A1 DARAJADAGI LEKSIK KOMPETENSIYANI RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARI

S.S.Tog’Ayeva

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)

Научно-теоретический и методический журнал 2024, №4 (1)

Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

A1 DARAJADAGI LEKSIK KOMPETENSIYANI RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARI

1H

1Termiz iqtisodiyot va servis Universiteti, Termiz, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: Ushbu maqolada boshlang'ich sinf o'quvchilarining A1 darajadagi leksik kompetensiyani rivojlantirish jarayonida uchraydigan ayrim qiyinchiliklar, boshlang'ich sinf o'quvchilarining so'z boyligini innovatsion texnologik mashqlar yordamida rivojlanish tamoyillari va o'ziga xos xususiyatlari o'rin olgan. A1 darajadagi o'quvchilarning ichki motivatsuyalarini uyg'otishning asosiy individual xususiyatlari juda ahamiyatlidir. Mazkur maqolada yuqoridagi xususiyatlar xususida so'z borib, keng auditoriya uchun mo'ljallanganligi bilan ahamiyatlidir.

MAQSAD: A1 darajadagi leksik kompetensiyani rivojlantirishning zamonaviy pedagogik texnologiyalarga oid muammolarni tadqiq qilishdan iborat.

MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot jarayonida falsafiy, tarixiy, pedagogik, metodik, psixologik va adolat va adolatparvarlik g'oyalari va uning mohiyatini yoritib berishda sintez, kompleks yondashuv, tizimli yondashuv, kontent analiz, qiyosiy tahlil, dialektik, usullari asos sifatida qabul qilindi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: Chet til, xususan, ingliz tilini kichik yoshdan o'rganish va o'rgatish dastlab yuqori tabaqa oilalarda tajriba qilingan bo'lsa (Anna-and-the-King-of-Siam), 1950-yillarda AQSH va YEVROPA mamlakatlarida ommaviy tus oldiva o'n yil ichida «Foreign Language in elementary School»dasturi asosida ta'lim oluvchi o'quvchilar soni bir millionga yetdi.Fransiya,Shvetsiya va gollandiyada esa 1950-yillar o'rtalarida «English without a book» dasturi asosida ingliz tili 3-sinfdan o'qitilia boshlandi. Yoshlarning chet tilini yaxshi o'rganishi, jamiyatning rivojida muhim ahamiyatga ega. Til bu - muloqat vositasi bo'lib, uni yaxshi o'rganish orqali, turli mamlakatlar bilan hamkorlik o'rnatishda xizmat qiladi.

XULOSA: jahonda globallashuv jarayonlarini tezlashtirish, erkin bozor munosabatlariga o'tishi va ishlab chiqarishga yuqori texnologiyalarning joriy etishining rag'batlantirilishi "lingvistik kapitalga" ya'ni chet tillarini ( ayniqsa ingliz tili) ni mukammal egallashni talab etmoqda.

Kalit so'zlar: A1 daraja, ichki motivatsiya, leksik kompetensiya, tamoyil, innovatsion texnologiyalar.

Iqtibos uchun: Tog'ayeva S.S. A1 darajadagi leksik kompetensiyani rivojlantirishning zamonaviy pedagogik texnologiyalari. // Inter education & global study. 2024. №4(1). B.135-140.

2024, ISSUE 4 (1)

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

СОВРЕМЕННЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ ДЛЯ РАЗВИТИЯ

ЛЕКСИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНЦИИ НА УРОВНЕ А1_

1Термезский университет экономики и сервиса, Термез, Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: в данной статье рассмотрены некоторые трудности, встречающиеся в процессе развития лексической компетентности младших школьников уровня А1, принципы и особенности развития словарного запаса младших школьников с помощью инновационных технологических упражнений. Очень значимы основные индивидуальные особенности пробуждения внутренней мотивации учащихся уровня А1. Данная статья примечательна тем, что она предназначена для широкой аудитории с учетом вышеуказанных особенностей.

