Научная статья на тему 'Актуальные проблемы, связанные с переводом текста законодательных актов на государственный язык'

Актуальные проблемы, связанные с переводом текста законодательных актов на государственный язык Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
113
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЯЗЫК / ЗАКОНОДАТЕЛЬНЫЙ АКТ / ЮРИДИЧЕСКАЯ ТЕХНИКА / ЮРИДИЧЕСКИЙ ТЕРМИН / ТЕКСТ ЗАКОНОДАТЕЛЬНОГО АКТА

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ильясова Гульжазира Актуреевна

Актуальность темы статьи заключается в исследовании проблем, свя-занных с юридической техникой в отношении качества переводов законодательных актов на государственный язык. В статье указывается, что на сегодняшний день в современ-ном казахстанском законодательстве проблемы, связанные с некачественным переводом текста нормативных правовых актов, существуют до сих пор. При осуществлении про-фессиональной деятельности юристы всегда сталкиваются с ошибками, связанными с не-правильным переводом текста норм права и юридической терминологии на казахский язык, например, осуществляется прямой перевод текста и теряется смысл юридических тер-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Актуальные проблемы, связанные с переводом текста законодательных актов на государственный язык»

УДК 340.1:81'244(574)

ЗАЦНАМАЛЫЦ АКТ1ЛЕРДЩ МЭТ1НШ МЕМЛЕКЕТТ1К Т1ЛГЕ АУДАРУГА БАЙЛАНЫСТЫ

ЭЗЕКТ1 МЭСЕЛЕЛЕР

^лжазира А^тере^ызы 1лиясова

Академик Е.А. Бекетов атындагы Караганды мемлекеттгк университетгнщ азаматтыц жэне ецбек цуцыгы кафедарсыныц профессоры, зац зылымдарыныц кандидаты, доцент. Караганды цаласы; e-mail: G.lliasova@mail.ru

Ty^u свздер: мемлекеттж тш; зацнамалыц акт; зац техникасы; зацдыц термин; зацнамалыц акттщ мэтШ.

Аннотация. Зацнамалыц актшердщ мэттт мемлекеттж тшге аудару сапасына цатысты зац техникасымен байланысты мэселелер мацала тацырыбыныц езектшт бо-лып табылады. Мацалада бYгiнгi ^т цазацстандыц зацнамада нормативтт цуцыцтыц актшердщ мэттдерт цазац тшне аударумен байланысты мэселелер элi де шешiмiн таппай отырганы туралы атап керсетiледi. КэЫби цызметт ЖYзеге асыру барысында зацгерлер эрцашан цуцыц нормаларын жэне зац терминологиясын цазац тшне дурыс емес аударумен байланысты цателiктердi жш кездестiрiп отырады, мэселен, мэтт ттелей ау-дарылады, соныц салдарынан зацдыц терминдердщ магынасы езгередi, жалпыга танымал зацдыц терминдер бiрнеше тYрлi нусцасында аударылады. Бундай мэселелер цуцыц нормаларын терw тYсiнуге жэне терк тYсiндiру беруге экеледi. Ал цуцыц теороиясы бойынша зац техникасыныц цажеттi шарты болып терминологияныц бiртектiлiгiнiц сацталуы, бiр угымга цатысты бiрнеше терминдi пайдалануга жол бермеу танылады.

Зерттеудщ мацсаты зац техникасыныц теоретикалыц ережелерте жэне азаматтыц зацнаманыц мемлекеттт тiлдегi мэттдерте талдау ЖYргiзу негiзiнде цуцыц нормаларыныц аудармаларындагы цателжтерт айцындау, цазац тшне зацнамалыц актшердщ мэттдерт сапасыз аудару мэселелерi бойынша жалпы цорытындылау, соныц негiзiнде мемлекеттж тшде зацнамалыц актiлердi эзiрлеу бойынша зац техникасын жетiлдiру жентде цорытындылар жасау.

Казацстан Республикасыныц кейбiр зацнамалыц актшертщ мемлекеттт тiлдегi мэтiндерiне, теоретикалыц кезцарастар мен автордыц атап еткен ескертпелерiне жалпылама талдау ЖYргiзу нэтижестде цуцыц нормаларыныц цазац тiлiндегi дурыс аудармаларыныц нусцалары усынылады жэне нормативтж цуцыцтыц актшердщ мэттдерт цазац тшне аударудыц зац техникасын жетiлдiру жолдары усынылады. Мундай мацызды мэселет шешу цазiргi цазацстандыц цогамныц цуцыцтыц мэдениетт жогарылатуга септтн тигiзерi аныц.

АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ, СВЯЗАННЫЕ С ПЕРЕВОДОМ ТЕКСТА ЗАКОНОДАТЕЛЬНЫХ АКТОВ НА ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЯЗЫК

Ильясова Гульжазира Актуреевна

Профессор кафедры гражданского и трудового права

Карагандинского государственнного университета имени академика Е.А. Букетова, кандидат юридических наук, доцент; город Караганда; e-mail: G.lliasova@mail.ru

Ключевые слова: государственный язык; законодательный акт; юридическая техника; юридический термин; текст законодательного акта.

Аннотация. Актуальность темы статьи заключается в исследовании проблем, связанных с юридической техникой в отношении качества переводов законодательных актов на государственный язык. В статье указывается, что на сегодняшний день в современном казахстанском законодательстве проблемы, связанные с некачественным переводом текста нормативных правовых актов, существуют до сих пор. При осуществлении профессиональной деятельности юристы всегда сталкиваются с ошибками, связанными с неправильным переводом текста норм права и юридической терминологии на казахский язык, например, осуществляется прямой перевод текста и теряется смысл юридических тер-

минов, общепризнанные юридические термины переводятся в нескольких вариантах. Эти проблемы приводят к неправильному пониманию и толкованию норм права. А ведь по теории права необходимыми условиями юридической техники являются соблюдение единства терминологии, недопустимость использования разных терминов для обозначения одних и тех же понятий. Целью исследования является анализ теоретических положений законодательной техники и текстов гражданского законодательства на государственном языке и на этом основании выявление ошибок в переводе норм права, обобщение проблем некачественного перевода текста законодательных актов на казахском языке, сделать выводы по совершенствованию юридической техники при разработке законодательных актов на государственном языке.

Исходя из обобщенного анализа текстов на государственном языке некоторых законодательных актов Республики Казахстан, существующих теоретических взглядов и высказанных автором замечаний, предлагаются варианты правильного перевода норм права на казахсткий язык и пути совершенствования юридической техники по переводу текста нормативных правовых актов на казахский язык. Решение такой важной проблемы будет способствовать повышению правовой культуры современного казахстанского общества.

