CC BY
115СПЕКТАКЛЬГЕ
ДАЙЫНДЫК
ПРОЦЕССТЕР1НДЕ
ТЕАТР АКТЕР1Н1Н,
М.ЧЕХОВ
¥СЫНГАН
ТЭСЩДЕРД1
ИГЕРУ1
МЭСЕЛЕС1
ш
е-
<
МРНТИ 18.41.07
М. Н. Ахманов1
1 Т. К- Жургенов атын^ы Казак, Улттык, енер академиясы (Алматы, Казахстан)
СПЕКТАКЛЬГЕ ДАЙЫНДЫК ПРОЦЕССТЕР1НДЕ ТЕАТР АКТЕРШЩ М.ЧЕХОВ ¥СЫНFАН ТЭС1ЛДЕРД1 ИГЕРУ1 МЭСЕЛЕС1
Ацдатпа
Бул макалада спектакльге дайындык процесстерiнде театр актершщ М.Чехов усынган тэсiлдердi игеруi мэселесi туралы жазылган. Сахна педагогикасындагы жэне жалпы театр внерiндегi артистердi даярлауда М. Чехов эдютершщ эмбебаптыгына баса назар аударылган. Макалада М. Чеховтыц шыгармашылык эдiсiнщ негiздерi зерттеледi. Сонымен катар, Станиславский жYйесiнщ негiздерiн Чеховтыц бейне жасау туралы принциптерiмен синтездеу мYмкiндiгi дэлелденедi. Станиславский жYйесiнщ мацызды элементтер^ сондай-ак М. Чехов эдiстемесiнен туратын актердi тэрбиелеу Yшiн кажеттi тренинг куру процесi егжей-тегжейлi сипатталады. Ирек свздер: театр, койылым, актер, Станиславский жYйесi, Чехов эдiстерi.
К1р1спе
Режиссердщ кврерменге эсер ету1не бастайтын куш спектакльд1 дайындау кезецшде, актерлерд1 бейне тудыруга жумылдыратын жолдарды айкындайтын туста пайда болады.
Театр режиссер! - актердщ 1зден1с1не жол ашып, оган образ жасауына квмектесуш1, багыт сттеп, кецес беруш1. Сондыктан дайындык барысында актерлер колданулары кажет тэс1лдерд1 режиссерлер унем1 орындаушылардыц
естерЫе салып отырганда гана eнiмдi жумыстык iргетасы цаланбац.
Серiктес туындатцан «ер^ толцыны» [1] М. Чеховтык импровициялыц т9сiл, «психологиялыц жест» туралы ой цозгауына негiз болды. Актерлiк мектепте оцытылатын «бес сезiмге» М.Чехов актердщ «алтыншы» сезiмiн -серiктеспен езара 9рекеттестiк сезiмiн, ягни «актердщ кез-келген сэтте кез келген сер^тестщ эсерш, тiптi, ек H9зiк сезiмiн цабылдауга дайын болу» [2] цабтетш де цосты.
М. Чехов серiктестерiмен езара эрекеттесу Yшiн жэне сол эрекеттесуде ашыц болу Yшiн актерлердi штей ерiк-жiгер тургысынан кYш салуга шацырды. Сол кYштен эмпатия туындап, актерлер мен керермендердщ арасында белек атмосфера, басцалай байланыс орнайтындыгына баса назар аудартты.
К. Станиславский, eмiрiн енерге арнай отырып, театрды таптауырындылыцтардан (актерл^ штамптардан), жасандылыцтардан тазарту Yшiн езшщ аналитикалыц ойларын цолданды. Ол актер ойыны мен сахнадагы актердщ езшд^ «жан» кYйi арасындагы байланысты муцият талдады.
Эдiстер
Закдылыцтарды аныцтай отырып, оларды жYйелендiрiп, «Театр eнерi туралы» [3] жэне «Актердщ релмен жумысы» [4] штаптарында цисынды тYPде баяндады. Онык жYйесiнщ пайда болуы театрда нагыз революция болды, К. Станиславский: «менщ мектебiм -тек таланттылар Yшiн!» деп урандады. Реформатор «актер eзi сомдайтын кейткершщ цорцынышын, Yрейленуiн, умтылысын, Yмiтi мен мацсатын саналы тYPде тYсiнiп жасайтындыгын» терек угынды.