ЦЕЛЬ: исследование проблем развития лексической компетентности уровня А1 по современным педагогическим технологиям.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в процессе исследования за основу были приняты методы синтеза, комплексного подхода, системного подхода, контент-анализа, сравнительного анализа, диалектики, осветления философских, исторических, педагогических, методологических, психологических идей справедливости и справедливости и их сущность.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: хотя изучение и преподавание иностранного языка,особенно английского, с раннего возраста изначально практиковалось в семьях высшего класса (Анна и король Сиама), в 1950-х годах он стал популярным в США и странах Европы., а через десять лет обучение по программе «иностранный язык в начальной школе число читателей-получателей достигло миллиона.Во Франции, Швеции и Нидерландах английский язык начали преподавать с 3-го класса в середине 1950-х годов по программе «English without a book». Хорошее изучение иностранного языка молодыми людьми имеет важное значение для развития общества. Язык — это средство общения, которое через хорошее его изучение служит установлению сотрудничества с разными странами.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: ускорение процессов глобализации в мире, переход к свободным рыночным отношениям и стимулирование внедрения высоких технологий в производство требует "языкового капитала", то есть совершенного владения иностранными языками (особенно английским).

Ключевые слова: А1 уровень, внутренняя мотивация, лексическая компетентность, принцип, инновационные технологии.

Для цитирования: Тогаева С.С. Современные педагогические технологии для развития лексической компетенции на уровне а1. // Inter education & global study. 2024. №4(1). С. 135-140.

2024, ISSUE 4 (1)

cc

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (1)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

MOD ERN PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES FOR THE DEVELOPMENT OF

LEXICAL COMPETENCE AT THE A1 LEVEL_

1Termiz University of Economics and Service, Termiz, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: This article covers some of the difficulties faced by elementary students in the process of developing lexical competence at A1 level, principles and specific features of the development of vocabulary of elementary students using innovative technological exercises. The main individual characteristics of awakening the internal motivations of students at A1 level are very significant. In this article, the above features are relevant in that the word is intended for a wide audience.

AIM: to study the problems of the development of lexical competence at A1 level using modern pedagogical technologies.

MATERIALS AND METHODS: in the course of the research, the methods of synthesis, an integrated approach, a systematic approach, content analysis, comparative analysis, dialectics, clarification of philosophical, historical, pedagogical, methodological, psychological ideas of justice and justice and their essence were adopted as the basis.

DISCUSSION AND RESULTS: although the study and teaching of a foreign language, especially English, was initially practiced from an early age in upper-class families (Anna and the King of Siam), in the 1950s it became popular in the United States and European countries., and ten years later, the study program "foreign language in elementary school the number of readers- the number of recipients has reached one million.In France, Sweden and the Netherlands, English began to be taught from the 3rd grade in the mid-1950s under the program "English without a book". Good learning of a foreign language by young people is important for the development of society. Language is a means of communication, which, through good study, serves to establish cooperation with different countries.

CONCLUSION: accelerating the processes of globalization in the world, the transition to free market relations and stimulating the introduction of high technologies into production requires "language capital", that is, perfect command of foreign languages (especially English).

Key words: A1 level, internal motivation, lexical competence, principle, innovative technologies.

For citation: Sabohat S. Tog'ayeva. (2024) 'Modern pedagogical technologies for the development of lexical competence at the a1 level', Inter education & global study, (4(1)), pp. 135-140. (In Uzbek).

Jahonda turli tillar mavjud bo'lib, ularning barchasi o'zining alohida xususiyatlariga ega. Ma'lumki, til muayyan tuzilishga ega bo'lgan aloqa vositasi, uning asosini esa leksik birlik tashkil etadi. Har bir davlat o'zining yosh avlodini bilimli va salohiyatli bo'lishi

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

maqsadida ko'p imkoniyatlar yaratib berishga harakat qiladi. Shu o'rinda, bizning mamlakatimizda ham yosh avlodga ko'plab imkoniyatlar yaratilgan va yaratilmoqda.

Mana shunday imkoniyatlardan biri, 1. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 11- avgustdagi "Ta'lim muassasalarida chet tillarni o'qitish sifatini yanada oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 610-son qarori va O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 10-dekabrdagi "Chet tillarini o'rganish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari tog'risidagi"gi PQ-1875-sonli qarorini misol ketirishimiz mumkin . Bu qarorga asosan boshlang'ich sinf o'quvchilarga birinchi sinfdan ingliz tili fani kiritildi. Qarorga muvofiq zamonaviy darsliklar, metodlar va texnologiyalar ishlab chiqarildi.

