Научная статья на тему 'АҲОЛИНИНГ СИЁСИЙ ТАФАККУРИНИ ЮКСАЛТИРИШ – КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ВОСИТАСИ СИФАТИДА'

АҲОЛИНИНГ СИЁСИЙ ТАФАККУРИНИ ЮКСАЛТИРИШ – КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ВОСИТАСИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Research Focus
Ключевые слова
БМТ / коррупция / сиёсий коррупция / маиший коррупция / сиёсий тафаккур / ҳуқуқий тафаккур / фуқаролик жамияти ва ҳ.к. / ООН / коррупция / политическая коррупция / внутренняя коррупция / политическое мышление / юридическое мышление / гражданское общество и т.д.

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Хидиров Хошим Ибодуллаевич

Мақолада коррупциянинг кенг тарқалган шаклларидан бири бўлган сиёсий ва маиший коррупция, аҳолининг барча қатлашлари орасидасиёсий ва ҳуқуқий тафаккурни шакллантирмасдан туриб ушбу салбий иллатга қарши курашиб бўлмаслиги ҳақида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОВЫШЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО СОЗНАНИЯ НАСЕЛЕНИЯ КАК СРЕДСТВО БОРЬБЫ С КОРРУПЦИЕЙ

В статье говорится о политической и бытовой коррупции, которая является одной из наиболее распространенных форм коррупции, и бороться с этим негативным злом невозможно без формирования политико-правового мышления среди всех слоев населения.

Текст научной работы на тему «АҲОЛИНИНГ СИЁСИЙ ТАФАККУРИНИ ЮКСАЛТИРИШ – КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ ВОСИТАСИ СИФАТИДА»

А^ОЛИНИНГ СИЁСИЙ ТАФАККУРИНИ ЮКСАЛТИРИШ -КОРРУПЦИЯГА ^АРШИ КУРАШИШ ВОСИТАСИ СИФАТИДА Хидиров Хошим Ибодуллаевич

Жиззах политехника институти Ижтимоий фанлар кафедраси доценти, ф.ф.д. (PhD)

https://doi.org/10.5281/zenodo.10684889

Аннотация: Маколада коррупциянинг кенг таркалган шаклларидан бири булган сиёсий ва маиший коррупция, ахолининг барча катлашлари орасидасиёсий ва хукукий тафаккурни шакллантирмасдан туриб ушбу салбий иллатга карши курашиб булмаслиги хакида суз боради.

Калит сузлар: БМТ, коррупция, сиёсий коррупция, маиший коррупция, сиёсий тафаккур, хукукий тафаккур, фукаролик жамияти ва х.к.

ПОВЫШЕНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОГО СОЗНАНИЯ НАСЕЛЕНИЯ КАК СРЕДСТВО БОРЬБЫ С КОРРУПЦИЕЙ

Аннотация: В статье говорится о политической и бытовой коррупции, которая является одной из наиболее распространенных форм коррупции, и бороться с этим негативным злом невозможно без формирования политико-правового мышления среди всех слоев населения.

Ключевые слова: ООН, коррупция, политическая коррупция, внутренняя коррупция, политическое мышление, юридическое мышление, гражданское общество и т.д.

RAISING THE POLITICAL MINDSET OF THE POPULATION AS A MEANS OF

FIGHTING CORRUPTION

Abstract: The article talks about political and domestic corruption, which is one of the most common forms of corruption, and it is impossible to fight against this negative evil without forming political and legal thinking among all strata of the population.

Keywords: UN, corruption, political corruption, domestic corruption, political thinking, legal thinking, civil society, etc.

КИРИШ

Сиёсий ва маиший коррупцияга карши курашда ахолининг барча катламларининг сиёсий ва хукукий тафаккурини шакллантирмасдан, ривожлантирмасдан, амалда кулламасдан туриб кузланган максадга эришиб булмайди. Бунда сиёсий тафаккур-бу жамият сиёсий хаётида юз бераётган жараёнларнинг умумий, хусусий, алохида томонларининг узаро алокадорликларини акс эттирувчи, айни вактда узгартирувчи ва бирон-бир максад сари йуналтирувчи аклий билишнинг юкори шаклларидан бири, сиёсий коррупсиянинг эса сиёсий институтлар мутасаддиларининг давлат хокимиятини суиистеъмол килишдан иборат булган салбий сиёсий ходиса эканлиги аникланиб, уни бартараф этишда ахоли сиёсий тафаккурининг роли бекиёсдир. Сиёсий тафаккур канчалик ривожланган булса, ахолининг сиёсий тафаккури хам шунчалик кенг камровли булади.