Актердщ «Егерде мен» [5] устанымы арцылы сезiмдердi таба отырып, оларды оятатындыгын, кYшейтетiндiгiн жэне кейiпкер eмiрiнiк усынылган мэн-жайларын eрбiте отырып енер тудыратындыгын алгаш айтцан да осы К. Станиславский. Михаил Чехов К. Станиславскийдщ шэшрт ретiнде «реформатор мектебiнiк» жетюпктерш жетiк игере отырып, актердiк дене цозгалысы мен осы цозгалыстардык эсершен сезiмдердi ояту арасындагы ортац психофизикалыц закдылыцтарды аныцтады.
К. Станиславский жYйесiне актердiк «елестету» [4] цабiлетi де шрдк М. Чеховтык циял туралы ойы К. Станиславскийдiк «елестету кинолентасы» [5] деген угымымен егiз. М.Кнебель бул тужырымдардык уцсастыгын кeрсетедi: «елестету» такгажайып кYшке ие, ол эрекетпен бектлт цана цоймай, сонымен цатар, суретшiнiк ойы бул мэселеге цайтып келiп отырган сайын одан бетер байып жэне ауцымы одан да кеки тYсетiндiгi туралы К. Станиславскийдщ ойы М. Чеховтык «циялдау арцылы бейнеге дайындыц жасау» пайымдауына ете жацын едi» [6]. М. Чехов «циялдык жетiлуiн белсендi кYту керек» [7, 18 б.] деп тYсiндiрдi. К. Станиславский «елестетумен» жумыста бейнен жасаудык кептеген жолдарынык цайталанбас бiрегейiн тапты. Сол секiлдi М.Чехов «циялды жетiлдiру» [7, 19 б.] тэстдершщ iшiндегi ерекше психотехникалыц тэсiл - сурац цою жолдарын тапты. Бул тэсiлдi М.Чехов Америкадагы eмiрiнiк сокгы жылдарында да утымды пайдаланды [8].
Жацсы дамыган, суреткердiк ер^-ж^ерше багынышты циял актер Yшiн ек нэтижелi спектакльде бейне жасауга бастайтын тиiмдi тэсiлдерiнiк бiрi болуы
MYMKiH екендт туралы да алгаш рет сез цозгаган М. Чехов болатын.
Ол: «эрттестермен сахнада турацты жумыс бастаганга дейiн, актер езшщ релш циялында жYйелi тYPде ойнап кeруi керек» [1] деп тужырымдады.
Нэтижелер
М. Чеховтщ T9сiлi бойынша мундай дайындыцтардыц тиiмдiлiгi сол актер денесш немесе дауысын нацты цатыстырусыз, серштестермен жэне мизансценалар тудыруларга байланысты болатын сыртцы циындыцтарсыз, шыгармашылыц тYйсiгi буйыргандай ойынга толыц берiле алады. Бiрац кейiнiрек, режиссер жэне серiктестермен жумыс ютеу кезiнде, актер жалпы дайындыц Yдерiсiнде циялдагы ойынын жалгастыра алады. Ендi ол ез циялындагы ойынын режиссердщ мизансценалыц кецес-нусцауларымен жэне серштестершщ ойынымен сабацтастырады. Осылайша ойнай отырып, актер сахнада бейне жасауда кеп жетютшке цол жеткiзе алатындыгы сeзсiз, ол осылай eзiн сахнага дайындай алады, ол циялда жасай алатын мYмкiндiктерден де кеп нюанстар бiрте-бiрте оныц психофизикасына жэне сахнадагы нацты ойынына eтедi.
Киялга дайын болгандай, актердщ уайымынан, жан iзденiстерiнен шыгатын жуца импульстер ете нэзш эрi терец иiрiмдерге баруга жол ашады, дайындыц процессiнде бейне циялдагыдан кем емес пысыцталады. Сахнадагы дайындыц кезецшде циял актердщ бейнесше айналады, оныц сипаты мен цимыл мэнерш мецгертедк Актердщ циял белсендiлiгiнен туындаган шыгармашылыц сезiмдер оныц психофизикасына эсер етт, тулгасына сiцедi, актердi циялы iштей цолдайды.