Umumta'lim maktablarida 1-sinfdan boshlab ingliz tili darslarini turli qiziqarli o'yinlar tarzida o'qitish va shu bilan birga o'quvchilarning og'zaki nutqini ham rivojlantirish, 2-sinfdan boshlab esa, alifbo,o'qish va grammatikani o'qitishni zamonaviy, innavatsion usullar orqali o'tish bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Kichik yoshdagi bolalar yaxshiroq va osonroq o'rganishadi.Uzoqroq o'rganish davrimaktab ta'limi yakuniga qadar malakalarning yuqoriroq darajada egallanishiga olib keladi

Bolalarda til o'rganishga bo'lgan tabiiy moyillik va taqlid qilish xususiyati kuchli, shu sababli ular o'rganayotgan tilni yaxshi, tez o'zlashtiradi. Xitoy ixtirochilaridan biri Masaru Ibuka o'zining mashhur " Urushdan keyin juda kech" nomli kitobida, quyidagi

fikrlarni aytib o'tgan: ".....bolaning miyasi cheksiz miqdordagi malumotlarga ega bo'lishi

mumkin. ...". Shu sababli 6-7yoshdagi bolalar malumotlar manosini tushunmaydi,uni mexanik tarzda yodlaydi.Shunung uchun boshlang'ich sinf o'quvchilariga ingliz tilini o'rgatishda gramatik qoidalardan boshlamasligimiz zarur. Aks holda til o'rganishning dastlabki bosqichida o'quvchilarni qiynab qo'yishimiz va qiziqishini so'ndirishimiz mukin.Shuning uchun boshlang'ich sinf o'quvchilariga ingliz tilini mazmunli va qiziqarli o'rgatishda turli innovatsion metodlardan foydalanishimiz kerak. O'raganilayotgan har bir til yangi so'zlarni o'rganish orqali rivojlanadi.Yangi so'zlarni turli xil ko'rgazmali qurollar,plakatlar orqali o'rgatishimiz mumkin.Boshlang'ich sinf o'quvchilariga yangi so'zlarni rasmlari bilan o'ragatish foydali bo'lib,ularning ko'rish orqali eslab qolish qobiliyati kuchli. Kundalik hayotda ko'p ishlatiladigan narsa buyumlar ko'zga doimo tushib turishi va doimo qo'llanishi boiz,yosh til o'rganuvchilar bundan so'zlarni ixtiyorsiz tarzda o'rganadi.

Chet tillarini o'rgatish va o'rganishni yanada yaxshilash maqsadida unga ajratilgan shart sharoitlar kundan-kunga, yildan-yilga yaxshilanib borilmoqda.Akademik L.V.Sherba o'z asarlarida chet tillarini o'qitishdan qator maqsadlarni amalga oshirish haqida yozadi.Jumladan, tilning o'zini amaliy bilishni emas balki uning tuzilishini o'rganishini maqsad qilib qo'yish ham mumkin. Filologlar ana shu maqsadda tillarni o'rganishadi.

I.V.Raxmomov chet tilini o'qitishda ilmiy, tarbiyaviy hamda kommunikativ maqsadlar nazarda tutilishini uqtiradi. Mamlakatimiz maktablarida chet tillarini o'qitish amaliy, ta'limiy va tarbiyaviy maqsadlarini nazarda tutadi. O'qitish maqsadi deyilganda amalda bajarilishi zarur bo'lgan o'qitishning rejalashtirilgan natijasi tushuniladi. O'qitishning

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

maqsadini jamiyatimizning talabi aniqlab beradi va bu hukumatimiz tomonidan chiqarilgan har xil qarorlar va ko'rsatmalar asosida amalga oshiriladi.