CURRENT PROBLEMS RELATED TO THE TRANSLATION OF TEXTS OF ACTS TO THE STATE LANGUAGE

Ilyassova Gulzhazira Aktureevna

Professor of chair of the civil and labor law of the Karaganda State University named after academician Ye.A. Buketov, candidate of jurisprudence science, associate professor; Karaganda city; e-mail: G.Iliasova@mail.ru

Keywords; state language; legal act; legal equipment; legal term; text of the legal act.

Abstract. Relevance of the subject consists of the problems' researches connected with the legal equipment in the relations to quality of the acts' translations on a state language. Nowadays in the modern Kazakhstan legislation, as specified in article, problems connected with the low-quality text translation of the statutory legal acts exist still. At implementation of professional activity lawyers always make mistakes connected with the wrong text translation of the legal rules and legal terminology into Kazakh, for example, a direct transfer of the text is made and the meaning of legal terms is lost, the conventional legal terms are translated in several options. These problems result in the wrong understanding and interpretation of the legal rules. According to the theory of the law, necessary conditions of the legal equipment are respect for unity of terminology, inadmissibility of use in different terms for designation of the same concepts. Research objective is the analysis of theoretical provisions of the legislative equipment and texts of the civil legislation in a state language and bases on that to identificate mistakes in translation of legal rules, generalize problems of the low-quality text translation of acts in Kazakh, to draw conclusions on improvement of the legal equipment when developing acts in a state language.

Proceeding from the generalized analysis some acts' texts of the Republic of Kazakhstan in a state language, the existing theoretical views and remarks stated by the author, options of correct translation of legal rules on kazakh language and improvemental ways of the legal equipment on the text translation of statutory legal acts into kazakh are offered. The solution of such important problem will promote to increase in legal culture of modern Kazakhstan society.

^азакстан Республикасы Конститу- ретшде калыптасуына жэне ю-журпзудщ

циясыньщ 7-бабына сэйкес «^азакстан казак тшнде жузеге асырылуына зор ыкпал

Республикасындагы мемлекеттк тш - етп.

казак тш»1. ^азакстан Республикасы ^азакстан Республикасыныц «Тш ту-

1991 жылы Тэуелазд^ алган сэтшен ба- ралы» Зацыныц 4-бабында «Мемлекеттк

стап мемлекеттк тш ретшде казак тшн тш - мемлекеттщ букш аумагында,

бекггу ушш бiркатар зацдар мен реформа- когамдык катынастардыц барлык саласын-

лар кабылданды. Олардыц шшде «Тшдер да колданылатын мемлекеттк баскару, зац

туралы» Зацы, «Тiлдердi колдану мен шыгару, сот юш жэне ю кагаздарын журпзу

дамытудыц мемлекеттк багдарламасы» тш», - деп жазылган2.

жэне т.б. казак тшнщ мемлекеттк тш ^азак тш мэселес мемлекеттк

1 Цазацстан Республикасыныц Конституциясы 1995 жылы 30 тамызда республикалыц референдумда цабылданды // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K950001000_#z0

2Цазацстан Республикасыныц 1997 жылгы 11 шiлдедегi N151 Зацы «Цазацстан Республикасындагы тгл туралы» //http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z970000151_

децгейде кетершген кешнп жылдары букара журтшылык та ана тшнщ мэртебес Yшiн белсендiлiк танытуда. Бiрак, соган карамастан, элi де болса шешшмей жаткан тYЙiндi мэселелер баршылык. Атап айтканда, елiмiзде кабылданып жатырган нормативтш кукыктык актшердщ казак тiлi нускасындагы мэтiнiнде колданылган сез тiркестерi мен сейлемдердi курастыруда жiберiлген кемшiлiктер зацдагы нормалардыц мэнiсiн тYсiнiксiз етедi. Оныц себептерi келесiдей:

Бiрiншiден, нормативтiк кукыктык актшердщ тупнускалары орыс тiлiнде кабылданады, кейiн казак тiлiне аударыла-ды. ^азак тiлiне аударумен зацгерлер емес, тш бшмшщ мамандары айналысады. Сол себепт зац терминдерi тiкелей магынада ау-дарылып, мэнiсiн жогалтады [1].

Осы жерде тагы 6ïp токтала кeтeтiн мацызды мэселе: ресми аударма ici филологтарга (бiрiншi мамандыгы «филолог», екiншi мамандыFы«зацгер»)жYктeлгeн. Дурысы зацныц мэтiнiмeн жумыс icтeйтiн адам мшдетп тYPдe зацгер, яFни бiрiншi мецгерген мамандь^ы «зацгер» болуы керек. Эйткеш, майталман аудармашы-филолог маманныц езi зацныц мэтiнiмeн жумыс icтeугe келгенде, сол зацныц табетатын тYciнe алмай киналады. Эрине, бул олардыц кшэа емес. БYгiнгi кYнгe дeйiн солай болып кeлдi, кaзip де солай. Сездщ мaFынacын жете тYciнiп, эдеби сейлем KуpFaнымeн, зацныц тiлi - ресми тш, эр зац мен кукыктык актвде норма болатынын кез келген аудармашы тYciнe бepмeйдi. Зацдык техникадан хабары жок адам кaзaкшaFa epкiн аударып немесе редакциялап кoЙFaнымeн, орыс тiлiндeгi тYпнуcкaмeн салыстырып, зац шы^арушыныц не айтпак бoлFaнын зерделегенде, зац шы^арушыныц ойын, яFни кукык нормасыныц мэнiсiн бурмалайтын жaFдaйлap кездеседь Сондыктан, зац мэтiнiмeн жумыс ютейтш аудармашы оныц мэнiсiн тYciнeтiн адам, яFни зацгер болуы керек.

^азiргi кезде тiлiмiздегi сездердiц кYнделiктi маFынасымен катар терминдш мэнi, мазмуны эр-алуан. ^азак тiлiнiц байлыFы, маFыналык кепнускалыFы, синонимдш маFыналарыныц кецдiгi керкем эдебиетте мол мYмкiндiктер ашканымен, езiндiк ерекше талаптарFа сай ресми ны-санда эзiрленетiн зац актiлерiнде белгiлi бiр киындыктар туындатады.

