Научная статья на тему 'АҲОЛИ ВА ТАЛАБАЛАР СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ-МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ'

АҲОЛИ ВА ТАЛАБАЛАР СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ-МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
184
36
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
САЛОМАТЛИК / СОғЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Салимов Ў.Ш.

Ушбу мақолада муаллиф сўнгги йилларда, Ўзбекистон Республикасида, давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири бўлган, аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш ва соғлом турмуш тарзини шакллантириш соҳаси бўйича қабул қилинган ҳуқуқий-меъёрий асосларини таҳлил қилган.В данной статье автор анализирует нормативно-правовые документы, принятые в последние годы в Республике Узбекистан в области укрепления здоровья населения и формирования здорового образа жизни, являющегося одним из приоритетов государственной политики.In this article, the author analyzes the legal and regulatory framework adopted in recent years in the Republic of Uzbekistan in the field of strengthening the health of the population and the formation of a healthy lifestyle, which is one of the priorities of state policy.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «АҲОЛИ ВА ТАЛАБАЛАР СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ-МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ»

дан узининг илмий ва амалий фаолиятида фойдалана олишини талаб килади. Ушбу долат жуда долзарб ва педагогик жидатдан адамиятли дисобланади, чунки укувчилар укув машгулотлари жараёнида, илмий тадкикотларни утказишда замонавий ахборот тех-нологияларининг имкониятлари ва устунликларини узларида синаб куришади.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 28 апрелдаги "Рак,амли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тад-бирлари тутрисида'Ти ПК,-4699-сонли Карори. https://lex.uz/docs/4800657.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг Ахборот технологиялари ва коммуникациялари сохасини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тутрисида'Ти ПФ-5349-сонли Фармони. https://www.lex.uz/docs/3564970.

3. O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risida"gi Qonuni. 2020 yil 23 sentyabr O'RQ -637-son.

4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 yanvardagi "O'zbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni yanada takomillashtirish va ommalashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PF-5924-sonli Farmoni.

5. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 30 oktyabrdagi "Sog'lom turmush tarzini keng tatbiq etish va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PF-6099-sonli Farmoni.

УУК (УДК, UDC): 61:34:796.01

6. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi 4947-sonli Farmoni.

7. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 2 fevraldag "Korrupsiyaga qarshi kurashish to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikas Qonunining qoidalarini amalga oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-2752-sonli Qarori.

8. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 3 iyundagi "Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-3031-sonli Qarori.

9. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 21 sentyabrdagi "20192021 yillarda O'zbekiston Respublikasini innovasion rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to'g'risida"gi PF-5544-sonli Farmoni.

10. O'zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 14 avgustdagi "O'zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi huzuridagi Jismoniy tarbiya va sport bo'yicha mutaxassislarni ilmiy-metodik ta'minlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish markazi faoliyatini yanada takomillashtirish to'g'risida"gi 658-sonli Qarori.

11. Гурьев С. В. "Современные информационные технологии в физической культуре и спорте"/ Монография, Российский государственный профессионально-педагогический университет, Екатеринбург, 2014.

12. Толаметов А.А. «Спорт метрологияси» /укув кулланма Т.: "Янги аср авлоди", 2009.

13. Tolametov A.A. Jismoniy tarbiya va sport ta'limida axborot kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanish samaradorligini oshirish omillari. // "Jismoniy tarbiya va sport" jurnal № 10, 2019. 8-9 betlar.

ÉiÉ

Муаллиф билан ботланиш учун:

saHmov.utkir@bk.ru

Аннотация

Катта укитувчи У.Ш. САЛИМОВ1

1Термиз давлат университети Термиз шадри, Узбекистон

АДОАИ ВА ТАЛАБАЛАР СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКАААНТИРИШНИНГ ХУЦУЦИЙ-МЕЪЁРИЙ АСОСААРИ

Annotation

В данной статье автор анализирует нормативно-правовые документы, принятые в последние годы в Республике Узбекистан в области укрепления здоровья населения и формирования здорового образа жизни, являющегося одним из приоритетов государственной политики.

Ключевые слова: здоровье, здоровый образ жизни, концепция.

Ушбу маколада муаллиф давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири булган, ахоли саломатлигини мустахдамлаш ва соглом турмуш тарзини шакллантириш сохаси буйича кабул килинган хукукий-меъёрий асосларини тахлил килган.