N.Galskova va Z.Nikitenkolar boshlang'ich sinf o'quvchilari uchun darsliklar yaratishda tillararo interferensiyaga ko'p e'tibor qaratilishi natijasida o'quvchilarning yosh xususiyatlari inobatga olinmayotganligi ta'kidlanmoqda . Chet tili ta'limida sifat va samaradorlikni ta'minlash maqsadida chet tillarini o'rganish, o'rgatish, yoshini qisqartirish tajribasi ommalashib bormoqda.Bunga «the younger the better / early is better» mazmunidagi tushunchaning keng tarqalganligi sabab bo'ldi.

Yosh til o'rganuvchilarga ingliz tili leksikasini o'rgatishda quyidagi ilmiy nazariy qarashlar muhim hisoblanadi: asosiy so'zlar: boshlang'ich sifatida, o'quvchilarni asosiy so'zlarni o'rganishga yondashish kerak, masalan, kasb, uy, ovqat, meva, vaqt kabi; ranglar va sonlar: ranglar va sonlar bilan bo'lgan bog'liq so'zlarni o'rganishga e'tibor berish zarur. misol uchun, oq, yashil, to'qqiz, ikki kabi; salomatlik so'zlari: yaqinlik va salomatlik so'zlarini o'rganishga e'tibor berish kerak, masalan, salom, rahmat, yordam, yaxshimisiz kabi; ko'p ishlatiladigan so'zlar: bu so'zlar o'quvchilarning o'zaro munosabatlarda foydalanishi mumkin bo'lgan so'zlar, masalan, tilak, rahbar, talaba, kitob kabi; sovg'alar va takliflarga oid so'zlar: o'quvchilarni bir necha sovg'alar va takliflar bilan tanishtirish kerak, masalan, iltimos, rahmat, endi, yordam bermoqchiman kabi; sun'iy so'zlar: o'quvchilarni sun'iy so'zlar bilan tanishtirish va o'rgatishga e'tibor berish kerak, masalan, telefon, kompyuter, internet kabi; haftalik va oylik kuni so'zlari: o'quvchilarga haftalik va oylik kuni so'zlari haqida ma'lumot berish zarur, masalan, dushanba, seshanba, yanvar, fevral kabi; ko'p ishlatiladigan so'zlar: ko'p ishlatiladigan so'zlar orqali o'quvchilarning so'z zaxiralari oshiriladi, masalan, ish, hayot, kitob, maktab kabi.

O'rganish jarayonida o'quvchilarni qiziqishlarni o'zgartirish va amaliyotga asoslangan darslar, o'yinlar va harakatli o'quv vositalari ishlatish juda muhimdir. O'rganish jarayonida ishtirok etuvchi va o'zini joriy qiluvchi darsliklar ham yordam berishi mumkin. Shuningdek, o'quvchilarga ingliz tili so'zlarini amaliy ravishda qo'llash imkonini beruvchi mashqlar va so'z o'yinlari ham foydalidir.

Yosh til o'rganuvchilarga ingliz tili leksikasini o'rgatishda quyidagi usullar samarali hisoblanadi: o'rganilgan so'zni ko'proq so'z yozish va o'qish: o'quvchilarga ruchanli kitoblar va yozma asarlar yordamida ko'proq so'z yozish va o'qish imkoniyati berish; tematik to'plamlar: asosiy mavzular bo'yicha so'zlarni to'plamlar shaklida o'rgatish, masalan, uy hayvonlari, meva va sabzavotlar, kasb-hunarlar, transport vositalari kabi; so'z yig'ish o'yinlari: so'z yig'ish o'yinlari orqali o'quvchilarning so'zlar va ularning ma'nolari bilan o'ylab kelishini rag'batlantirish; tahlil qilish, tanqidiy fikrlashga yonaltirish: maqolalar yoki she'rlar orqali so'zlar va ularning ma'nolarini tahlil qilish va tushunchalarini kuchaytirish; so'zlar bilan gaplashish: o'quvchilarni so'zlar bilan gaplashishni o'rgatish uchun darslar va qo'llanmalar tayyorlash; o'quv o'yinlari: o'yinlar yordamida o'quvchilarni motivatsiyalash va o'rganishning ko'nikmalari boyicha yordam berish; so'zlar asosida kichik nutqlar yaratish: o'quvchilarga o'zlashtirilgan so'zlar asosida kichik nutqlar yaratish va uni mustaqil ravishda ishlatishga yo'l qo'yish; audio va video darslar: audio va video darslar orqali o'quvchilarni

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

so'zlar va ong yoki yomon ma'nolar bilan e'tibor qaratishga o'rgatish; haftalik so'zlar: har hafta yangi so'zlar belgilab, o'quvchilarga yangi leksikani o'rganish imkoniyatini berish.