М. Чехов актердщ шыгармашылык табигатыныц алуан турл1 коздыргыштарын кврсетт1. М. Чехов студиясында атмосфера мэселесше улкен квцт бвл1нд1. М. Чеховтыц «атмосфера» [1] угымын дамыту бойынша ойлары мен тэж1рибел1к кызмет1 театр педагогикасына улкен жэне ерекше улес косты десек те болады. М. Чехов атмосфераны спектакльд1ц тутас бейнес1н жасауга ыкпал етет1н курал рет1нде жэне рвлд1 жасау технологиясы рет1нде карастырады. Студиядагылар атмосфераныц не екенш тус1ну уш1н квптеген жаттыгулар мен этюдтерд1 орындады. «Атмосфера» свзше Михаил Чехов накты терминологиялык магына берд1. Чехов-актер атмосферасыныц теориясы, ец алдымен, Чехов-драматургт1ц квркемд1к кагидаларын тус1ну нэтижес1 рет1нде пайда болады дегенге сендк М.Чехов уш1н атмосфера вм1рден внерге (жэне кер1с1нше) квп1р болып табылды [9, 294 - 308 бб.].
Сонымен катар, М.Чехов взшщ «Актер жолы» [2] атты ецбег1нде дайындык белсенд1л1г1н арттыратын б1рден-б1р тэс1л атмосфера бола алатындыгын атап вткен.
Бул ецбектен туйген1м1зд1 тырысып кврей1к. Пьесалар немесе спектакль атмосферасында турып, актер олардыц барлык жаца психологиялык терецд1г1н ашып, мэнерл1л1кт1ц жаца куралдарын табады. Койылым атмосферасына ену аркылы актер вз бейнес1н1ц калай уйлес1мд1 вс1п, сер1ктестер1мен арасында взара байланыс орнатылатынын сез1нед1.
Атмосфераныц дайындык барысында шын мэн1нде актерд1 шабыттандыратындыгын театр табигатын терец тус1нет1н маманныц б1лмеу1 мумк1н емес. Атмосфера - актер квзше квр1нбейт1н кол, сез1мтал, дана, шынайы
«режиссер» [7, 16 б.].
Актер «кершбейтш режиссерге» сеым артцанда, шыгармашылыц жумысца кедергi келтiретiн eзiмшiлдiк, шектен тыс цобалжушылыц, жиырылу, жасандылыц, эсiрешiлдiк секiлдi кептеген цажетсiз дYниелер eзiнен-eзi жогалып кетедi. Актер бiр атмосферадан екiншi атмосферага еркiн ауысып, бYкiл пьесанык жолын жYрiп ету арцылы бейне жасауга шабыттанады, ез бейнесiн байыта тYседi.
Мундай партитураны цурастырган кезде пьесаны сахнага немесе актiлерге белуге цажепшк жоц — сол атмосфера кеп сахнаны цамтуы немесе сол сахнада бiрнеше рет eзгеруi мYмкiн.
Осылайша уйымдастырылган жумыс актерлiк ансамбльге жетелейдк Актерге мундай кезде кездейсоц келген кекш-кYйдi кYтудiк цажет болмайды, ол онык цалауы бойынша атмосфера ретiнде пайда болады.
Бiрац сахнадагы дайындыцца кiрiскенге дейiн, релмен жэне пьесамен бiрiншi танысу кезшде актердiк жанын шыгарманык жалпы атмосферасы баурап алады. Актер ол атмосфераны жалпы eзiнiк болашац сахна туындысына эсер етушi ретiнде, бейне жасауга бастайтын тылсым кYш ретiнде алдын-ала болжап, уайымдайды.
Эр суре^ eзiнiк болашац цалыптасуынык осы бiрiншi, цуанышты кезекдерiмен таныс. Жазушы, ацын немесе композитор eзiнiк шыгармашылыц жумысын бастаганда, кенеттен оган келген атмосфераны юке асыруга ниеттенетiндiгiн жиi акгарады. Туынды элi дайын болмауы да мYмкiн, бул атмосферадагы бейнелердiк айцын тацырыбы да, айцын кeрiнiсi да болуы мYмкiн, бiрац суретшi бтедк онык санасынык терекiнде жумыс басталды. Тек бiрте-бiрте, бiрiнен кейiн бiрi пайда
болады; олар жогалады, цайтадан пайда болады, езгередк эрекет етедк iздейдi жэне бiр-бiрiн табады. Интригаларга байланады, тацырыбы аныцталады, жоспар жасалады, эскиздер сызылады. Бiрте-бiрте жэне жалпы атмосферадан кYPделi бYтiн атмосфера пайда болады. Актер eзi де атмосфера тудырушы жасампазга айналады.