Зац техникасы турFысынан келгенде эр сез бiр Fана маFынаны беруi кажет. ОсыFан сэйкес, улттык зацнама жYЙесiнде терминдердiц бiр маFынада тYсiндiрiлiп, бiрiздiлiкпен колданылуына кол жеткiзу бYгiнгi кYннiц езектi мэселесiне айна-лып отыр. Зац тiлiнiц накты, тиянакты,

бiр магыналы болуы, оныц когамдык катынастарды нэтижелi реттеуiнiц жэне толыкканды жузеге асырылуыныц мацызды кепiлдiктерiнiц бiрi болып табылады. Осы талаптардыц ю жYзiнде орындалуы эркашан кeцiлден шыга бермейдi. Баска нормативтiк кукыктык актшермен салыстырганда, Негiзгi зацныц - Конституцияныц eзiнде зац техникасыныц тiлге катысты талап-тары сактала бермейдi. Мысалы, Кон-ституцияда бiр сeздiц бiрнеше синоним сeздерiмен жазылуы («кукы», «кукыгы», «кукысы», «хакы», «хакылы», «хакысы»), бiр терминнiц орнына эртYрлi сeздердiц колданылуы («еркiндiгi», «бостандыгы»).

¥лттык зацнама терминологиясында шeшiлмeй жYpгeн бipкaтap eзeктi мэселелер бар. Оныц бipiншici - нормативтш-кукыктык aктiлepдeгi атау ceздepдiц, тepминдepдiц бipiздiлiгi мэceлeci. Нopмaтивтiк кукыктык aктiлep жобаларыныц орыс тiлiндe эзipлeнуi, Парламентке келш тYCкeншe осы жобалардыц сол тшдеп мэтiнi гана пысыкталып, ал казак тшндеп аударма нускасыныц назардан тыс калуы, депутаттык жумыс топтарында да жобамен жумыстыц нeгiзiнeн орыс тшнде жYpгiзiлуi, жалпы алганда улттык зацнама тшнщ, оныц терминологиясыныц орыс тшндеп нускага байланып калуы улттык зацнаманыц тiлi мен тepминдepiндeгi бipiздiлiктiц сакталмауына себеп болып отыр. Тшсп сала маманыныц, зaцгepдiц талдауынан eтпeгeн улттык термин жалгыз аудармашыныц аударма жумысына тэуелдi болып кала береди

Екiншiден, Ана тiлiмiзде жазылган ар-найы зац эдебиеттерiнiц, окулыктардыц мардымсыздыгы салдарынан болашак зац-герлерге мемлекетпк тiлде дэрiс, тэж1рибе сабактарын беру барысында окытушы ^теген киындыктарга ушырасады. Соцгы жылдары окулык тапшылыгы мэселесi аударма басылымдардыц аркасында бiртiндеп шешiмiн тапканымен, олардыц басым кeпшiлiгiнiц сапасы ешкандай сын кeтермейдi. Сондыктан, мемлекеттiк тшде окыту сапасын жаксарту Yшiн эрбiр бiлiм алушыны казак тiлiнде жарияланган оку куралдарымен жэне инновациялык оку-эдютемелш куралдармен (электрон-ды окулыктар, дэрютермен) жеткiлiктi камтамасыз ету жэне оларды эзiрлеу мен сапасын жогарылату Yшiн авторларды материалдык ынталандыру кажет деп санай-мыз.

Yшiншiден, галамтор жYЙесiнде мемлекеттiк тiлде акпараттарды жариялау кeлемi аз. Сондай-ак мемлекеттiк орган-дар мен мекемелердщ ресми сайттарын-да казакша акпараттардыц кeлемi аз жэне туракты жацартылып отырмайды.

Тертшшщен, соцгы жылдары зац гылымы саласында мемлекеттiк тiлде коргалган кандидаттык жэне докторлык диссертациялардыц жалпы саныныц у^аюы байкалады. Алайда, зац гылымыныц жекеле-ген салалары бойынша зерттелмеген езекп мэселелер баршылык. Сол себептi, отандык гылымды, соныц iшiнде, зац гылымы саласында мемлекетпк тiлде журпзшетш зерттеулердi дамыту Yшiн мемлекеттiк колдау керсету кажет.

Бесiншiден, колданыстагы нормативтж кукыктык актiлердiц мемлекеттiк тiлдегi мэтiндерi сын кетере бермейдi. Себебi, казак тшндеп зац терминдерiнiц бiрыцFай Yлгiсi жок болFандыктан, нормативтiк кукыктык актшердщ мэтiндерi эртYрлi терминдердi колдана отырып аударылады, бул зацды кате тYсiнуге экеледi. Зац актiлерiнiц де алдымен орыс тiлiнде жазылып, казакшаFа соцынан аударылуы бул саладаFы жаFдайдыц тYбегейлi оцалуына септiгiн тигiзбейдi.

Казакстан РеспубликасындаFы кабыл-данFан нормативтiк кукыктык актшердщ басым белiгiнiц алFашкы тупнускасы орыс тшнде эзiрленiп, кейiннен казак тшне аударылады. Жалпы бул iс-эрекет Казакстан Республикасыныц «Тш туралы» Зацыныц 9-бабында керсетшген, ол жерде «Мемлекетпк органдардыц актiлерi мемлекеттiк тшде эзiрленiп, кабылданады, кажет болFан жаFдайда, мYмкiндiгiнше, баска тiлдерге аударылуы камтамасыз етше отырып, оларды эзiрлеу орыс тшнде жYргiзiлуi мYмкiн» - деп жазы!етан. Негiзiнен осы зацдардыц бастапкы кезшде орыс тiлiнде эзiрленiп, кейiннен казак тшне аударылуы, осы зацдардыц казак тшндеп нускаларындаFы кептеген кайшылыктарFа экеп соFады. Зацдардыц негiзгi калыптастырушы белш ретiнде бiз терминдердi карастырамыз. Осы терминдер накты берiлген бiр уFымды бiлдiрiп, бiрыцFай тYсiнiлуi тиiс. Сондыктан зац аудармасы-мен айналысатын аудармашылардыц зац терминдерiн бiлiп жэне оларды бiрыцFай колданбауы казiргi тацдаFы бiрден бiр езектi мэселе болып табылады.

КолданыстаFы зацдардыц казакша нускасын зер сала окысак, OFан негiзiнен маFыналык аударма емес, сезбе-сез аудар-ма, ресми тш емес, керкем эдебиет тiлi тэн екенше кезiмiз жетедi. Соныц салдарынан зацныц тiлi эркелкi, терминдердi колдануда бiрiздiлiк жок. Шынын айтканда, казiрri кез-де зацдардыц орысша нускасынсыз оныц казакша нускасын толык мэншде дурыс тYсiнiп, дурыс колдану мYмкiн емес [2, 28 б.].