Ushbu usullarga e'tibor qilish, boshlang'ich sinf o'quvchilarini ingliz tilining leksikasini o'rganish jarayonida rag'batlantirishga yordam beradi.

Boshlang'ich sinf o'quvchilarining til o'rganish ko'nikmalarininig muvaffaqiyatli bo'lishi uchun darsda ishning o'yin turlaridan foydalanish kerak, chunki kichik yoshdagi o'quvchilar uchun o'yin atrofida dunyoni o'rganish juda ham qiziq hisoblanadi. O'quvchilar bir-biri bilan bellashib, yangi so'zlarni takrorlab, yangi materiallarni yaxshi o'zlashtiradilar. Ta'lim tizimida boshqa fanlardan ingliz tilining farqi, bir paytning o'zida uning ham ta'lim maqsadi, ham ta'lim vositasi ekankigida namoyon bo'ladi. Ingliz tilida nutqiy malakalar (tinglab tushunish,gapirish, o'qish, yozuv)ni egallasa ta'limdan ko'zlangan maqsad bo'lishi bilan birga, o'rganilayotgan til yangi va foydali axborotlarni yetkazish vositasi maqomini ham oladi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. 0'zbekiston Rеspublikаsi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 11- avgustdagi "Ta'lim muassasalarida chеt tillarni o'qitish sifatini yanada oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 610-son qarori // Lех.UZ. - URL manzili: https://www.lех.uz/docs/3304917 (kirish sanasi: 23.09.2022).

2. ^bCKoBa Н.Д. Сoвременнaя метoдикa йбучения инoстрaнным язы^м: Пйсйбие для учителя. - М.: АРКТИ-ГЛОССА, 2000. - С. 332.

3. Зимняя И.А. Педaгoгическaя психслсгия. Учебник для вузйв. Изд. втйрйе, д<ж, испр. и перерaб. - М.: Издaтельскaя кoрпoрaция «Легос», 2000. - С 312.

4. Пaссoв Е.И., Кузйвлев В.П., Цaрькoвa В. Б. Сйвременный препoдaвaтель инoстрaннoгo языкa. - М.: Мысль, 2013. - С. 425.

5. Сaфoнoвa В.В. Культурешдение в системе сoвременнoгo языкoвoгo oбрaзoвaния // Инoстрaнные языки в шкйле. 2001. № 3. - С. 17-24.

6. Игнaтoвa М.Н. Ооювные принципы преедоления трудн<хтей в йбучении aнглoязычнoй устнйй речи студентав нa аснаве рaциoнaльнoгo пoдхoдa // Препoдaвaтель XXI век. 2014. №4. - С.154-159.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

н Tog'ayeva Sabohat Safar qizi, xorijiy til va adabiyoti (ingliz tili) II kurs magistatura bosqich talabasi, [Тогаева Сабохат Сафар кизи инoстрaнный язык и литерaтурa (aнглийский язык) студент II курсa мaгистрaтуры], [Sabohat S. Tog'ayeva, foreign language and literature (English) second year graduate student]; manzil: O'zbekiston, Termiz shahar, Bog'i shamol MFY, Farovon 1-chi mavze, 4-b uy [aдреc: Узбекистан, гoрoд Термез, мaхaлля БofИшaмoл, улицa Фaрoвoн, мaссив 1, дoм 4-б], [address: Uzbekistan, Termez, Farovon street 4-b] E-mail: rustamkhurramov@mail.ru

A1 DARAJADAGI LEKSIK KOMPETENSIYANI RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — S.S.Tog’Ayeva

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — S.S.Tog’Ayeva

MODERN PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES FOR THE DEVELOPMENT OF LEXICAL COMPETENCE AT THE A1 LEVEL

Текст научной работы на тему «A1 DARAJADAGI LEKSIK KOMPETENSIYANI RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARI»