Научная статья на тему 'ОЙ ЕҢБЕГІ ЖҮКТЕМЕСІ АЛДЫН ЖӘНЕ КЕЙІН ТЕРІДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЭЛЕКТРОӨТКІЗГІШТІГІН ЗЕРТТЕУ'

ОЙ ЕҢБЕГІ ЖҮКТЕМЕСІ АЛДЫН ЖӘНЕ КЕЙІН ТЕРІДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЭЛЕКТРОӨТКІЗГІШТІГІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
68
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БИОЛОГИЯЛЫқ АКТИВТі НүКТЕ / ЭЛЕКТРөТКіЗГіШТіК / ОЙ ЕңБЕГі ЖүКТЕМЕСі

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Кулбаева М.С., Құрал А.Н., Умбетьярова Л.Б., Аблайханова Н.Т., Атанбаева Г.К.

Ұзақ мерзімді ой еңбегі жүктемесінің нәтижесінде қозу мен тежелу процестерінің күші төмендейтіні, олардың арасындағы байланыс өзгеретіні белгілі. Мидағы тежелудің пайда болуы үлкен ми жартышарларының қыртысты қабаты мен қыртысасты түзілімдер арасындағы байланыс бұзылуына алып соғады. Сонымен қатар, ұзақ уақыт бір орында отыру, қозғалыстың төменгі белсенділігі бұлшықет рецепторларынан, сіңірлерден, буындардан орталық жүйке жүйесіне бағытталған импульстардың айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. Зерттеу жұмысында дені сау, физиологиялық жағдайы тұрақты 21-25 жас аралығындағы 17 студент қыздар болды. Зерттеу нысанына әрбір мүшемен бaйлaныcы болaтын cтaндapтты меpидиaннан жинақталған 16 биологиялық aктивтi нүктелеp aлынды. Ой еңбегі жүктемесіне дейінгі және ой еңбегі жүктемесінен кейінгі органдардың физиологиялық күйін бағалауға сол органдардың стандартты меридиандарынан алынған терідегі БАН ЭӨ көрсеткіштері зерттелді. Әрбір мүшенің ой еңбегінен кейінгі көрсеткіштерін ой еңбегіне дейінгі көрсеткіштерімен салыстырғанда, барлық зерттеуге алған органдарда статистикалық сенімділікпен төмендегені (р<0,05) анықталды. Әсіресе ой еңбегі жүктемесінен кейін БАН-ның ЭӨ көрсеткіштерінің ең төмен мәндері бауырдың F.3 Тай-Чун, тоқ ішектің GI.5 Ян-Си және GI.4 Хэ-Гу, жүректің C.7 Шэнь-Мэнь, аш ішектің IG.1 Шао-Цзе және IG.2 Цянь-Гу, бүйректің R.1 Юн-Цюань және R.2 Жань-Гу бионүктелерінде болды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Кулбаева М.С., Құрал А.Н., Умбетьярова Л.Б., Аблайханова Н.Т., Атанбаева Г.К.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDY OF ELECTRICAL CONDUCTIVITY OF BIOLOGICALLY ACTIVE POINTS ON THE SKIN BEFORE AND AFTER MENTAL ACTIVITY

Humans has long been interested in the question of how mental activity affects the body It is known that with prolonged mental work, the strength of the processes of excitation and inhibition is transformed, the ratio between them changes. With the onset of fatigue in the brain, the relationship between the cerebral cortex and subcortical formations is disrupted. At the same time, there is a decrease in the regulatory influence of the large hemispheres on all body functions and a decrease in the activating effects of the subcortical parts of the brain. In addition, prolonged sitting, a state of low motor activity leads to a significant decrease in centripetal impulses from the receptors of muscles, tendons, and joints. The study involved 17 relatively healthy, stable physiological condition of female students aged 21 to 25 years. For the study, 16 biologically active points were taken from standard meridians associated with a specific organ. To assess the physiological state of the organs before and after the load of mental labor, the indicators of EC BAP on the skin...Humans has long been interested in the question of how mental activity affects the body It is known that with prolonged mental work, the strength of the processes of excitation and inhibition is transformed, the ratio between them changes. With the onset of fatigue in the brain, the relationship between the cerebral cortex and subcortical formations is disrupted. At the same time, there is a decrease in the regulatory influence of the large hemispheres on all body functions and a decrease in the activating effects of the subcortical parts of the brain. In addition, prolonged sitting, a state of low motor activity leads to a significant decrease in centripetal impulses from the receptors of muscles, tendons, and joints. The study involved 17 relatively healthy, stable physiological condition of female students aged 21 to 25 years. For the study, 16 biologically active points were taken from standard meridians associated with a specific organ. To assess the physiological state of the organs before and after the load of mental labor, the indicators of EC BAP on the skin. A decrease in the indicators of each organ after mental labor was revealed in comparison with the indicators before mental labor with statistical reliability in all the studied organs (p˂0.05). Especially low values of the EC BAP values after a load of mental labor were found in the bioactive points of the liver meridian F. 3 Tai-Chun, the colon meridian GI.5 Yang-Si and GI. 4 He-Gu, the heart meridian C. 7 Shen-Men, the small intestine meridian IG.1 Shao-tse and IG.2 Qian-Gu, the meridian of the kidneys R. 1 Yun-Chuan and R. 2 Zhan-Gu.