Калит сузлар: саломатлик, соглом турмуш тарзи, концепция.

In this article, the author analyzes the legal and regulatory framework adopted in recent years in the Republic of Uzbekistan in the field of strengthening the health of the population and the formation of a healthy lifestyle, which is one of the priorities of state policy.

Key words: health, healthy lifestyle, concept

CM О CM

та t о

ΠW

С

to

Долзарблиги. Жадонда коронавирус пандемия-сининг вужудга келиши, бошка мамлакатлар катори Узбекистонни дам четлаб утмади. Ушбу инфекция адолининг соглиги, жисмоний долати ва соглом турмуш кечириш даражаси анча заиф эканини курсатди. Ушбу касаллик энг аввало юрак-кон томир ва нафас олиш йуллари касалликлари, дамда ортикча вазнга эга фукаролар саломатлигига салбий таъсир курсатиб, куплаб инсонларнинг бевакт дунёдан утишига сабаб булди. Бундай долат инсониятдан жиддий хулоса килишни такозо этмокда. Зарарли одатлардан воз ке-чиб, жисмоний фаоллик билан тизимли шугулланиш, тугри овкатланиш тамойилларига риоя килиш, хусусан таркибида туз, канд ва ёг микдори куп, дамда хамирли таом ва ширинликларни меъёрида истеъмол килиш, киска килиб айтадиган булсак, соглом турмуш тарзини кундалик даётимизга айлантириш давр талаби эканлиги намоён булмокда.

Сунгги 3 йил ичида мамлакатимизда адолига хусусан талабалар контингентига соглом турмуш тарзини

таргиб килиш, жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб этиш буйича Президент ва Хукумат томонидан бир катор дукукий-меъёрий дужжатлар кабул килинди. Бу ушбу масаланинг накадар долзарблигини курсат-мокда.

Тадкикот максади. Сунгги йилларда мамлакатимизда адоли ва талабалар соглом турмуш тарзини кул-лаб-кувватлаш борасида кабул килинган дукукий-меъ-ёрий дужжатларни тадлил килиш.

Тадкикот натижалари ва унинг мудокамаси. Узбекистон Республикаси Президентининг 18 декабрь 2018 йил кабул килган 4063-сон Карорининг 1-илова-сида носоглом турмуш тарзи ва етарлича булмаган жисмоний фаоллик натижасида юзага келган адоли саломатлигининг бугунги долати буйича куйидаги маълумотлар келтирилган [1]:

- Юрак кон-томир касалликлари, инсульт, хавф-ли усмалар, нафас олиш аъзоларининг сурункали касалликлари ва кандли диабет каби юкумли булмаган касалликлар бутун дунёда ногиронлик ва улимларнинг

асосий сабабларидир. Улар асосан юкори кон босими, тамаки ва алкоголь мадсулотларини истеъмол килиш, кондаги холестериннинг юкори даражаси, ортикча тана вазни, мева ва сабзавотларни етарлича истеъмол килмаслик ва суст жисмоний фаоллик каби хавфли омиллар туфайли юзага келади.

- Жадон соглщни саклаш ташкилотининг маълумот-ларига кура, кейинги бир неча ун йил ичида ортикча тана вазни ва семизлик муаммоси бутун дунёда кучайиб бор-мокда. 2015 йилнинг узида юкумли булмаган касалликлар 40 миллион одамнинг умрига завол булди, бу эса дунё буйича барча улим долатларининг 70 фоизини ташкил килади.

- Узбекистонда дар йили барча улим долатларининг 78 фоизи юкумли булмаган касалликлар туфайли юз бермокда. 2017 йилда жинси ва ёши буйича стандартлаштирилган улим сабаблари умумий тузилмасида биринчи уринни кон айланиш тизими касалликлари (69%), шу жумладан юрак ишемик касаллиги, артериал гипертония ва унинг асоратлари (миокард инфаркти, бош мияга кон куйилиши) эгалла-ди. Улардан кейин хавфли усмалар (8%), кандли диабет (3%) ва нафас олиш аъзоларининг сурункали касалликлари (3%) жой олди.

Адолининг соглом турмуш тарзини куллаб-кув-ватлаш ва жисмоний фаоллиги даражасини ошириш тизимини ташкил килишда куйидаги муаммолар куза-тилмокда: фукароларни соглом турмуш тарзини олиб боришга жалб килиш буйича таргибот ишлари етарли даражада амалга оширилмаяпти; ахборот-маърифий компаниялар киска давом этади ва мунтазам равишда утказилмайди; юкумли булмаган касалликлар профи-лактикаси, соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва адолининг жисмоний фаоллигини кучайтириш содасидаги мутахассисларни тайёрлаш ва малакасини ошириш буйича фаолият йулга куйилмаган; соглом ва пардез овкатланиш дамда соглом турмуш тарзини шакллантириш содасида замонавий билимлар, ку-никмалар ва мадоратга эга булган мутахассисларнинг етишмаслиги кузатилмокда; тиббий олий таълим муассасаларининг купчилик укитувчилари етарлича амалий иш тажрибасига эга эмас; мамлакатда юкумли булмаган касалликларнинг профилактикаси ва соглом турмуш тарзини шакллантириш учун республика дара-жасида дам, дудудий даражада дам маъсул муассасалар мавжуд эмас.

2019 - 2022 йилларда юкумли булмаган касалликлар профилактикаси, адолининг соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва жисмоний фаоллик даражасини ошириш концепциясининг максади юкумли булмаган касалликлар ва уларнинг хавфли омилларининг олдини олиш, даволаш дамда назо-рат килиш, барвакт улим долатлари ва жамият учун касалликлар юкини камайтириш буйича комплекс чора-тадбирларни амалга ошириш йули билан мамлакат адолиси орасида соглом турмуш тарзини шакллантиришдан иборат.

Адоли уртасида соглом турмуш тарзини кенг таргиб килишни тизимли йулга куйиш, жамиятда соглом турмуш тарзи тамойилларини янада кучайтириш, усиб ке-

лаётган ёш авлодни зарарли одатлардан асраш дамда дар бир мадалла, таълим муассасалари, меднат жамоалари ва бошкаларда жисмоний тарбия ва спорт фаолиятини самарали ташкил этиш тизимини шакллантириш мак-садида, 29 январь 2019 йил Вазирлар Мадкамасининг 65-сон карори кабул килинди [2].

Ушбу карорда адолининг ёшига караб, умумий жисмоний тайёргарлигини белгиловчи спорт меъ-ёрларини уз ичига олган «Алпомиш» ва «Барчиной» тестларини адолининг кенг катламлари уртасида мусобака тарзида доимий равишда утказилишини ташкил килиш дамда голиб ва совриндорларини рагбатлантиришга доир таклифлар маъкулланган. Адолининг жисмоний тайёргарлиги ва саломатлиги даражасини белгиловчи «Алпомиш» ва «Барчиной» махсус тестларини кабул килиш ва мусобакаларини утказиш тартиби тугрисида низом тасдикланган.

Ушбу низомга кура, махсус тестларнинг максади адолининг барча катламлари уртасида жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш оркали уларни жисмоний дамда интеллектуал жидатдан камол топ-тириш, жисмоний кобилияти ва даракат фаоллигини такомиллаштириш, жисмоний ва рудий баркамоллик-ка эриштириш, меднатга лаёкатини ошириш, зарарли одатлар дамда турли касалликларнинг олдини олиш ва соглом турмуш тарзи куникмаларини шаклланти-риш, спорт мусобакалари оркали ёшларда ирода, уз кучи ва имкониятларига ишонч каби фазилатларни мустадкамлаш, уларда жасорат, Ватанга булган ватанпарварлик ва садокат хислатларини ривожлан-тириш, ёшлар орасидан иктидорли спортчиларни саралаш буйича тизимли ишларни ташкиллашти-ришдан иборат.

Республикада жисмоний тарбия ва спортни фаол ривожлантириш, адолининг барча катламларини, айникса ёшларни жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунтазам шугулланишга жалб килиш, жамиятда соглом турмуш тарзининг фойдаси ва устунлигини кенг таргиб килиш, мамлакатда яратилган жисмоний тарбия-согломлаштириш ва спорт инфратузилмаси-дан тулаконли ва самарали фойдаланишни таъмин-лаш, шунингдек, янада такомиллаштириш максадида, 13 февраль 2019 йил Узбекистан Республикаси Вазирлар Мадкамасининг "2019 - 2023 йиллар даврида Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва оммавий спортни ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги 118-сон карори кабул ки-линди [3].

