CC BY
0АКТЕРЛ1К 0НЕРМЕН ТАНЫСУДЬЩ НЕГ1ЗГ1 БАГЫТТАРЫ
КУЛЕТОВА УЛБОСЫН АХМЕТОВНА
ага окытушы., ^ожа Ахмет Ясауи атындагы Халыкаралык казак-TYpiK университетi (TYPKicraH к., ^азакстан Республикасы)
АМАНТАЙ АРАЙЛЫМ
6В02123 - Актерлык енер мамандыгыныц 3 курс cтудентi
Аннотация: Театртану актерлгк внердг уш турл1 тэсымен - теориялы-сараптамалыц, тарихи-вм1рбаяндыц жэне мэдениетаралыц тургыдан царастырады. Антика дэу1р1нен бастап 18 гасырдыц соцына дешн актерлт шеберлт Еуропада риторикамен тыгыз байланыста оцытылды. Агартушылыц дэу1р1нде актерлт шеберлт туралы теориялары мен оны оцытуга арналган оцулыцтар пайда болды. Эсгресе, Дени Дидроныц «Актер туралы Парадоксы» ерекше мацызга ие, ол ктап кешелушдеп жарыц квру салдарынан тек 19 гасырдыц соцында гана белсенд1 турде талцылау взег1не айналды. Дидро актердщ жинацтыц жэне вм1рдег1 эр турлг адамдардыц вз1не гана тэн шынайы бейнест кец турде сомдай алатын цабшетт кврсететт ойын тэсшн 1здед1. Бул актердщ внер1не цатысты агартушылыц реализм принциптерт толыц жэне б1р1здшкпен баяндаган ецбек болды. Дидро кейткержандылыц внерг мен кейткерсындылыц внерг арасындагы айырмашылыцты цалыптастырды. Ол взгн кейткерсындылыц внергнгц жацтаушысы екетн жариялады.
Шлт свздер: актерлт внер, Станиславский жуйеЫ, пластик, адам анатомиясы, свйлеу.
Kipicne: Дидро актер туралы былай жазган: «Мен оныц ете акылды болганын калаймын; ол суык, эрi байсалды бакылаушы болуы керек» [1]. Оган коса, «оныц барлык дарыны сезшу емес... бiз алдау Yшiн cезiмнiц сырткы белгшерш мукият жетюзе бшушде». Дидроныц тюршше, актер енершщ парадоксалдыгы осында: суык, бiрак шебер актер терец cезiмде тургандай эсер етедi жэне керермендердщде кажетп cезiмдерiн тудыра алады. Сахнада cезiмдi шынайы басынан кешiп жYрген актер, керiciнше, залдагылардан керi байланыс таба алмауы мYмкiн. Сонымен катар, Дидро, cезiм актерге устатпай кетуi мумкш дедi. Сезгiш актер бiр ролш екi рет бiрдей етiп ойнай алмайды. Ал кейiпкер сындылык актер^ керiciнше, спектакльден спектакльге дейiн езгерюаз ойнай бередi. Дэл осы суык актер, Дидроныц угымында, адамныц мэртебелшпн керсете алады. «Менщ ойымша, cезiмталдык дарынды адамныц каcиетi емес», - деп жазады ол. - «Сезiмтал адам кYтпеген жагдай кезiнде cезiмiн жогалтып алуы мYмкiн. Мундай адам ешкашан кернектi мемлекет, министр, колбасшы, iрi адвокат, дэрiгер бола алмайды... ¥лы комедияда, менiц ойыма Yнемi орала беретiн, емiр комедиясында, барлык жалынды натуралар сахнаны жайлап алган, ал данышпан партерде отырады. Бiрiншiлерi еcciздер деп аталса, екiншiлерi, олардыц еcciздiктерiнен сурет керумен айналысатын даналар деп аталады» дейдi. Дидро рольдi дайындау барысындагы cезiмнiц ролiне Yлкен мэн берген. Алайда, роль сомдалган кезде актер оны салкын ^йде кайталауга кабiлеттi болуы керек. Актер сахнада суык, бiрак дайындык барысында ол суык емес. Сахнада ол тек баскаларга гана емес, шабыт кезiндегi езiне де елiктейдi. Бул ереже Дидро мен кешпкер жандылык мектебiнiц екiлдерi арасына кепiр болды [1].