Егер актер де осы бiрiншi шыгармашылыц кезекдi — жалпы атмосферадагы eмiрдi багалай алмаса — ез релшщ бeлшектерiне назар аударып цана цойса, кеп жогалтады. Дэннiк болашацта Yлкен eскiнге, гYлге немесе агашца айналатындыгы секiлдi, атмосфера да актер жумысынык болашац негiзiн цалайды [7, 14 б.].
Бiрац, дэн сияцты, атмосфера да мерзiмiнен бурын жемiс экеле алмайды. Жалпы атмосферамен шабыттану кезекш елемей, актер алгашцы кYннен бастап оны жарыцтан, жылудан, ылгалдан айыргандай болады.
Белгiлi бiр бояумен эрекеттену циял мен атмосферамен цатар тYйсiктi босатады, жэне сiздiк сезiмдерiкiздi ^штеу цажеттiлiгiнен цоргайды. Дайындыц кезiнде актер ек цажетп болып кeрiнетiн бояуды орната отырып, тутас кeрiнiстердi цамти алады. Бiр немесе екi царапайым эрекет бояуы кeлемi бойынша ауцымды сахналарды дайындау Yшiн негiз бола алады.
Шыгармашылыц сезiмдердi тiкелей ^штеп тудыруга болмайды. Олар тYйсiктiк-сананык терекшен келедi жэне мэжбYPлеуге багынбайды. Оларды цызыцтыру керек. Белгiлi бiр бояу бертген эрекет актердiк сезiмдерiн цызыцтырады, оятады. Осыдан актер iс-эрекет (эрцашан онык ер^-ж^ерО, егер оган белгiлi бiр бояу (сипат) бере отырып жасаса, оны сезiмге жетелейтшдИн жацсы тYсiнедi.
Дискуссия
Бiрак актерде закды сурац туындауы MYMKiH: кYPделi эрекеттер мен сезiмдер болса, бул тэсiл дэл солай эсер ете ала ма? КYPделi эрекеттер дегенiмiз не? Егер бул эрбiр адамга тэн царапайым, табиги эрекеттер комбинациясы болса, онда актер оларды цайталаганнан кейiн (бекiтiп тастаганнан кейiн) цайталаудык жеткiлiктi мeлшерi ол эрекеттердi царапайым эрекеттерге айналдырып жiбередi. Шын мэнiнде, актер акробат болмайынша, трапецияда сальто-мортале жасай алмайтындыгы рас, ю-эрекет ретiнде ол Yшiн бул эрекет KYPделi болады. Демек, актер Yшiн орындай алмайтын iс-эрекеттер бар, бiрац KYPделi ю-цимылдар жоц.
Актер KYPделi бояу комбинациясын жасады делiк. Ол бiр уацытта сацтыцты, KYДiктiлiктi жэне цорганушылыцты жасайды. Актердщ iс-эрекетiнде осыншалыц негурлым кеп <^с» болса, согурлым оган циын болады. Бiрац, актер ез эрекет бояуларын бекiту керек, солай ол KYPделi цозгалысты бекiтедi. Кайталау (бешту) эрекеттегi KYPделiлiктi жояды.
Актер такдаган бояуларды алдымен жеке-жеке, содан кейш екi жэне Yш бeлiктен цайталай алады, олар эрекетпен бiрге актер Yшiн царапайым, Yйреншiктi жэне окай орындалатын бiрлiкке айналганга дейiн дайындай алады [7, 11 б.].
Осылайша ныгыздалган бояу жэне оларга сэйкес эрекет актерге сезiм кешенiн шацырады жэне бул кешен шын мэншде KYPделi болуы мYмкiн. Бiрац онык ^рделтИ актердiк KYPделi емес техникалыц тэсiлдердi цабылдап-цолдануынык нэтижесi болады.
Реакция актердщ дарынынык KYшiне байланысты KYPделi болуы мYмкiн, бiрац бул реакция тудырган жолга
тэуелдi емес. Дегенмен, ю жYзiнде актер сезiмдерiн ояту Yшiн KYPделi бояу комбинациясын цурудык цажеттiлiгi жоц екендiгiне кез жеткiземiз, бiр-екi эрекет бояулары актерде сезiмдердщ тутас гаммасын тудыруга жетк^ктк
Белгiлi 6îp эрекет бояуларын цолдану актер санасынык цазынасын ашады жэне ол кеп узамай ^ттген нэрсен байцайды. Сезiмдер актер оларды ояту Yшiн цолданатын бояулардан mpi бай жэне мазмунды болмац.
