010. - №1. - С.65-71.
6. Применение методов статистического анализа для изучения общественного здоровья и здравоохранения: Учебное пособие для вузов / Под ред. В.З. Кучеренко. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007. - 256 с.
7. Ядов В.А. Социологическое исследование: методология, программа, методы. - Самара, 1995. - 239 с
