CC BY
8
АХОВА ЗДАРОУЯ:
ПАМ1Ж ЖАБРАЦТВАМ I НЮН ТЕСН Андрэй Вiтушка
Рэзюмэ
У 2011 годзе у развщц медычнай даnамогi акцэнт быу традыцыйна зроб-лены на высокатэхналагiчных вщах; з iншага боку, эканамiчная атуацыя прымусiла iнтэнсiфiкаваць развiццё платных паслуг i iмпартазамяшчэн-не. Пад уздзеяннем фшансавага крызiсу сiстэма зазнала недахоп рэсурсау, адмiнiстрацыйны nрэсiнг, незадаволенасць насельшцтва; яна такса-ма перажыла абвастрэнне кадравай праблемы i збядненне медработ-шкау.
Фiнансавы крызiс прадэманстравау адчувальнасць айчыннай сiстэмы аховы здароуя да знешнiх уздзеянняу. Пры захаваннi цяnерашнiх спосабау фiнансавання i кiравання гэтая залежнасць будзе узмацняцца. Юраунщ-тва галiны пакуль не прапанавала праграму яе сютэмнага пераутварэння, хоць пэуныя намеры у гэтым кiрунку i былi агучаныя.
Тэндэнцьй:
• нягледзячы на заяулены рост выдаткау на ахову здароуя, у стацыяна-рах адчуваецца жорсткая эканомiя рэсурсау, нястача медыкаментау i расходных матэрыялау;
• дырэктыуна нарошчваюцца аб'ёмы платных паслуг у дзяржаунай сютэ-ме аховы здароуя;
• на фоне жорсткай эканомп рэсурсау працягваецца укараненне высоюх тэхналогiй, у тым лiку i у рэгiёнах, а таксама набыццё абсталявання для перааснашчэння бальнiц;
• дэвальвацыя нацыянальнай валюты прывяла да ютотнага падаражання лекау;
• узмацняецца курс на усеагульнае iмпартазамяшчэнне;
• зшжэнне заробкау у сiстэме аховы здароуя павялiчвае адток спецыяль стау з галшы;
• актывiзуецца дыскусiя па рэфармаванн сiстэмы аховы здароуя.
Фшансаванне аховы здароуя
У канцы лютага Мiнiстэрства аховы здароуя заявiла, што нягледзячы на усе праблемы у эканомщы, мерапрыемствы уох дзяржауных праграм у галiне былi прафшансаваныя у поуным аб'ёме. На кожнага жыхара Беларусi у 2010 было выдаткава-
на USD 205 за год, а у мшулым — USD 2251. Таюм чынам, сцэ-нар крызiсу 2009, калi падобныя выдаткi былi скарочаныя на 15%2, не паутарыуся.
Пададзеныя лiчбы не могуць не выклжаць кагштыуны дысананс у працаушкоу сiстэмы, бо 2011 год запомшуся праблемамi у забеспячэнш лекамi i расходнымi матэрыя-ламь Нават у «выпешчанай» уладамi кардыяхiрургii, па словах галоунага кардыяхiрурга краiны Ю. Астроускага, узш-калi складанасцi з закупкай штучных клапанау для пратэ-завання сэрца, прычым нават айчыннай вытворчасцi3. У рэспублжансюм цэнтры «Мащ i дзщя» афщыйна дазволiлi бацькам купляць медыкаменты i малочныя сумесi для хворых дзяцей, чаго раней уявщь было немагчыма. I такiх пры-кладау безлiч.
Акрамя гэтага, так i застал1ся нерэалiзаванымi заяуленыя напачатку года планы па рэканструкцып некалькiх рэспубль канскiх бальнiц, у тым лжу i «шматпакутнага» РНПЦ неура-логп i нейрахiрургii, мадэрнiзацыя якога пачалася у 2007 i ме-лася завяршыцца у 2010 годзе.
