CC BY
18
ТДУ 9 Тоц. ТКБ 63
Шарипов Шавкат,н.и.т.,дотсенти кафедраи таърихи ватан ва археология; Дадоцонова Мунира Абдуманоновна, унвонцуи кафедраи умумидонишгоуии таърихи халци тоцики МДТ "ДДХ ба номи акад. Б.Гафуров (Тоцикистон, Хуцанд)
Шарипов Шавкат к.и.н., доцент кафедры отечественной истории и археологии; Дадоджанова Мунира Абдуманоновна,
соискатель общеуниверситетской кафедры истории таджикского народа ГОУ « ХГУ имени акад.Б. Гафурова»(Таджикистан. Худжанд)
Sharipov Shavkat c.h.s., Associate Professor of the department of home history and archeology under the SEI "KSU named after acad. B. Gafurov",Е-mail:shavkat_5353@mail.ru Dadojonova Munira Abdumanonovna, claimant for candidate degree of the all-university department of Tajik nation history under the SEI "KSU named after acad. B. Gafurov", (Tajikistan, Khujand)
Вожа^ои калиди: равобити хорици, уамкори, ЮНЕСКО, маориф, илм, фаруанг, лощаи "Шарц-Гарб ", тамаддун, Осиёи Маркази
Дар мацола фаъолияти байналхалции илмии академик Бобоцон Гафуров, таукими равобити хориции Пажууишгоуи ховаршиносии Академияи илмуои собиц ИЦШС, уамкориву алоцаи ховаршиносони шурави бо донишмандони кишваруои хорици ва созмони байналхали оид ба масоили маориф, илм ва фарщнг ЮНЕСКО мавриди таулил царор дода шудааст. Таъкид мегардад, ки академик Б.Гафуров дар тадбици лоиуауои ЮНЕСКО -"Шарц-Гарб" ва "Омузиши тамаддуни Осиёи Маркази" сауми бузург гузоштааст. Тазаккур меравад, ки дар доираи лоиуауои мазкур, хусусан лоиуаи дуюм бо ташаббуси Б.Гафуров чандин конференсия, симпозиум ва уамоишуои байналхалци гузаронида шудаанд.
Ключевые слова: международные связи, сотрудничество, ЮНЕСКО, образование, наука, культура, проект «Восток-Запад», цивилизация, Центральная Азия
В статье анализируется международная научная деятельность академика Б.Гафурова, укрепление международных связей Института востоковедения АН СССР, советских востоковедов с иностранными учеными и международной организацией ЮНЕСКО. Подчеркивается, что академик Б.Гафуров внес большой вклад в реализации проектов ЮНЕСКО "Восток- Запад", "Изучение цивилизации Центральной Азии". В рамке названных проектов особенно второго проекта по инициативе Б.Гафурова были проведены ряд международных конференций, симпозиумов и научных встреч ученых различных стран.
Key words: international relations, cooperation, UNESCO, education, science, culture, East-West project, civilization, Central Asia
The article dwells on the international scientific activity of academician B. Gafurov; strengthening of international relations of the Institute of Oriental Studies of the USSR Academy of Sciences, Soviet orientalists with foreign scientists and the international organization UNESCO being taken into account as well. The authors lay an emphasis upon the idea that academician B. Gafurov made a great contribution into the implementation of UNESCO projects "East- West", "The Study of Central Asia Civilization ". Within the frameworks of these projects, especially the second project on B. Gafurov^s initiative a number of international conferences, symposia and scientific meetings of scientists from different countries were held
Дар фаъолияти байналхалкии илмии академик Бобочон Гафуров, тахкими равобити хориции Пажухишгохи ховаршиносии Академияи илмхои Иттиходи Шуравй, мукаррар сохтан ва густариши хамкорй, робитахои наздик миёни пажухишгохи мазкур ва комиссияи Созмони
АКАДЕМИК БОБ О ЦОН ГАФ УРОВ ВА СОЗМОНИ БАЙНАЛХАЛЦИИ ЮНЕСКО
АКАДЕМИК БОБОДЖАНГАФУРОВ И МЕЖДУНАРОДНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ ЮНЕСКО
ACADEMICIAN BOBOJON GAFUROV AND THE INTERNATIONAL ORGANIZA TION OF UNESCO
Миллали Муттахид оид ба масъалахои маориф, илм ва фарханг- ЮНЕСКО, иштирок ва чидду чахди ин донишманди мумтоз ва созмондехи мохири илм дар кору фаъолияти созмони мазкур мавкеи мухимро ишгол менамояд. Ин хамкорй барои амик ва хамачониба тахкик намудани таърихи гузашта ва муосири Шарк ва инкишофи ховаршиносии чахонй мусоидат намуд [8].