Кейбiр сездердiц баламасыныц дурыстыFы кYмэн туFызса, кейбiр сездердiц аудармасы, тiптi кулакка OFаш естiледi. Кейбiр латын тшнен енген зац терминдерiн казак тшне аударудыц кажетi канша? Неге сол терминдi калдырмаска? Эйтпесе, нормативтiк кукыктык актшерде зац терминдерiнiц бiр емес бiрнеше аудармасын кездестiруге бо-лады. Мэселен, Казакстан Республика-сы Азаматтык кодексiнiц казак тiлiндегi нускасын зер сала окысак, онда сездердщ казiргi жазылу емлесiн ескермеу, кукыктык маFынасынан герi керкем эдебиеттiк си-паты басым сездердi колдану, стильдiк Yйлесiмдiлiктiц болмауы орын алFан. КР Азаматтык кодексшщ ерекше белiмiнде «интеллектуальная собственность» термиш Yш тYрлi аударылFан: «интеллектуалдык меншш», «санаткерлiк меншш», «зияткерлiк меншш» - бул орысша мэтiндегi бiр сездiц екi, Yш сезбен аударылуы.

Зацды алFашкы кезецiнде орыс тшнде эзiрлеу сатысында ол процеске кукык мамандарыныц катысуы жэне негiзгi жумысты аткаруы керсетiлген зацныц дурыс эзiрленуiнiц негiзi болып табыла-ды. Ал оныц казакша аудармасына келетш болсак, негiзi зац аударумен лингвистика мамандарыныц айналасатынын кере аламыз, сондыктан казак тшне аудары!етан зацдар езшде, алFашкы тYпнускаFа караFанда бiрнеше кайшылыктарды камтиды. Осы кайшылыктардыц Yлгiлерiн керсету Yшiн, мысал ретiнде аса мацызды нормативтi кукыктык актiлердi салыстырып караймыз.

«Кукыктык актiлер туралы» Казакстан Республикасыныц 2016 6 сэуiрде

кабылдаетан Зацында: «Казак жэне орыс тшдершдеп нормативтiк кукыктык актiлердiц мэтiндерi тещупнускалы болуFа тиiс.» - деп атап керсетшген (24-баптыц 3-белiмi)3. Алайда, казак тшндеп зацнамалык актiлердiц мэтiндерiнде осы нормаFа кайшы келетiн тустары баршылык. Мэселен, КР Азаматтык кодексiнiц (жалпы белiм) 3-бабы орысша мэтiнiнде «Гражданское законодательство Республики Казахстан» деп аталады, ал казакша нускасында «Казакстан Республикасыныц азаматтык зацдары» деп жазы!етан. Кукыктык актiлер туралы» зацында 1-баптыц 16 п. сэйкес, «законодательство Республики Казахстан» сезi «Казакстан Республикасыныц зацнамасы» деп аудары1етан.

КР Азаматтык кодексiнiц (жалпы белiм) 6-бабы орысша мэтiнiнде «Толкование норм гражданского законодательства» деп атала-ды, ал казак тiлiндегi мэтшшде «Азаматтык

3 Цазацстан Республикасыныц «Цщыцтыц актшер туралы» 2016 жылгы 6 сэуiрдегi № 480-VКрЗ Зацы // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1600000480

зац калыптарыныц тусшшуЬ» деп жазылган. «Кукыктык актшер туралы» зацга CYЙенетiн болсак, 1-баптыц 18-п. «норма права» сeздерi «кукык нормасы» деп аударылады. Сол сиякты «толкование» сeзiнiц «тусшшуЬ» деп аударылуы уйкаспайды, сондыктан «^укьщтьщ актiлер туралы» зац бойынша «тYсiндiрy» деген аудармасы лайыкты деп санаймыз. Сонымен, Азаматтык кодекстiц 6-бабыныц атауын былай деп езгертер едiк: «Азаматтыц зацнама нормасын mYciHdipy». Тагы да осындай кате аударма Азаматтык кодекстiц 114-бабында да кайталанады.

Азаматтык кодекстiц 267-бабында «нормативный акт» сeздерi «калыпты кужат» деп кате аударылган, себебi «кукыктык актiлер туралы» зацныц 1-бабыныц 25-п. бойынша, «нормативный правовой акт» - «нормативтш кукыктык акт» деп аударылады.

КР Азаматтык кодексшдеп (Ерек-ше бeлiм) 406-баптыц 2, 3-тармактарына сэйкес, орысша мэтшдеп «законодательные акты» деген сездер тYрлiше аударылган, бiр жерде «зац актшерЬ», ал екiншi бiр жерде «зацнамалык актiлер» деп берiлген. Осы сездердщ магынасы бiрдей болганымен, бiрiздiлiктi сактау максатында Кодекстiц толык мэтiнi бойынша «Нормативтш кукыктык актiлер туралы» Казакстан Республикасы Зацыныц 1-бабы 2) тармакшасына сэйкес «зацнамалыц акт» деп колданылган орынды болар едi деп санайды мамандар [3].

Азаматтык кодекстщ 236-бабы «Жацадан жасалып жаткан козгалмайтын мYлiкке меншiк кукыгыныц пайда болуы» деп аталса, 255-бабы «Жер учаскесш жэне баска да табиги ресурстарды алып коюга байланысты жылжымайтын-мYлiкке меншш кукыгыныц токтатылуы» деп аталады. Осы баптардыц редакциясында «жылжымайтын мYлiк» сездершщ орнына «козгалмайтын мYлiк» сeздерi колданылады. Ягни, орысша мэтiндегi «недвижимое имущество» сeздерi екi тYрлi аударылган, 117-бапта «жылжымайтын жэне жылжымалы мYлiк», ал баска 216, 240, 242, 247, 249, 281, 299, 309, 319-бапта-рында «козгалмайтын мYлiк», «козгалмалы мYлiк» деген сeздер колданылады.