Фукароларнинг хукукий билимлари онги ва маданияти юксак даражада булсагина, улар ижтимоий хаётда булаётган узгаришларга фаол муносабатда булишади, шахсий фикрларини билдирган холда, жамият тараккиётига уз хиссаларини кушиши мумкин булади.

АСОСИЙ ЩСМ

Хукукий тафаккурни юксалтириш, уз навбатида, давлат ва жамият хаётини ислох килиш, амалдаги конун хужжатларини танкидий тахлилдан утказиш, давр талабларидан келиб чи;иб, уларга тегишли узгартиришлар киритиш, эскирган ва тараккиётга тусик булаётган меъёрларни бекор килиш билан бевосита богликдир.

Узбекистон Республикаси сиёсий-хукукий, ижтимоий-иктисодий ва маданий-маърифий сохалардаги кенг камровли ислохотлар давридан утаётган экан, мамлакат ахолиси хукукий онги ва хукукий тафаккуридаги узгаришларни урганиб бориш ва тегишли сосиологик тадкикотларни утказиш мазкур сохаларда вужудга келиши мумкин булган муаммоларни олдини олиш ва манзилли чора-тадбирларни амалга ошириш имконини беради.

Президентимизнинг 2019 йил 9 январдаги "Жамиятда хукукий онг ва хукукий тафаккурни юксалтириш тизимини тубдан такомиллаштириш тугрисида"ги Фармони хукукий онг ва хукукий тафаккурни юксалтириш борасидаги долзарб вазифаларни белгилаб берди.

Жамиятни модернизация килиш ва янгиланиш жараёнлари том маънода инсон манфаатлари асосида амалга оширилаётганлиги, инсон хаёти, фикри, хохиш иродаси ва мехнати, мулки давлат томонидан химоя килиниши конунларда аник ифода этилиб кафолатланганлиги мамлакатда сиёсий тафаккур, хукукий жавобгарлик ва хукукий бурч давлат ва жамият хаётида мухим ахамият касб этаётганлигини билдиради.

Коррупция туфайли дунё иктисодиёти 2,6 триллион долларни йукотмокда, бу дунёдаги мавжуд ялпи ички махсулотининг 5 фоизидан купрогини ташкил этади. [1, Б.234-236]

Мамлакатлар хукуматлари коррупцияга карши курашиш учун турли хил давлат дастурларини кабул килмокдалар, аммо, унинг натижаси кутилганидек самарали булмаяпти. Ушбу жараёнда сиёсий тафаккур бевосита коррупцияга карши курашувчи воситалардан бири сифатида кузга ташланади. Сиёсий тафаккур - жамият сиёсий тизимининг энг мухим элементларидан бири сифатида мухим уринга эга. Жамиятда сиёсий тафаккурнинг нечоглик ривожланганлик даражасига караб унинг сиёсий тизими канчалик мукаммал ташкил килинганлигига бахо бериши мумкин.

Сиёсий тафаккур узининг мазкур жихатлари билан мамлакатда сиёсий баркарорликни саклаш, мустахкамлаш, жамиятни демократиялаштириш, сиёсий, ижтимоий ва иктисодий ислохотларни амалга ошириш жараёнида, ахолини маънавий жихатдан юксалтиришда мухим восита булиб хизмат килади.

Сиёсий тафаккур тушунчаси у ёки бу тарзда кадимги мутафаккирлар томонидан хам маълум даражада талкин килинган. Сиёсат оламининг буюк донишмандлари булмиш Конфутсий, Арасту, Афлотун, Абу Наср Фаробий, Юсуф Хос Хожиб, Макиавелли ва бошкаларни бунга мисол килиб келтириш мумкин. [2, Б.97-104]

Сиёсий тафаккурнинг хозирги вактда илмий муомалада мавжуд булган куйидаги талкинларни келтириб утиш мумкин:

-сиёсий тафаккур бу -узига асосий маърифатни, асосий онглиликни хамда ижтимоий сиёсий фаолиятини хам камраб олган шахс ва ижтимоий бирликнинг маданиятидир;

-сиёсий тафаккур бу- уз ичида ижтимоий сиёсий институтлар ва сиёсий жараёнлар билан бевосита алокадор булган элементларни камраб олган жамият маънавий маданиятининг бир кисмидир;

-сиёсий тафаккур- конкрет ижтимоий бирлик ёки шахсга тегишли булган сиёсий онг ва сиёсий хулк-атвор стереотиплари йигиндисидир;

Асосланган сиёсий онг даражаси ва шаклидир. У назарий сиёсий онгнинг замини булиб хизмат килади. Сиёсий тафаккур жамият сиёсий тизимининг энг мухим элементларидан бири сифатида политологияда мухим уринга эга. Жамиятда сиёсий тафаккурнинг нечоглик ривожланганлик даражасига караб унинг сиёсий тизими канчалик мукаммал ташкил килинганлигига бахо бериши мумкин.