Дар бораи сахми Б.Fафуров дар рушди илми шар;шиносй дар ма;олаи О.К- Каримзода ;айдхои чолиб ба назар мерасад. О.Каримзода хидматхои Б^афуровро дар ташкили илми шар;шиносй ва ташкилу баргузории силсилаи хамойишхои мухими илмии байналхал;ии шар;шиносон ;айд кардааст [2,с.20-21]Дамчунин тах;и;оти В.М. Набиев оид ба сахми Б^афуров дар омода намудани мутахассисони баландихтисоси эчодкори точик дар муассисахои таълимии Федератсияи Русия сухан рафтааст [5], ки бозгуи фаъолияти байналхал;ии Б.Fафуров мебошад.Дар ма;олаи А.И. Усмонов сайъ шудааст, ки ма;оми Б.Fафуров дар ташаккули худшиносии ;арни бистум мавриди тад;и;у баррасй ;арор гирад [6].
Бо вучуди корхои зиёди гафуровшиносй, то хануз пажухише дар заминаи Б.Fафуров ва Созмони Милали Муттахид оид ба масоили маориф, илм ва фарханг- ЮНЕСКО анчом наёфтааст.ЮНЕСКО созмони дар СММ амалкунанда мебошад, ки сахми худро дар чодаи сулх ва хамдигарфахмй бо воситаи таргиби хамкории миллатхо дар сохаи маориф, илм ва фарханг мегузорад, ки академик Б^афуров бо ин ташкилот робитаи зич дошт.
Устод Б.Гафуров хамчун раиси Кумитаи шуравй оид ба лоихаи асосии ЮНЕСКО «Шарк-Гарб» ва президенти Анчумани байналхалкй оид ба омузиши тамаддуни Осиёи Марказй дар амри бомуваффакият амалй гардидани ду лоихаи бузурги илмии ЮНЕСКО «Шарк-Гарб» ва «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй» сахми бузург гузоштааст. У дар аксарияти конфронсхо, симпозиумхо ва семинархои байналхалкии ЮНЕСКО фаъолона ширкат варзида, аз худ накши фаромушношуданй гузоштааст ва бо фаъолияти пурсамари худ бахри амалй сохтани карорхои ин мулокотхои байналхалкии донишмандон кумак ва мусоидат намудааст.
Академик Б.Гафуров бо як шавку рагбати бузург лоихаи асосии ЮНЕСКО - «Эътирофи тарафайни сарватхои фархангии Шарк ва Гарб» (мухтасаран лоихаи «Шарк - Гарб»)- ро, ки дар доираи фаъолияти ЮНЕСКО аз соли 1957 то соли 1967 ба амал бароварда мешуд, тарафдорй намуд. Лоихаи «Шарк-Гарб» чи тавре, ки аз номи пурраи он маълум мегардад, ба максади тахким бахшидани хусни тафохум ва хамдигарфахмй миёни кишвархои Шарку Гарб тавассути шиносоии тарафайн бо сарватхои фархангии якдигар равона шуда буд. Дар доираи ин лоиха мулокоту машваратхои байналхалкии донишмандон бахшида ба омузиши тамаддуни кишвархои Шарк баргузор гардиданд, барои ташкилу тахкими хамкорихои байналхалкии илмй чорахои мушаххас андешида шуданд ва дар бисёр кишвархои Шарк марказхои илмию фархангии тахкикотии минтакавй созмон дода шуданд [1,с.31].Мохи январи соли 1960 Б.Гафуров хайати олимони шуравиро дар Конфронси минтакавии давлатхои Осиё, ки узви ЮНЕСКО буданд, сарварй намудааст. Дар ин конфронс, ки дар пойтахти Филиппин - шахри Манила баргузор гардида буд, Б.Гафуров бо ду маърузаи илмй: «Масъалахои халъи силох ва тамаддуни чахонй» ва «Фаъолият оид ба амалй сохтани лоихаи ЮНЕСКО «Шарк-Гарб» ва инкишофи равобити фарханги миёни ИЧ,ШС ва кишвархои Шарк» суханронй намуд.