К. С. Станиславский Дидроны жогары багалады жэне оны езшщ антиподы, карсыласы деп санамады. Балмныц пiкiрiнше, 19 гасырда актерлiк шеберлшт окытудыц ец мацызды жYЙеci сезден козгалыстыц басымдыгын бiлдiретiн Франсуа Дельсарт эдici болды. Бул эдicтiц непзп ережелерi:
• Акыл жогары болган сайын, сейлеу оцайырак болады.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
• Ыргак - козгалыс формасы.
• Ым-ишара акталмаган кезде одан нашар ештеце жок. Ым-ишараттыц ец жаксы байкалмай жаткандыгында болуы мYмкiн.
• Бiз тыцдаушыларга сез бен ойды алдын ала сезшетшдей етiп, бет кимылдарымызбен тYсiндiрiп, жеткiзе алуымыз керек. Керермен элi естiмеген, бiрак iштей болжап отырган энменi тацдануы керек.
• Оздщ керермендерщз жартысы кулагы естiмейтiндерден, ал тец жартысыкезi кермейтiндер деп есептеп жэне сiз оларды бердей дэрежеде толгандырып, кызыктырып, назарын аулауым керектндеп езiцiздi сендiрщiз. Кезi кермейтiндер Yшiн дауыс рецктерi мимика болуы керек, ал кулагы естiмейтiндер Yшiн мимика дауыс рецю болуы керек.
• Дене - аспап, ал актер - аспапта ойнаушы.
• Сырткы ым-ишара тек шю жан козгалысыныц керiнiсi болгандыктан эрi оны туыдырушы жэне оган басшылык етушi ретшде оныц дамуына жол беруi тшс [2].
Эз кезегiнде Дельсарт эдiсi Айседора Дункан мен Ежи Гротовскийге эсерiн
тигiздi. 20 гасырдагы актерлiк енер теорияларын К. Балм Yш топка белiнедi:
• катысу (Станиславский)
• окшаулану (Брехт, Мейерхольд)
• бершу (Гротовский)
Нег1зг1 бел1м: Станиславский жYЙесiнен бастайык. Бул кагида емес, ережелер жинагы, тактика, актерлш кэсiптi игеру Yшiн кажетп непз. Бул iшкi логика мен эрекет нэтижесшде пайда болатын кимыл-козгалыс пен эмоция.
Станиславский актерлш жэне режиссерлш мамандыкка магына бердi, оларды орындаушылык енерден авторлык енер децгешне кетердь Оныц максаты актерлiк шыгармашылыктыц объективт зацдарын табу едi. Станиславскийге CYЙенсек, шыгармашылык YДерiс актер басынан кешiретiн тiрi адам сезiмдерiне негiзделген. Эр спектакльде толгану сэтi кайта туып, шынайы болуы керек. Станиславский «пьесаныц эрекетпк талдауына» негiзделген рольдi мецгеру эдiсiн жасады. Рольдiц бiрлiгi роль дэнеп аныкталатын «кекейкестi максат» - «эрекет аркауы»кемепмен курылады. Осылайша, режиссерлш тужырым - бул мэтiндi гылыми тургыдан талдай отырып кейiпкерлердiц психологиялык мшез-кулкын тYсiнудегi объективтi нэтиже.
