Научная статья на тему 'АДАМ ТЕРІСІНДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЦИРКАДИАНДЫ БИОФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІН ЗЕРТТЕУ'

АДАМ ТЕРІСІНДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЦИРКАДИАНДЫ БИОФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Биотехнологии в медицине»

CC BY
84
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЦИРКАДИАНДЫ ЫРғАқ / БИОФИЗИКАЛЫқ / ЭЛЕКТРөТКіЗГіШТіК / ФИЗИОЛОГИЯЛЫқ / БИОЛОГИЯЛЫқ АКТИВТі НүКТЕЛЕР

Аннотация научной статьи по биотехнологиям в медицине, автор научной работы — Кулбаева М.С., Намаз Э.Р., Умбетьярова Л.Б., Тулеуханов С.Т., Ыдырыс Ә.

Бүгінде тіршілік ету заңдылықтарын танудың хронобиологиялық аспектісі биология мен медицинаның өзекті міндеттерінің бірі. Тәулік аралығындағы уақыттарда ағзадағы органдардың функционалды күйін анықтау қазіргі таңда өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Осы мәселелерді шешуге арналған диагностикалық, емдік, профилактикалық мақсатта қолданылатын терідегі биологиялық активті нүктелердің электрөткізгіштік көрсеткіштері бойынша органдардың физиологиялық күйін бағалау зерттеу жұмысының негізгі мақсаты болды. Зерттеу жұмысына дені сау, физиологиялық жағдайы тұрақты 20-25 жас аралығындағы 20 ересек ер адамдар болды.Зерттеу нысанына органдармен бaйлaныcы бар cтaндapтты меpидиaндардан жинақталған 16 биологиялық aктивтi нүктелеp aлынды, Зерттеуге алынған органдардың меридиандарынан алынған биоактивті нүктелерінің тәулік аралығындағы уақыттарда ең төмен және ең жоғары электрөткізгіштік мәндері статистикалық сенімділікпен анықталды. Алынған нәтижелер органдардың дәстүрлі медицинада қолданылатын Чи концепциясы бойынша жоғары не төмен деңгейде өмірлік энергиямен қамтамасыз етілетін уақыттарына сай келеді. Жоғары электрөткізгіштік мәні жоғары деңгейдегі энергетикалық құндылығына, ал төмен электрөткізгіштік мәндері төмендеген энергетикалық құндылықтың уақыттарына сәйкестелген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биотехнологиям в медицине , автор научной работы — Кулбаева М.С., Намаз Э.Р., Умбетьярова Л.Б., Тулеуханов С.Т., Ыдырыс Ә.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDY OF CIRCADIAN BIOPHYSICAL PROPERTIES OF BIOACTIVE POINTS IN THE BODY

Today, the knowledge of the chronobiological laws of existence is one of the urgent tasks of biology and medicine. Determination of the functional state of organs in the human body depending on the time of day is one of the most pressing problems today. The main purpose of the research work was to assess the physiological state of organs by indicators of electrical conductivity of biologically active points on the skin, used for diagnostic, therapeutic, and prophylactic purposes. The study involved 20 adult men aged 20 to 25, who were relatively healthy, with a stable physiological state. As the object of the study, the indicators of electrical conductivity of 16 biologically active points located on standard meridians were studied. Statistically significant differences in the values of the minimum and maximum electrical conductivity of bioactive points from the meridians of the studied organs during the day were evaluated. The results obtained correspond to the time during which the organs are provided with vital energy at a high or low level according to the concept of Chi, used in traditional medicine in China. High conductivity values correspond to high energy values, and low conductivity values correspond to reduced energy values.

Текст научной работы на тему «АДАМ ТЕРІСІНДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЦИРКАДИАНДЫ БИОФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІН ЗЕРТТЕУ»

ЭОК 612.84 MFTAP 34.17.53

DOI 10.53065/kaznmu.2021.69.97.035

М.С. Кулбаева, Э.Р. Намаз, Л.Б. Умбетьярова, С.Т. Тулеуханов, Э. Ыдырыс, Н.Т. Аблайханова, Г.К. Атанбаева, Е.В. Швецова, А.Н. Цурал, Ж.Э. Жаксыбай

эл-Фараби атындагы Цазак улттыкуниверситету Цазакстан, Алматы к, E-mail: Marzhan.Kulbaeva@kaznu.kz