Академик Бобочон Гафуров чун донишманди мумтоз ва мутахассиси намоёни таъриху фарханги Шарк, чун зодаи Шарк ва донандаи бехтарини хислат, урфу одат ва суннатхои шаркиёна, назокату зарофатхои Шарк дар байни макомоти олимартабаи хизбию давлатй ва дипломатии Иттиходи Шуравй ба эхтирому эътирофи баланд сазовор буда, яке аз машваратчиёни асосии сарварони давр дар масъалахои Шарк буд. У чун олим, арбоби сиёсию ичтимой, чун дипломати хеле мохир дар чодаи баркарор ва мустахкам намудани робита бо кишвархои Шарк сахми босазое гузоштааст.Соли 1967 Бобочон Гафуров бо супориши рохбарияти Академияи илмхои Иттиходи Шуравй хамчун донишманди варзида, ки дар сохаи ташкилу созмондихии робитахои илмиву иктисодии ИЧ,ШС бо кившархои Шарк тачрибаи бузург андухта буд, ба Туркия ташриф овард. У бо олимони Туркия мулокотхо намуд ва ба онхо масъалахои хамкории олимони хар ду мамлакатро мухокима намуд.Соли 1973 дар Туркия Конфронси байналхалкии ЮНЕСКО дар мавзуи «Истамбул дар пайванди фархангхои балканй, Осиёи Марказй, славянй ва шаркй дар асрхои XVI-XIX» баргузор шуд, ки дар кори он гурухи ховаршиносони шуравй бо сарварии Б.Гафуров ширкат доштанд.
Мохи декабри соли 1974 Б.Гафуров дар доираи фаъолияти ЮНЕСКО ба Покистон сафар намуд. Уро Президент, Сарвазири Покистон ва дигар шахсони расмй кабул намуданд. У бо намояндагони ахли илм, арбобони сиёсй ва чамъиятии Покистон мулокотхои зиёде дошт ва дар
Семинари илмии ЮНЕСКО бахшида ба таърихи илм, ки дар Донишгохи Исломобод баргузор гаш та буд, маъруза намуд.Аз соли 1967 Бобочон Гафуров дар амри кабул ва татбики лои3аи нави тадкикотии ЮНЕСКО бахшида ба Осиёи Марказй чиддан камар баст [8].
П ас аз ба анч о м расидани лоихаи «Шарк-Гарб» раиси Кумитаи шуравии ин лоиха Б.Гафуров пешниходи нихоят мухимро дар хусуси кабули лоихаи нав: «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй» ба миён гузошт. Хднгоми мулокоти коршиносони (экспертхои) ЮНЕСКО дар Париж Бобочон Гафуров бо чидду чахди тамом кушиши намуд, ки ин ният ва андешаи начиб, яъне лоихаи нав ба накшаи фаъолияти ЮНЕСКО ворид гардад ва у ба ин максад муваффак шуд.
Бобочон Гафуров руху тавони ин лоихаи нав буд. Мулокотхои донишмандон дар робита ба тахкики гузашта ва хозираи мардуми Шарк хамеша мавриди таваччхи дакики у буданд.
Махз бо ташаббус ва пешниходи Б.Гафуров мохи апрели соли 1967 дар нахустин машварати коршиносони лоихаи «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй», ки дар кароргохи (штаб-квартираи) ЮНЕСКО дар Париж баргузор гардид, тадкики замони Кушониён ба сифати мухимтарин масъала ба барномаи мазкур дохил карда шуд. Б.Гафуров чунин пешниход намуд, ки дар пойтахти Точикистон шахри Душанбе Конфронси байналхалкии ЮНЕСКО доир ба таърих, бостоншиносй ва фарханги замони Кушониён даъват карда шавад. Пешниходи мазкурро хамаи иштирокчиёни машварат ва котиботи ЮНЕСКО якдилона дастгирй намуданд.Конфронси байналхалкии мазкур 27 сентябри соли 1968 дар шахри Душанбе кори худро огоз намуд. Дар кори он зиёда аз 200 нафар донишмандони 22 кишвари чахон ширкат доштанд. Дар конфронс Б.Гафуров бо маърузаи чамъбастии «Замони Кушон ва тамаддуни чахонй» суханронй намуд. Маъруза ба равобити этникию фархангии ин давра бахшида шуда, дар он масъалахои душвору печидаи чараёни таъсири мутакобила ва робитахои тарафайни системахои фархангй, динй-фалсафй ва бахусус ёдгорихои замони Кушон мавриди тахкик карор гирифта шуд.Пас аз як сол -мохи сентябри соли 1969 дар шахри Самарканд Бобочон Гафуров ба сифати раиси Кумита оид ба омузиши тамаддуни Осиёи Марказй дар хузури комиссияи ИЧ,ШС оид ба корхои ЮНЕСКО мулокоти дигари мухими олимон Симпозиуми байналхалкй доир ба санъати давраи Темуриёнро огоз намуд. Ин симпозиум низ аз руи барномаи омузиши тамаддуни Осиёи Марказй баргузор гашта буд. ^абл аз ин симпозиум, мохи феврали соли 1969 дар Дехлй Конфронси байналхалкии ЮНЕСКО бахшида ба инкишофи афкори ичтимоии халкхои Осиёи Марказй зери унвони «Осиёи Марказй: кучиши халкхо ва густариши гояхо аз замонхои кадимтарин то рузхои мо» баргузор гардида буд. Дар ин конфронс Б.Гафуров сарпарастии хайати вакилони шуравиро дар узда дошт ва бо маърузаи «Таъсири Хиндустон ба инкишофи афкори ичтимоии халкхои Осиёи Миёна» баромад кард. Соли 1972 дар пойтахти Туркманистон - шахри Ишкобод Конфронси байналхалкии ЮНЕСКО дар мавзуи «Рушди ичтимоию фархангии кишвархои Осиёи Марказй дар асрхои Х1Х-ХХ» баргузор гашт, ки ин конфронси сеюмини ЮНЕСКО аз руи лоихаи «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй» буд. Дар кори он зиёда аз 300 нафар донишмандон аз 23 кишвари чахон ширкат доштанд. Дар мачлиси асосии конфронси илмй Бобочон Гафуров бо маърузаи «Даврахои асосии инкишофи таърихию фархангии халкхои Осиёи Марказй» суханронй намуд. Конфронси мазкур бо ташаббуси Бобочон Гафуров, ки раиси конфронс интихоб шуда буд, тавсияномаи хамкории минбаъдаи олимони минтакаро аз руи лоихаи ЮНЕСКО, пешниходи ташкил кардани Анчумани байналхалкй оид ба омузиши тамаддуни Осиёи Марказиро, ки пештар аз ин олимони шуравй дар назди ЮНЕСКО гузошта буданд, дастгирй намуд. Бобочон Гафуров корхои бузурги илмй, ташкилиро дар робита бо амалй сохтани лоихаи ЮНЕСКО бо корхои илмй-тадкикотй дар ин соха пайваста пеш мебурд. Соли 1976 асари хеле пурарзиш ва пурму3тавои Б.Гафуров ва Л.Мирошников «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй. (Тачрибаи хамкории байналхалкй аз руи лоихаи ЮНЕСКО») аз чоп баромад [1 ]. Дар ин асар дар хусуси тачрибаи нодири хамкорихои байналхалкии олимон дар сохаи омузиши мероси фархангии халкхои Осиёи Марказй, ки аз руи лоиаи ЮНЕСКО ба амал оварда мешуд, накл карда мешавад. Китоби мазкур як навъ чамъбасти натичаи амалй гаштани лоихаи «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй» буд. Дар мачлиси умумии Сессияи Шурои Анчумани байналхалкй оид ба омузиши тамаддуни Осиёи Марказй дар Мехико (1976) ба ЮНЕСКО тавсия дода шуд, ки ин китобро ба забонхои англисй ва франсавй чоп намояд. Соли 1979 дар мачаллаи «Осиёи Марказй» (ба забони англисй), ки аз тарафи Анчумани байналхалкй оид ба омузиши тамаддуни Осиёи Марказй дар Покистон нашр мегардад, китоби Б.Гафуров ва Л.И.Мирошников ба забони англисй ба табъ расид [4, с.159-160].Мохи октябри соли 1977 пас аз се мохи фавти Бобочон Гафуров дар шахри Душанбе Симпозиуми байналхалкии ЮНЕСКО оид ба
масъалахои этникии таърихи кадимаи Осиёи Марказй баргузор гашт. Дар омодасозии симпозиуми мазкур Бобочон Гафуров кушиши зиёде ба харч дод ва барои маъруза кардан омодагй медид, вале умр ба у вафо накард [4, с. 155-156]. Дар симпозиум маърузаи Бобочон Гафуров тахти унвони «Баъзе масъалахои таърихи антикии халкхои Осиёи Марказй дар даврахои кадимтарин» кироат гардид. Бостоншиноси маъруфи Покистон, профессор Ахмад Хасан Донй дар симпозиуми номбурда рочеъ ба са3му макоми Бобочон Гафуров дар соаи инкишофи тахкикотхои илмй оид ба Осиёи Марказй ва тахкими хамкорихои илмй сухан ронда, аз чумла чунин гуфта буд: «Чи хуб рафтору гуфторе дошт? Чи гуна худро идора мекард? Чи гуна конгрессхоро идора мекард? Ин хама шоистаи ибрату таклид аст. Тамоми фаъолияти симпозиуми мазкур бояд ба хамин марди бузург бахшида шавад. Гафуров ибтидои корхои созмондихиро асос гузошт, ки дар доираи он тахкикотхои худро доир ба тамаддуни Осиёи Марказй метавонем идома бидихем». Устоди Донишгохи Техрон, раиси Донишкадаи адабиёт ва улуми инсонй, профессор Иззатулло Нигахбон ва дигар донишмандон низ сахму макоми Бобочон Гафуровро дар амри тадбики лоихаи ЮНЕСКО ва тахкими хамкорихои илмии олимони кишвархои гуногуни чахон баланд арзёбй намуданд.Донишманди машхури Покистон, президенти Бунёди миллии «хамдард», доктор Хаким Мухаммад Саид дар таъзияномаи худ ба унвони хамсари мар3ум Б.Гафуров, доктори илмхои таърих Капитолина Александровна Богомолова - Гафурова чунин навишта буд: «Фавти нобахангоми профессор Бобочон Гафуров-раиси Пажухишгохи ховаршиносии Академияи илмхои ИЧ,ШС, ки 12 июл ба вукуъ омад, як инсони дорои истеъдоди фавкулода ва донишманди маъруфро аз миёни мо рабуд. Эхсоси дустии самимона ва таваччухе, ки у нисбат ба Покистон ва мардуми ин кишвар дошт хеч касро ба шубха намеоварад. Фаъолияти у дар рохи тахкими дустй, алалхусус дар риштаи илм ва фаранг бехамтост. Вай Покистон, Голиб ва Икболро хуб медонист ва ба онхо бахои баланд медод.У аз сахми мардуми кишвархои мо дар рохи ташаккул ва рушди фарханги мардуми Осиёи Марказй, ифтихор мекард. Б.Гафуров дар кори тахкики тамаддуни Осиёи Марказй-Покистон, Афгонистон, Эрон, Мугулистон ва кисме аз худуди Иттифоки Советй, аз зумраи нахустин мухаккикон буд. Фаъолияти у дар омузиши ин масъалахо сабаби дар ЮНЕСКО ташкил ёфтани шуъбахои чудогона оид ба масъалахои фархангии Осиёи Марказй гардид. Бобочон Гафуров аз лихози осори илмй дар радифи барчастатарин донишмандони чахон карор дорад. Сарфи назар аз хуб набудани ахволи саломатиаш у масъулияти рохбарии Пажухишгохи ховаршиносии АИ ИЧ.ШС- ро ба ухда дошт ва ин вазифаро бо мардонагй ичро кард, ва ба ахли чахон собит намуд, ки му3аббат ба илму дониш тамоми монеахои сунъиро бартараф месозад. Ва ман муддати 15 сол шараф ва ифтихори дустиро бо Бобочон Гафуров доштам. Ман ба хирадмандй ва самимият, гармии эхсос, бурдборй ва хайрхохии у бахои баланд медодам.
Фавти Бобочон Гафуров барои илми чахон талафоти бузургест» [4,с. 158-159].
Вокеан, даргузашти Б.Гафуров барои илми ховаршиносии ватанй ва чахонй талафоти бузург буд. Аммо кору пайкори мондагори ин донишманди маъруф дар амри пайванди фархангй, маънавй ва дустии мардумони кишвархои гуногун номи уро дар таърихи илми ховаршиносии чахонй бо харфхои заррин сабт намуд. Сахм ва фаъолияти Бобочон Гафуров дар кори созмони байналхалкии ЮНЕСКО ва тадбики лоихахои илмии он хеле бузург ва пурсамар буда, тахкику баррасии он барои омухтани накшу макоми ЮНЕСКО дар кори ташкилу тархрезй ва созмондехии барномахои илмй, фархангй, тармимй, омузишй, тарбиявй, тахкими робитахои байналхалкй ва инчунин тахкики даврахои муайяни таърихи инкишофи ховаршиносии чахонй ахамияти багоят мухим дорад.Хидматхои Б.Гафуров дар рохи рушди ховаршиносии ватанй ва чахонй, фаъолияти густурдаи давлатй, сиёсй, чамъиятй сазовор кадрдонй шудаан [2].
Б.Гафуров узви фахрии Анчумани ховаршиносони Полша, доктори фахрии Донишгохи мусулмонии Олигархи Хиндустон, узви хоричии Академияи илмхо ва санъати Босния ва Герцоговинияи Югославия, узви ифтихории Анчумани Осиё дар Париж, узви Шурои миллии Хиндустон оид ба робитахои фархангй ва гайра интихоб гардида буд.У вакили мардумй дар Шурои Олии Ч,ШС Точикистон (даъватхои 1-3), вакили мардумй дар Шурои олии ИЧ,ШС (даъватхои 2-7) буд, дар Анчуманхои Х1Х ва ХХ-уми ХКИШ узви КМ ХКИШ интихоб шудааст. Б.Гафуров бо мукофотхои баланди шуравй ва давлатхои хоричй - шаш ордени Ленин, орденхои Инкилоби Октябр, Байраки Сурхи Мехнати Мугулистон ва бо бисёр ордену медалхои дигар, бо Ч,оизаи байналхалкии ба номи Чдвохирлал Нехру сарфароз гардидааст.Бо итминони комил метавон гуфт, ки ин фарзандони фарзонаи халки точик, алломаи бузурги Машрикзамин - академик Бобочон Гафуров бо кору пайкори мондагори худ дар чодаи илм, тахкими
хамкорихои илмй, муколамаи фархангхо, тамаддуни Шарк, кашфи хазинаи илму хиради
м8рдуми он ва дастраси чахониён гаштани сарватхои маънавии мардуми Ховар хидмати бузург
намудааст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Га фуров, Б.Г. Изучение цивилизации Центральной Азии. (Опыт международного сотрудничества по проекту ЮНЕСКО)/Б.Г.Гафуров,Л.И.Мирошников.-М.:Наука,1976.-128с.
2. Каримзода, О.К. Сахми академик Бобочон Fафуров дар рушди илми шарк;шиносй /ОД.Каримзода.- Номаи Донишгохи давлатии Хучанд.Силсилаи илмхои гуманитарй ва чомеашиносй.- 2017.-№4(53).-С.18-20
3. Мухторов, А.Академик Бободжан Гафуров/А.Мухторов,Ш.Шарифов.-Душанбе: Ирфон, 1983.-96с.
4. Мухторов, А. Академик Бобочон Гафуров//А.Мухторов,Ш.Шарифов.-Душанбе:Ирфон, 1989.-208с.
5. Набиев, В.М. Вклад Бободжона Гафурова в подготовку квалифицированных Таджикских творческих кадров в учебных заведениях Российской федерации /В.М.Набиев//Учёные записки Худжандского государственного университета им. академика Б. Гафурова. Серия гуманитарно- общественных наук.-2020.- №3(64).- С 58.
6. Усмонов, А.И.Бобочон Fафуров ва заминахои ташаккули худшиносии миллии точикон дар ^арни ХХ/А.И.Усмонов// Номаи донишгох. Силсилаи илмхои гуманитарй ва чомеашиносй.-2018-.№4(57).-С.18-22.
7. Шарифов, Ш. Сахми академик Б.Гафуров дар тадбики лоихахои ЮНЕСКО: «Шарк-Гарб» ва «Омузиши тамаддуни Осиёи Марказй»/Ш.Шарифов//ЮНЕСКО-50. Материалы Международной научной конференции: «Культура: прошлое настоящее и будущее» (г.Худжанд, 12-15 декабря 1997 года).-Худжанд: Хуросон, 1997.-С.38-42
8. Шарифов Ш. Бобочон Fафуров ва созмони ЮНЕСКО: муколамаи фархангхо ва кашфи асрори Шарк/Ш.Шарифов,М.Ч,ураева//Алломаи Машрщзамин.Маводи Конференсияи илмй-назариявии "Академик Бобочон Fафуров - мутафаккири бузуги Шарк" бахшида ба 110-солагии зодрузи Кахрамони Точикистон аллома Бобочон Fафуров.-Хучанд:Нури маърифат, 2019.-С.210-215
9. Шарифов, Ш. Академик Б^афуров ва ЮНЕСКО /Ш.Шарифов //Хдкикати Ленинобод.-1998.-23 декабр.
REFERENCES:
1. Gafurov, B.G. The Study of Central Asian Civilization (Experience of international cooperation on UNESCO project) / B.G. Gafurov, L.I. Miroshnikov. - M.: Science, 1976. - 128 p.
2. Karimzoda, O.K. Academician Bobojon Ghafurov's Contribution into the Development of Oriental Studies / O.K. Karimzoda. Scientifc Notes of Khujand State University. Series of humanities and social sciences. - 2017. - №4 (53). - P. 18 - 20.
3. Mukhtorov,A.Academician Bobojon Gafurov/A.Mukhtorov,Sh.Sharifov.-Dushanbe:Cognition, 1983. - 96 p.
4. Mukhtorov^.Academician Bobojon Gafurov//A.Mukhtorov, Sh.Sharipov.-Dushanbe:Cognition, 1989. - 208 p.
5. Nabiev, V.M. Bobojon Gafurov's Contribution into Preparation of Qualified Tajik Creative Staff in the Educational Institutions of the Russian Federation/V.M.Nabiev//Scientifc Notes of Khujand State University named after academician B.Gafurov. Series of humanities and social sciences. -2020.- №3 (64). - P 58.
6. Usmonov, A.I. Bobojon Ghafurov and Grounds of Formation of Tajik National Self-Consciousness Referring to the XX-th Century/A.I.Usmonov// Scientifc Notes of Khujand State University named after academician B.Gafurov. Series of humanities and social sciences.-2018.-№4 (57).-P.18-22.
7. Sharifov, Sh. Academician B.Gafurov's Contribution into Implementation of UNESCO Projects: "East-West" and "The Study of Central Asian Civilization" / Sh. Sharipov // UNESCO 50. Proceedings of the International Scientific Conference: "Culture: Past, Present and Future" (Khujand, December 12-15, 1997). - Khujand: Khuroson, 1997. - P. 38 - 42.
8. Sharifov, Sh. Bobojon Ghafurov and UNESCO: Dialogue of Cultures and Discovery of the Mysteries of the East / Sh.Sharipov, M.Juraeva // Allomai Mashriqzamin. -Khujand: Light of Enlightenment, 2019. - P. 210 - 215.
9. Sharifov, Sh. Academician and UNESCO /Sh.Sharipov // Reality of Leninabad. - 1998. - 23 December.