Азал-азалдан бир хакикат борки, хукукини билган инсон - кудратли инсон. Зеро, бундай шахс уз хукуки паймол булишига йул куймайди, адолатсизлик, конунбузарликка карши кураша олади, айни пайтда уз зиммасидаги масъулият ва бурчни хам чукур хис этади. Демак бундай шахсларнинг куплиги хар кандай жамиятнинг бойлигидир.

Биз бугун шиддат ила кечаётган бир даврда яшамокдамиз. Улкан узгаришлар, махобатли узгаришлар бизнинг куз унгимизда содир булмокда. Бу жараёнда жамият узгаришлари баъзан инсон онг-тафаккурини хам ортда колдириб кетаётгандай террористик харакатлар, уюшган жиноятчилик ва коррупция шиддат ила кучайиб бораётгандай бир холатларга дуч келмокдамиз. Коррупция давлатчиликнинг демократик тизимига хавф солган бир пайтда биз инсонларда хукукий онг ва хукукий тафаккурни ва конун устуворлигини кенг куламда кучайтирмогимиз даркор. Узбекистон Республикаси халки истиклолнинг дастлабки кунлариданок келажакда, мамлакатда демократик фукаролик жамияти куришни уз олдига максад килиб куйди ва Республиканинг сиёсати ана шу максадни амалга оширишга каратилди. "Биз учун фукаролик жамияти ижтимоий макон. Бу маконда конун устивор булиб, у инсоннинг уз-узини камол топтиришга монелик килмайди, аксинча, ёрдам беради, шахс манфаатлари, унинг хукуки ва эркинликлари тула даражада руёбга чикишига кумаклашади". [3, Б.173]

Республикада конуннинг устуворлигини таъминлаш, фукаролик жамияти куриш учун замин тайёрлаш, авволо, уз хукук, мажбурият ва эркинликларини англай ва уларга огишмай амал килишга кодир баркамол авлодни тарбиялаб вояга этказишини талаб этади. Шу маънода таълим, айникса хукукий таълим коррупсияни илдизини киркишда мухим калкон булиб хизмат килиши шарт. Хукук ва хукукий тафаккур бир-бири билан боглик тушунчалардир. Хукукий тафаккур бу жамият кузгусидир. Агар жамиятда хар бир фукаро хукукка, конунга хурмат билан муносабатда булса, хукук ва конунчиликнинг устуворлигини тан олса, давлатда тартиб урнатилади. [4, Б.121-124] ХУЛОСА

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, ахолининг сиёсий-хукукий тафаккурини ривожлантириш оркали "сиёсий ва маиший коррупсия"га карши курашишнинг субъектив характерга эга булган мухим омилларидан бири сифатида, фукароларнинг сиёсий жихатдан лаёкатлилик даражасини ифода этиб, жамиятда сиёсий ва давлат институтларининг шаклланиши, фаолият курсатишига, шунингдек, давлат ва жамият уртасидаги муносабатларнинг ташкил килиниши жараёнига хал килувчи, таъсир утказувчи субъектив омил сифатида мухим урин эгаллайди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙ^АТИ

1. Raximova, D., & Ibodullaevich, K. K. Obedience to the Law is High Culture, Spirituality, IT is a Sign of Enlightenment. JournalNX, 234-236.

2. Хидиров, Х., & Обилкошимов, М. (2021). Kambag 'allik va qashshoqlikka qarshi kurashish: oldini olish yo 'llari, usullari va mazmun-mohiyati. Общество и инновации, 2(11/S), 97-104.

3. Каримов И.. "Узбекистон XXI- аср бусагасида, хавфсизликка тахдид, баркорорлик шартлари ва тароккиёт кафолатлари". Т. Узбекистон. 1997 й. 173 бет.

4. Khidirov, K. I., & Gofurova, S. S. (2021). The United Kingdom has a special textbook for detecting facts of corruption. Scientific progress, 2(1), 121-124.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.