Научная статья на тему 'АХБОРОТ MАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ БОСҚИЧЛАРИ'

АХБОРОТ MАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ БОСҚИЧЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
34
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахборот / бола / маданият / хотира / нутқ / асаб

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Тўлаганова Н.Х

Мақолада бошланғич мактаб давридан бошлаб шаклланадиган ахборот маданиятининг босқичлари ҳақида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «АХБОРОТ MАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ БОСҚИЧЛАРИ»

!>'I Ъ ^ 1 \> 'ж

Ш?ТА001СЮТ1.А1* №2 2022

*

*

I j - - Нт<у-и*1иЫу ¿итаМ

АХБОРОТ МАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ БОС1ЩЧЛАРИ

»4)

>

т

Тулаганова Н.Х

Тошкент шах,ар Учтепа тумани 203-мактаб информатика фани укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7239059

♦И 1> ] 1>

Аннотация: Мацолада бошлангич мактаб давридан бошлаб шаклланадиган ахборот маданиятининг оосцичлари ^ацида суз ооради.

Тi* " г г г

■ /-----—------—------л--------------- --------- ---------

Калит сузлар: ахборот, бола, маданият, хотира, нущ, асаб.

Бошлангич мактаб даври бу боланинг ижтимоий ривожланишининг бирламчи даври булиб, бу даврда хаётнинг турли жихатлари билан

муносабатларни шакллантириш ва маданият оламига цадам цуйишжараёни

содир булади. Ахборот маданияти умуминсоний маданиятнинг элементидир.

»

>*

Унинг негизида таълим ётади, чунки у инсонни ахборот маданиятидаги хаётга тайёрлайди,бу хаётда инсон ахборотни цабул к;ила олиши ва ишлата билиши лозим булиб, шунингдек ахборотни бахолай билиши, фарклай олиши ва энг

асосий кисмини ажрата билиши даркор. Ушбу давр бола ёшининг энг катта даври бу рухий ривожланишнинг жадал боскичидир. Шуниси мухимки,

РЧ N ^ - \ ^ л РЧ

прогрессив узгариш барча сохаларда кечади, рухий ва жисмоний вазифаларни такомиллаштиришдан тортиб то мураккаб шахе шаклланишгача.

Бола организмининг барча физиологик системалари фаолиятида жадал

>*

ривожланиш ва узгаришлар содир булиши кузатилади, яъни асаб, юрак кон-томир, эндокрин таянч-харакат каби тизимларида. Боланинг буйи тез уса бошлайди, вазни огирлаша боради, тана улчамлари узгара боради. Асаб

зм ]

>

ш

фаолиятида сезиларли узгаришлар содир булади. Уз хусусиятларига кура олти .. .. ^

ёшли боланинг бош мияси катта ёшдаги кишининг бош мияси курсаткичларига яцинлашади. Боланинг организми у 7-11 ёшлардаги даврида бола мунтазам

№ У

>

мактаб таълими билан узвий боглик; булган ривожланишнинг юцори босцичига тайёр эканлигини курсатиб беради. Ушбу ёшнинг яна бир ахамияга молик хусусияти шундаки, бу даврда билим олиш ва фикрлаш каби жихатлар

»

]

ривожланиб, дивдат -эътибор, тафаккур, тасаввур, хотира, нущ каби жихатлар болаларда ахборот маданиятининг шаклланишига асосий замин яратиб беради. 7 ёшга келиб мактабгача булган ёш даври якунланади. Бу ёшга цадар

эришилган асосий юту^ар инсон маданияти билан боглиц булган дунё хасида тушунчага эга булишдир; болалар кишилар билан ижобий мулоцотда булиш куникмаларини эгаллайдилар, мактаб боласининг шакли хосил булади. Мактаб ёшигача булган даврнинг охирига келиб болалар билим ва шахе сифатида

Ы> Ь>р

1 )Н*

ТАЬ01Ы УА

ТАООЮОТЬАР Мо2 2022

ривожланишнинг юкори даражасига эга буладилар ва бу уларга мактабда муваффациятли равишда ук;иш имкониятини беради. Мактабгача булган ва бошлангич синф бола ёшининг энг катта даври умуман олганда шахе маданияти негизига замин яратади, шунингдек ахборот маданиятига хам. Шахснинг ёшидан келиб чикган холда хар томонлама рухий ва жисмоний ривожланиш, шахеий фазилатларни шакллантиради ва замонавий жамиятдаги

турмуш тарзига тайёрлайди, мактабда таълим олиш ва унинг ушбу давридаги хавфеизлиги учун шароит яратади.

Бола уз билим эхтиёжларини цондириш учун керакли ва цулай маълумот ола билиш имкониятига эга булиши лозим. Бундай маълумот болага дунё

хасида тасаввурга эга булиш, фикрлашга урганиш ва тахлил килиш, уз кобилиятларини ривожлантириш, хотирасини мустахкамлаш ва тасаввурини бойитиш имкониятини беради. Бунда ахборот маданиятининг бир кисми булган болалар китоблари, болаларга багишланган телевизион дастурлар, ривожланишга замин яратувчи компьютер уиинлари, мультимедиали дастурлар катта ахамият касб этади, боланинг шахеий фазилатлари унинг фаолияти натижасида шаклланади. Кичик ёшдаги болалар учун характерли булган

хусусиятлар бу урганиш орцали билим доирасини кенгайтириш, мехнат

>*

лаё^атини бошдан кечириш каби фаолиятлардир. Аммо бола фаолиятнинг

§1

маълум бир турига узида булган цизициш нуцтаи назаридан ёндошади, бунда мотивациянинг урни катта ахамият касб этади. Бунда катталар(тарбиячи)мухим

1 I

роль уйнайди, яъни болани фаолиятга йуналтириб, керакли янги маълумот ва билим билан таъминлайди ва янги маълумотни к;ай тарзда олиш ва цандай

цилиб ундан фойдаланиш кераклигига ургатади. Ахборот хасида хар бир шахе маълумот бера олиши, ундан фойдалана билиши, маълумотни бахолай олиши,

фарцлай олиши ва энг мохиятли к;исмини ажрата билиши лозим. Ахборот маданияти компонентлари цуйидагилар:

> Бир неча ахборот манбаларига фикрни жамлай олиш кобилияти (китоблар, санъат, уйинчоклар; тенгдоши ва катталарнинг хикояси, телевидение, видеофильм ва хокозо.)

> Олинган маълумотдан хулоса чикара билиш. ит

> Уз фаолияти учун маълум бир маълумотни кераклигини англай билиш

> Узи кизиккан мавзу юзасидан савол бера олиш.

> Баъзи бир манбалардан фойдаланган холда керакли маълумотни ола

-

билиш.

> Соглик, истеъмол ва атроф мухит билан боглик булган ижтимоий одатларни бахолай билиш.

■ >4»: Ы >

!>'I Ъ ^ 1 \> 'ж

ЗрТАООЮОШЮ Мо2 2022

Болада ахборот олишга булган эхтиёж у олдига куйган мацсадга цушимча

ахборотдан фойдаланмасдан эриша олмаслигидан юзага келади. Шуни хисобга олган холда цуйилган вазифани бажариш учун болага цушимча ахборот керак буладиган холатларнн келтнрнб чицарнш керак. Керакли маълумотни топа билиш кузатиш, катталар билан мулоцотга киришиш, савол бера билиш, китоблар, энциклопедия ва маълумотномалар билан ишлаш орцали шаклланади. Шунингдек телевидение, радио, нашриётлар ва мультимедиали

т

дастурлар оркали хам шаклланади. Кузатиш бу тавсиф берувчи психологик тадцикрт усул оулио, унда урганилаетган ооъектнинг мацсадли цаоул цилиш фаолияти кузатилади ва хатти харакатилари кайд этилади. Кузатиш орцали бола

объектнинг хусусиятларини ажрата билишни урганади ва объект тугрисида уз фикрини кенгайтиради. Шунингдек кичик ёшдаги болалар керакли маълумотни катталар билан мулоцатга киришиш ва уларга саволлар бериш орцали хам

>

олишлари мумкин. Шу уринда медиаресурслардан фойдаланишнинг бир цатор

_______

афзалликлари мавжуд:

>*

- ахборот (маълумот) ни уйин тарзида компьютер экранида курсатиш болада катта к;изик;иш уйготади; харакатлар, анимация, овоз боланинг эътиборини узок; муддат жалб этади;

- муаммоли вазифалар, компьютер томонидан унинг тугри ечим

тпттгятттгатгаттг пяг^ятттямтмттттмтттм ^пттяммттг Ктлтттллл япхтпягттттм тгрттгяйтигттттття

топганлининг рагбатлантирилиши боланинг билим доирасини кенгайтиришда катта ахамият касб этади.

- бола узи мустацил равишда билим доирасини кенгайтирувчи уйин тарзидаги масалалар сони ва темпини бошкаради.

- бола компьютерда ишлаш жараёнида куп нарсани цила олишга цодир эканлигига ишонч хосил цилади.

Ш>

>< У

эдгшлшш а ишии4 лииил к,илади.

- компьютер жуда «бардошли», у хеч качон болани цилган хатоси учун уришмайди, аксинча то бола уз кдпган хатосини тугирламагунча сабр килади;

- уйин тарзида таълим берувчи дастурлар болани мустацилликка ургатиб, уз-узини бопщара олиш куникмаларини ривожлантиради.

Анъанавий таълим воситаларидан фарьуш улароц медиа технологиялари сезиларли равишда эрта ривожланишдаги имкониятларини кенгайтиради, боланинг ацлий ва ижодий цобилиятларини мувафавдятли тарзда амалга оширишда уз хиссасини кушади. Нафацат уларга тайёр керакли маълумотларни

оширишда уз хиссасини кушади. пасрацат уларга таиер керакли маълумотларни беради балки керакли маълумотни узлари вддириб топишларига ундайди. Медиа таълимнинг бош мацсади- асосий цонунларни тушунишга ёрдам бериш, оддий йуналишлардаги медиа ахборотлар тилини урганиш, уцувчининг бадиий усиши, ривожланишига хисса цушиш, медиатекстларни малакали та^лил эта

олиш, ургатиш ва цабул цилиш куникмасини шакллантиришдан иборот.

«-

Фоидаланилган адабиетлар:

1. Саидахмедов Н. Янги педагогик технологиялар.Тошкент Молия 2003

Ы> "МЙ*

^^^^ щ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.