Азаматтык кодекстщ 147-бабында мэмiленiц угымы орысша мэтiнде келесiдей берiлген: «Сделками признаются действия граждан и юридических лиц, направленные на установление, изменение или прекращение гражданских прав и обязанностей», ал казакша мэтшде «Азаматтар мен зацды тулгалардыц азаматтык кукыктары мен мшдеттерш белг1леуге, eзгертyге не-месе токтатуга багытталган эрекеттерi мэмiлелер деп танылады» деп аныктама

бередi. Осы аныктамадагы «установление» деген сез «белгшеуге» деп дурыс емес аударылган. Эрекеттер белгiленбейдi, ор-натылады. Сондыктан, 147-баптыц редак-циясы келесiдей жазылуы тшс деп санаймыз: «Азаматтар мен зацды тулгалардыц азаматтыц цуцыцтары мен мшдеттерш орнатуга, взгертуге немесе тоцтатуга багытталган эрекеттерi мэмшелер деп танылады»

Азаматтык кодексте «обычаи делового оборота» деген угым бар. Осы угым казак тшнде бес тYрлi нускада аудары-лыпты: «юкерлш кызмет ерiсiндегi эдеттегi кукыктар» (3-баптыц 4-белiмi), «iскерлiк айналым дэстYрлерi» (366-баптыц 1-белiмi), «iскерлiк айналым гурпы» (411-баптыц 2-белiмi); «iскерлiк айналым дагдылары» (427-баптыц 2-белiмi, 431-баптыц 2-белiмi); «iскерлiк айналымныц тиiстi сауда терминдерiне катысты колданылып жYрген гурыптар» (1113-баптыц 6-белiмi). Бул сездердi бiздiц ойымызша «iскерлiк кызмет ерiсiндегi эдет» деп аударган жен.

Орыс тшндеп «оформление» сезi Азаматтык кодексте «реамдеу» деп аударылган, мэселен, «^ркеуден бас тарту жазбаша тYрде рес1мделуге тиiс» (155-баптыц 1-белiмi), «кепiлге салу билетш беруiмен рес1мделед1» (328-баптыц 2-белiмi), «тауарды жеткiзiп берудщ рес1мделу1н куэландыратын тYбiртектi» (452-баптыц 2-белiмi), «кол койган актiмен ресiмделедi» (663-баптыц 4-белiмi), «патенттi рес1мдеу мен беру тэртсбЬ» (1006-баптыц 2-белiмi). ^азак тшнде «реамдеу» деген сез жок. «Оформление» - «рэамдеу» деп аударылады. Ал 55-бап-та «Последствия возбуждения процедуры банкротства» казак тшнде «Банкроттык рэс1мш козгау салдарлары» деп аударылып-ты. Осы баптагы процедура сезiн аудармай сол калпында колдана берген жен. Себебi «процедура» сезi (французша - «procedure», латынша «procedo» - продвигаюсь)4 деген угым бередь Ягни латын сезiнен енген сез болгандыктан, аударудыц кажетi жок деп санаймыз.

Азаматтык кодекстщ ерекше белiмiнде реттелген кейбiр азаматтык-кукыктык шарттардыц атаулары казак тшнде дурыс аударылмаган. Атап айтатын болсак, 25-тараудыц 4-белiмiндегi карастырылган «Келiсiм-шарт жасасу» бул орыс тiлiндегi «Договор контрактации». Непзшде «контракт» сезi латын тiлiнде «contractus» -шарт деген угым бередi, ал «контрактация» термиш ауылшаруашылыгы енiмдерiн са-тып алу шартына катысты колданылады.

4 Большой энциклопедический словарь //http://www.vedu.ru/bigencdic/51021/

Сол себепт осы шарттьщ атауын «Контрактация шарты» деп езгерту кажет.

26-тарауда карастырылган «Айырбас шарты» атауы да Yйлесiмсiз. «Айырбастау шарты» деген аудармасын колдану жен деп санаймыз.

36-тарауда карастырылган «Договор займа» казакша мэтшде «Заем шарты» деп (715-717, 719-727-баптарда) аталып, ауда-русыз кYЙiнде калдырылган. Алайда «Договор займа» сездершщ казакша аударма-сы «Карыз шарты» болуы тиiс. Ал ендi осы тарауда одан эрi iшiнара кейбiр бап-тарда «^арыз шарты бойынша сыйакы» (718-бап), «Банктж карыз шартынын жэне микрокредит беру туралы шарттыц ерекшелiктерi» (728-бап) деп аударылган. Ягни, бiр тараудыц шшде терминдердi колдануда бiртектiлiк сакталмаган, эр бапта эркалай аударылган.

518-баптыц мазмуны «Договор ренты подлежит нотариальному удостоверению» дурыс аударылмаган «Рента шартын нотариат куэландыруга тиiс». Нотариат - субъект емес, ол кукыктык институт (КР «Нотариат туралы» 1997 жылгы 14 шшдедеп Зацыныц 1-бабы). Сондыктан шартты нотариат куэландырмайды, нотариус куа-ландыруы тшс. Ал 518-баптыц мазмунын аударатын болсак, келесiдей редакцияда жа-зылуы тшс: «Рента шарты нотариаттыц куэландыруга жатады».

Сонымен катар, 1051-баптыц атауыныц орыс тшндеп нускасы «Нотариально удостоверенное завещание» казак тшнде «Нотариатта куэландырылган есиет», 1052-баптыц орыс тiлiндегi нускасы «Завещания, приравниваемые к нотариально удостоверенным» казак тшнде «Нотариатта куэландырылгандарга

тецеспршетш есиеттер» деп аударылган. Жогарыда карастырылган «Нотариат туралы» Зацга сэйкес, бул баптардыц атау-лары келесiдей Yйлесiмдi аударылуга жатады: «Нотариаттыц куэландырылган есиет» (1051-бап), «Нотариаттыц куэландырылгандарга тецест1ршген

есиеттер» (1052-бап).

697-бап орысша мэтiнiнде «Провозная плата» деп аталады, ал казакша мэтшшде бул атау «Кiре акысы» деп Yйлесiмсiз аударылган. Негiзiнде, дурыс аудармасы «Тасымалдау акысы» болуы тиiс. Себебi бул жYктi, жолаушыны, тецдеме жYктi тасымалдау шартын орындаганы Yшiн теленетiн сыйакы (34-тарау «Тасымалдау»).

Ендi «Казакстан Республикасыныц Азаматтык процеспк кодексш»5 (будан

эрi АПК) карастырайык. Кодекс дегенiмiз бiртектес аса мацызды когамдык катынастарды реттейтiн кукык нормала-ры бiрiктiрiлген жэне жYЙеге келтiрiлген зац. Сондыктан осы зацныц орыс жэне казак тшдершде тецтYпнускалы болуы мiндеттi. Жалпы кайшылыктардыц бiрiн бiз осы кодекстщ атында кере аламыз, орыс тшндеп «процесс» деген сездщ казак тшнде бiрнеше аудармасы бар. Олар: Yрдiс, iс жYргiзу, процесс, Yдерiс. Академик Г.С. Сапаргалиевтщ «Русско-казахский словарь юридических терминов и понятий» [4] деген ецбегшде, «Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан» -«Казакстан Республикасыныц азаматтык iс жYргiзу кодека» деп аударылган. Дэл осы «процесс» деген сездi «процесс» деп аудар-май, «ю жYргiзу» деп атауды бiз тагы да Бек-таев К., Исмагулова Б., Ережепова Э., Аб-дижапбарова Г. ецбектерiнен кере аламыз. Сондыктан жалпы кодекстщ дурыс атауы «Азаматтыц ic жург1зу кодексi» деп болуы цажет деп санаймыз.