АДАМ ТЕР1С1НДЕГ1 БИОАКТИВТ1 ^КТЕЛЕРДЩ ЦИРКАДИАНДЫ БИОФИЗИКАЛЬЩ

КАСИЕТ1Н ЗЕРТТЕУ

Тушн: Бугтде тiршiлiк ету зацдылыктарын танудыц хронобиологиялык acneKmici биология мен медицинаныц e3eKmi мтдеттершц 6ipi. ТэулЫ аралыгындагы уакыттарда агзадагы органдардыц функционалды куйш аныктау кaзiргi тацда e3eKmi мэселелердщ 6ipi болып табылады. Осы мэceлeлeрдi шешуге арналган диагностикалык, емдк, профилактикалык максатта колданылатын meрiдeгi биологиялык aкmивmi нуктелердщ электретюзгштк керсеткштерь бойынша органдардыц физиологиялык куйт багалау зерттеу жумысыныц нeгiзгiмаксаты болды. Зерттеу жумысына день сау, физиологиялык жагдайы туракты 20-25 жас аралыгындагы 20 ересек ер адамдар болды.Зерттеу нысанына органдармен байланысы бар стандартты меридиандардан жинакталган 16 биологиялык aкmивmi нуктелер алынды,

Зерттеуге алынган органдардыц меридиандарынан алынган биоaкmивmi нуктелершщ тэульк аралыгындагы уакыттарда ец темен жэне ец жогары электретюзгштк мэндeрi статистикалык сетмдшкпен аныкталды. Алынган нэтижелер органдардыц дэcmyрлiмедицинада колданылатын Чи концепциясы бойынша жогары не темен децгейде eмiрлiкэнергиямен камтамасыз етыеттуакыттарына сай келедь. Жогары электретюзгшткмэш жогары дeцгeйдeгi энергетикалык кундылыгына, ал темен электретюзгштк мэндерь темендеген энергетикалык кундылыктыцуакыттарына сэйкестелген.

Tyurndi свздер: циркадианды ыргак, биофизикалык, электреткЬзгштк физиологиялык, биологиялык активть нуктелер, меридиан, орган.

Kipicne. Адам агзасындагы барлык процестер белгш 6ip ыргакка багынатындыгы кептеген зерттеу жумыстары мен эдебиеттерден белгш. Бупнп тацда хронобиология саласында барлык; органдардыц, дененщ барлык; жуйелершщ мерзiмдi ауыткуларын зерттеуге кызыгушылы; артып келедь Ас корыту жэне зэр шыгару органдарыныц, тыныс алу жэне кантамыр жуйелершщ, мидыц т.б. органдардыц функционалды; дэрежес тэулж уакытына байланысты езгерютерге ушырайтыны

биофизикалы; непздеме беру езект мэселелерге айналган.

ДэстYрлi шыгыс медицинасы ежелден дене мумюнджтерш колдана бшдь Онда емдж HYктелер мен аймактарга кеп кецш белшген. Ежелгi емшiлер эр ЖYЙенiц немесе органныц "шыгысы" немесе дененiц бетшде проекциясы бар екенiн аныктады. Мундай проекциялар органдармен эртYрлi сипатта ез байланысы, олардыц iшiндегi мацыздысы, энергиямен байланысы болады. Денi сау агзада энергетикалык арналардан емiрлiк энергия бiркелкi агынмен ЖYредi. Адам агзасындагы емiрлiк энергия эрбiр органдардыц белгiленген энергия арналары меридиандар аркылы етедi. Ал

эртурл1 органдардыц меридиандарында орналаскан биологиялык активт1 нуктелер сол органдардыц функциональды куй жагдайына байланысты аппарат алуга, болжам жасап, емд1к 1с-шараларын журпзуге коланылып келед1.

бткен гасырлардан осы уакытка дей1н барлык адамдардыц, жануарлардыц жэне ес1мд1ктерд1ц уакытты сез1ну кабшетше ие екен1 немесе каз1рг1 тшмен айтканда, т1р1 агзалардыц биологиялык сагаттарымен сез1н1п, биологиялык ыргагына сэйкес ем1р сурет1н1 белг1л1. Жыл мезг1лдер1н1ц, ай циклдершщ, кун мен тунн1ц ауысуы осы сагаттармен т1келей байланыстылыгы бар.

Кунд1зп уакыттарда т1р1 агза жинактаган корект1к заттардан энергия енд1руге багытталган зат алмасу процестер1 басым болса, тунде - кунд1зг1 уакытта жумсалган энергия коры кайта жинакталады, калпына келт1ру процестер1 белсенд1р1лед1, улпалар мен шю органдар "калпына кел1т1р1л1п, женделедГ. Т1р1 организмн1ц нег1зг1 функциялауына ез эсер1мен ыкпал етет1н ем1рл1к энергияныц ыргагына тэуелд1, 1шк1 органдар калыпты функциялайды, ез1н1ц биологиялык сагаты реттелед1 (кесте 1).