Концепцияда "Жамият олдида турган уртача ва узок муддатли стратегик вазифаларни самарали амалга ошириш учун инсоннинг бутун даёти давоми- ^ да соглом турмуш тарзини дамда жисмоний тарбия о ва оммавий спорт билан узлуксиз шугулланишнинг ^ фойдасини таргиб килишга барча саъй-даракатлар ва ^ ресурсларни биргаликда йуналтириш, ушбу жараёнга • барча давлат муассасалари, нодавлат муассасалар та ва хужалик юритувчи субъектларни жалб этишни о таъминлаш талаб этилиши" таъкидланган ва катор ю жиддий камчиликлар келтирилган. Концепцияда I соглом турмуш тарзини адоли уртасида таргиб ки- го

Жисмоний тарбия ва спортнинг тиббий-биологик ва ижтимоий-психологик асослари

Медико-биологические и социально-психолгические основы физической культуры и спорта

см о см

го га

0

ю

1

лишда методик, технологик ва инновацион таъминот буйича камчиликлар курсатилган, хусусан:

- содада методик таъминлашнинг даражаси етарли эмаслиги, бу адолида жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан шугулланишга кучли ва амалий ижобий кизикишни шакллантириш ва ривожлантиришни давом эттиришда тусикка айланмокда;

- жисмоний тарбия ва оммавий спортни ривожлан-тириш содасига замонавий ахборот технологияларини ва мультимедиа мадсулотларини жорий этишга зарур даражада эътибор берилмаяпти;

- жисмоний тарбия ва оммавий спортни омма-лаштириш, шунингдек, соглом турмуш тарзини таргаб килиш содасига инновацион технологияларнинг пассив кулланилиши.

Концепцияни амалга ошириш жисмоний тарбия ва оммавий спорт содасини модернизация килишнинг олдинга куйилган вазифаларини дал этиш иктисодиётни инновацион ривожлантиришни таъминлашнинг усту-вор йуналишларидан ва Узбекистон Республикасининг геосиёсий ракобатбардошлилигидан келиб чикиб, мамлакат инсон капиталини аник максадни кузлаб шакллантиришнинг кенг имкониятларини таъминлай-ди, спортнинг оммавий турларини, шунингдек, бошка кушимча омиллар ва йуналишларни (тиббий, психологик ва шу кабилар) ривожлантиришга кумаклашади.

24 январь 2020 йил кабул килинган Узбекистон Рес-публикаси Президентининг 5924-сон фармони 1-ило-васи, Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни 2025 йилгача ривожлантириш Концепциясига мувофик, жумладан куйидаги максадлар куйилган: 2025 йилга келиб мамлакат адолисининг саломатлик даража-сини яхшилашга эришиш; жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шугулланаётган адолининг умумий сонини 30 фоизгача, спорт ташкилот ва муассасаларида шугулланаётган ёшларнинг умумий сонини 20 фоизгача ошириш; спорт содасида бошка замонавий усуллар ва йуналишларни жорий этиш [4].

Ушбу Концепцияда жисмоний тарбия ва спорт тизимининг жорий долати ва мавжуд муаммолар си-фатида жумладан куйидаги муаммолар келтирилган: спорт таълими муассасаларида психолог, диетолог ва фармаколог каби тор мутахассисликлар буйича штат бирликлари мавжуд эмас; адолини, айникса, ёшларни жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан шугулланиш-га кенг жалб этиш, усиб келаётган авлодни жисмонан камол топтиришни таъминлаш учун шарт-шароитларни яратиш ишлари мадаллий давлат докимияти органлари томонидан етарлича ташкил килинмаганлиги окибатида жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан шугул-ланиш истагини билдирган ёшлар етарлича камраб олинмаяпти; жисмоний тарбия ва оммавий спортни оммалаштириш, шунингдек, соглом турмуш тарзини таргиб килиш содасига инновацион технологиялар жорий этилмаяпти.