Режиссерлш театрдагы актердiц шыгармашылык орны осындай. Станиславский жYЙесiндегi орталык устаным «Мен усынылган тосын жагдайда» устанымы болып табылады. Сахнада накты адам сезiмдерi пайда болуы Yшiн актер кешпкердщ орнына езiн койып немесе кейiпкердi езiнiц жеке сезiмдерiмен толтыруы керек. Станиславский жолын устанган жэне теоретип болган театр - «сахнада адамныц рухани тiршiлiгiн сомдап коюмен шектелш калмай, оны керкемдiк пiшiнде сырттай бейнелеп берудi максат етедi». Театр енерш осылайша тYсiнгендiктен шыгармашылык YДерiс «ойын», «жасандылык», «техниканыц тецдесiздiгi» ретшде карастырылмайды. Актер шыгармашылыгын Станиславский «рухани жэне физикалык табигаттыц жасампаз YДерiсi» деп аныктайды. Станиславский усынган терминологияныц элi де болса жеткiлiксiздiгi, тшт^ психологиялык театрдыц аясында да сезшдг Режиссерлiк театрдагы театрлык тужырымдардыц кYPделенуi рольдi сомдау куралдарыныц эмбебап жYЙесiн табуды талап еттi. Мундай эрекеттер бiрнеше рет жYзеге асырылды [3].
Осылайша, Станиславскийдщ iзбасары Н.В. Демидов кешпкер жандылык енерi мен Дидродан басталатын кейiпкер сындылык енерiнiц карама-кайшылыгына негiзге алмайтын актерлiк теорияны жасады. Ол актердщ терт тYрiн усынды: имитатор, эмоциялык, аффективтi, рационалист. Осы такылеттес жiктеудi 1923 жылы философ Ф. А. Степун да жасады. Ол актерлердi имитаторларга, бейнелеушiлерге, жYзеге асырушылар жэне импровизаторларга белдi.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
AKTep^Y3ere асырушы OHepi - бул жерде Станиславский калыптастырган жогары елшемдерге жауап береди Актер OHepi мэсeлeсiн заманауи психология жeтiстiктepi тургысынан карастырган
Л.С.Выготский 1932 жылы «Актердщ шыгармашылык психологиясы туралы мэселеге» деген макаласын жазды. Сахналык ойын кeзiндeгi актердщ iшкi кещл-^шн карастыра отырып, Л.С. Выготский театр теориялары мен психологиялык гылымныц элаз Yйлeсiмдiлiгiнe назар аударды. Л.С. Выготский «актерлш психология» езiндiк epeкшeлiккe ие деген корытындыга кeлдi. «Бул керемет кумарлыктар мен жан тeбipeнiстepi, олар табиги емес, мына немесе ана актердщ емipлiк сeзiмдepi жасанды, олар адамньщ шыгармашылык кYшiмeн жасалгандыктан оларда роман, соната немесе мYсiн сиякты жасанды туындылар peтiндe карастырылуы тшс» дедь Л.С. Выготский айткан актердщ жасаган бeйнeсi гана емес, сонымен катар актердщ сeзiмдepi де шынайы емipлiк сeзiмдepдeн epeкшeлeнeдi деген m^pi, кебiнeсe «психологиялык театрдыц» бастапкы тужырымдамасын жокка шыгарды [4].
Бул ретте Л.С. Выготский бip жагынан Дидро парадоксын растады жэне peжиссepлiк театрдыц жацалыктарына CYЙeнe отырып, мэсeлeнi кYPдeлeндipдi: «осы дэуipдe осы тапка арналган сахналык ойын функциясын, актepдiц керерменге эсер етуше байланысты болатын непзп YPдiстepдi аныктау керек, демек, осы сахналык кершютер накты тYсiнiктeмe алатын театр формасыныц элeумeттiк табигатын аныктау керек». Эpбip театр жYЙeсiндe «1шю актау» баскаша болады.
Aктepдiц тeбipeнiстepi емipлiк тeбipeнiстepiмeн емес, ол тсршшк eтeтiн керкем жYЙeмeн аныкталады. Эрине, «Станиславский эдiсiн» пайдалану нэтижесшде актер сахнада органикалык емip CYPугe кол жeткiзeдi. Тагы бip мэселе, репертуар магынасында да, жанрлар магынасында да, театр тiлiнiц мYмкiндiктepiн пайдалануда да объeктивтi шектеулер туындайды. Спектакльде жеке тулганыц тYpлeнуiнiцда ^pi жагыда бар: бейне жеке тулганыц мYмкiндiктepiмeн шeктeлeдi. Баска peжиссepлiк жYЙeлepдiц пафосы, «психологиялык емес» драматургияда - адамныц езiн eцсepуiндe, аскак адамдык метафизикалык децгейге актер мен кеpepмeндi шыгаруда (мысалы, символизмде), немесе ужымдык бейсаналык децгейге, жеке тулганы емес, миф™, курылымды кабылдау (сюрреализм, абсурдизм, постмодернизм). Станиславскийдщ мурасы театрдыц XX гасырдыц бас автоpлаpыныц-peжиссepлepдiц идеяларымен байланысты театр ойыныц куатты тармагы Yшiн нeгiз болды.
Станиславскийдiц кeйiпкepжандылык театрындагы актер енepi туралы, pольдi органикалык тYPдe мeцгepудeгi актepдiц жолы жайындагы iлiмiн элем мойындап, элeмдiк театр практикасында кeцiнeн колданылады. Станиславский емipiнiц соцына дeйiн езiнiц ашкандарын Yнeмi тэжipибeдe тeксepiп, дамытып отырды. Оныц eцбeктepi «рухани техника» саласындагы алгашкы тYсiнiктepiнeн бастап «кимыл-iс эpeкeтiнiц эдiсiнe» дeйiнгi кезкарасыныц эволюциясын кеpсeтeдi. Оныц iлiмi eкi нeгiзгi белiмнeн турады: «актepдiц ез бeтiмeн жумысы» («Актердщ кешпкержандылык шыгармашылык YДepiсiндeгi езiмeн-езi жумыс iстeуi» жэне «Кeйiпкepмэндiлiк шыгармашылык YДepiсiндeгi езiмeн-езi жумыс iстeуi») жэне «Актердщ рольмен жумысы». Технологиялык, шыгармашылык жэне этикалык аспeктiлepдiц езара байланысы Станиславский шмшен жYЙe жасайды. Станиславский сахнадагы идеалды бейне ойнауга кол жетюзу туралы арманына сай, езiнiц кYллi iлiмiнiц эдiснамасын осы иедалга (артист-роль феноменше) кол жeткiзу Yшiн жасады. Сол аркылы актерге шыгармашылык кещл-^йдщ кiлтi бepiлдi, аpтисттiц эгоцентрикалык «меншен» тыс жэне ез шeбepлiгiмeн езi CYЙсiнeтiн токмeйiлсуiн болдырмайтын максат койды.
Кeлeсi теория - окшаулану. К. Балм бойынша, ол Б. Брехт пен В. Э. Мейерхольд шыгармашылыгынан кершедь Б. Брехттыц «эпикалык театры» XX гасырдыц жан-жакты жасалган театр теорияларыныц бipi - ол теориялык тургыдан гана емес, сонымен катар режиссура мен драматургияда жYзeгe асырылган жYЙe. 1920-1930 жылдары эпикалык театрдыц теориясы бойынша Брехттыц кептеген макалалары жарык кеpeдi, ал 1948 жылы осы теория толыктай жYЙeлeнiп «Театрга арналган кiшi органон» деген атпен жарыкка
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
шыкты. Брехттщ заманауи театрга кецш толмады. Алайда, ол театрды жоюды емес, кайта кургысы келдi. Эзшщ кайта куруын театрды когамдык курал ретiнде жариялаудан бастады, оныц кемегiмен элеуметтiк элемдi езгерту mymkïh жэне оны езгерту кажет дедi. Брехт театрыныц сахналык формаларыныц шарттылыгына карамастан оныц басты керкем максаттарыныц бiрi - емiрлiк мэселелердi керсету жэне тiптi оларды шешу болды. Театрдыц ролi оныц ез шыгармашылык келбетiнiц есебiнен емес, ^нделшт шындыкка толык тiршiлiктi керсетуге багытталганымен езектi болады. Брехт театрга баска да енер тYрлерiнiц зацдылыктарын косуга умтылды, бул кYллi XX гасырга тэн ерекшелiк. «Драмалык жэне эпикалык формалар арасындагы айырмашылык - деп Брехт жазды, - Аристотель заманынан басталатын курылымныц айырмашылыктарынан, жасалу жолдарыныц айырмашылыктарынан керiнедi, оныц зацдылыктары эстетиканыц екi тYрлi салаларында зерттеледЬ» дедi [5].
Эпикалык театрда окиганы баяндауга, ягни окига туралы эцгiмеге курылады. Керермен кейiпкермен бiрге кайгыруы емес, оныц тагдырын ойлау кажет. Брехт адам окигалардыц орталыгы болудан калган, оныц эрекет сырткы жаhандык ^штермен аныкталады деп санайды. Бул объективт тетiктердi жеке тагдырды керсету аркылы ашу мYмкiн емес, тарихи кецдшжэне элеуметтiк аукым кажет. Сондыктан тек театрлык кана емес,эртYрлi керкемдiк курылымдарда колданылады. Тиiсiнше, театр койылымыныц пэш мен мэнi барынша кецейедi. Спектакльдеп авторлык тYсiнiктемелер мен эрекетп ^шейту драмалык енердi эпоспен жакындастырады.
Брехт ез теориясын Аристотельмен полемикада жасады. Бiрак оныц драмалары «Поэтика» зацдарына кайшы келмейдь Ол езiнiц ец тYбегейлiезгерiсiн, идеяларын актер енерi тужырымдамасына катысты жасады. «Халык пен сахнаныц арасындагы байланыс эдетте бiрге кайгыру негiзiнде орнатылады», - дейдi ол бiрден бул дэс^рден бас тартады да, оныц орнына«окшаулану эсерiн» усынады: «окшаулану» эдiсi тYрлену тэсiлiне диаметральды карама-карсы.
«Окшаулану» эдiсi актерге тYрленуге мYмкiндiк бермейдi». ТYрлену тек репетиция кездершде гана мYмкiн. Брехт театрында актер ешкашан ролiмен б^екайнасып кете алмайды, актер езiнiц кешпкерше деген кезкарасын бiлдiредi жэне сол аркылы рольдеп жеке бастауды жецедь «Окшаулану эсерiнiц» максаты: барлык окигалар негiзiнде жаткан «элеуметтiк кимылды» «окшаулану» тYрiнде керсету болып табылады. «Элеуметпк кимыл» дегенде бiз белгiлi бiр дэуiрдегi адамдар арасындагы элеуметтiк катынастарда керiнiс табатын мимика мен ым-ишараттарды айтамыз» деп тYсiндiредi ол. Эпикалык театр теориясы 1940-1970 жылдардагы жацашыл-режиссерге (Д. Стрелер, П. Брук, Ю. П. Любимов жэне т.б.) Yлкен эсер еттi. ¥зак уакыт бойына театр практиктерiнiц санасында XX гасырдыц ортасындагы екi театрлык теориялар мен режиссерлш жYЙелердiц карама-кайшылыктары бар болды:
Брехттiц «кашыктау» идеясы узак уакыт бойы Артоныц катыгездiк театр концепциясына карсы койылды»,- деп жазды 1960-шы жылдары П. Брук. Алайда, кешнп режиссерлер тэжiрибесiнде осы карама-карсы театрлык тужырымдамалардыц бiртiндеп жакындасуы бой керсеттi. Брехттыц элi кYнге дейiн езектiлiкке ие болуы оныц заманауи керерменнщ кабылдау ерекшелшн тYсiнумен жэне театрдыц емiрлiк мацызды мэселелерге жYгiну мYмкiндiгiмен байланысты едь
^орытынды: В. Э. Мейерхольд теориясындагы «биомеханика» тужырымдамасыныц мэнi эртYрлi тарихи дэуiрлер мен театр типтерiнiц (ортагасырлык жапон жэне ^ытай, еуропалык алацдык, дель арте комедиясы, классикалык испан, XVIII - XIX гг. орыс актерлiк мектебi жэне т.б.) актерлш енерi тэжiрибесiне CYЙенедi, ол «биомеханика» эдю ретiнде пайда болганга дешн Бородинскийдеп (Петербург, 1914 - 1917 ж.) студияныц эксперименттерiнде керiнiс тапты. Терминнiц езi 1921 жылы шыкты. Дэл осындай атпен Вс.Мейерхольд атындагы театры жанындагы шеберханада негiзгi пэн жYргiзiлетiн жэне онда актерлер мен режиссерлер биомеханикалык ойын жYЙесiн мецгерумен шугылданатын. «Биомеханика»