КР Азаматтык-процеспк кодексшщ (будан эрi АПК) атауынан бастап мэтшше дешн аудару сапасы сын кетермейдь Кодекстiц 5-тарауыныц атауында «iске катысатын адамдар», 43-бапта «1ске катысатын адамдардыц курамы», 9-бапта «1ске катысатын адамдардыц ар-намысы мен кадiр-касиетiн, iскерлiк беделш курметтеу» деген атауларды кере аламыз. АПК орысша нускасында осы баптардыц атаулары келесiдей жазылган: 5 тарау «лица, участвующие в деле», 43 бап «Состав лиц, участвующих в деле», 9-бап «Уважение чести и достоинства, деловой репутации лиц, участвующих в деле». Белгшенген баптардыц атауында жэне де ездершде «лиц», «лица» аудармасында кателш жiберiлген, Зацныц казак тшндеп мэтшшде «лицо» деген сез «адам» деп аударылган. Бул дурыс емес, себебi 43-бапта карастырылгандай, iске катысушылар деп тараптарды; Yшiншi тулгаларды; прокурорды; мемлекеттiк органдар, жергiлiктi езiн-езi баскару ор-гандарын, зацды тулгаларды немесе осы Кодекстщ 55 жэне 56-баптарында кезделген непздер бойынша процеске юретш аза-маттарды айтады. Булардыц барлыгын адамдар деп атау кате, сондыктан бiздiц усынысымыз: 9-бапта «1ске катысатын тулгалардыц ар-намысы мен кадiр-касиетiн, юкерлш беделiн курметтеу», 5-тарауды «1ске цатысатын тулгалар» деп, 43-бапты «1ске цатысатын тулгалардыц цурамы», 46-бап-ты «1ске катысатын тулгалардыц кукыктары

5 Казацстан Республикасыныц Кодекс 2015 жылгы 31 цазандагы № 377-VКРЗ «Казацстан Республикасыныц Азаматтыц процестт кодека» //http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1500000377

мен мшдеттерЬ» деп eзгертy кажет.

Дэл осы кодекстщ 8-бабыныц ата-уын казак жэне орыс тiлiнде салысты-ратын болсак «Тулганыц кукыктарын, бостандыктары мен зацды мYДделерiн сотта коргау» жэне «Судебная защита прав, свобод и законных интересов лица», осы бап-та «лицо» деген ^з «тулга» деген аударма-ны иеленiп тур. Дэл осындай аудармадагы сэйкессiздiктер мен кателiктер АПК-ныц 9-бабыныц 2-бeлiмiнде кeрсетiлген «2. Азаматтык сот юш жYргiзy барысында мемлекеттiк органдардыц жэне лауазымды адамдардыц зацсыз эрекеттершен, сондай-ак баска да тулгалардыц осы баптыц бiрiншi бeлiгiнде ^рсетшен эрекеттердi жасау-ына байланысты жеке тулгага келтiрiлген моральдык зиян, жеке тулгага немесе зацды тулгага келтсршген залалдар зацда белгшенген тэртiппен eтелyге тиiс» орыс-ша тупнускасын карастыратын болсак ол жерде былай жазылган «2. Моральный вред, причиненный физическому лицу, убытки, причиненные физическому или юридическому лицу в ходе гражданского судопроизводства незаконными действиями государственных органов и должностных лиц, а также в связи с совершением указанных в части первой настоящей статьи действий другими лицами, подлежат возмещению в установленном законом порядке». Аудармадагы кателш «Должностное лицо» деген шздщ «лауазымды адам» деген ау-дармасында. Казакстан Республикасыныц ^теген норматива кукыктык актiлерiнде «лауазымды адам» деген угымга катысты колданылатын «лауазымды тулга» деген шз тiркесiн ^ре аламыз. Оган бiрден бiр мысал болып табылатын Казакстан Республикасыныц Конституциясыныц 40-бабыныц бeлiмiнде орыс тiлiнде

ол жерде былай жазылган «Президент Республики Казахстан является главой государства, его высшим должностным лицом, определяющим основные направления внутренней и внешней политики государства и представляющим Казахстан внутри страны и в международных отношениях», осы бап казак тшнде келесвдей аударылган: «Казакстан Республикасыныц Президент - мемлекеттщ басшысы, мемлекеттщ iшкi жэне сырткы саясатыныц негiзгi багыттарын айкындайтын, ел шшде жэне халыкаралык катынастарда Казакстанныц атынан eкiлдiк ететiн ец жогары лауазымды тулга». Демек, КР Конституциясында «Должностное лицо» деген шз тркес «Лауазымды тулга» деп кeрсетiлген.

Осы «должностное лицо» сeзi Кон-ституцияда тагы екi тYрлi аударылган: мы-салы, 18-баптыц 3-бeлiмiнде, 31-баптыц

2-бeлiмiнде, 83-баптыц 2-бeлiмiнде «лауазымды адам» деп жазылган. Сeйтiп, Негiзгi зацныц казак тшндеп мэтшшде де аудармага катысты карама-кайшылыкты айкындап отырмыз.

Осы аударма тагы да Окушева Г.Т., Жанадшова З.М., Еркiнбаева Л.К. курастырган «Агылшынша-орысша-

казакша зац терминдерiнiц шздшнен» [5] кeрiнiс табады жэне тагы да бiрнеше галымдардыц ецбектерiнен бiз дэл осы аудармага кeз жетюзе аламыз. Ол жерде «Должностное лицо» казак тшнде «лауазымды тулга» деген магынага ие болады. Осы аудармага CYЙене отырып бiз бул бап-ты келесiдей аудара аламыз «Азаматтык сот юш жYргiзy барысында мемлекетпк органдардыц жэне лауазымды тулгалардыц зацсыз эрекеттершен, сондай-ак баска да тулгалардыц осы баптыц бiрiншi бeлiгiнде кeрсетiлген эрекеттердi жасауына байланысты жеке тулгага келтршген моральдык зиян, жеке тулгага немесе зацды тулгага келтршген залалдар зацда белгшенген тэртшпен eтелyге тиiс».