Текст научной работы на тему «ОЙ ЕҢБЕГІ ЖҮКТЕМЕСІ АЛДЫН ЖӘНЕ КЕЙІН ТЕРІДЕГІ БИОАКТИВТІ НҮКТЕЛЕРДІҢ ЭЛЕКТРОӨТКІЗГІШТІГІН ЗЕРТТЕУ»

-ВЕСТНИК КАЗНМ

ЭОК 612.84 MFTAP 34.17.53

DOI 10.53065/kaznmu.2021.71.70.034

М.С. Кулбаева, А.Н. Цурал, Л.Б. Умбетьярова, Н.Т. Аблайханова, Г.К. Атанбаева, Г.А.Тусупбекова, Ж.Т. Абдрасулова, Г.К. Датхабаева, Е.В. Швецова, Э.Р. Намаз

эл-Фараби атындагы Цазак улттыкуниверситету Цазакстан, Алматы к, E-mail: Marzhan.Kulbaeva@kaznu.kz

ОЙ ЕЦБЕГ1 ЖYКТЕМЕСI АЛДЫН ЖЭНЕ КЕЙ1Н ТЕР1ДЕГ1 БИОАКТИВТ1 НУКТЕЛЕРДЩ

ЭЛЕКТРО6ТК1ЗПШТ1ПН ЗЕРТТЕУ

Туши ¥зак Mep3iMdi ой ещбегi жуктеместщ нэтижеснде козу мен тежелу процестернщ кyшi твмендейтт, олардыц арасындагы байланыс взгеретт белгш. Мидагы тежелудщ пайда болуы улкен ми жартышарларынъщ кыртысты кабаты мен кыртысасты тузышдер арасындагы байланыс бузылуына алып согады. Сонышен катар, узакуакыт бiр орында отыру, козгалыстыщ твменгi белсендыт булшыкет рецепторларынан, сщрлерден, буындардан орталык жуйке жуйесте багытталган импульстардыщ айтарлыктай твмендеуте экеледь

Зерттеу жумысында деш сау, физиологиялык жагдайы туракты 21 -25жас аралыгындагы 17 студент кыздар болды. Зерттеу нысанына эрбiр мушемен байланысы болатын стандартты меридианнан жинакталган 16 биологиялык aктивтi нуктелер алынды. Ой ещбегi жуктеместе дейiнгi жэне ой ещбегi жуктеместен ^rn^i органдардыщ физиологиялык куйт багалауга сол органдардыщ стандартты меридиандарынан алынган терiдегi БАН Эд кврсеткштерi зерттелдь Эрбiр мушенщ ой ещбегтен ^rn^i кврсеткштерт ой ещбегме дейтгi кврсеткштерiмен салыстырганда, барлыкзерттеуге алган органдарда статистикалык сетмдшкпен твмендегею (р <0,05) аныкталды. Эаресе ой ещбегi жуктемесыен кейт БАН-ныщ Эд кврсеткштертщ ещ твмен мэндерi бауырдыщ F.3 Тай-Чун, ток шектщ GI.5Ян-Си жэне GI.4 Хэ-Гу, журектщ C.7 Шэнь-Мэнь, аш шектщ 1G.1 Шао-Цзе жэне 1G.2 Цянь-Гу, буйректщ R.1 Юн-Цюань жэне R.2 Жань-Гу бионуктелермде болды.

Tyurndi свздер: биологиялык активтi нукте, меридиан, электрвтюзгштк, ой ещбегiжуктемеа.

Юркпе. К^рп дэу1рдщ узджаз динамикасы, гылыми-техникалык; прогрестщ ;арк;ынды есу^ элеуметтж езгерютер, 2020 жылы кершю алган халыкэралы; пандемияга байланысты кепшшж бшм беру мекемелершщ онлайн бшмге ауысуыныц нэтижесшде адамныц психикалы; белсендшпне, интеллектуалды дэрежесше жогары талаптар ;ойылуда. Сонды;тан осы емiрлiк жагдайда ;огамныц зияткерлж элеует оныц прогрессивт дамуыныц мацызды негiзi болып табылады. Заман талабына сай адам Yнемi iзденiс устшде болуы ;ажет, ягни ой ецбеп ЖYKтемесi адамдардыц басым белiгiнде ;ар;ынды болып отыр. Сонымен ;алыпты жагдай мен ой ецбепнен кейiнгi адам агзасында болатын езгерiстердi TYрлi эдiстермен тiркеп, алынган нэтижелердi саралау езектi мэселелердщ бiрi болып отыр.

Ец ;ар;ынды ой ецбеп сырт;ы керiнетiн ^ш-жiгермен бай;алмайды. Алайда, интеллектуалды жумыс кезiнде организмдеп ец мацызды ЖYЙелер айтарльщтай ЖYктеменi сезiнетiнi аны;талды. Мысалы, синхронды аударма жасайтын аудармашыныц ЖYрек согу жылдамдыгы минутына 160-165 (тыныштьщта 70-75) тец. Ец Yлкен ецбек ;арк;ындылыгы мидыц негiзгi ;урылымдык; жэне жумыс жасайтын белiмдерiнде - нейрондарда (жYЙке жасушаларында) бай;алады.

Нерв жасушасыныц уза;;а созылган белсендiлiгi кезiнде, оныц ;ар;ынды белсендшп Yшiн акуыздар мен энергияны кебiрек тутынуы ;ажет. Белгiлi бiр уа;ыт;а дейiн нейрон ;иынды;тарды жеце отырып, езiнiц ;ор-резервтерш жумылдырады. Сонымен ;атар, а;ыл-ой жумысы кезiнде бас миыныц ;анмен ;амтамасыз етiлуi артады, бул нерв жасушаларына ;осымша ;урылыс материалы мен ;оректерд1 ;абылдауына MYмкiндiк бередь Алайда, бул ресурстар уза; жэне шамадан тыс ЖYктеме нэтижесiнде таусылады. Сонды;тан жасушаiшiлiк зат алмасу

(метаболизм) бузылып, жасуша елуi MYMкiн. Кептеген миллиондаган жылдар iшiнде ми езiн-езi ;оргаудыц эртYрлi механизмдерiн жасап шыгарды. Эсiресе жасушаны шамадан тыс ЖYктемеден «;оргаушы тежелу» ;асиет тиiмдi ;оргайды, бул кезде нейрон автоматты TYPДе ешiрiлгендей сенiп ;алгандай болады.

Кар;ынды интеллектуалды белсендшж кезiнде мидыц энергияга деген ;ажеттшп артады, организмдегi жалпы энергия алмасуыныц 15-20% курайды, ал мидыц салмагы дене салмагыныц 2% гана курайды. Сонымен бiрге 100 г ми ;ыртысыныц оттегiге ;ажеттшп оны максималды ЖYктеме кезiнде осындай бiрдей салма;тагы ;ац;а булшы;етмен салыстырып Караганда 5-6 есе жогары болады. А;ыл-ой ецбегi - бул а;паратты ;абылдау жэне ецдеуге байланысты жумысты орындау болып табылады, сенсорлы; аппараттыц, сондай-а; зейiн, зерде, ойлау, эмоциялар сия;ты психикалы; процестердi ;амтамасыз ететiн ми курылымдарыныц белсендi функциясын ;ажет етедь Ойлау - бул адамныц танымды; iс-эрекетiн жэне оныц бейнелердi, кершютерд^ угымдарды аньщтау жэне байланыстыру, оларды езгерту жэне ;олдану MYMкiндiктерiн табу ;абшетш аны;тайтын сананыц жумыс ^теу процесi.

Ми эволюция нэтижесiнде икемд^ жан-жа;ты жэне жылдам шешушi MYше ретiнде ;алыптасты. Алайда, ми ;ар;ынды жумыс iстеуi Yшiн кеп мелшерде ;оректж заттарды, оттегiнi ;ажет етедь Адамныц кэрк;ынды жумыс iстейтiн миы бYкiл агза ресурстарыныц терттен бiр белiгiн тутынады. Ми еш;ашан демалмайды; тiптi тынышты; кездегi мидыц езi дененiц энергиясыныц 10% - ын тутынады, ойлау ;абшет ;ар;ынды болган сайын мидыц тутынатын ;оректiк заттар мелшерi согурлым арта TYседi. Сонымен ;атар, агза уза; уа;ыт бойы мидыц ;ар;ынды жумысын са;тай алмайды, бiраз уа;ыттан

кейiн жуйке кажуы пайда болады, сол себептi мидыц калыпты жумыс iстеуiне демалу уакыттары ете мацызды. Сонымен катар, ми оттегi тапшылыгына ец сезiмтал муше, оттегi тапшылыгы туган жагдайда 5 минуттан кешн ми жасушалары некрозга ушырай бастайды.

Биологиялык активтi нуктелер (БАН) - организмнщ барлык iшкi MYшелерiмен жэне мидыц нерв рецепторлары ететiн аймагымен ЖYЙкелiк карым-катынаста болатын тершщ белгш бiр аймагы. K^азiргi уакытта шю органдар мен кан тамырларына эсер етуге арналган 700-ден аса бионYктелер белгiлi, олардыц орналасуы кептеген жагдайларда осы MYшелердi иннервациялайтын вегетативтi ЖYЙке талшыктарыныц шыгу орнына сэйкес келедь БYгiнде ешкiм БАН-га эртYрлi эд^термен эсер ету аркылы сол HYктемен байланыскан органдар жумысына езгерiс енпзуге болатындыгына жэне ондагы биофизикалык керсеткiштердi тiркеу аркылы биожYЙедегi патологиялык процестердщ барысын аныктай алатындыгына KYMэн кел^рмейдь Сондыктанда БАН организмнщ жагдайын багалау Yшiн колдануга болады. БАН дэстYрлi дэрi-дэрмексiз емдеу эдiсi ретiнде, сондай-а; диагноз ;ою Yшiн де колдануга кызыгушыльщ артуда. Зерттеу жумысыныц максаты каркынды ой ецбеп ЖYктемесiнен кешнп БАН-дагы Э6 керсетюшшщ езгерiсiн ^ркеп, оны калыпты жагдайдагы мэндермен салыстыра отырып организмдегi органдардыц физиологиялык ^шн багалау болып табылады. Зерттеу материалдары мен эдiстерi. Ой ецбеп ЖYктемесi кезiнде агза теpiciндегi биологиялык актива HYктелеpдiц электреткiзгiштiк кеpcеткiшiн зерттеуге арналган жумыс эл-Фараби атындагы Каз¥У-ныц биология жэне биотехнология факультетшщ биофизика, биомедицина жэне нейрогылымдар кафедрасыныц гылыми

зертханасында орындалды.

Ой ецбеп ЖYктемесi ретiнде 2 сагат аралыгында мэтiндi окып айтып беру жэне елец шумактарын жаттау, KYPДелi есептер шыгару кешендерiнен

курастырылды. Ой ецбеп ЖYKтемесi ретiнде интеллект дэрежесш аньщтайтын халыкаралык тест (IQ test) тацдалынып алынды.

Зерттеу жумысына деш сау, физиологиялык жагдайы туракты 21-25 жас аралыгындагы 17 студент кыздар катысты. Зерттеу нысанына эрбiр MYшемен байланысы болатын стандартты меридианнан жинакталган 16 биологиялык aктивтi HYктелеp алынды, олар: ЖYрек меридианынан - C.7 Шэнь-мэнь, C.8 Шао-фу; екпе меридианынан - P.11 Шао -Шан, P.9 Тай-Юань; асказан меридианынан- E.42 Чунь-ян, E.43 Сянь-гу; аш iшек меридианынан - IG.1 Шао-цзе, IG.2 Цянь-гу; ток iшек меридианынан - GI.4 Хэ-Гу, GI.5 Ян-си; бYЙрек меридианынан - R.1 Юн-цюань, R.2 Жань-гу; куык меридианынан - V.60 Кунь-лунь, V.67 Чжи-инь; бауыр меридианынан- F.2 Син-цзянь, F.3 Тай-чун бионYктелеpi.

Зерттелушшердщ дене бетiнде орналаскан биологиялык актива HYктелеpдiц электреткiзгiштiгi (Э6) «ЭПК-1» приборында зеpттелдi. Прибор арнайы тапсырыспен эл-Фараби атындагы Казак улттык университетшщ тэжiрибелiк ендiрiстiк орталыгында жасалган. Алынган нэтижелердщ статистикалык ецдеуi MS Excel 2013 багдарламасыныц кемегiмен ЖYргiзiлiп, Стьюденттщ t-критерийi бойынша багаланды.

Зерттеу нэтижелерi мен оларды талцылау. Ой

ецбеп ЖYктемесiне дейiнгi жэне ой ецбеп ЖYктемесiнен кейiнгi органдардыц физиологиялык кушн багалауга, сол органдардыц стандартты меридиандарынан алынган терiдегi БАН Э6 керсеткiштерi зерттелдi.

Ой ецбеп ЖYктемесiне дешнп адам терюшщ оц жак белтндеп биологиялык активтi HYктелердiц электреткiзгiштiк керсеткiштерi 20,3±0,9^27,0±0,9 сименс аралыгында, ой ецбеп ЖYктемесiнен кейiнгi адам терiсiндегi бионYктелердiц электреткiзгiштiк керсеткiштерi 16,4±0,8+22,9±0,7 сименс аралыгында тербеледi (1-кесте).

Кесте 1 - Агзага TYсiрiлетiн ой ецбеп ЖYктемесiне дейiнгi жэне ой ецбеп ЖYктемесiнен кейiнгi стандартты меридиандарынан жинакталган терщеп БАН-ныц Э6 керсеткiштерi, сименс

№ Меридиан атауы БАН атауы Ой ЖYктемесiне дешнп Э6, Сименс Ой ЖYктемесiнен кейiнгi Э0, Сименс

1 ЖYрек C.7 Шэнь-Мэнь 24,9±0,7 17,2±0,8*

C.8 Шао-Фу 25,0±0,9 22,9±0,7*

2 бкпе P.11 Шао-Шан 25,1±0,8 21,6±0,7*

P.9 Тай-Юань 23,5±0,9 20,1±0,8*

3 Асказан E.42 Чунь-Ян 25,0±0,8 20,2±0,8*

E.43 Сянь-Гу 25,2±0,7 20,8±0,7*

4 Аш шек IG.1 Шао-Цзе 22,9±0,7 18,6±0,8*

IG.2 Цянь-Гу 21,3±0,7 18,5±0,9*

5 Ток iшек GI.4 Хэ-Гу 20,7±0,6 18,4±0,6*

GI.5 Ян-Си 20,3±0,9 17,6±0,7*

6 БYЙрек R.1 Юн-Цюань 21,8±0,8 19,6±0,7*

R.2 Жань-Гу 22,0±0,9 18,5±0,9*

7 Куык V.60 Кунь-Лунь 24,2±0,9 21,8±0,7*

V.67 Чжи-Инь 25,0±0,8 20,0±0,7*

8 Бауыр F.2 Син-Цзянь 24,2±0,9 19,2±0,9*

F.3 Тай-Чун 24,5±0,9 16,4±0,8*

Ескерту: * - ой ецбеп ЖYктемесiне дейiнгi жэне ой ецбеп ЖYктемесiнен кейiнгi нэтижелердi салыстыргандагы Стьюденттщ t-критерий (р<0,05) бойынша статистикалык сенiмдiлiк

Эрбiр органныц ой ецбегшен кешнп керсеткiштерiн ой ецбегше дейiнгi керсеткiштерiмен салыстырганда, барлык зерттеуге алган органдарда статистикалык сенiмдiлiкпен темендегенi (р<0,05) аныкталды. Булшыкеттердщ, CYЙектердiц, кан тамырларыныц, нервтердщ жэне баска курылымдардыц беткейлерi «меридиандардыц» сырткы кабыргаларын калыптастырады. Баскаша айтканда, «меридиандар» дегенiмiз - талшыкты дэнекер улпамен, негiзгi заттармен, электролит ерiтiндiлерiмен жэне курылымды сумен толтырылган «сацылаулар» ЖYЙесi болып табылады.

Рефлекторлык теорияга сэйкес терi мен iшкi органдар арасында терi-висцеральды жэне висцеральды-терi рефлекстер деп аталатын езара байланыстар бар. Функционалды ЖYЙелер теориясы рефлекторлык догалардыц эртYрлi буындары арасындагы езара эрекеттесудщ KYPДелi механизмдерш сипаттайды. Сонымен катар, агзаныц органдар мен улпалар арасындагы байланыс эр TYрлi биологиялык белсендi заттар, жасушалык элементтер, метаболизм енiмдерi, электрлiк етюзпштер т.б. бойынша ЖYзеге асады. Тершщ жергiлiктi еткiзгiштiгi негiзгi меридиандар траекториясы аймагында жасушааралык улпалардыц еткiзгiштiк касиеттерше байланысты. ДэстYрлi кытай медицинасы теориясында ол «коректiк энергия» KYЙiн керсетедь Негiзгi каналдагы энергия мелшерi улгайган сайын оныц еткiзгiштiгi артады деп болжануда. Бул кезде меридиан етюзпштт осы меридианныц беткейлiкке шыгу аймагындагы HYKтелерi мен терiсiндегi еткiзгiштiгiмен бiр уакытта жогарылайды.

НYKтелер мен меридиандардыц ^шне байланысты акупунктура HYKтесiнiц дене беткешне шыккан жерiндегi терiсiнiц электрлж кедергiсiнде езгерiстер туындайды. Энергия артык болган кезде меридиандардагы бионYKтелердiц «етюзу арнасыныц» мелшерi улгая TYседi, ал энергия жетюпеушшгшде - кiшiрейе TYседi. Сонымен энергиямен камтамасыз етiлуiне тэуелд^ еткiзу арнасы улгая TYCкенде электретюзпштт жогарылай TYседi, ал энергия темендегенде - Э6 те темендейдi. Ой ецбегше энергияныц каркынды жумылдыруына тэуелдi организмнiц баска органдарына энергияны Yнемдеуi ЖYрiп жатканы, зерттеуге алынган органдардыц меридианынан алынган БАН Э6 керсетюштершщ темен мэндерiнен байкауга болады. Эрбiр органдардыц меридианынан алынган БАН-ныц Э0 керсеткiштерiне жеке сараптама ЖYргiзiлдi. БАН-ныц Э0 керсеткiштерi ой ецбегi ЖYKтемесiне дейiн ЖYрек меридианыныц С.7 Шэнь-Мэнь - 24,9±0,7 сименс жэне С.8 Шао-Фу -25,0±0,9 сименс, ой ецбеп ЖYKтемесiнен кейiн -эр HYKтеге сэйкесшше 17,2±0,8; 22,9±0,7 сименске дейiн темендеген. бкпе MYшесiнiц меридианынан алынган бионYKтелерiнiц Э6 керсеткiштерi Р.11 Шао-Шан -25,1±0,8 сименс жэне Р.9 Тай-Юань - 23,5±0,9 сименс ой ецбеп ЖYKтемесiне дейiнгi мэлiметтерi болса, ой ецбеп ЖYKтемесiнен кейiнгi нэтижелерi - эр HYKтеге сэйкесiнше 21,6±0,7 жэне 20,1±0,8 сименске дейiн темендегенi расталып отыр.

Асказан органыныц меридианынан алынган Е.42 Чунь-Ян жэне Е.43 Сянь-Гу бионYKтелерiнiц Э6 керсеикiштерi ой ецбеп ЖYKтемесiне дейiн эр бионYKтеге сэйкесшше -25,0±0,8 жэне 25,2±0,7 сименске тец болды, ал ой ецбегi ЖYKтемесiнен кейiн -бионYKтелерге сэйкесiнше 20,2±0,8 жэне 20,8±0,7 сименске темендеген.

-ВЕСТНИК КАЗНМУ #2-2021 -

Ой ецбеп жуктемесше дешн аш ¡шек органыныц меридианынан алынган IG.1 Шао-Цзе - 22,9±0,7 жэне IG.2 Цянь-Гу - 21,3±0,7 сименс бионуктелершщ Э6 кeрсеикiштерi болса, ой ецбеп жуктемесшен кейiн бионуктелерге сэйкесiнше - 18,6±0,8 жэне 18,5±0,9 сименс мэлiметтерiмен айтарлыктай тeмендегенi расталып тур.

Ток шек органыныц меридианынан алынган GI.4 Хэ-Гу жэне GI.5 Ян-Си бионуктелершщ ой ецбеп жуктемесше дешн Э6 кeрсеикiштерi бионуктелерге сэйкесiнше 20,7±0,6 жэне 20,3±0,9 сименс аральнында, ой ецбеп жуктемесшен кешн -бионуктелерге сэйкесшше 18,4±0,6 жэне 17,6±0,7 сименс мэлiметтерiмен айтарлыктай темендеген. Ой ецбеп жуктемесше дешн буйрек органыныц меридианынан алынган R.1 Юн-Цюань - 21,8±0,8 сименс жэне R.2 Жань-Гу - 22,0±0,9 сименс бионYKтелерiнiц Э6 ^ркелсе, ой ецбегi ЖYKтемесiнен кейiн R.1 Юн-Цюань - 19,6±0,7 сименс жэне R.2 Жань-Гу - 18,5±0,9 сименс мэндерiне темендеген. Зерттеуге алышын куык меридианыныц V.60 КуньЛунь жэне V.67 Чжи-Инь бионYKтесiнiц Э6 кeрсеткiштерi ой ецбегi ЖYKтемесiне дешн сэйкесшше 24,2±0,9 жэне 25,0±0,8 сименс, ой ецбеп ЖYKтемесiнен кейiн - бионYKтелерге сэйкесiнше 21,8±0,7 жэне 20,0±0,7 сименс болды.

Бауыр органыныц меридианынан алынган бионYKтелерiнiц F.2 Син-Цзянь - 24,2±0,9 сименс жэне F.3 Тай-Чун - 24,5±0,9 сименс Э6 кeрсеткiштерiн керсетсе, ой ецбеп ЖYKтемесiнен кейiн бауыр бионYKтелерiнiц F.2 Син-Цзянь - 19,2±0,9 сименс жэне F.3 Тай-Чун - 16,4±0,8 сименс Э6 кeрсеткiштерiне тeмендеген мэндерiне тег болды. Ой ецбеп ЖYKтемесiнен кешн БАН-ныц Э6 кeрсеткiштерiнiц ец тeмен мэндерi бауырдыц F.3 Тай-Чун, ток шектщ GI.5 Ян-Си жэне GI.4 Хэ-Гу, ЖYректiц C.7 Шэнь-Мэнь, аш шектщ IG.1 Шао-Цзе жэне IG.2 Цянь-Гу, бYЙректiц R.1 Юн-Цюань жэне R.2 Жань-Гу бионYKтелерiнде аныкталды.

Терiдегi БАН-ныц электрeткiзгiштiгi негiзгi меридиандар траекториясы аймагында

жасушааралык улпалардыц eткiзгiштiк касиеттерiне байланысты болуы, дэстYрлi кытай медицинасы теориясында «коректж энергия» ^шнщ сипаты болып табылады. Ой ецбеп ЖYKтемесi кезiнде MYшелерде энергия жетюпеушшгшен, сол MYшелердiц меридиандарындагы БАН-ныц электрeткiзгiштiгiнiц тeмендеуi статистикалык сенiмдiлiкпен расталып отыр.

Бас миындагы кажу басталуымен Yлкен ми жартышарларыныц кыртысты кабаты мен кыртысасты TYзiлiмдер арасындагы байланыстыц бузылуына алып келедi. Сонымен бiрге мидыц жарты шарларыныц организмнiц барлык функцияларына реттеушi эсерiнiц тeмендеуi жэне мидыц кыртыс асты бeлiктерiнiц активтендiрушi эсершщ тeмендеуi байкалады.

Сонымен катар, узакка созылган бiр орында отыру жагдайы, аз козгалмалы белсендiлiк жагдайы булшыкеттердщ, сiцiрлердiц жэне буындардыц рецепторларынан орталыкка тарткыш импульсiнiц айтарлыктай тeмендеуiне экеледь Ол сонымен катар тонусты тeмендетедi. Шаршау кезiнде Yлкен ми жартышарларында тежегiш процесс дамиды. Тежелу функционалды кажудыц нэтижесi болып табылады жэне шектен тыс (И.П.Павлов бойынша) немесе пессимальды (Н.Е.Введенский, А.А. Ухтомский бойынша) болып жжтеледь

Шаршаудыц ерши TYсуiне ми ЖYЙесiнiц ретикулярлы формациясыныц релi туралы ай;ын дэлелдер бар. Шаршау кезiнде ретикулярлы; формацияныц белсендiрушi де, ингибирлеушi де ЖYЙесiнiц функционалды сар;ылуы болатындыгы жа;ында ай;ын болды. А;ыл-ой ецбегi эртYрлi а;параттарды ецдеу мен талдаудан турады, осыныц салдарынан есте са;тау мен зейiндi жумылдырады, ал булшы;етке шамалы гана ЖYктеме TYседi. Бул ецбектену ;озгалт;ыш белсендiлiгiнiц айтарлы;тай темендеуiмен сипатталады (гипокинезия), ол ЖYрек-;ан тамырлары патологиясына экелуi MYMкiн; уза; мерзiмдi ой ЖYктемесi психиканы тежейдi, назар мен есте са;тау функцияларын нашарлатады. А;ыл-ой ецбегiнiц негiзгi керсеткiшi - орталы; ЖYЙке ЖYЙесiне TYсiрiлген ЖYктеменi керсететiн шиеленiс. Кептеген адамдар а;ыл-ой ецбегi физикалы; ЖYктемеге Караганда элде;айда жецiл деп санайды. Муны непзшен а;ыл-ой ецбегiмен шугылданбаган адамдар айтады. А;ыл-ой жумысы - бул адамныц миына Yлкен ЖYктеме. Белгiлi бiр режимнiц болмауы организмнiц шамадан тыс жумысын тудыратыны белгiлi. А;ыл-ой ецбегiнiц гигиенасы бар жэне оныц негiзгi шарттарыныц бiрi - тэулiктiк ;алыпты тэртiптiц болуы. Сонды;тан кейбiр усыныстарды ескеру ете мацызды

1. А;ыл-ой жумысы тым уза; болмауы керек. Шамалы шаршагышты; пайда болган кезде, орнынан турып, бiраз ;озгалу керек. А;ыл-ой жумысымен тацертецнен кешке дешн айналысуга болмайды. Егер адам ;андайда бiр проблема туралы ;атты ойланып,

дурыс шешiм таба алмаса, оган аздап босацсу, бас;ага гацы белу, серуендеу немесе музыка тыцдау ;ажет.

2. А;ылмен жумыс жасайтын адамдарга физикалы; жаттыгулар жасап, шыцдалуы керек, eйткенi. кэр;ынды а;ыл-ой жумысы адамнын, физикалы; жагдайын нашарлатады. Жумыс пен демалыстын, кезекпен ауысуы ;ажет. Жылдар ете келе ;озгалыстын, жетiспеушiлiгiнен туындаган аурулар пайда болуы мумкш.

3. Тама;тану толы; жэне дэрумендерге байытылган болуы керек. Тама;ты умытып, ынтамен жумыс iстеуге болмайды, денсаулы;;а зиян келуi MYMкiн. А;ыл-ой ецбепнщ нэтижесi кeбiне ^^т^йге, сондай-а; ужымда гана емес, отбасындагы да психологиялы; климат;а да байланысты. Жумыстан моральды; ;анагат алуы, тартымды жэне ;ызы;ты болганы ете мацызды.

Цорытынды. Эрбiр органнын, ой ецбепнен кейiнгi кeрсеткiштерiн ой ецбепне дейiнгi кeрсеткiштерiмен салыстырганда, барлы; зерттеуге алган органдарда статистикалы; сенiмдiлiкпен тeмендегенi (р<0,05) аны;талды.

Ой ецбеп ЖYктемесiнен кейiн БАН-нын, Э6 гарсеттштершщ ен, тeмен мэндерi бауырдын, F.3 Тай-Чун, то; ¡шектщ GI.5 Ян-Си жэне GI.4 Хэ-Гу, ЖYректiц C.7 Шэнь-Мэнь, аш шектщ IG.1 Шао-Цзе жэне IG.2 Цянь-Гу, бYЙректiц R.1 Юн-Цюань жэне R.2 Жань-Гу бионYктелерiнде болды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Сэтбаева ХД., бтепбергенов А.А., Нiлдiбаева Ж.Б. Адам физиологиясы: о;улы;. - Алматы: Дэуiр, 2005. -663 б.