Кесте 1 - Организмнщ биологиялык саFаты, 8мiрлiк энергияныц органдардан ету уакыттары

Меридиан Энергия Максималды белсендшк уакыты, сагат Минималды белсендшж уакыты, сагат

бкпе Инь 03:00-05:00 15:00-17:00

Ток iшек Янь 05:00-07:00 17:00-19:00

Асказан Янь 07:00-09:00 19:00-21:00

Кекбауыр жэне уйкы 6e3i Инь 09:00-11:00 21:00-23:00

Журек Инь 11:00-13:00 23:00-01:00

Аш шек Янь 13:00-15:00 01:00-03:00

Куык Янь 15:00-17:00 03:00-05:00

Буйрек Инь 17:00-19:00 05:00-07:00

Перикард Инь 19:00-21:00 07:00-09:00

ф

Yш ;ыздыргыш Янь 21:00-23:00 09:00-11:00

ет Янь 23:00-01:00 11:00-13:00

Бауыр Инь 01:00-03:00 13:00-15:00

Тэулж аралыгындагы уа;ыттарда агзадагы органдардын функционалды KYЙiн аны;тау к^рп танда 93eKTÍ мэселелердщ 6ipi болып табылады. Осы мэселелердi шешуге арналган диагностикальщ, емдiк, профилактикалы; ма;сатта ;олданылатын терщеп биологиялы; активтi HYKтелердiн электрeткiзгiштiк кeрсеткiштерi бойынша органдардын физиологиялы; KYЙiн багалау зерттеу жумысынын негiзгi ма;саты болып табылады.

Зерттеу материалдары мен эдiсгерi. Тэулiк шшде органдардын циркадианды функциясын биологиялы; актива HYKтелеpдiн электрeткiзгiштiк кepcеткiшi бойынша зерттеуге арналган жумыс эл-Фараби атындагы Кдз¥У-нын биология жэне биотехнология факультетшщ биофизика, биомедицина жэне нейрогылымдар кафедрасынын гылыми зертханасында орындалды. Зерттеу жумысына денi сау, физиологиялы; жагдайы тура;ты 20-25 жас аралыгындагы 20 ересек ер адамдар болды. Зерттеу нысанына органдармен байланысы бар стандартты 8 меридианнан жина;талган 16 биологиялы; актива HYктелеp (БАН) алынды. Атап керсеткенде: ЖYрек меридианынан - C.7 Шэнь-мэнь, C.8 Шао-фу; екпе меридианынан - P.11 Шао -Шан, P.9 Тай-Юань; ас;азан меридианынан- E.42 Чунь-ян, E.43 Сянь-гу; аш iшек меридианынан - IG.1 Шао-цзе, IG.2 Цянь-гу; то; шек меридианынан - GI.4 Хэ-Гу, GI.5 Ян-си; бYЙрек меридианынан - R.1 Юн-цюань, R.2 Жань-гу; куы; меридианынан - V.60 Куньлунь, V.67 Чжи-инь; бауыр меридианынан- F.2 Син-цзянь, F.3 Тай-чун бионYктелеpi. Зерттелушшердщ дене бетiнде орналас;ан биологиялы; aктивтi HYKтелеpдiн электрeткiзгiштiгi (Э6) «ЭПК-1» приборында зеpттелдi. Прибор арнайы тапсырыспен эл-Фараби атындагы Кдзак; ултты; университетшщ тэжiрибелiк eндiрiстiк орталыгында жасалган. Алынган нэтижелердщ статистикалы;

eндеуi MS Excel 2013 багдарламасынын, кeмегiмен ЖYргiзiлiп, Стьюденттщ t-критерийi бойынша багаланды.

Зерттеу нэтижелерi мен оларды тал^ылау.

Органдардын, тэулж аралыгындагы уа;ыттарда физиологиялы; мен функционалды

жагдайларын багалау ма;сатында ЖYргiзiлген зерттеу жумысы терiдегi биологиялы; активтi HYKтелердiн электрeткiзгiштiк кeрсеткiштерiнiн тэулж аралыгындагы сагаттарда зерттеу болды. Тэжiрибеге алынган жастар ;алыпты KYЙде, еш;андай ой-енбеп мен физикалы; ЖYKтеме TYсiрiлмеген жэне ;оректену мерзiмi KYHдiзгi уа;ыттагы режимде, ягни KYHделiктi тэртiп бойынша ЖYPДi. КYHдiзгi мезгiлде сергек, ал TYHгi мезгiлде тынышты; KYЙiнде, ягни тeсекте жатып тыныгу тэртiбi са;талды. Органдармен байланысы болатын сол органдардын меридиандарынын БАН Э6 кeрсеткiштерiнiн, мэндерi эрбiр 3 сагаттан сон ^ркелш отырды. Тэулiк мезгiлдерiндегi белпленген уа;ыттарда зерттелген ЖYрек, eкпе меридиандарынын терщеп БАН-нын Э0 кeрсеткiштерiнiн мэлiметтерi 2-кестеде кeрсетiлген.