Тагы бiр АПК-ныц орыс тшндеп нускасында бiр шздщ казак тiлiнде бiрнеше сeзбен кeрсетiлyi кездеседi. АПК-ныц орыс тiлiндегi «ответственность» деген сeзi АПК-ныц казак тшндеп мэтшшдеп 13-бабында жаyапкершiлiк деп, ал осы кодекстщ 19, 21, 27, 30, 33, 73-баптарында «жауаптылык» деп бершуь Дурысы «жаyапкершiлiк» болуы тшс.

Осы кодекстегi тагы да бiр кателiктi бiз 160-баптыц 2-бeлiмiнен кeре аламыз, орысша нускасында былай деп жазылган «2. В случае отказа в иске принятые меры обеспечения иска сохраняются до вступления решения в законную силу.» деп ^р^т^ен, ал казакша нускасында «2. Талап коюдан бас тартылганжагдайдаталап коюдыкамтамасыз ету жeнiнде кабылданган шаралар шешiм зацды кYшiне енгенге дейiн сакталады.» деп кате аударылган. Негiзгi кателш бул жерде орыс тiлiндегi «В случае отказа в иске» деген шздердщ казак тшне аудары-лымы «Талап кою канагаттандырылмаган жагдайда» деп жазылуы тиiс едi. Осыныц салдарынан баптыц магынасы бурмаланып тур. Себебi «талап коюдан бас тарту» деген шз «отказ от иска» деп аударылатыны бiзге мэлiм. 48-бап бойынша «талап коюдан бас тартуга кукылы» талап коюшы болып табы-лады. Сот талап коюды канагаттандырмауы мYмкiн.

Келесi кателiктi бiз осы кодекстщ «Та-лап кою арызын кабылдаудан бас тарту» деп аталатын 151-бабынан ^ре аламыз. Кателiк осы баптыц 1-бeлiмiнiц 2-пyнктiнде орын алган, осы бeлiмнiц орысша нускасы

келесщей « 1. Судья отказывает в принятии искового заявления, если: 2) имеется вступившее в законную силу решение суда или определение суда о прекращении производства по делу по основаниям, предусмотренным настоящим Кодексом, вынесенное по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям;», ал дэл осы баптыц казакша нускасында былай керсетшген «сол тараптардыц арасындагы, нак сол нысана туралы жэне нак сол непздер женiндегi шыгарылган дау бойынша, осы Кодексте кезделген непздермен ю бойынша iс жYргiзудi кыскарту туралы зацды кYшiне енген сот шешiмi немесе сот уйгарымы болса». Бул жердегi кателiк «прекращение производства» деген сездердщ «ю жYргiзудi кыскарту» деп аударылуында болады. Жалпы «кыскарту» деген сез орыс тшнде «сокращать» деп аударылады, дэл осы аударманыц нускасын езшщ «Большой казахско-русский, русско-казахский словарь» атты ецбегiнде Бектаев Калдыбай Калдыбаевич керсеткен [6]. Ал «прекращение» деген сезшщ дурыс аудармасы казак тшнде «токтату» деп аударылуы кажет, осы сездщ дэл осындай аудармасын бiз жогарыда аатап еткен Бектаев Калдыбай ецбегшде, тагы да бiркатар галымдар осы «прекращение» деген сездi «токтату» деп аударган. Тагы да осы Кодекстщ 24-тарауы «1с бойынша ю жYргiзудi токтату» деп ата-лады. 277-баптыц 2-пунктшде жогарыда аталган негiздер бойынша «iс бойынша ю жYргiзудi токтатады» деп жазылган. Осыган сэйкес 151-баптыц 1-белiмiнiц 2-пунктшщ дурыс мэтiнi келесiдей болуы кажет: «сол тараптардыц арасындагы, нак сол ныса-на туралы жэне нак сол непздер женшдеп шыгарылган дау бойынша, осы Кодексте кезделген непздермен ю бойынша ю жYргiзудi токтату туралы зацды кYшiне енген сот шешiмi немесе сот уйгарымы болса».

Келес кателiктi бiз АПК-ныц «Алдын-ала сот отырыс» деп аталатын 172-бабыннан кере аламыз. Осы баптагы негiзгi кателiк 5-белiмде орын алган, ол белiмде келесщей жазылган «Егер жауапкер талап кою ары-зын бурын белгiленген мерзiмде усынбаса немесе пiкiрдi талап кою арызыныц барлык талаптары мен негiздерi бойынша усынбаса, сот талап кою арызына жазбаша пiкiр беру Yшiн мерзiм белгiлейдi» орысша нускасында бул белiм «Суд устанавливает срок для представления письменного отзыва на исковое заявление, если ответчик его не представил к установленному ранее сроку или представил отзыв не по всем требованиям и основаниям искового заявления. По требованию суда отзыв представляется непосредственно в предварительном судеб-

ном заседании» деп аударылган. Бул жердеп кателш казакша аудармадагы «Егер жауапкер талап кою арызын бурын белгiленген мерзiмде усынбаса» деген жерде жасалган. Жалпы, ол жерде «талап кою арызы» емес «письменный отзыв на исковое заявление» болуы кажет, ал ол казак тшне «талап кою арызына жазбаша пшр» деп аударылуы керек. Сондыктан осы баптыц 5-белiмiнiц дурыс нускасы казак тшнде келесщей болуы тшс: «Егер жауапкер талап кою арызына жазбаша пiкiрдi бурын белгшенген мерзiмде усынбаса немесе пiкiрдi талап кою арызыныц барлык талаптары мен негiздерi бойынша усынбаса, сот талап кою арызына жазбаша птр беру Yшiн мерзiм белгшейдь Соттыц талап етуi бойынша пшр тiкелей алдын ала сот отырысына усынылады.» [7, 419 б.].

Жогарыда аталган мысалдарды талдай отырып, зацдардыц казакша мэпш орыс тiлiнен пкелей магынада аударылган енiм ретiнде колданыска ие болып жатырганы келецсiз жагдайларды калыптастырып отыр деп айтуга болады. Конституция мэтшшде колданылган терминдер зацдар мен зацга багынышты актiлерде бастапкы магынасынан айрылып, орайы келген ыцгаймен колданылып жYр. Жалпы, Конституция Непзп Зац гана емес, оныц мэтiнiндегi зац терминдерi Конституцияга тэуелдi нормативпк кукыктык актшер Yшiн Yлгi ретiнде колданылуы тиiс.

