Научная статья на тему 'АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ДИВИДЕНД СИЁСАТИНИ САМАРАЛИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ'

АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ДИВИДЕНД СИЁСАТИНИ САМАРАЛИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
260
106
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дивиденд / акциядорлик жамияти / инвестицион жозибадорлик / акция / акциядор / фойда / ресурс / капитал жалб қилиш. / дивиденд / акционерное общество / инвестиционная привлекательность / акции / акционер / прибыль / ресурс / привлечение капитала.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ботиров Азамат Ахмедович, Бафоева Шахноза Зокировна

Мақолада акциядорлик жамиятларида дивиденд сиёсатини самарали ташкил этиш ва такомиллаштиришнинг назарий-ҳуқуқий асослари, амалиётдаги ҳолатлар ва хорижий давлатлар тажрибасини ўрганиш асосида уни мамлакатимизга жорий қилишнинг ўзига хос жиҳатлари ҳақида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВОПРОСЫ ЭФФЕКТИВНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ И СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ДИВИДЕНДНОЙ ПОЛИТИКИ В АКЦИОНЕРНЫХ ОБЩЕСТВАХ

В статье рассматриваются теоретические и правовые основы эффективной организации и совершенствования дивидендной политики в акционерных обществах, текущее состояние и особенности ее реализации в нашей стране на основе изучения зарубежного опыта.

Текст научной работы на тему «АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ДИВИДЕНД СИЁСАТИНИ САМАРАЛИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ»

Ботиров Азамат Ахмедович,

Тошкент молия институти доценти Бафоева Шахноза Зокировна,

Тошкент молия институти магистранти

АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ДИВИДЕНД СИЁСАТИНИ САМАРАЛИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

УДК: 334.722.8

БОТИРОВ А.А., БАФОЕВА Ш.З. АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ДИВИДЕНД СИЁСАТИНИ САМАРАЛИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Маколада акциядорлик жамиятларида дивиденд сиёсатини самарали ташкил этиш ва такомил-лаштиришнинг назарий-хукукий асослари, амалиётдаги холатлар ва хорижий давлатлар тажриба-сини урганиш асосида уни мамлакатимизга жорий килишнинг узига хос жихатлари хакида фикр юритилган.

Таянч иборалар: дивиденд, акциядорлик жамияти, инвестицион жозибадорлик, акция, акциядор, фойда, ресурс, капитал жалб килиш.

БОТИРОВ А.А., БАФОЕВА Ш.З. ВОПРОСЫ ЭФФЕКТИВНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ И СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ДИВИДЕНДНОЙ ПОЛИТИКИ В АКЦИОНЕРНЫХ ОБЩЕСТВАХ

В статье рассматриваются теоретические и правовые основы эффективной организации и совершенствования дивидендной политики в акционерных обществах, текущее состояние и особенности ее реализации в нашей стране на основе изучения зарубежного опыта.

Ключевые слова: дивиденд, акционерное общество, инвестиционная привлекательность, акции, акционер, прибыль, ресурс, привлечение капитала.

BOTIROV A.A., BAFOEVA SH.Z. THE ISSUES OF EFFECTIVE ORGANIZATION AND IMPROVEMENT OF DIVIDEND POLICY IN JOINT STOCK COMPANIES

In the article is discussed the theoretical and legal basis for the effective organization and improvement of dividend policy in joint stock companies, the current situation and the specifics of its implementation in the country based on the study of foreign experience.

Keywords: dividend, joint stock company, investment attractiveness, stock, shareholder, profit, resource, capital attraction.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

Кириш. Маълумки бозор иктисодиёти шаро-итида акциядорлик жамиятлари фаолиятини самарали ташкил этилиш оркали фойдани мак-сималлаштириш ижроия орган ва корпора-тив бошкарув субъектларининг асосий максади булиб ,исобланади. Акциядорлик жамиятла-рининг инвестицион жозибадорлигининг асосий курсаткичлари булиб фойда микдори ,амда унинг дивиденд сифатида таксимланиш даражаси ,исобланади. Бугунги кунда акциядорлик жамият-ларида молиявий ресурслар, яъни инвестициялар жалб килишда мазкур курсаткичларнинг ,олати Кай даражада эканлиги му,им а,амият касб этади.

Президентимиз Ш.М.Мирзиёев таъкидлаган-ларидек - "Инвестиция билан бирга турли со,а ва тармокларга, худудларга янги технологиялар, илFор тажрибалар, юксак малакали мутахассислар кириб келади, тадбиркорлик жадал ривожланади" [1]. Президентимиз таъкидлаган жи,атлардан ,ам куришимиз мумкинки инвестициялар акциядорлик жамиятлари учун янги техника технологиялар ва "ноу-хау"лар кириб келишига имконият-лар яратади.

Шунингдек, мамлакатимизни ривожланти-ришнинг 2017-2021 йилларга мулжалланган Харакатлар стратегиясида - "... капитални жалб килиш ,амда корхона, молиявий институтлар ва а,олининг эркин ресурсларини жойлаштириш-даги мукобил манба сифатида фонд бозорини ривожлантириш; халкаро иктисодий ,амкорликни ривожлантириш, шу жумладан етакчи халкаро ва хорижий молиявий институтлар билан алокаларни кенгайтириш йули билан, пухта уйланган ташки карзлар сиёсатини амалга оширишини давом этиш, жалб килинган хорижий инвестициялар ва кредитлардан самарали фойдаланиш" [2] - каби масалалар ало,ида кайд этилган. Бунга эришиш учун, албатта, пухта уйланган дивиденд сиёсатини ишлаб чикиш ва амалга ошириш талаб этилади.

Бугунги кунда мамлакатимиздаги барча кор-хоналарда ,ам дивиденд сиёсати яхши ,олатда амалга ошириляпти деб булмайди. Чунки, дивиденд сиёсатининг самарали амалга оширилиши уз навбатида фонд биржалар ривожланишига ,ам уз таъсирини курсатиши керак. Шу сабаб-дан ,ам бугунги кунда мамлакатимиз акциядорлик жамиятларида фойдани таксимлаш меха-низми ва дивиденд сиёсатидаги мавжуд кам-чиликларни аниклаш ва бартараф этиш му,им а,амият касб этади.

Мавзуга оид адабиётлар шарци. Акциядорлик жамиятларида дивиденд сиёсати масалалари хорижий ва республикамиз иктисодчи олимлари томонидан олиб борилган тадкикотлар, илмий асарлар, рисолалар ва маколаларда ,ам уз аксини топган.

А.Д.Айдин, С.С.Кайдарларнинг таъкидла-шича, дивиденд сиёсати ,ар доим молиянинг куп му,окамага сабаб буладиган ва тадкик килинадиган йуналишларидан булиб келган ва дивиденд туловлари буйича карор кабул килиш корпоратив молиянинг му,им кисми ,исобланади. Корпоратив бошкарув ва дивиденд сиёсати уртасидаги боFликлик бугунги кунда корпоратив молиянинг урганилаётган му,им тадкикот мав-зуси булиб келмокда [3].

Г.Сервейс ва Ж.Туфаноларнинг фикрига кура, компаниялар дивиденд туловлари учун етарли пул маблаFларига эга булмасалар улар томонидан амалга ошириладиган бирламчи чора сифатида келажакдаги инвестиция лойи,аларини кискартириш билан бир каторда дивидендларни ,ам кискартириш амалга оширилади [4].

М. Бенлемли агентлик назариясига кура дивиденд туловлари пул окимларида агентлик хара-жатларини назорат килишда му,им рол уйнашини таъкидлаб утган. Дивиденд туловлари менежер-ларнинг назорати остида ресурслар сарфини камайтиришга ва компания томонидан ресурслар-дан самарасиз фойдаланишнинг олдини олишга ёрдам беради [5].

Мамлакатимизда ,ам кейинги йилларда дивиденд сиёсатини самарали ташкил этиш ва тако-миллашитириш борасида илмий изланишлар олиб борилмокда. Жумладан, и.ф.д., профессор С.Элмирзаевнинг фикрига кура, дивиденд сиёсати - корхонанинг бозор кийматини ва мулкдор-лар турмуш фаровонлигини ошириш максадида фойданинг истеъмол килинадиган ва реинвестиция килинадиган кисмлари уртасидаги про-порцияни оптималлаштиришга йуналтирилган корхона молиявий сиёсатининг бир кисмидир. Дивиденд сиёсатида акс этадиган олинган фойдани таксимлаш буйича корхона ва мулкдорлар уртасидаги молиявий муносабатлар мураккаб ва куп киррали ,исобланади. Шунинг учун дивиденд-ларнинг иктисодий мо,ияти ва пайдо булиш таби-атидан бошлаб унинг таркибий кисмини куриб чикиш максадга мувофик ,исобланади [6].