Тэулiк аралыгында ЖYрек меридианынын бионYKтелерiнiн Э6 кeрсеткiштерi C.7 Шэнь-Мэнь 14,3±0,9^27,3±0,8 сименс аралыгында, ен тeмен мэнi -14,3 ±0,9 сименс тэулжтщ 00.00 (24.00) сагатында, ен жогаргы мэнi - 27,3±0,8 сименс KYHдiзгi 12.00 сагатта тiркелдi. ЖYректiн максималды энергиямен Кдмтамасыз етiлетiн уа;ыттарга сай келедi. ЖYректiн екiншi бионYKтесi C.8 Шао-Фу бойынша Э6 гарсеткШ 13,5±0,8^28,2±0,6 аралыгындагы сименспен тербеледi, 15.00 сагатта ен тeмен мэнi 13,5±0,8 сименс, 12.00 сагатта ен жогаргы мэнi 28,2±0,6 сименс болды. Ekí бионYKтеде тiркелген тeмен жэне жогары мэндерi сагат бойынша бiр-бiрiне сэйкес келедь

Кесте 2 - Тэулж мезплдершдеп уаныттарда зерттелген журек, екпе меридиандарынын терщеп БАН-нын Э6

№ Тэулж мезгш, сагат Меридиан

ЖYрек екпе

БАН Эе, сименс БАН Эе, сименс

C.7 Шэнь-Мэнь C.8 Шао-Фу P.11 Шао-Шан P.9 Тай-Юань

1 09:00 24,9±0,7 25,0±0,7 24,7±0,8 23,4±0,9

2 12:00 27,3±0,8* 28,2±0,6* 21,3 ±0,4 21,3±0,8

3 15:00 25,0±0,9 25,3 ±0,6 19,3 ±0,8* 18,6±0,8*

4 18:00 25,0±0,9 24,1±0,8 19,4±0,8 20,0±0,8

5 21:00 24,5±0,9 23,4±0,6 22,5±0,8 22,0±0,9

6 00:00 14,3±0,9* 13,5±0,8* 22,8±0,7 21,7±0,8

7 03:00 14,7±0,6 16,9±0,9 25,7±0,8* 25,3±0,6*

8 06:00 21,3±0,9 18,4±0,8 25,0±0,8 24,8±0,6

9 09:00 26,3±0,9 24,9 ±0,9 21,3 ±0,8 21,4±0,6

Ескерту: * - тэулж аралыгында ap6ip 6uoaKmuemi щктелердщ взiндегi жогары жэне темен мэндерш салыстыргандагы Стьюденттщ t-критериш (р<0,05) бойынша статистикалыц сеншдШк

23.00-01.00 сагат аралыгында ЖYрек функциясынын минимальды активлт орныгады. Бул тэжiрибеде де БАН-нын Э0 мэндерiнiн тeмендегенiмен сэйкестелш отыр.

Оттегiмен ;амтамасыз ететiн eкпе органынын меридианынан алынган P.11 Шао-Шан жэне P.9 ТайЮань бионYKтелерiнiн Э6 мэндерi 18,6±0,8^25,7±0,8 сименс аралыгында тербеледь Бул екi HYKтенiн P.11 Шао-Шан - 19,3±0,8 сименс, P.9 Тай-Юань - 18,6±0,8

сименс ен темен Э6 мэндерi тэулжтщ 15.00 сагатында, ал Р.11 Шао-Шан - 25,7±0,8 сименс, Р.9 Тай-Юань -25,3±0,6 сименс жогары мэндерi тэулжтщ 03.00 сагатына, ягни тунп мезгiлде тiркелдi. 0кпенщ энергетикамен максимальды жэне минимальды ;амтамасыз етiлу уа;ыттарына сай келедi. 3-кестеде тэулiк мезгшдершдеп уа;ыттарда зерттелген ас;азан, аш шек, то; iшек меридиандарынын терiдегi БАН-нын Э6 керсеткiштерi берiлген.

Ас;азан меридианынын E.42 Чунь-Ян жэне Е.43 Сянь-Гу бионYKтелерi де эдеби деректерде керсетшген энергетикалы; ;ундылы;пен ;амтамасыз етшу уа;ыттарына сай жогары-темен Э6 мэндерi тiркелдi. Жалпы БАН-нын Э6 керсеткiштерi 15,4±0,6^28,4±0,8 аралы;тагы сименспен тербеледi. Ею бионYктеде ен темен мэндерi 21.00 сагат;а, ал жогары мэндерi Е.42 Чунь-Ян бионYктеде 06.00 жэне 09.00 сагаттарда, Е.43 Сянь-Гу бионYктеде 09.00-12.00 сагаттарда аны;талды.

Кесте 3 - Тэулж мезгiлдерiндегi уацыттарда зерттелген асцазан, аш 1шек, ток; 1шек меридиандарынын терщеп БАН-ныц Э6 к8рсеткiштерi, сименс_

№ Тэулж Меридиан

мезгш, Ас;азан Аш iшек То; iшек

сагат БАН Э0, сименс БАН Э0, сименс БАН Э0, сименс

E.42 E.43 Ю.1 IG.2 Цянь-Гу GI.4 GI.5

Чунь-Ян Сянь-Гу Шао-Цзе Хэ-Гу Ян-Си

1 09:00 25,3±0,8* 25,2±0,8* 23,0 ±0,8 21,2 ±0,7 20,6±0,5 20,3±0,8

2 12:00 24,3±0,6 23,5±0,7* 28,1±0,7* 24,5±0,7 24,7±0,6 20,3±0,9

3 15:00 24,0±0,8 21,3±0,8 26,8±0,7* 30,6±0,8* 24,8±0,7 16,0±0,8*

4 18:00 19,8±0,6 22,2±0,7 24,5±0,7 25,6±0,6* 16,6±0,6* 14,0±0,8*

5 21:00 17,6±0,5* 15,4±0,6* 23,4±0,6 21,3 ±0,8 21,3 ±0,8 20,3±0,6

6 00:00 19,1±0,8 19,3±0,8 13,4±0,8 11,2 ±0,7* 23,8±0,7 18,8±0,7

7 03:00 21,0±0,8 20,7±0,9 12,7±0,8* 11,7±0,4 25,1±0,7* 21,5±0,7

8 06:00 25,3±0,6* 21,3±0,6 20,8±0,6 20,9±0,7 27,8±0,6* 27,1±0,7*

9 09:00 28,4±0,8* 23,0±0,6* 23,7±0,6 23,6±0,5 25,5±0,8* 22,1±0,7*

Ескерту: * - тэулк аралыгында эрбiр биоактивтi нуктелердщ взiндегi жогары жэне темен мэндерш салыстыргандагы Стьюденттщ ^критерий (р<0,05) бойынша статистикалыц сеншдШк

Агзаны ;орекпен ;амтамасыз етуге ез Yлесiн ;осатын аш шектщ меридиандарынан зерттеуге алынган бионYктелерiнде максимальды жэне минимальды Э6 мэндерi 11,2±0,7^30,6±0,8 сименс аралыгында жатыр. IG.1Шао-Цзе бионYктесiнiн 12.00 сагаттан бастап жогарылаган, 15.00 сагатта да жогары мэндi устап турганы бай;алады, ал темен мэндерi 00.00 жэне 03.00 сагаттар аралыгына сэйкес келдi. IG.2 Цянь-Гу бионYктесiнде 15.00 сагатта ен жогары мэшмен ерекшелендi, 18.00 сагатта да жогары мэш болуымен сипатталады. Ал темен мэндерi 00.00 сагатта 11,2±0,7 сименске жэне 03.00 сагатта 11,7±0,4 сименске тен болды.

Токсиндер мен ;алды;тарды организмнен шыгарып тастау функциясын ат;аратын то; шектщ бионYктелерiнде Э6 мэнi 14,0±0,8^27,8±0,6 сименс аралыгында болды. Эдеби деректерде то; шектщ энергиямен максималды ;амтамасыз етiлетiн 05.00-

07.00 уа;ыт аралыгында GI.4 Хэ-Гу бионYктесiнде 03.00 сагаттан 25,1±0,7 сименс Э6 керсеткiштерi жогарылап жат;аны, 06.00 сагатта 27,8±0,6 сименс ен максимальды мэнше жетiп, 09.00 сагатта 25,5±0,8 сименс элi де жогары мэшмен жай бэсендеу бай;алады. GI.5 Ян-Си бионYктесiнде 06.00 сагатта 27,1±0,7 сименс ен максимальды мэнге жеткен. Эдеби деректерде керсетiлгендей, 17.00-19.00 сагаттарда то; iшектiн энергетикалы; ;ундылыгы темен келетш уа;ыттары екi бионYктеде 18.00 сагатта GI.4 Хэ-Гу - 16,6±0,6 сименс, GI.5 Ян-Си - 14,0±0,8 сименс ен темен мэндерiмен ерекшелендь GI.5 Ян-Си бионYктесiнде 15.00 сагатта 16,0±0,8 сименс мэнiмен Э0 темендеп жат;аны бай;алады. Тэулiк мезгiлдерiндегi уа;ыттарда зерттелген бYЙрек, ;уы;, бауыр меридиандарынын терщеп БАН-нын Э0 керсеткiштерi 4-кестеде берiлiп отыр.

Кесте 4 - Тэулж мезгшдершдеп уацыттарда зерттелген бYЙрек, куьщ, бауыр меридиандарынын терiдегi БАН-