Па-ранейшаму дзейнiчае прынцып жорсткай эканомii, даведзены i прыняты да выканання кожным «шрубком» сютэ-мы. Праз яго у 2011 так i не адбылося пашырэння Нацыяналь-нага календара вакцынацыi. Галоуны эпiдэмiёлаг краiны I. Ка-рабан так пракаментавала гэтую сiтуацыю: «Усе новыя вак-цыны вельмi дарагiя, таму iх увядзенне у каляндар прышчэпак эканамiчна неэфектыунае. Будзе знiжаная цана — будзе эка-намiчна эфектыуна». Па словах спецыялюта, для вакцынацыi ад раку шыйю мацiцы дзяучынак толькi аднаго узросту спат-рэбiцца USD 15 млн, прытым што эфект будзе бачны толькi праз 10 гадоу.4 Дзеля параунання зауважым, што «набытак» мiнулагоднiх «Дажынак» — Лядовы палац у Маладзечне — каштавау каля USD 30 млн. Неэканамiчны эфект падичыш расiйскiя калегi: паводле iх даных, пашырэнне календара вак-
Гл.: http://naviny.by/rubrics/society/2012/03/02/ic_articles_116 _177043/
Эйсмонт М. Здравоохранение: высокие технологии vs неэффективность управления // Белорусский ежегодник 2009 [Электронный ре-
сурс] Точка доступа: www.nmnby.eu/content/books/BY_2009_rus.pdf.
Гл.: http://medvestnik.by/ru/issues/a_7965.html. Гл.: http://news.21.by/health/2011/10/06/383418.html.
цынацьп прывядзе да павешчэння працягласцi жыцця у краь не на 3—4 гады.5
Адказ на пытанне пра прычыны фiнансавай напружанасцi у сiстэме пры захаваннi узроуню выдаткау на яе хаваецца у механiзме размеркавання рэсурсау. Значнымi акцэптарамi сродкау выступалi высокатэхналапчныя вiды дапамогi, набыц-цё новага абсталявання, прыярытэтныя медычныя будоулi (у першую чаргу «рэшкарнацыя» у новым будынку i вычарпаль-нае пераабсталяванне 2-й бальнiцы Мiнска, што ператварыла найстарэйшы гарадскi шпiталь у найсучаснейшы), а таксама некаторыя праекты Мшздароуя у фармацэутычнай сферы. Мiмавольнымi донарамi сiстэмы сталi яе работнiкi, заробак яюх значна «усох» у валютным эквiваленце з-за рэкорднай дэвальвацыi беларускага рубля.
Разам з тым, мшулы год яшчэ раз даказау, што немагчыма прэтэндаваць на дасягненне еурапейскага узроуню медыцы-ны, выдаткоуваючы на яе удвая менш, чым прынята у Еуропе (4.5% ад валавага унутранага прадукта супраць 7 — 9% у ЕС). Таксама стала зразумелым тое, пра што неаднаразова казалi мiжнародныя эксперты: калi захоуваць iсную мадэль размеркавання сродкау у сютэме, яна застанецца надзвычай адчу-вальная да знешнiх уздзеянняу.
Акцэнты развщця медычнай дапамогi: прыярытэт высокатэхналапчнай медыцыне
У развiццi медычнай дапамогi у 2011 г. перавага традыцыйна аддавалася стацыянарным вiдам, куды было сюравана каля 70% выдаткау. Беларусь трывала займае першае месца у Цэн-тральнай i Усходняй Еуропе па колькасщ бальнiчных ложкау на душу насельнщтва, i гэты масiу стацыянарау патрабуе сродкау на утрыманне. Пры гэтым зауважаецца, што павелiчэнне колькасцi бальнiц у «бясплатнай» медыцыне не здымае нагрузку на палiклiнiкi.
Эксперты Сусветнай арганiзацыi аховы здароуя дауно ужо звярталi увагу на неабходнасць лiквiдацыi дысбалансу памiж фiнансаваннем бальнiц i палiклiнiк (у крашах ЕС да 80% выдаткау сюроуваецца у амбулаторнае звяно), але пакуль дамаг-
Гл.: http://ria.ru/society/20110523/378569812.html.