Тацлил ва натижалар. Акциядорлик жамиятларида фойдани таксимлаш масаласи корпоратив

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

1-расм. Окилона дивиденд сиёсати оркали эришиш мумкин булган натижалар [7].

Окилона дивиденд сиёсати оркали эришиш мумкин булган натижалар

Акцияларни жойлаштириш оркали капитал жалб килишнинг карз капитали жалб килишга нисбатан арзонлиги шароитида инвестицион жозибадорликни таъминлашга хизмат кил ад и.

Ахдпи кулидаги

буш пул маблагларини жалб килиш ва уз навбатида ах,олининг акциялар оркали даромадларини ошириб бориши натижасида урта мулкдорлар синфи шаклланишига олиб келади.

Акциядорлик жамиятининг

бошка компаниялар томонидан

кушиб олинишидан

х;имоя вазифасини утайди.

IPO утказиш оркали хорижий капитал жалб килиш учун

асос вазифасини бажаради.

бошк,арув олдидаги жиддий масалалардан бири-дир. Чунки хар бир акциядор киритган улушидан келиб чиккан холда фойданинг тегишли кисмини олишга интилади. Бошка томондан акциядорлик жамиятининг хисобот даврини фойда билан якунлашини таъминлаган бошкарувчилар хам фойданинг маълум бир кисмини мукофот тар-зида олишни хохлайди. Шунингдек акциядорлар олдида акциядорлик жамияти фаолиятини янада ривожлантириш максадида эришилган фойдани реинвестициялаш масаласи хам туради. Фойдани таксимлашда юкорида келтирилаётган хар бир жихат инобатга олиниши шарт. Акс холда томон-лар уртасида манфаатлар тукнашуви, натижада эса корпоратив низолар юзага келишига сабаб булиши мумкин. Бундан ташкари фойданинг акциядорлар уртасида таксимланишида фаолиятни кенгайтириш максадида кушимча ресурслар жалб килиш имкониятларини хам хисобга олиш лозим.

Корпоратив бошкарувда фойдани так,симлаш масаласи аввало Кузатув Кенгаши томонидан куриб чикилади. Сунгра Кузатув Кенгаши томонидан акциядорлар умумий йиFилишига масала сифатида киритилади. Бунда фойдани таксимлашда захира фондига ажратмалар килиш, реинвестициялаш натижасида кушимча акциялар чикариш, оддий ва имтиёзли акциялар буйича дивидендлар тулаш масалалари куриб чик,илиши

ва акциядорлар умумий йиFилишида мухокама килиниб тегишли карорлар кабул килинади [7].

Дивиденд - бу сотилган акциялар, улуш-лар, пайлар сонига мувофикликда мулкдорлар уртасида аник, бир давр буйича так,симланадиган корхона фойдасининг бир кисмидир.

Акциядорлик жамиятлари фаолият самарадор-лиги бевосита олинган фойда ва акциядорларга туланаётган дивиденд микдори билан белгила-нишидан келиб чиккан холда мамлакатимизда дивиденд сиёсатининг ташкилий хусусиятлари ва такомиллаштириш масалалари хусусида куйида тухталиб утамиз.

Дивиденд сиёсатидаги асосий муаммо олинган фойданинг акциядорлар уртасида дивиденд куринишида туланадиган кисми ва фойданинг бизнесни янада ривожлантириш учун йуналтириладиган кисми уртасидаги оптимал нис-батни белгилаш буйича к,арор к,абул к,илишининг мураккаблиги билан изохланади.

Дивиденд сиёсатининг окилона юритилиши уз навбатида акциядорлик жамиятлари фаолиятида куйидагиларга имкон беради.

Юкоридаги расм маълумотларини кенгрок баён этган холда куйидагиларни алохида таъ-кидлашимиз лозим:

Биринчидан, акциядорлик жамиятлари томонидан дивиденд туловларининг доимий равишда амалга оширилиши акциядорлик жамиятининг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

2-расм. Халкаро амалиётда дивиденд тулаш жараёни схемаси [8].