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
сондай-ак, XX гасырдыц бipiншi ширегшдеп психология саласындагы жацалыктармен, атап айтканда, «сана агысы» концепциясымен жэне американдык галым У. Джеймс усынган эмоциялардыц физиологиялык табигатымен байланысты. «Биомеханика» актер шыгармашылыгыныц саналыгын, актердщ физикалык жэне психикалык iс-кимылдаpын жасаганга дeйiн жэне одан кeйiн езш бакылауы; ойынныц эр тYpлi элементтерш техникалык тургыда мецгеру аркылы сахналык бейнеш саналы тYPдe куруды кездейдь «Биомеханика» зацдылыгы бойынша тэрбиеленген актер, ерекше ойлауга, езiнiц физикалык, пластикалык, ыргактык айкындаушы мэнepлi мYмкiндiктepiн саналы тYPдe баскара алады. «Биомеханикадагы» актерлш шыгармашылыкты психофизикалык тургыда тYсiну шыгармашылык YДepiстiц тYpлi дeцгeйлepiнiц езара эсерлестшн болжайды. «Биомеханика» зацдары актepлiк шыгармашылыкпен оныц табигилык дeцгeйiнe эр тYpлi шыгармашылык эдiстep мен дэуipлepгe карамастан сэйкес кeлeдi.
Алайда, бул зацдарды актepдi тэрбиелеуде жэне оныц театрдагы кэаби жумысыныц нeгiзi жэне режиссерлш эдiстiц бip белiгi peтiндe саналы тYPдe пайдалану - Мейерхольд театрыныц езгeшeлiгi.
Биомеханикалык тYсiнiктe роль бipiн-бipi бipтiндeп ауыстырып отыратын ойын циклдарына белiнeдi, олардыц эркайсысы: ниет, жузеге асыру жэне эсер сиякты элементтерден турады.
Педагогикалык эдiстeмeнi курайтын биомеханикалык жаттыгу (биомеханикалык жаттыгулар мен биомеханикалык этюдтер) актерде ойдыц козгалыспен, козгалыстыц эмоция мен сейлеу арасындагы рефлекторлык байланысын жасайды. Ойынныц саналы сипаты жасалды, актepдiц «айналану» кабiлeтi, ягни оныц ойыны калай кеpiнeтiнiн алдын ала сeзiнуiнe кецiл белдi. Керермен реакциясын ескере отырып, керерменмен Yздiксiз эмоциялык байланыста ойын жYpгiзу кабшеп peтiндe кабылданатын импровизацияга Yлкeн мэн бершдь
Биомеханикалык мектепте ракурстармен ойнау, ойын алдындагы ойын, затпен ойнау устанымдары колданылды. Биомеханикалык актер, ягни езшщ шыгармашылыгында «биомеханика» зацдарын саналы тYPдe eскepeтiн актер - Гордон Крэгтщ актер-сверх марионетка туралы идеясыныц жYзeгe асуыныц бipi кеpiнiсi.
Технологиялык жагынан алып караганда «биомеханиканыц» К. С. Станиславскийдщ кимыл-i эpeкeтiнiц тэсiлдepiмeн кeйбip уксастыктары байкалады. Бipак, Станиславскийдщ тэсш мен «биомеханика» эдiсi технологиялык жYзeгe асуырылу жагынан гана сэйкес келедг Спeктакльдiц барлык элeмeнттepiнiц мазмунды мэнi iс-эpeкeттe гана пайда болады деп карастыратын «Биомеханика»театрдыц констpуктивистiк тYсiнiгiмeн терец байланысты.
Балм актepдiц ез-езшен бас тарту теориясын XX гасырдыц eкiншi жартысындагы элем театрында ец мацызды орын алган peжиссepлepдiц бipi Ежи Гpотовскийдiц eсiмiмeн байланыстырады. Польшада еткен соцгы жумыс кeзeцiндe жэне Италиядагы эксперименттер жасаган жылдары Гротовский болмысы ерекше жэне толык аякталган театр тужырымдамасын жасады. Гротовский «театр» терминш дэстYpлi тYPдe тYсiндipгeн жэне езi анык неден бас тартатынын тYсiндipдi. Оныц пiкipiншe, ол театрдан театрлык эрекет емес езгеше, шынайы театр пайдасы Yшiн бас тартты. XX гасырдыц басынан бастап кептеген жацашыл peжиссepлepдi кез-келген театр сахнасында орын алган бipeудiц eкiншiсi болып етipiк ойнауы сeбeбiнeн туындайтын жалгандыктан кутылудыц мэсeлeлepi мен театрдыц «шынайы еместшн» калай жецу кepeктiгi женшде сурактар толгандырды. Гротовский бул суракка езiншe жэне ымырасыз жауап бердг етipiк жYзeгe асырумен, ягни елштеумен байланысты,оны жецуге болады, бipак ол Yшiн керермендер мен актер арасында турган нэpсeнi жою кажет, ягни рольдь Тек сонда актер шынайы бола алады. Гротовский енерге бipiншi шындык мэpтeбeсiн кайтаргысы кeлдi, rimi, одан да ары - енepдi емip квинтэссенциясына айналдыргысы да келген болуы мYмкiн.
«Театр жэне ритуал» (1968) жумысында «мифке eлiктeудiц» кауш туралы айта отырып, Гротовский дши аллюзияларга, бейнелер мен дэйeксездepдi жацгыртуга итepмeлeйтiн
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
«Ритуалдык театр концепциясынан» бас тартуды усынды: «Актердiц кандай да бiр окиганы айтып немесе бiр нэрселердi ойнауын, дэл казiр етш жаткан: «дэл осы жердегi, дэл осы сэттеп» эрекет деп кабылдауга болмайды дедi. «Эрине, кандай да бiр эрекет, кандай да бiр актп актер жасауы керек. Мен мунда есю болса данакты аныктаманы: мойындау актiсiн айтар едiм. Ол езтэншщ терецiнен шыгатын импульстердi iздестiруi тиiс жэне оларды спектакльде осы мойындауга кажеттi сэтке саналы тYPде багыттауы тиiс». Осылайша, Балм 20 гасырда жасалган актерлiк шеберлiктiц барлык теорияларын осы топтардыц бiрiне жаткызуга болады деп санайды. Сонымен катар, 1945 жылдан кейiн пайда болган актерлiк теорияларда эмоционалдык бастамага деген кызыгушылыктыц азаюы жэне керiсiнше, дене мэнерлшпнщ компонентiн дамытуга умтылу ^шейе тYсетiнiн атап еттi.
1. Дидро Д. Парадокс об актере. М.; Пг.: ГИЗ, 1922. Дидро 1882. С. 12-19 .
2. Станиславский К.С. Работа актера над собой в творческом процессе переживания. Издательсвто - Азбука. 2015
3. Гуревич Л.Я. Творчество актера: О природе художественных переживаний актера на сцене,1927. М.: ГИТИС, 2002. С. 135-136.
4. Выготский Л.С. Выготский Л.С. Театральные заметки. Письмо из Москвы: гранки в журнал «Летопись» от 16.02.1917.
5. Брехт Б. К вопросу о критериях, применимых для оценки актёрского искусства (Письмо в редакцию «Бёрзен-курир») // Бертольт Брехт. Театр. Пьесы. Статьи. Высказывания. В пяти томах.. — М.: Искусство, 1963.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