БYгiнгi ^нге дейiн бiр магынада тYсiнiлiп, бiрiздi колданылатын казак тiлiндегi зац терминдершщ калыптаспауы ана тiлiнде дэрiс алатын болашак зацгерлер Yшiн мамандыгын мецгеруше кедергi келтiредi. Осы орайда болашак зацгерлерге мемлекетпк тiлде бiлiм беру сапасын арт-тыру жолындагы бастапкы кадамды ресми кужаттардыц, атап айтканда, зацнамалык актiлердiцтiлiненбастаFанжендепсанаймыз. Сондыктан да зац терминдершщ бiрыцFай Yлгiлерiн кабылдап, онда латын тiлiнен енген терминдердi аудармай, сол калпында калдыру усынылады. Мемлекетпк тшдеп зацнамалык актiлердiц сапасын кетеру Yшiн зацгерлер мен тш мамандарыныц бiрнеше маFынаFа ие терминдердi бiрiздендiру максатында бiрiгiп жумыла жумыс iстеуi керек. Yкiмeт тарапынан зац жобаларын эзipлeушi мeмлeкeттiк органдар зац шы^ару iciнe оныц кыр-сырын, зац техникасын жепк мецгерген, бeлгiлi зaцгepлepдi тартып, жeткiлiктi децгейде кYш пен каржыны белуi керек.

Сонымен, жоFарыда карастырылып еткен мысалдардыц негiзiнде бiз келесщей KорытындыларFа келемiз.

Бiрiншiден, бiздiц макаламы^а аркау

болып отырган ^кейтес!! мэселе -мемлекетпк тiлдi зац шыгару тш peтiндe калыптастыру жэне колдану. Бiздiц тYпкi максатымыз - мeмлeкeттiк тшде зац кабылдап, кужатты тiкeлeй мемлекетпк тiлдe дайындауга кол жeткiзy.

Екшшщен, улттык зацнамалардыц казак тiлiндегi мэтшдершде зацдык терминдердiц бiр магынада тYсiндiрiлiп, бiрiздiлiкпен колданылуына кол жеткiзy Yшiн «Зацдык терминдердiц бiртектi аударма шздшн» нормативтiк кукыктык акт тYрiнде кабылдау кажет.

Yшiншiден, зац эдебиеттерiнiц мэтш-дершде зацамалык актiлердiц терминдерiн дурыс колданбау, eз бетiмен аудармалар жYргiзy аркылы тYсiнiспеyшiлiктердi ту-ындатпау Yшiн бiртектiлiктi сактау кажет, зацнамалык актiлердегi терминдердi гана

колдануды мiндеттеген жeн.

Тeртiншiден, зац шыгарушыныц ойын, ягни норманыц мэнiсiн бурмалауга жол бер-мес Yшiн зацнамалык актiлердiц мэтiндерiн аударумен зацгер-аудармашылар гана айна-лысуы тшс деп санаймыз.

Мемлекет жэне кукык теориясын-да калыптаскан ереже бойынша зац техникасыныц кажеттi шарты болып терминологиялардыц бiртектiлiгi табылады. Бiр угымды тYсiндiрy Yшiн бiрнеше эртYрлi терминдердi колдануга жол берiлмеyi тшс. «Зац шагырушыныц ойы «кукыктыц тшнде» жеткiзiлyi тиiс» деген канатты шз бар. Сондыктан, мундай мацызды мэселеш шешу казiргi казакстандык когамда кукыктык мэдениетп кeтерyге септiгiн тигiзедi деп есептеймiз.

Эдебиеттер

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1. Ильясова Г.А. Зацдарды мемлекеттiк тiлге аудару сапасына катысты езекп мэселелер // http://www.zakon.kz/4622235-za1187dardy-memlekettk-tlge-audaru.html

2. Дулатбеков Н.О., Сыздык Б.К., Биебаева А.Э. ^ылмыстьщ зацнаманы мэтшдш сарап-тау тэжiрибесi. Оку куралы. - Караганды: «Болашак Баспа» РББ, 2008. - 183 б.

3. Байкэрiмова Н.А. ^азакстан Республикасыныц азаматтык кодексшщ екi тiлдегi редакциясындагы сэйкесаздш проблемасы // ^азакстан Республикасы Зац шыгарушы Институтыныц Жаршысы. - 27.07. 2012. -№ 2 (26) // http://adilet.minjust.kz

4. Сапаргалиев Г.С. Русско-казахский словарь юридических терминов и понятий // http:// online.zakon.kz/Document/?doc_id=30355569&page=5#pos=1;-154

5. Окушева Г.Т., Жанадшова З.М., Еркшбаева ЛД. Агылшынша-орысша-казакша зац терминдерiнiц сeздiгi. - Алматы: Нур-пресс, - 2006. - 106 б.

6. Бектаев К. Большой казахско-русский, русско-казахский словарь - Алматы, 1995. -703 с.

7. Анарбек Д. ^азакстан Республикасыныц азаматтык процеспк кодексшщ мемлекетпк тшдеп мэтшшдеп кателштер туралы // ^азакстандьщ зацнаманы жетiлдiру: теория жэне тэжiрибе: ^азакстан Республикасы Тэуелаздшнщ 25 жылдыгына арналган Халыкарал. Fыл.-тэжiр. конф. материалдары. — Караганды: ^арМУ баспасы, 2016. - Б. 416-419.

References

1. Ilyassova G.A. Topical issues on a translation of laws on a state language // http://www. zakon.kz/4622235-za1187dardy-memlekettk-tlge-audaru.html

2. Dulatbekov N.O, Syzdyk B.K., Biebayeva A.A. Practice of the text's examination in criminal law. Education guidance. - Karagandy: «Bolashak Baspa» EEB, 2008. - P. 183.

3. Baykarimova N.A. problem of discrepancy of the civil code in editions of two languages // Bulletin of the Legislation Institute of the Republic of Kazakhstan. - 27.07. 2012. -№ 2 (26) // http://adilet.minjust.kz

4. Sapargaliyev G.S. Russian-kazakh dictionary of legal terms and concepts // http://online. zakon.kz/Document/?doc_id=30355569&page=5#pos=1;-154

5. Okusheva G.T., Zhanadilova Z.M., Yerkinbayeva L.K. English-russian-kazakh dictionary of legal terminology. - Almaty: Nur-press, - 2006. - P. 106.

6. Bektayev K. Grand kazakh-russian, russian-kazakh dictionary. - Almaty, 1995. - P. 703.

7. Anarbek D. about mistakes in texts in a state language in the civil procedure code of the Republic of Kazakhstan// Development of the Kazakhstan legislation: theory and practice: materials of the international scientific and practical conference devoted to the 25th anniversary of the independence of the Republic of Kazakhstan — Karagandy: Edition of KSU, 2016. -P. 416-419.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.