I I I ►

15 январ, 28 январ, 30 январ, 16 феврал,

Дивидендларни Экс-дивиденд ёки Акциядорлар Дивидендларни

эълон килиш реестр ёпилиш регистрациядан тулаш санаси

вакти санаси утиш санаси

инвестицион жозибадорлигига хизмат килади. Бундай холатда корпоратив облигация муомалага чикариш ёки банк кредитлари жалб килишга нис-батан кушимча акция эмиссияси хисобига моли-явий ресурс жалб килиш нисбатан кам хара-жат талаб килади. Чунки мунтазам дивиденд туловларининг амалга оширилаётганлигининг узи инвесторнинг кизикишига сабаб булади.

Иккинчидан, мамлакатимизда урта мулкдор-лар синфини шакллантиришга алохида эътибор каратилаётган бир вактда дивиденд сиёсатинг окилона юритилиши хам маълум даражада маз-кур вазифанинг бажарилишига хизмат килади, деб уйлаймиз. Чунки дивиденд куринишидаги даро-мадларга кизиктириш оркали ахоли кулидаги буш пул маблатларини Акциядорлик жамиятлари фаолиятини кенгайтириш максадида жалб килиш мумкин. Бунинг натижасида урта мулкдорлар синфининг шаклланиши билан бир вактда ахоли даромадларининг хам мунтазам усиб боришига эришилади.

Учинчидан, бозор иктисодиёти шароитида корпоратив бирлашишлар ва кушиб олишлар ама-лиёти тез-тез учраб туради. Аксарият холатларда кушиб олишлар амалиёти акциялар назорат паке-тини кулга киритиш оркали амалга оширилади. Акциядорлик жамиятлари томонидан дивиденд туловларининг мунтазам равишда амалга оширил-маслиги ёки паст даражада амалга оширилиши акциядорларнинг норозилигига олиб келиши, бу уз навбатида акцияларнинг бошка шахсларга, хусусан "душман" компаниялар акциядорларига сотилишига сабаб булади. Натижада эса назорат пакетининг кулдан чикиши окибатида акциядорлик жамияти бошка компания, хусусан хори-жий компаниялар томонидан кушиб олиниши юз беради. Айнан кушиб олинишдан химояланиш максадида Акциядорлик жамиятлари дивиденд сиёсатидан фойдаланишлари мумкин. Яъни бозор даромадлилигидан келиб чиккан холда акция-дорни дивиденд куринишидаги даромад билан

таъминлаш уз-узидан кушиб олишлардан химоя вазифасини утайди.

Ривожланган ва ривожланаётган давлатларда акциядорларга дивиденд тулашнинг тартиби, шак-ллари ва узига хос жихатлари конунчилик билан тартибга солинади. Мамлакатимизда мазкур жара-ённи тартибга солиш Узбекистон Республикаси-нинг 2014 йил 6 майдаги "Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг хукукларини х,имоя килиш туFрисида"ги Конунига асосан амалга оширилади ва унга асосан акциядорлик жамиятлари акцияларнинг хар бир тури буйича эълон килинган дивидендларни тулаши шарт.

Хорижий мамлакатларда дивидендларни тулаш аник саналар буйича куйидаги боскичлар асосида амалга оширилади.

Бунда дивидендларни эълон килиш вакти акци-ядорлар умумий йитилиши карори асосида дирек-торлар кенгаши томонидан дивиденд суммаси ва тулаш муддатлари белгиланиш вактини узида акс эттиради. Экс-дивиденд ёки реестр ёпилиш санаси кайси санадаги реестр буйича дивиденд туланишини англатади ва бу санада одатда, акциялар курси эълон килинган дивиденд микдорига камаяди. Регистрациядан утиш санасига кадар акциядорлар руйхатдан утиши лозим булади ва дивидендларни тулаш санасида эса регистрациядан утган акциядорларга дивиденд чеклари юбо-рилади.

Корхоналар томонидан амалга ошириладиган дивиденд сиёсатига инвестицион фаолият билан боFлик, мукобил манбалардан молиявий ресурс-ларни жалб килиш имкониятларини тавсифловчи, объектив чекловлар билан боFлик омиллар уз таъсирини курсатади. Дивиденд сиёсатига таъсир этувчи омиллар ва уларнинг таркибий кисмлари 1-жадвалда келтирилган.

Акциядорлик жамиятлари фаолиятини сама-рали ташкил этиш мамлакат молия тизими баркарорлигини таъминлашда алохида ахамият касб этади. Чунки акциядорлик жамиятлари моли-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

1-жадвал. Дивиденд сиёсатига таъсир этувчи омиллар [7]

№ Омиллар гурухи Гурух таркиби

1. Корхонанинг инвестицион имкониятларини тавсифловчи омиллар - корхонанинг хаётий цикли боск,ичлари; - компаниянинг уз инвестицион дастурларини кенгайтириш зарурияти; - юк,ори даражада самарадорликка эга алохида инвестицион дастурларга тайёргарлик боск,ичи.

2. Мукобил манбалардан молиявий ресурсларни шакллантириш (жалб к,илиш) имкониятларини тавсифловчи омиллар -олдинги даврларда шакллантирилган хусусий капитал захирасининг етарлилиги; - кушимча акциядорлик капиталини жалб килиш учун талаб килинадиган харажатлар; - кушимча к,арз капиталини жалб килиш учун талаб килинадиган харажатлар; - молия бозоридан кредит жалб килиш имконияти; - корхонанинг жорий молиявий холати билан белгиланадиган кредитга лаёкатлилик даражаси;

3. Объектив чекловлар билан боFлик1 омиллар - соликка тортиш даражаси; - корхона мол-мулкини соликка тортиш даражаси; - фойдаланилган хусусий ва карз капитали уртасидаги нисбатга боFлик холда эришилган молиявий левередж самараси; -хакикатда олинган фойда микдори ва хусусий капитал рентабеллиги коэффициенти.

4. Бошк,а омиллар - корхона иштирок этадиган товар бозори холати сикли; - ракобатчи компаниялар дивиденд туловлари даражаси; - олинган кредитлар буйича кечиктириб булмас туловлар; -компания бошкаруви устидан назоратни йукотиш мумкинлиги.

яси давлат бюджети даромадларининг асосий к,исми шаклланишида, уй хужаликларининг дои-мий даромад манбасига эга булишларида, ташки савдо муносабатларида, молия-кредит муассаса-ларининг баркарор ишлашида узига хос воситачи вазифасини утайди.

Юкоридагилардан келиб чиккан холда мам-лакатимизда акциядорлик жамиятлари фаолият самарадорлигини оширишга, уларнинг инвести-цион жозибадорлигини таъминлашга хукумат даражасида жиддий эътибор каратилмокда. Иктисодиётда давлат улушини камайтириш, хусу-сийлаштириш, туFридан-туFри хорижий инве-сторларни ва хорижий менежерларни акциядорлик жамиятлари фаолиятига кенг жалб килиш каби масалаларга долзарб масалалардан бири сифатида ёндашилаётган бир вактда акциядорлик жамиятларида дивиденд сиёсатини янада самарали ташкил этиш хам мухим ахамият касб этмокда.

Шунга мувофик, дивиденд сиёсати, даромадни бошкариш сиёсатининг бир кисми булиб, акциядорлик жамияти бахосини максималлаштириш ва унинг стратегик ривожланиши учун молиявий базани таъминлаш мак,садида, истеъмол килинган

ва реинвестицияланган фойда уртасидаги улушни оптималлаштиришга асосланади. Дивиденд сиёсатини танлашда шунга эътибор бериш керакки, "акциянинг курси дивиденд микдорига туFри про-порционал ва капитал куйилмаларнинг фоиз став-касига тескари пропорционал" коидаси амалда баъзи вазиятларда туFри келмайди. Акциядор-лар дивиденд туловининг пасайиши ёки уму-ман берилмаслиги хамда соф фойданинг кайси йуналишларга таксимланиши, корпорациянинг ривожланиши хакида туFри ва тулик ахборотга эга булсалар акцияларни дивиденд туловларисиз юкори бахолашлари хам мумкин.

Масалан, АКШдаги компанияларнинг дивиденд тулаш сиёсати тахлил этилганда тахлил натижалари курсатганки, очик шаклдаги компанияларнинг бештадан биттаси дивиденд тулайди. Колган компанияларнинг баъзилари олдинги даврда дивиденд тулаганлар, факат кейинчалик улар учун кийин давр бошланган ва накд пулни иктисод килишга мажбур булганлар. Колган дивиденд туламайдиган компаниялар эса асо-сан ривожланиб, усиб борувчи компаниялар хисобланади. КизиFи шундаки, ушбу компани-яларнинг орасида Майкрософт, Киско ва Сан

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

Микросистемс каби машхур ва бошка майда компаниялар хам бор. Ушбу компанияларнинг дивиденд туламаслигининг асосий сабаби тез ривожланиши, хамда хали тулик рентабелликка чикмаганлиги булган. Бу компанияларнинг инве-сторлари эртами-кечми компаниянинг даромад-лиликка чикишига ва дивиденд тулаш имконияти яхшиланишига ишонганлар [9].

Fарб молиячиларининг фикрича, катъий ишлайдиган корпорацияларда дивиденд туловлари улуши эришилган соф фойданинг 30-40%дан юкори булмаслиги, соф фойданинг колган кисми эса (60-70%и) ривожланиш максадларига сарфланиши керак.

Хулоса ва таклифлар. Акциядорлик жами-ятларида дивиденд сиёсатини самарали ташкил этиш ва такомиллаштириш масалалари мавзусида олиб борилган илмий изланишларимиз юзасидан куйидаги хулосалар шакллантирилди.

Биринчидан, акциядорлик жамиятларининг инвестицион жозибадорлигини оширишда дивиденд сиёсати мухим ахамиятга эга.

Иккинчидан, акциядорлик жамиятларининг дивиденд, эмиссия ва инвестиция сиёсатларини узаро боFл и к холда, хамда максимал фойда олишга каратилган йуналишларда олиб борилиши нафакат кимматли коюзлар бозорига, балки бутун иктисодиётга ижобий таъсир килади.

Учинчидан, ривожланган давлатлар кимматли ^озлар бозорида акциядорлик жамиятлари фаолияти кулами ва йуналиши кенгайиб бора-ётганлиги х,амда янгича тус олаётганлиги нати-жасида фонд бозори ривожланишида акциядорлик жамиятларининг дивиденд сиёсатлари мух,им роль уйнамокда. Мазкур х,олат мамлакатимиз акциядорлик жамиятларининг миллий кимматли ^озлар бозоридаги фаолиятини корпора-тив манфаатларни устун куйган х,олда халкаро кимматли ^озлар бозорида юзага келадиган тенденциялар билан мувофиклаштириш зару-ратини келтириб чикаради.

Туртинчидан, дивиденд сиёсатини шаклланти-ришнинг жах,он назарияларини урганган х,олда, акциядорлик жамиятлари инвестиция фаолияти механизмини яхшилаш фонд бозорларида "Free float" даражасини ошириш каби масала-ларга боFл и к булиб, уларни ечилиши мамлакатимиз кимматли к^озлар бозорини ривожлани-шининг янги боскичига олиб чикади.

Бешинчидан, идеал молиявий мух,итда дивиденд сиёсатининг кандай юритилиши ах,амиясиз куринсада, лекин реал х,аётда компания рах,барияти томонидан дивиденд сиёсатининг туFри танланиши акциядорлар моддий баркарорлигига бевосита таъсир курсатади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил 28 декабрдаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси. - https://president.uz/oz/lists/view/2228

2. 2017-2021-йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси.

3. Alev Dilek Aydin, SeymaCaliskan Cavdar. Corporate Governance and Dividend Policy: An Empirical Analysis from Borsa Istanbul Corporate Governance Index (XKURY). Accounting and Finance Research. Vol. 4, No. 3, 2015. Page 67. https://www.researchgate.net/publication/281537645

4. Henri Servaes, Peter Tufano. Corporate Dividend Policy. The Theory and Practice of Corporate Dividend and Share repurchase Policy. Liability Strategies Group. Deutsche Bank. February. 2006. Page 33.

5. Mohammed Benlemlih. Corporate Social Responsibility and Dividend Policy. Science Direct. Research in International Business and Finance 47 (2019) 114-138.www.elsevier.com/locate/ribaf

6. Элмирзаев С. Корпоратив молия. Дарслик/-Т: "Иктисод-молия", 2019. 364б.

7. Элмирзаев С. Замонавий корпоратив бошк,арув: Дарслик / -Т.: "Ик,тисод-молия", 2019. - 416 б.

8. Элмирзаев С.Э. Дивиденд сиёсатининг ташкилий хусусиятлари ва такомиллаштириш масалалари. "Халкаро молия ва х,исоб" электрон журнали. № 2, октябр, 2016 йил

9. Брейли Р., Майерс С. Принципы корпоративных финансов. Москва. Олимп-Бизнес.-2007 г., 407 стр.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.