2 Лемешевская Е.П., Куренкова Г.В., Жукова Е.В. Основы физиологии труда. Влияние особенностей трудовой деятельности на организм человека: Учебно-методическое пособие для студентов. -Иркутск, 2016. - С.23-25.

3 Костюк П.К. Физиология человека. В 4- х томах / под ред. перевод с англ. - М.: Мир, 2006. - С.105-109.

4 Табеева Д.М. Руководство по иглорефлексотерапии: учебное пособие. - М.: ФАИР-ПРЕСС, 2006. - 752 с.

5 Лувсан Г. Традиционные и современные аспекты восточной медицины. - М.: АО "Московские учебники и картография", 2000. - 401 с.

6 Клаус К. Шнорренбергер К. Терапия акупунктурой. -М.: Издатель "Balbe", 2003. - 384 с.

7 Табеева Д.М. Практическое руководство по иглорефлексотерапии: учебное пособие. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - 440 с.

8 Бехтерева Н.П. Общие и частные механизмы мозга в обеспечении нейрофизиологии мышления и эмоций // Принципы и механизмы деятельности мозга человека: Тез. и рефераты докл.1 Всесоюз. конф. Л., 1985. С. 16 - 17.

9 Володько Т.С. Влияние умственной деятельности на функциональное состояние зрительного и слухового анализаторов // Тез. докл. VI Всесоюз. науч. конф. по физиологии труда. М., 1973. С. 80 - 81.

10 Матюхин В.В. Умственная работоспособность с позиций теории функциональных систем (обзор литературы) // Медицина труда и промышленная экология. 1993. № 3 - 4. С. 28 - 31.

11 Жорж Сулье де Моран. Китайская акупунктура. Классифицированная и уточненная китайская традиция. - М.: Издательский Дом "Профитстайл", 2005. - Т. 4. - 384 с.

12 William F. Ganong. Review of Medical Physiology.// McGraw-Hill/Appleton & Lange. - 2003. - Р.912.

13 Ahn A.C., Colbert A.P., Anderson B.J., Martinsen O.G., Hammerschlag R., Cina S., et al. Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review // Bioelectromagnetics. - 2008. - Vol. 29, No 4. - P. 245 - 256.

14 https://international-iq-test.com/ru/

15 Albert W. Taylor. Physiology of Exercise and Healthy Aging.// Human Kinetics, Inc. - 2007. - Р. 304.

16 Кулбаева М.С. Шу жэне вибрация жагдайындагы ;ояндардын, биоактивт нуктелердщ электрофизиологиялы; ;асиеттершщ тэулжтж динамикасы. Монография. - Алматы: Каза; университет^ 2017. - 152 б.

17 Tolenova K.D., Kulbaeva M.S., Tuleukhanov S.T., Shvetsova E.V., Atanbaeva G.K., Abdigappar A.E., Kamzakyzy Sh. Study of biophysical indicators of biologically active points in adolescents with renal insufficiency // Experimental Biology. - 2016. - No 1(66). - P. 98-105.

9DEBIETTER TIZIMI

1 Satbaeva H.R., ötepbergenov A.A., Nildibaeva Zh.B. Adam fiziologijasy: o;uly;. - Almaty: Dauir, 2005. - 663 b.

2 Lemeshevskaja E.P., Kurenkova G.V., Zhukova E.V. Osnovy fiziologii truda. Vlijanie osobennostej trudovoj dejatel'nosti na organizm cheloveka: Uchebno-metodicheskoe posobie dlja studentov. - Irkutsk, 2016. -S.23-25.

3 Kostjuk P.K. Fiziologija cheloveka. V 4- h tomah / pod red. perevod s angl. - M.: Mir, 2006. - S.105-109.

4 Tabeeva D.M. Rukovodstvo po iglorefleksoterapii: uchebnoe posobie. - M.: FAIR-PRESS, 2006. - 752 s.

5 Luvsan G. Tradicionnye i sovremennye aspekty vostochnoj mediciny. - M.: AO "Moskovskie uchebniki i kartografija", 2000. - 401 s.

6 Klaus K. Shnorrenberger K. Terapija akupunkturoj. - M.: Izdatel' "Balbe", 2003. - 384 s.

7 Tabeeva D.M. Prakticheskoe rukovodstvo po iglorefleksoterapii: uchebnoe posobie. - M.: MEDpress-inform, 2004. - 440 s.

8 Behtereva N.P. Obshhie i chastnye mehanizmy mozga v obespechenii nejrofiziologii myshlenija i jemocij // Principy i mehanizmy dejatel'nosti mozga cheloveka: Tez. i referaty dokl.1 Vsesojuz. konf. L., 1985. S. 16 - 17.

9 Volod'ko T.S. Vlijanie umstvennoj dejatel'nosti na funkcional'noe sostojanie zritel'nogo i sluhovogo analizatorov // Tez. dokl. VI Vsesojuz. nauch. konf. po fiziologii truda. M., 1973. S. 80 - 81.

10 Matjuhin V.V. Umstvennaja rabotosposobnost' s pozicij teorii funkcional'nyh sistem (obzor literatury) // Medicina truda i promyshlennaja jekologija. 1993. № 3 - 4. S. 28 -31.

11 Zhorzh Sul'e de Moran. Kitajskaja akupunktura. Klassificirovannaja i utochnennaja kitajskaja tradicija. -M.: Izdatel'skij Dom "Profitstajl", 2005. - T. 4. - 384 s.

12 William F. Ganong. Review of Medical Physiology.// McGraw-Hill/Appleton & Lange. - 2003. - R.912.

13 Ahn A.C., Colbert A.P., Anderson B.J., Martinsen O.G., Hammerschlag R., Cina S., et al. Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review // Bioelectromagnetics. - 2008. - Vol. 29, No 4. - P. 245 - 256.

14 https://international-iq-test.com/ru/

15 Albert W. Taylor. Physiology of Exercise and Healthy Aging.// Human Kinetics, Inc. - 2007. - R. 304.

16 Kulbaeva M.S. Shu zhane vibracija zhardajyndary ;ojandardyH, bioaktivti nyktelerdiH, jelektrofiziologijaly; ;asietteriniH, tauliktik dinamikasy. Monografija. - Almaty: Ryazan; universiteti, 2017. - 152 b.

17 Tolenova K.D., Kulbaeva M.S., Tuleukhanov S.T., Shvetsova E.V., Atanbaeva G.K., Abdigappar A.E., Kamzakyzy Sh. Study of biophysical indicators of biologically active points in adolescents with renal insufficiency // Experimental Biology. - 2016. - No 1(66). - P. 98-105.

М.С Кулбаева., А.Н. Цурал, Л.Б. Умбетьярова, Н.Т. Аблайханова, Г.К. Атанбаева, Г.А. Тусупбекова, Ж.Т. Абдрасулова, Г.К. Датхабаева, Е.В. Швецова, Э.Р.Намаз

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Казахский национальный университет им. Аль-Фараби, Казахстан, г.Алматы

ИССЛЕДОВАНИЕ ЭЛЕКТРОПРОВОДНОСТИ БИОАКТИВНЫХ ТОЧЕК НА КОЖЕ ДО И ПОСЛЕ УМСТВЕННОЙ

НАГРУЗКИ

Резюме: Человека давно интересует вопрос о том, как умственная нагрузка влияет на организм. Известно, что при длительной умственной работе преобразуется сила процессов возбуждения и торможения, изменяется соотношение между ними. С возникновением утомления в головном мозгу нарушаются взаимосвязи между корой больших полушарий и подкорковыми образованиями. При этом наблюдается снижение регулирующего влияния больших полушарий на все функции организма и уменьшение активизирующих воздействий подкорковых отделов мозга. Кроме того, длительное сидячие положение, состояние низкой двигательной активности ведут к значительному уменьшению центростремительных импульсов с рецепторов мышц, сухожилий, суставов.

В исследовании приняли участие 17 относительно здоровые, имеющие стабильное физиологическое состояние девушек-студенток в возрасте от 21 до 25 лет. Для исследования были взяты 16 биологически

активных точек на стандартных меридианах, связаных с определенным органом. Для оценки физиологического состояния органов до и после умственной нагрузки были исследованы показатели ЭП БАТ на коже. Выявлено снижение показателей каждого органа после умственной нагрузки по сравнению с показателями до ее выполнения со статистической достоверностью во всех исследуемых органах (р<0,05). Особенно низкие значения показателей ЭП БАТ после умственной нагрузки были выявлены в биоактивных точках меридиана печени КЗ Тай-Чун, меридиана толстой кишки G1.5 Ян-Си и GI.4 Хэ-Гу, меридиана сердца С.7 Шэнь-Мэнь, меридиана тонкой кишки Ю.1 Шао-Цзе и Ю.2 Цянь-Гу, меридиана почекЯ1 Юн-Цюань и Р.2Жань-Гу.

Ключевые слова: биологически активная точка, меридиан, электропроводность, умственная нагрузка.

CTHUK KA3HMY #2-20:

M.S. Kulbayeva, A.N. Kural, L.B. Umbetyarova, N.T. Ablaikhanova, G.K. Atanbayeva, G.A. Tussupbekova, Zh.T. Abdrasulova, G.K. Datkhabayeva, E.V. Shvetsova, E.R. Namaz Al-Farabi Kazakh National University Kazakhstan, Almaty

STUDY OF ELECTRICAL CONDUCTIVITY OF BIOLOGICALLY ACTIVE POINTS ON THE SKIN BEFORE AND AFTER MENTAL ACTIVITY

V

Resume: Humans has long been interested in the question of how mental activity affects the body It is known that with prolonged mental work, the strength of the processes of excitation and inhibition is transformed, the ratio between them changes. With the onset of fatigue in the brain, the relationship between the cerebral cortex and subcortical formations is disrupted. At the same time, there is a decrease in the regulatory influence of the large hemispheres on all body functions and a decrease in the activating effects of the subcortical parts of the brain. In addition, prolonged sitting, a state of low motor activity leads to a significant decrease in centripetal impulses from the receptors of muscles, tendons, and joints. The study involved 17 relatively healthy, stable physiological condition of female students aged 21 to 25years. For the

study, 16 biologically active points were taken from standard meridians associated with a specific organ. To assess the physiological state of the organs before and after the load of mental labor, the indicators of EC BAP on the skin. A decrease in the indicators of each organ after mental labor was revealed in comparison with the indicators before mental labor with statistical reliability in all the studied organs (p<0.05). Especially low values of the EC BAP values after a load of mental labor were found in the bioactive points of the liver meridian F. 3 Tai-Chun, the colon meridian GI.5 Yang-Si and GI. 4 He-Gu, the heart meridian C. 7Shen-Men, the small intestine meridian IG.1 Shao-tse and IG.2 Qian-Gu, the meridian of the kidneys R. 1 Yun-Chuan and R. 2 Zhan-Gu.

Keywords: biologically active point, meridian, electrical conductivity, mental load.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.