люя толью абяцання зрауняць гэтыя выдаткi у блiжэйшыя 5 год. У 2011 не назiралася значнага скарачэння фонду ложкау, сама ^дэя была названая недапушчальнай з-за развщця высокiх тэхналогiй у стацыянарах, нягледзячы на тое што ложак у шпггалях краiны у сярэдшм заняты толькi 300 дзён на год. Медычныя чыноушю вырашылi чарговы раз падумаць пра гэта, а пакуль у якасщ кадравай дапамоп палiклiнiкам прапа-навалi пераразмеркаваць спецыялютау са стацыянарау у ам-булаторныя установы,«у тым лiку i з ужываннем адмшютра-цыйных метадау»6.
Сярод стацыянарных в^дау дапамогi традыцыйнымi лiдарамi выступт некаторыя в]ды высокатэхналагiчнай медыцыны. Коль-касць кардыяхiрургiчных аперацыяу за год вырасла на 16.3% (да 8795 аперацый), а колькасць трансплантацыяу да 300 (рост за 4 гады у 7 разоу). Акрамя гэтага, перасадку органау пачал асвой-ваць у абласных цэнтрах (першым быу Брэст). Таксама у аблас-цях адзначаецца рост кардыялагiчных умяшальнщтвау (на 7.9%), у тым лжу i складаных, якiя выконваюцца з выкарыстаннем штучнага кровазвароту (на 9.7%).7 Такiя поспехi не могуць не радаваць, але варта зазначыць, што большасць грамадзян па-ра-нейшаму лечыцца у перагружаных палiклiнiках: у сярэдшм на кожнага жыхара краiны прыпадае 13 вiзiтау да лекара пал1кл1шю на год, што у 2, а то i у 2.5 разы больш за суседзяу.
Безумоуна, трэба развiваць медыцыну высокiх тэхналогш, i менавiта яна, паводле мжнародных крытэрыяу, выступае iнды-катарам сучаснасщ аховы здароу. Але у Беларуа гэтае развiццё робiцца усё больш ааметрычным, кал1 адна сфера развiваецца коштам iншых. Рухаючыся цяперашнiмi тэмпамi у транспланта-логii па колькасщ аперацый мы хутка наблiзiмся да Польшчы, але «флагман» надзвычай далёка адарвауся ад асноунага «флоту». Кал1 узяць колькасць тых ж кардыяхiрургiчных умяшальнi-цтвау, то па большасщ пазiцый яна на палову меншая за еура-пейскiя паказчыкь Проста кажучы, грамадзянам Лiтвы i
6 Постановление коллеги Минздрава РБ «Об основных направлениях оптимизации медико-экономической деятельности на современном этапе» // [Электронный ресурс] Точка доступа: http://med.by/ Normativ/rkmz%5C2011%5Crkmz10.5.pdf. Гл.: http://www.pravo.by/ webnpa/text.asp?RN = P31100136.
7 Гл.: http://medvestnik.by/ru/issues/a_7965.html.
Польшчы кардыяхiрургiя удвая даступней, чым беларусам у Беларусь Да таго ж аб'ём высокатэхналапчных аперацый у шшых галшах медыцыны (напр., артапедыi) прадказальна скарацiуся. За першае паугоддзе 2011 было выканана толькi 1080 з заплана-ваных 3800 эндапратэзаванняу тазасцёгнавага сустава.8
Платныя паслугi у дзяржаунай медыцыне
У 2011 канцэпт платных паслуг у дзяржауных арганiзацыях аховы здароуя канчаткова аформiуся у адну з мэтау юнаван-ня сютэмы. Можна сказаць, што Беларусь развггалася з бяс-платнай медыцынай у традыцыйным разуменнi гэтага тэрмь на. Праграма сацыяльна-эканамiчнага развiцця краiны на бшжэйшую пяцiгодку абавязвае дасягнуць росту экспарту ме-дычных паслуг у 3.5 разы да канца 2015 года9, i сярод задач для аховы здароуя на 2011 было пашырэнне спектра платных пас-луг i нарошчванне экспарту паслуг.
Эканамiчныя цяжкасщ вясны не дазволiлi юраунщтву га-лiны утрымацца ад спакусы iнтэнсiуней «падаiць» падначале-ныя аргашзацып — планы па экспарце паслуг был скарэкта-ваныя у бок павелiчэння. Напрыклад, Рэспублiканскi цэнтр «Кардыялопя» атрымау заданне замест USD 320 тыс. зарабщь амаль 400 тыс., а РНПЦ анкалогп i медыцынскай радыялогii абавязалi пралячыць замежнiкау на суму больш за USD 1 млн. Цжава, што пры гэтым нормы забяспечанасцi гэтых устаноу расходнымi матэрыяламi засталiся ранейшымi, а то i зменшы-лiся. Такiм чынам, прынцып «кожная платная паслуга — гэта не ажыццёуленая бясплатная», сфармуляваны беларускiмi лекарамi-блогерамi, жыве i перамагае.