№ Тэулж Меридиан

мезгш, БYЙрек Куы; Бауыр

сагат БАН Э0, сименс БАН Э0, сименс БАН Э0, сименс

R.2 V.60 V.67 F.2 F.3

Юн-Цюань Жань-Гу Кунь-Лунь Чжи-Инь Син-Цзянь Тай-Чун

1 09:00 21,6±0,8 22,1±0,7 24,3 ±0,7 24,5±0,8 24,0±0,6 24,2±0,8

2 12:00 21,2±0,7 25,0±0,8 25,0±0,8* 22,9±0,7 19,4±0,5 21,1±0,8

3 15:00 28,4±0,5* 25,1±0,8 27,1±0,8* 25,1±0,7 15,1±0,8* 20,8±0,7*

4 18:00 26,4±0,6* 29,8±0,6* 24,7±0,6 27,1±0,8* 18,3 ±0,8 23,1±0,8

5 21:00 24,9±0,7 26,6±0,8* 21,3 ±0,8 22,8±0,7 20,2 ±0,9 22,8±0,8

6 00:00 25,3±0,6 18,9±0,7 20,2 ±0,9 21,0±0,9 22,4±0,6 26,1±0,9*

7 03:00 16,8±0,7 12,0±0,6* 14,8±0,7* 13,6±0,8* 27,0±0,8* 25,9±0,8

8 06:00 11,7±0,8* 14,3±0,9* 18,6±0,9* 17,9±0,7* 24,1±0,8 21,1±0,9

9 09:00 18,7±0,6 23,3±0,8 24,1±0,8 21,4±0,8 21,9±0,7 24,1±0,9

Ескерту: * - тэулк аралыгында apöip 6uoaKmuemi нуктелердщ взiндегi жогары жэне темен мэндерт салыстыргандагы Стьюденттщ t-критериш (р<0,05) бойынша статистикалыц сеншдШк

Буйрек органыныц организмнен токсиндердi шыгаратын максимальды уа;ыттарындагы 17.0019.00 сагаттарда осы органныц меридианынан алынган бионYктелерiшц Э6 мэндерi де жогарылаган. Бул максимальды уа;ыттар зерттеу жумысында 15.00-18.00 сагаттар аралыгын ;амтиды, сол себептi осы уа;ыттарда R.1 Юн-Цюань бионYктесi бойынша 15.00 сагатта ец жогары 28,4±0,5 сименс мэнге, 18.00 сагатта бас;а уа;ыттарымен салыстырганда элi де 26,4±0,6 сименс жогары мэнiмен ерекшеленедi. R.2 Жань-Гу бионYктесiнiц Э6 кeрсеткiштерi 18.00 сагатта 29,8±0,6 сименске, 21.00 сагатта 26,6±0,8 сименске жогары мэндерi тсркелдь 05.00-07.00 сагаттарда бYЙректiц энергиямен темен децгейде ;амтамасыз етiлуi тэжiрибедегi 03.00-06.00 сагаттарындагы темен Э0 кeрсеткiшiмен бай;алады. Бул R.1 Юн-Цюань бионYктесi бойынша 03.00 сагатта - 16,8±0,7 сименске тeмендеуi жэне 06.00 сагатта ец темен мэнi 11,7±0,8 сименс ^ркелдь Ал, R.2 Жань-Гу бионYктесiнiц Э6 кeрсеткiштерi 03.00 сагатта 12,0±0,6 сименспен ец темен мэш, 06.00 сагатта 14,3±0,9 сименспен элi де са;талган темен мэнi болды.

Организмнен токсиндердi шыгару функциясын орындайтын ;уы; меридианыныц биоактивтi HYктелерiнiц Э6 мэндерi тэулж бойында 13,6±0,8^27,1±0,8 сименс аралы;та тербеледь Ец минимальды мэнi екi бионYктеде бiр уа;ытта, ягни 03.00 сагатта V.60 Кунь-Лунь - 14,8±0,7 сименске, V.67 Чжи-Инь - 13,6±0,8 сименске тец болды. Бас;а уа;ыттармен салыстырганда 06.00 сагатта екi бионYктеде Э6 мэнi элi де темен болды. Ец жогары Э6

кeрсеткiшi V.60 Кунь-Луньде 27,1±0,8 сименс - 15.00 сагатта, V.67 Чжи-Иньде 27,1±0,8 сименс - 18.00 сагатта тiркелдi. Э6 кeрсеткiшiнiц бул мэндерi темен жэне жогары децгейдеп энергиямен сэйкес келедь Бауырдыц максимальды энергиясы болатын уа;ыттардагы 01.00-03.00 сагаттарга сэйкес БАН-ныц Э0 кeрсеткiштерi де жогарылаган. F.2 Син-Цзянь бионYктесiндегi 27,0±0,8 сименс жогары мэш 03.00 сагатта, F.3 Тай-Чунде - 26,1±0,9 сименс жогары мэш 00.00 (24.00) сагатта тiркелдi. Ал, Э6 кeрсеткiшiнiц темен мэнi ею бионYктеде де 15.00 сагатта F.2 Син-Цзяньде - 15,1±0,8 сименс, F.3 Тай-Чунде - 20,8±0,7 сименс мэндерiмен аны;талды. Бул осы органныц ец темен энергия децгешнде болатын уа;ыт;а сай келедь

Цорытынды. Зерттеуге алынган органдардыц меридиандарынан алынган биоактивтi HYктелерiнiц тэулiк аралыгындагы уа;ыттарда ец темен жэне ец жогары электретюзпштж мэндерi статистикалы; сешмдшкпен аньщталды.

Алынган нэтижелер органдардыц дэстYрлi медицинада ;олданылатын Чи концепциясы бойынша жогары не темен децгейде eмiрлiк энергиямен ;амтамасыз етiлетiн уа;ыттарына сай келедi. Жогары электрeткiзгiштiк мэш жогары децгейдеп энергетикалы; ;ундылыгына, ал темен электретюзпштж мэндерi темендеген энергетикалы; ;ундылы;тыц уа;ыттарына сэйкестелген.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Лувсан Г. Традиционные и современные аспекты восточной медицины. - М.: АО "Московские учебники и картография", 2000. - 401 с.

2 Табеева Д.М. Практическое руководство по иглорефлексотерапии: учебное пособие. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - 440 с.

3 Иглорефлексотерапия. Полный справочник / Под ред. Ю.Ю. Елисеева. - М.: Эксмо, 2006. - 608 с.

4 Сэтбаева Х.К., бтепбергенов А.А., Нiлдiбаева Ж.Б. Адам физиологиясы: окулык;. - Алматы: Дэуiр, 2005. -663 б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5 William F. Ganong. Review of Medical Physiology.// McGraw-Hill/Appleton & Lange. - 2003. - Р.912.

6 Ahn A.C., Colbert A.P., Anderson B.J., Martinsen O.G., Hammerschlag R., Cina S., et al. Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review // Bioelectromagnetics. - 2008. - Vol. 29, No 4. - P. 245-256

7 Кулбаева М.С. Шу жэне вибрация жагдайындагы к;ояндардыц биоактивт HYктелердiц электрофизиологиялы; касиеттершщ тэулжтж динамикасы. Монография. - Алматы: Каза; университетi, 2017. - 152 б.

8 Телеуханов С.Т. Калыпты физиология (биологиялы; ЖYЙелердiц мезгшдж ;урылымдар бeлiмi): о;у ;уралы. - Алматы: Каза; университетi, 2006. - 140 б.

9 Сергеев Г.А. Биоритмы и биосфера / Г.А. Сергеев. - М.: Машиностроение, 2016. - 332 c.

10 Wu S.H., Tai C.J.. Current research in acupuncture treatment for Bell's palsy. // J Acupun Tradit Med. - 2017.

- Vol. 1. - P. 1-4.

11 Grotle M. Traditional Chinese acupuncture was not superior to sham acupuncture for knee osteoarthritis but delivering treatment with high expectations of improvement was superior to delivering treatment with neutral expectations // Journal of physiotherapy. - 2011. -Vol. 57, No 1. - P. 56.

13 Иллюстрированный атлас акупунктуры. Биологически активные точки тела, ушей, триггерные зоны / Пер. с англ. Г. Геккера, А. Стивлинга, Э. Пьюкера.

- М.: АСТ: Астрель, 2008. - 244 с.

14 Tolenova K.D., Kulbaeva M.S., Tuleukhanov S.T., Shvetsova E.V., Atanbaeva G.K., Abdigappar A.E., Kamzakyzy Sh. Study of biophysical indicators of biologically active points in adolescents with renal insufficiency // Experimental Biology. - 2016. - No 1(66).

- P. 98-105.

15. Стояновский Д.Н. Рефлексотерапия: практическое руководство. - М.: Эксмо, 2008. - 960 с. 94 Бойцов И.В. Использование электропунктурных измерений для оценки эффективности и направленности лечебных факторов //Сб. науч. тр.: Теоретические и практические аспекты медицины. - Витебск, 2005. - С. 181 - 184.

ЭDEBIETTER TIZIMI

1 Luvsan G. Traditsionnye i sovremennye aspekty vostochnoj meditsiny. - M.: AO "Moskovskie uchebniki i kartografiya", 2000. - 401 s.

2 Tabeeva D.M. Prakticheskoe rukovodstvo po iglorefleksoterapii: uchebnoe posobie. - M.: MEDpress-inform, 2004. - 440 s.

3 Iglorefleksoterapiya. Polnyj spravochnik / Pod red. YU.YU. Eliseeva. - M.: EHksmo, 2006. - 608 s.

4 Satbaeva KH.;., etepbergenov A.A., Nildibaeva ZH.B. Adam fiziologiyasy: o;uly;. - Almaty: Dauir, 2005. - 663 b.

5 William F. Ganong. Review of Medical Physiology.// McGraw-Hill/Appleton & Lange. - 2003. - R.912.

6 Ahn A.C., Colbert A.P., Anderson B.J., Martinsen O.G., Hammerschlag R., Cina S., et al. Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review // Bioelectromagnetics. - 2008. - Vol. 29, No 4. - P. 245-256

7 Kulbaeva M.S. SHu zhane vibratsiya zhardajyndary ;oyandardyH, bioaktivti nyktelerdiH, ehlektrofiziologiyaly; ;asietteriniH, tauliktik dinamikasy. Monografiya. - Almaty: Kaza; universiteti, 2017. - 152 b.

8 Teleukhanov S.T. Kalypty fiziologiya (biologiyaly; zhyjelerdiH, mezgildik ;yrylymdar belimi): o;u ;yraly. -Almaty: Kaza; universiteti, 2006. - 140 b.

9 Sergeev G.A. Bioritmy i biosfera / G.A. Sergeev. - M.: Mashinostroenie, 2016. - 332 c.

10 Wu S.H., Tai C.J.. Current research in acupuncture treatment for Bell's palsy. // J Acupun Tradit Med. - 2017.

- Vol. 1. - P. 1-4.

11 Grotle M. Traditional Chinese acupuncture was not superior to sham acupuncture for knee osteoarthritis but delivering treatment with high expectations of improvement was superior to delivering treatment with neutral expectations // Journal of physiotherapy. - 2011. -Vol. 57, No 1. - P. 56.

13 Illyustrirovannyj atlas akupunktury. Biologicheski aktivnye tochki tela, ushej, triggernye zony / Per. s angl. G. Gekkera, A. Stivlinga, EH. P'yukera. - M.: AST: Astrel', 2008.

- 244 s.

14 Tolenova K.D., Kulbaeva M.S., Tuleukhanov S.T., Shvetsova E.V., Atanbaeva G.K., Abdigappar A.E., Kamzakyzy Sh. Study of biophysical indicators of biologically active points in adolescents with renal insufficiency // Experimental Biology. - 2016. - No 1(66).

- P. 98-105.

15. Stoyanovskij D.N. Refleksoterapiya: prakticheskoe rukovodstvo. - M.: EHksmo, 2008. - 960 s. 94 Bojtsov I.V. Ispol'zovanie ehlektropunkturnykh izmerenij dlya otsenki ehffektivnosti i napravlennosti lechebnykh faktorov //Sb. nauch. tr.: Teoreticheskie i prakticheskie aspekty meditsiny. - Vitebsk, 2005. - S. 181 - 184.

М.С. Кулбаева, Э.Р. Намаз, Л.Б. Умбетьярова, С.Т. Тулеуханов, А. Ыдырыс, Н.Т. Аблайханова, Г.К. Атанбаева, Е.В. Швецова, А.Н. Цурал, Ж.А. Жаксыбай

Казахский национальный университет им. Аль-Фараби Казахстан, г.Алматы

ИССЛЕДОВАНИЕ ЦИРКАДИАННЫХ БИОФИЗИЧЕСКИХ СВОЙСТВ БИОАКТИВНЫХ ТОЧЕК В ОРГАНИЗМЕ

Резюме Сегодня познание хронобиологических закономерностей существования является одной из актуальных задач биологии и медицины. Определение функционального состояния органов в теле человека в зависимости от времени суток - это одна из актуальных на сегодняшний день проблем. Основной целью исследовательской работы стала оценка физиологического состояния органов по показателям электропроводности биологически активных точек на коже, используемых в диагностических, лечебных, профилактических целях.

В исследовании приняли участие 20 взрослых мужчин в возрасте от 20 до 25 лет, которые были относительно здоровыми, с устойчивым физиологическим состоянием. В качестве объекта исследования изучали показатели

электропроводности 16 биологически активных точек, расположенных на стандартных меридианах. Оценивали статистически достоверные различия значений минимальной и максимальной электропроводности биоактивных точек из меридианов исследуемых органов в течение суток. Полученные результаты соответствуют времени, в период которого органы обеспечиваются жизненной энергией на высоком или низком уровне по концепции Чи, применяемой в народной медицине Китая. Значения высокой электропроводности приведены в соответствие с высокой энергетической ценностью, а значения низкой электропроводности - с пониженной энергетической ценностью.

Ключевые слова: циркадный ритм, биофизическая, электропроводность, физиологическая, биологически активные точки, меридиан, орган.

M.S. Kulbayeva, E.R. Namaz, L.B. Umbetyarova, S.T. Tuleukhanov, A. Ydyrys, N.T. Ablaikhanova, G.K. Atanbayeva, E.V. Shvetsova, A.N. Kural, Zh.A. Zhaksybay

Al-Farabi Kazakh National University, Kazakhstan, Almaty

STUDY OF CIRCADIAN BIOPHYSICAL PROPERTIES OF BIOACTIVE POINTS IN THE BODY

Today, the knowledge of the chronobiological laws of existence is one of the urgent tasks of biology and medicine. Determination of the functional state of organs in the human body depending on the time of day is one of the most pressing problems today. The main purpose of the research work was to assess the physiological state of organs by indicators of electrical conductivity of biologically active points on the skin, used for diagnostic, therapeutic, and prophylactic purposes.

The study involved 20 adult men aged 20 to 25, who were relatively healthy, with a stable physiological state. i4s the object of the study, the indicators of electrical conductivity of 16 biologically active points located on standard meridians were studied.

Statistically significant differences in the values of the minimum and maximum electrical conductivity of bioactive points from the meridians of the studied organs during the day were evaluated. The results obtained correspond to the time during which the organs are provided with vital energy at a high or low level according to the concept of Chi, used in traditional medicine in China. High conductivity values correspond to high energy values, and low conductivity values correspond to reduced energy values. Key words: circadian rhythm, biophysical, electrical conductivity, physiological, biologically active points, meridian, organ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.