Эрекет бояуларын пайдалану сезiм тудырудык ктт болса, ал эрекеттенудiк e3i ер^ке бастайтын жол. Кимылдар тiлектерден, шш цажеттiлiктен (ерiк) туындайды. Егер ттек (ерiк) цатты болса, онда оны бiлдiретiн цимыл да KYштi болады. Оны М. Чехов «психологиялыц жест» деп атаган.
Егер ниет элаз жэне белгiсiз болса, цимыл элаз жэне белгiсiз болады. Керiсiнше ^йде эффект берiлуi мYмкiн. Егер актер ^шт^ мэнерлi, жацсы цалыптасцан цимыл жасаса («психологиялыц жест») - онда оган тиют тiлек те туындауы мYмкiн. Актердiк еркi eзiне багынбайды. Бiрац актер «психологиялыц жест» [2] цимыл жасай алады, сонда онык ерш сол «жестке» жауап бередк
Натуралисток жэне олардан езгеше цозгалыстар, цимыл-жест тYPлерi бар. Мысалы, жалпы итеру, тарту, ашу, жабу эрекеп^ бар. Олардык iшiнде актердiк езшд^ циялынан туындайтын жеке итермелеу, тартылу, ашу, жабу жэне т.б. цимылдар пайда болады. Белгiлi 6îp эрекеттердi айтцан кезде немесе естiгенде, бiздщ жан дYниемiзде цандай eзгерiстер болатыны туралы ойланып кeрейiкшi: цорытындыга келу; мэселен цозгау; царым-цатынасты Yзу; идеядан шабыттану; жауапкершiлiктен сытылып шыгу; торыгуга тYсу; сурац цою жэне т. б.
Бул етютштердщ бэрi не дейдi? Белг^ жэне аныц цимыл туралы мецзейдк Жэне бiз осы сез ^ркестершде жасырынган жест-цимылдарды iштей жасаймыз. ^нделшт eмiрде бiз жалпы жест-цимылдарды пайдаланбаймыз, бiз шамадан тыс цозгалган немесе пафоспен сeйлескiмiз келген жагдайда гана оларды юке цосамыз. Бiрац бул эрекеттер бiздiц эрцайсымызда физикалыц, турмыстыц жест-цимылдарымыздыц бейнесi ретiнде eмiр сYредi. Жест-цимылдар бiздiц тYйсiгiмiзде эрекеттерiмiзге магына, ^ш пен мэнерлiлiк бере алатындай жагдайда сацталып турады. Бул эрекеттермен бiздiц жанымыз цимылдайды, белгiлi бiр жест жасайды. Осыны психологиялыц жест-цимыл деймiз.
Спектакльге дайындыц процесстерiнде театр актершщ М.Чехов усынган тэсiлдердi игеруi режиссердщ цойылым композициясын цурастыруда актерлермен бiрге спектакльдiц кeкейкестi мацсатына, кeркемдiк бiртутастылыFына цол жеткiзулерiнде зор цызмет атцарады.
М.Чеховтыц актер шыFармашылыцтыц негiзi мен мацсаты жолында циялдыц шыFармашылыц мYмкiндiктерiне жYгiну Yшiн жеке басына тэн уайымданудан бас тарту керек деп тYсiндi. Актер eзiнiц жеке басындаFы жаFдайды емес, пьесадаFы кейiпкер таFдырын, мiнезiн паш ету цажеттiлiгiн алFа тартты [10, 196 б.].
Фантазия эдiсiн цалыптастыру жэне бейненi имитациялауда М. Чехов К. Станиславский «мектебшен» бастау алFанмен, ол eзiнiц театр енершщ мiнсiз табиFаты туралы тYсiнiгiн цалыптастыра бiлдi. М.Чеховтыц эрбiр баспасез беттершдеп суцбаттарында «болашац театр, болашац театр» деп сейлеуге цуштар болFандыFын байцау циын емес. Оныц ойынша, «кемел
актер» шыншылдыFымен, турмыстыц жэне психологиялыц натурализммен «уланбаFан» еркiндiгiмен ерекшелен^ тиiс болатын.
Сeзсiз, Михаил Чеховтыц театрлыц тэсiлдерi, мектебiнiц ерекшелiктерi актерлш мамандыц eкiлдерi Yшiн тартымды. Театрдыц бул баFдарлары, эсiресе, бYгiнгi орындаушыларFа цатты эсер етедi, сахналыц кэсттщ заманауи устанымдарын усынады. Михаил Чехов театрыныц феноменi, iштей режиссерлiк театрдыц зацдары бойынша жасалFандыFы бiрегей тэжiрибесi бар шебердiц жаhандыц театр енершдеп керкем Yдерiстiц жалпыFа ортац зацдылыцтарын растайтындыFымен eзектi [10, 195 - 224. бб].
Корытынды
М. Чехов эдiсi бойынша жумыс iстей отырып, актер керкем бейненi цурастырмайды, жалац формаFа тэуелдi етуге тырыспайды, релдщ цурFац конструкциясымен айналысуFа урынбайды, таптауырындылыцтан, жасандылыцтан аулац eзiнiц циялындаFы тамаша бейненi кeрсетедi жэне жетiлдiредi. Актер бул тамаша бейнен оныц барлыц толымдылыFы мен кемелдiгiнде ешцашан юке асырмайды, себебi ез бейнелерiн М.Чехов та «абсолютп» тYPде iске асырмаFан. Бiрац актерлер Yшiн М. Чехов тэсiлдерi спектакльдегi дайындыц процесстерiнде тамаша баFдар мен шабыт кeзi бола алады.
Шын мэнiнде, М. Чеховтыц «идеалдыц театрыныц тэсiлдерi» актердi баFындырып, оныц мYмкiндiктерiн шектеуге тырыспайды, керiсiнше, оFан кереметтей шыFармашылыц еркiндiк бередi. Михаил Чеховтыц «идеалдыц театрыныц тэстдерш» игерудщ арцасында бiз eзiмiздiц еркiн
iзденiстерiмiзге кен жол ашамыз. Бул процесте эрбiр жеке актер немесе оцытушы eзi М. Чеховтын т9сiлдерiн терен менгеруге цаншалыцты дайын екендiктерiн eздерi шешедi жэне осы багытта цаншалыцты iлгерiлей алатындыцтарын, ол т9сiлдердi цалай толыцтырып, жетiлдiре алатындыцтарын eздерi болжайды.
Михаил Чехов жYйесi ете механикалыц жэне технологиялыц Yлгiде болып келедк Сыртцы мшез-цулыцтын барлыгы жан-жацты енделген блоктарга бeлiнедi (мимика, жесттер, жYPУ, поза, сейлеу сипаттамасы жэне т.б.) жэне дайындыцта нацты eнделедi [7, 10 б.].
Бул жYйелердiн принципт ерекшелiгi сол - Михаил Чехов жYйесiн пайдаланатын адам сырттай тыныш жэне аз эрекетте цалады, бiрац eте эмоциялыц кYйде тургандай ^ршедк Екi бейне де eте сенiмдi болады. М.
Чехов жYйесi арцылы бейненi жасаган актер кeп ^йзелюке ушырамайды, бiрац онын тэсiлдерiн пайдалану арцылы eзiнiн техикалыц мYмкiндiктерiнiн кен ауцымдылыгын, терендiгiн керемет дэрежеде ^рсете алады.
Михаил Чехов автордын стилш терен тYсiну жэне оны сахнада жYзеге асыра бiлу стильдеудiн арзан тэстдерш де, сондай-ац, театрдагы ^ркем емес натурализмдi да цуып тастайтындыгын атап eттi. Пьесанын мазмунын сезт, автордын стилiн сезген режиссер болашац цойылымнын контурын кeре бастайды. Автордын жеке тулгасын тYсiну цойылым цойганда осы драматургке гана тэн стильф жYзеге асыруга, жана театр формасын табуга жэне пьесанын стильдiк жэне жанрлыц ерекшелiктерiн актерлер ойынында, сондай-ац, спектакльдщ сыртцы безендiруiнде ескеруге непз болмац.
Пайдаланылган эдебиеттер:
1. Чехов М. А. Об искусстве актера. М.: Искусство, 1999. - 271 с.
2. Чехов М. А. Путь актера: Жизнь и встречи. - Москва: АСТ Хранитель, 2007.
- 554 с.
3. Станиславский К. С. Об искусстве театра: Избранное / Предисл. Ю. С. Калашникова, В. Н. Прокофьева. - Москва: ВТО, 1982. - 510 с.
4. Станиславский К. С. Работа актера над собой в творческом процессе переживания. Дн. ученика. - Санкт Петербург: Прайм-ЕВРОЗНАК, 2008.
- 478 с.
5. Станиславский К. С. Собр. соч.: В 8 т. / Ред. колл.: М. Н. Кедров и др. -Москва: Искусство, 1961. - 156 с.
6. Кнебелъ М. О. О том, что мне кажется особенно важным: Статьи. Очерки. Портреты. - Москва: Искусство, 1971. - 488 с. Бюклинг Л. Михаил Чехов
в западном театре и кино. - Санкт Петербург: Академический проект, й
2000. - 488 с. %
7. Вертман Ю. Театрально-педагогические искания Михаила Чехова / 1 Предисловие М. Кнебель // Театр. - Москва, 1969, № 11. - С. 28 - 36. 5
8. Кириллов А. А. Театр Михаила Чехова // Русское актерское
искусство XX века: Сб. науч. трудов. - Санкт Петербург: Вып. 1., §
1992. - С. 259 - 308. I
9. Билинкис Я. С. Феномен Михаила Чехова // Билиинкс Я. С. Непокоренное
искусство: О процессе художественного развития. - Ленинград, 1991. -С. 294 - 308.
10. Ардов В. Е. Михаил Чехов // Ардов В. Этюды к портретам. - Москва, 1983. - С. 195 - 224.
М. Н. Ахманов
Казахская национальная академия искусств им. Т. Жургенова
(Алматы, Казахстан)
ВОПРОСЫ ОСВОЕНИЯ АКТЕРОМ ТЕАТРА ПРИЕМОВ, ПРЕДЛОЖЕННЫХ М. ЧЕХОВЫМ В ПРОЦЕССЕ ПОДГОТОВКИ К СПЕКТАКЛЮ
Аннотация
В данной статье изложена проблема освоения актером театра приемов, предложенных М. Чеховым в процессе подготовки к спектаклю. Особое внимание уделяется универсальности методов М. Чехова в театральной педагогике и подготовке артистов в целом театрального искусства. В статье рассматриваются основы творческого метода М. Чехова. Кроме того, доказывается возможность синтеза системных основ К. Станиславского с принципами М. Чехова об образе. Подробно описывается процесс создания необходимого для воспитания актера тренинга, включающего в себя как важнейшие элементы системы К. Станиславского, так и методику М. Чехова. Ключевые слова: театр, спектакль, актер, система Стансилавского, методы Чехова.
M. Akhmanov
T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts
(Almaty
ISSUES OF MASTERING BY THE ACTOR OF THE THEATER TECNICS PROPOSED
BY M. CHEKHOV ON THE PREPARATION FOR THE PERFORMANCES
Abstact
This article presents the problem of mastering by the theater actor techniques proposed by M. Chekhov in preparation for the play. Special attention is paid to the universality of Chekhov's methods in theater pedagogy and training of artists in the whole theater art. The article discusses the basics of the creative method of M. Chekhov. Besides, the possibility of synthesis of Stanislavski system bases with Chekhov's principles about a character is proved. The article describes in detail the process of creating the necessary training for the education of an actor, which includes both the most important elements of the Stanislavski system and the method of M. Chekhov.
Keywords: theater, performance, actor, Stanislavski system, methods of Chekhov.
Автор туралы мэлiмет:
Ахманов Мурат Ноянбаевич — Т. К Жургенов araHAaFbi Казак улттык енер академиясынын доцент^ Казакстан Республикасынын Енбек сщрген артиа, «Курмет» орденiнiн иегерi e-mail: ahman90@mail.ru
Сведения об авторе:
Ахманов Мурат Ноянбаевич — доцент Казаской национальной аадемии искусств имени Т. К. Жургенова, Заслуженный артист Республики Казахстан, обладатель ордена «Курмет» (Алматы, Казахстан) e-mail: ahman90@mail.ru
Author's bio:
Murat Akhmanov — Associated Professor T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts, Honored Actor of Republic Kazakhstan, possessor of orden 'Kurmet' (Almaty, Kazakhstan) e-mail: ahman90@mail.ru