На чэрвеньскай калегп Мiнiстэрства аховы здароуя было заяулена, што «патрабаванш мiнiстэрства па развiццi пазабюд-жэтных паступленняу з'яуляюцца на сённяшнi дзень перша-чарговымi». На тым жа сходзе быу прыняты парадак прапа-новы медычных паслуг, паводле якога пры аплаце пацыентам расходных матэрыялау паслуга ажыццяуляецца у першую чар-гу, а пры аплаце усяго комплексу матэрыялау i работ — па-за
Постановление коллеги Минздрава РБ «Об основных направлениях оптимизации...», указ. ресурс.
Гл.: http://www.pravo.by/webnpa/text.asp?RN = P31100136.
чаргой. Перашкодзщь рэ^зацьп сцэнару «Беларусы могуць памiраць спакойна — беларуская медыцына працуе на paci-ян» («кашмар» аутарау сайта «Беларусю партызан»10) дапа-мaглi некaлькi фактарау. Экспарт паслуг у цяпеpaшнiм выг-лядзе заставауся незыскоуным практычна шкому, акрамя чыноушкау, бо у лячэбных установах застаецца толькi каля 20% прыбыткау ад гэтага вiду дзейнасщ, што ледзь пакрывае амартызацыю абсталявання11. Выключэннем можа быць хiбa транспланталопя, дзе рэнтабельнасць aпеpaцыi сягае 300%.12 Зaлiшне казаць, што лячэнне «платных» пацыентау icтотнa не aдбiвaеццa на заробках персаналу, а гэта дэматывуе медыкау выконваць дадатковую працу. Сродкам ад дэматывацып вы-ступау адмшютрацыйны рэсурс — напрыклад, у Мар'шай Горцы персанал бaльнiцы са сваёй юшэш вымушаны быу выконваць план па «пазабюджэце» пад страхам пазбаулення прэмп.13 Да таго ж дзяржауныя медустановы кaмеpцыялiзуюццa i iмкнуццa заваяваць новыя pынкi без маркетынгу. Здзiуляе i дэфектная аргашзацыя платных паслуг у дзяржструктурах. Яны ажыццяуляюцца у тых жа кабшетах i той жа час, што i бясплатныя, часта складана знайсщ хоць нейкую iнфapмaцыю пра паслуп на дошках аб'яу i на сайтах установау.
Сектар прыватнай медыцыны
У 2011 годзе дэвальвацыя i шфляцыя пpывялi да 30%-га росту коштау на пacлугi медцэнтрау.14 Лапчна было б меркаваць, што з паглыбленнем кpызicу будзе узмацняцца адток пацыентау з прыватнай медыцыны у бясплатную дзяржауную. На хвaлi кpызicу некаторыя медычныя цэнтры адзначал зшжэн-не колькacцi зваротау на 15 — 40%.15 Але разам з тым буйныя
Гл.: http://www.belaruspartizan.org/bp-forte/?page=100&backPage = 13&news=124163&newsPage = 0.
Гл.: http://www.zautra.by/art.php?sn_nid = 5883&sn_cat = 20.
Гл.: http://www.belarus-tv.by/rus/online.asp?pr = conf&id = 38.
Гл.: http://www.mgorka.by/21789-narodnaya-novost-v-marinogorskoj-
crb-medpersonal-vynuzhdayut-proxodit-platnye-uslugi.html.
Гл.: http://respublika.info/5425/health/article52217/.
Гл.: http://www.health.ej.by/healthy-lifestyle/2011/09/12/tseny_
na_uslugi_belorusskih_medtsentrov_vyrosli_na_15_-_60_
protsentov.html.
10
структуры, таюя як «Лодэ» i «Экамедсервю», заявш пра рост зваротау на 20 — 25%,16 што сведчыць пра наяунасць грамадзян, яюя гатовыя i у цяжюя часы плaцiць за сваё здароуе.
Адэкватным крокам дзяржавы магла бы стацца лiбеpaлi-зацыя пpaвiлaу вядзення бiзнеcу у медыцыне, каб разгрузщь дзяржауную cicтэму аховы здароуя ад пацыентау, здольных плaцiць за лячэнне. Але крокау насустрач так i не адбылося. Засталася практыка вызначэння Мiнздapоуя гpaнiчных тары-фау на розныя вiды паслуг (у тым лiку i у прыватных медцэнт-рах), што не дазваляе аператыуна мяняць кошты у адказ на гшершфляцыю i пpыводзiць да стратау у прыватным секта-ры. Нават просты спосаб разгрузю дзяржауных палжлшж: дазвол лекарам прыватных структур вышсваць лicткi непра-цaздольнacцi — быу адкшуты кipaунiцтвaм гaлiны.17
Пасярод году праз дзяржауныя СМ1 актыуна пачала прасоувацца паслуга «Аcaбicты тэрапеут», скашяваная дзяржауным1 пaлiклiнiкaмi з пpaктыкi камерцыйных медцэнтрау. Канкураваць збipaлicя цаной — у дзяржаунай пал1клшь цы гадавое абслугоуванне на старце праграмы каштавала Br 1.5 — 2 млн на год супраць Br 2.5 — 2.9 млн у прыватным мед-цэнтры. Такая рознща у коштах не можа не выклжаць пытан-няу пра мехашзм цэнаутварэння i рэнтабельнасць паслуг, пры-тым што амартызацыйныя выдатю для Уciх установау cicтэ-мы пpыблiзнa аднолькавыя, а зapобкi у прыватнай медыцыне не нacтолькi большыя за дзяржауныя. Пpaдcтaунiкi прыватнай медыцыны неаднаразова зaяулялi пра няроунасць умовау для вядзення бiзнеcу, але пакуль пачутыя не былi.
Кадравая праблема: астэма матывацыi персаналу
За апошшя гады у зaбяcпечaнacцi медычнымi кaдpaмi мала што памянялася. Так, у 2005 у Беларуа патрэбы у лекарах i пpaвi-зарах cклaдaлi 3700, а у 2010 — 4500 чалавек. Па-ранейшаму
Гл.: http://www.health.ej.by/healthy-lifestyle/2011/09/12/tseny_ na_uslugi_belorusskih_medtsentrov_vyrosli_na_15_-_60_ protsentov.html.
Василий Жарко. Здравоохранение Беларуси. Перспективы развития. Онлайн конференция БЕЛТА // [Электронный ресурс] Точка доступа: http://www.belta.by/ru/conference/i_170.html.
16
высоюм застаецца каэфщыент сумяшчальнщтва — 1.4 у сярэдшм па KpaiHe, а на Маплёушчыне i усе 1.5.18 Не менш скла-даная сiтуацыя з мядсёстрамь Толькi у сiстэме Мшздароуя не хапае больш за 4 500 спецыялютау, а з улжам шшых ведам-ствау — усе 5 400 чалавек. Акрамя таго, больш за 13 000 чал. (каля 12% агульнай колькасщ) сярэдняга медперсаналу дасяг-нул пенсiйнага веку.
Як сведчыць галшовая праграма «Кадры на 2011—2015 гады», толью па натуральных прычынах (на пеною щ у леп-шы свет) штогод з сiстэмы сыходзяць каля 800 чалавек, а агуль-ная колькасць тых, хто «зняу белы халат» сягае больш за 3.5 ты-сячы. Апроч таго, 20 — 32% маладых спецыялютау звальняюц-ца з месца размеркавання пасля адпрацоую, пераязджаючы у абласныя гарады, сталщу цi сыходзячы з медыцыны.
Эканамiчныя катастрофы 2011 г. абвастрылi праблему эмь грацыi лекарау — тэма ад'езду (часовага цi на ПМЖ) трывала увайшла у прафесiйны дыскурс. Карыстаюцца папулярнасцю Ангола, а таксама Гермашя, Чэхiя, Польшча i, вядома ж, Раоя, дзе сярэднi заробак утрая вышэйшы за наш i дзе актыуна бу-дуюцца i мадэршзуюцца клiнiчныя цэнтры. Мiж тым для вы-шэйшага юраунщтва галшы не iснуе праблемы ад'езду лекарау за мяжу — летась мшютр В. Жарко казау пра 60 — 70 спецыялютау, якiя штогод паюдаюць Беларусь. Па вынiках года таюх «уцекачоу» будзе нашмат болей, але уздым эм^ра-цыi прадказальна не будзе зафжсаваны — пры звальненш вельмi мала хто афiшуе свае планы на ад'езд за мяжу. А з ус-ходу мяжы увогуле няма.
Што датычыць сiстэмы матэрыяльнай матывацыi, то ра-ботнiкi дзяржаунай медыцыны спазналi значнае падзенне за-робкау з USD 359 у 2010 да USD 256 у снежш 2011 года. Пры гэтым заробак у галше па-ранейшаму на 25 — 30% меншы за сярэдш па краiне i на 30 — 35% меншы за заробак у прамысло-васцi.19 Юраунщтва краiны анансавала павышэнне заробку на 25% да канца года, але яго так i не адбылося. Да захадау апты-мiзацыi матэрыяльнага становiшча кадрау можна аднесцi
Здравоохранение в Республике Беларусь. Официальный статисти-
ческий сборник за 2010 год // [Электронный ресурс] Точка доступа: http://med.by/content/stat/stat2011/2010_1.pdf. Гл.: http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=10154&sn_cat=6.
18
рашэнне скарацщь на год працягласць стажу, неабходнага для таго, каб пачаць атрымлiваць квалiфiкацыйныя катэгорьп i, значыць, пэуныя даплаты да заробку.
Мiнулы год яшчэ раз прадэманстравау, што юраунщтва аховы здароуя не надае належнай увап матывацып i павышэн-ню квалiфiкацыi персаналу як неабходным умовам устойль вага развiцця сiстэмы. Асноунымi метадамi лiквiдацыi кадра-вага дэфщыту застаюцца павял1чаны выпуск лекарау (набор у медвну павышаецца з 2006) i iх размеркаванне. Работнiкi аховы здароуя па-ранейшаму вельмi абмежаваныя у кантак-тах з замежнымi калегам^ працягваюць iснаваць адмшютра-цыйныя бар'еры, якiя ускладняюць выезд спецыялiстау на навучанне за мяжу. 1нфармацыя пра таюя магчымасцi часта застаецца закрытай. 1мкненне работнiка да самаадукацыi i набыцця дадатковых квалiфiкацый не уплывае на ягоны заробак i статус у сютэме.
Забеспячэнне лекамi i iмпартазамяшчэнне
Па вынiках 2011 г. ёмютасць раздробнага рынку фармпрэпа-ратау у Беларусi склала USD 772 млн, што на 3% менш за 2010 год. Назiрауся шфляцыйна абумоулены рост рублёвых продажау, а колькасць прададзеных упаковак вырасла на прад-казальна малыя 3%.20 Адпаведна росту курса валюты медыка-менты падаражэлi у 2 — 3 разы, рост дэманстравалi як iмпарт-ныя медыкаменты, так i айчынныя (доля «прывазных» склад-нiкау у iх сягае 65%).
Тым не менш значнага абвалу рынку не адбылося з пры-чыны iнфляцыйных чаканняу насельнщтва, калi людзi iмкну-л1ся набыць лекi у запас, а таксама дзякуючы некаторым аб-межавальным адмшютрацыйным мерам. Сярод апошнiх мож-на адзначыць падпiсанне Мiнiстэрствам аховы здароуя i iмпарцёрамi Мемарандума па cmpbi^iBaHHi коштау на лет, а таксама пагаднення памiж мшютэрствам i аптэчнымi сеткамi пра абмежаванне гандлёвых нацэнак на фармпрадукцыю. 1сныя кошты не пераацэньвал^я, нацэнкi абмяжоувалiся,
Лазаревич Ю. Беларуси перешли на дешёвые лекарства // [Электронный ресурс] Точка доступа: http://zautra.by/art.php?sn_nid = 10202&sn cat = 4.
пастаушчыю лекау i аптэчныя сетю неcлi страты, але гэта даз-волiлa забяспечыць пэуную «плыннасць» павышэння коштау. Некаторай кампенсацыяй iмпapцёpaм было прыняцце рашэн-ня пра першачарговы продаж Нацбанкам валюты па «альгот-ным» курсе на набыццё медыкаментау.
Мiнicтэpcтвa спрабавала таксама абмежаваць набыццё нacельнiцтвaм лекау шляхам узмацнення кантролю за наяу-насцю рэцэпта. У аптэках i пал1клшжах пaчaлicя скандалы — i чыноунт муciлi адкласщ забарону на год.
Метадам змагання за «продаж беларускага» была настой-лiвaя рэкамендацыя Мiнздpaвa уciм уладальшкам лiцэнзiй на фармацэутычную дзейнасць (чытай — прыватным аптэкам) у першую чаргу прапаноуваць нaведвaльнiкaм лекавыя сродю айчыннай вытвоpчacцi.21 Адваротным бокам фшансавай не-cтaбiльнacцi для фармацэутычнага рынку сталася скарачэн-не асартыменту у аптэках з тэндэнцыяй да зшкнення дapaгiх apыгiнaльных прэпаратау. Прауда, па вышках года не было зафжсавана колькаснага зшжэння асартыменту, але гэта было дасягнута за кошт пaвелiчэння асартыменту больш танных аналагау — джэнерыкау.
У 2011 быу скасаваны канцэрн «Белбiяфapм», i заводы па вытворчасщ лекау пеpaдaлi Мiнicтэpcтву аховы здароуя пад юраванне новастворанага Дэпартамента фармацэутычнай пра-мыcловacцi, якi адразу узяу на сябе «павышаныя абавязацель-ствы». Так, да 2015 года 50% лекау маюць быць прадстауленым1 aйчыннымi aнaлaгaмi, што выглядае залшне aмбiцыйнa. Для pэaлiзaцыi гэтых планау патрэбныя значныя замежныя iнвеc-тыцып не толькi у выглядзе фшансау, але i новых тэхнaлогiй, з прыцягненнем якiх у Беларус1 традыцыйна не лaдзiццa — за мшулыя 2 гады у вытворчасць лекау прыйшоу толькi неадна-значны расеец Брынцалау, хоць спрабавау шмат хто шшы.
Для pacпpaцоукi iмпapтaзaмяшчaльных медыкаментау было створана некaлькi вытворчых структур пры Нацыяналь-най акадэмй навук — прадпрыемства «Акадэмфарм» i аб'яд-нанне «Хiмiчны ciнтэз i бiятэхнaлогii» з уласнай вытворчас-
Гл.: MmicmspcmBa аховы здароуя насто^ва рэкамендавала у першую чаргу прапаноуваць лекавыя сродш айчыннай вытворчасщ // [Электронны рэсурс] Кропка доступу: http://news.21.by/health/2011/11/29/ 417671.html.
цю <^мФармСштэз» (2011). На апошняе усклалi задачу па выпуску лекавых субстанцый — асновы для вытворчасцi мед-прэпаратау. Варта адзначыць, што з 5300 зарэпстраваных у Беларусi лекавых форм i прэпаратау 80% — замежныя i толькi 20% — айчынныя, прычым айчынных фармсубстанцый, з яюх выпускаюць далей лекi, толькi 59. Да 2015 г. урад плануе сштэз яшчэ 35 субстанцый пераважна з лжу дарагiх i запатрабава-ных лекау для шпiтальнага сектара — супрацьпухлшавых, суп-рацьвiрусных ды iнш.
1дэя выпускаць беларускiя аналап iсных фармсубстанцый не можа не выклжаць сумневау у iх канкурэнтаздольнасщ з буйнатанажнай, рэсурса-, энэрга- i фшансаваёмютай вытвор-часцю нешматлiкiх сусветных гiгантау. Нават калi навукоуцы i здолеюць сштэзаваць i ачысцiць субстанцый, то щ будзе рэн-табельным прамысловы выпуск заяуленых невялiкiх парты-яу? Варта зазначыць, што фармвытворчасць у Беларусi эка-намiчна апрауданая толькi тады, калi яна арыентуецца на экс-парт. Гэтыя i шшыя пытаннi патрабуюць укладанняу у разы большых за ужо зробленыя. З улжам патрабавання прэзiдэнта Лукашэню скарацiць фiнансаванне НАН на 30% невядома, щ будуць на гэта сродю, а iнвестары не надта спяшаюцца на беларусю рынак.
Рэфармаванне i мадэршзацыя сiстэмы: грамадскiя дыскусп
2011 год безумоуна запомнiцца актытзацыяй грамадскай дыс-кусй па пытаннях далейшага развiцця i рэфармавання сютэмы аховы здароу'я. Выказвалiся на гэтую тэму прадстаушю як улады на розных узроунях, так i грамадзянскай супольнасць Начальнiк Галоунага упраулення бюджэтнай пал^ыю Мiнiстэрства фiнансау М. Ермаловiч яшчэ раз канстатавау неабходнасць пошуку рэзервау у самой сiстэме аховы здароуя, а таксама прыцягнення знешшх рэсурсау. Яму ж належыць выказванне аб хуткiм i магчымым увядзенш страхавой медыцыны i намерах аб наданш большай фiнансавай свабоды ме-неджарам аховы здароуя уах калiбрау.
Профiльныя чыноунiкi таксама выказвалюя аб неабход-насцi далейшага удасканалення фiнансавання. Начальнiк упраулення планавання i эканомш Мiнздароуя А. Ткачова
адзначыла непазбежнасць пераходу ад прынцыпау утрыман-ня дзяржауных apгaнiзaцый аховы здароуя да прынцыпау ап-латы па устаноуленых тарыфах канкрэтных, замоуленых аб'-ёмау стацыянарнай i хуткай медыцынскай дaпaмогi. Акрамя гэтага анансавалюя патрэба пaвялiчыць фiнaнcaвaнне амбу-латорна-памкл^чнай дaпaмогi з 30 да 40% ад агульных укла-данняу у сютэму i неабходнасць правядзення сур'ёзнага ана-лiзу, якi б увязвау выдaткi гaлiны аховы здароуя з aтpымaнымi вынiкaмi.22
Упершыню у сучаснай гicтоpыi Белapуci было наладжанае грамадскае абмеркаванне будучыш cicтэмы праз штэрнэт-праект «Народная праграма», дзе было апублжавана мноства рацыянальных думак па рэфармаванш аховы здароуя як у нaйблiжэйшaй, так i доугaтэpмiновaй перспектыве. Немагчы-ма таксама не адзначыць aктывiзaцыю увaгi жуpнaлicтaу да розных аспектау комплексу медычнай дaпaмогi.
Заключэнне
На вынiковaй калегй Мiнздapоуя у канцы лютага 2012 вщэ-прэм'ер Анатоль Тозж раскрытыкавау работу ведамства за закрытасць, адсутнасць крытычнай ацэню вынiкaу i нерацы-янальны фшансавы менеджмент. Пpaгучaлi зaклiкi да боль-шай aдкpытacцi cicтэмы, прыцягнення грамадскасщ i практыч-ных cпецыялicтaу да абмеркавання праблем, а таксама змены падыходау да мaтывaцыi paботнiкaу з адменай «уpaунiлaукi» у аплаце працы.23 Прыемна, што у вышэйшага юраунщтва ёсць глыбокае разуменне праблемау галшы. Але разам з тым выступ вщэ-прэм'ера зaпомнiуcя прапановай увесщ плату за на-ведванне пaлiклiнiк — Br 5 тыс. за вiзiт. 1дэя, вядома, карыс-ная для папаунення бюджэту i скарачэння нагрузю на лекара, але дысанансная з дзейнай Канстытуцыяй, што, вядома, не робщь гонару чыноунiку такога рангу. 1нтэрпрэтаваць гэты пасыл можна па-рознаму. Магчыма, гэта старт сур'ёзных пе-раутварэнняу. Час пакажа.
Гл.: http://bel.biz/news/38135.html.
Гл.: http://zvyazda.minsk.by/ru/archive/article.php?id = 94056& idate = 2012-03-01.