Соглом турмуш тарзини адоли уртасида кенг таргиб килиш буйича муаммоларни ноъананавий дал этиш куйидаги устувор йуналишларга асосан амалга оширилади: мавжуд маданият ва истиродат богларида адоли жисмоний тарбия билан бепул шугулланиши учун <^огкоШ» - мадал-

ла (куча) фитнеси, «скандинавча юриш», юриш, югуришга шароит яратиш; турли тоифадаги адоли гурудларининг жисмоний фаоллигини ривожлантириш, янги спорт турлари, спорт туризми ва миллий спорт турлари билан шугулланишига кумаклашиш; спорт машгулотлари утишнинг замонавий назарияларини узлаштириш, спорт психологиясини тушуниш, спорт тайёргарлиги даврида тиббий назоратни амалга ошириш нуктаи назаридан мураббийларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш марказлари фаолиятини йулга куйиш; олий таълим муассасаларида бодибилдинг ва фитнес клублари тизимини ташкил этиш оркали соглом турмуш тарзи таргиботини йулга куйиш; спорт ва соглом турмуш тарзини таргиб килишни тако-миллаштириш.

Жисмоний тарбия ва оммавий спорт билан мунта-зам шугулланиш дамда соглом турмуш тарзи буйича даётий куникмаларни шакллантириш оркали дар бир фукарода касалликка карши кучли иммун тизими пайдо булишини таъминлаш, зарарли одатлардан воз кечиш, тугри овкатланиш тамойилларига амал килиш, тиклаш ва реабилитация ишлари дамда оммавий жисмоний фаоллик тадбирларини тизимли ва самарали ташкил килиш, бу борада тегишли инфратузилма ва бошка зарур шарт-шароитларни яратиш максадида, 30 октябрь 2020 йили Узбекистон Республикаси Президентининг 6099-сон фармони кабул килинди [5].

Фармонга мувофик, Республикада адоли уртасида оммавий спортни ривожлантириш ва соглом турмуш тарзини таргиб килишда - юриш, югуриш, мини-футбол, велоспорт, бадминтон, стритбол, <^огкоиЬ> (мадал-ла ва куча фитнеси) спортнинг устувор турлари этиб белгиланди. Ушбу спорт турларини оммавийлаштириш ва ривожлантириш дастурларини амалга ошириш учун Давлат бюджетидан 2021 йилдан бошлаб дастурлар ту-лик бажарилгунга кадар дар йили 104 миллиард сумдан ажратиш кузда тутилган.

Адолини кунлик юриш ва югуришга таргиб килиш, дамда жисмоний фаоллигини рагбатлантириш макса-дида «Соглом турмуш тарзи» (www.1hls.uz) платфор-масини яратиш режалаштирилган. 2022 йилдан бошлаб Нукус, Бухоро, Нурафшон, Самарканд, Термиз, Хива, Шадрисабз ва Кукон шадарларида дамда 2023 йилдан бошлаб республиканинг барча йирик шадарларида пиёда ва велосипедда юриш учун «Саломатлик йулакла-ри» ташкил этилиши назарда тутилган. Таълим вазир-ликларига 2021/2022 укув йилидан бошлаб укувчилар, талабаларнинг ёш тоифасига караб уларнинг жисмоний курсаткичларини (югуриш, отиш, сакраш, тортилиш) бадолаш мезонларини ишлаб чикиб, «Кундалик» рейтинг дафтарига алодида садифада киритиш дамда дар чорак тадлиллари ва натижалари акс эттирилишини таъминлаш топширилган.

19 ноябрь 2020 йил Узбекистон Республикаси Ва-зирлар Мадкамасининг "Адолининг соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва жисмоний фаоллигини оширишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги, 735-сон карори кабул килинди [6].

Туризм ва спорт вазирлиги, Олий ва урта махсус таълим вазирлиги, Халк таълими вазирлиги, Мадалла ва оилани куллаб-кувватлаш вазирлиги, Узбекистон

Жисмоний тарбия ва спортнинг тиббий-биологик ва ижтимоий-психологик асослари Медико-биологические и социально-психолгические основы физической культуры и спорта

Миллий олимпия кумитаси билан биргаликда 2021 йилдан бошлаб:

а) йил давомида адоли, шу жумладан ёшлар урта-сида турт боскичли (мадалла, туман (шадар), вилоят, республика) юриш ва югуриш, бадминтон, стритбол, мини футбол, велоспорт, «Wortou» буйича спорт му-собакаларининг ташкил килинишини;

б) «Отам, онам ва мен - соглом оиламиз!» шиори остида телевизион оилавий спорт мусобакаларини мадалла, туман, вилоят ва республика боскичларини утказиш оркали барча оила аъзоларини спорт билан шугулланишга жалб килинишини;

в) умумтаълим мактабларида «Биз билан бажар, биздек бажар, биздан яхширок бажар!» шиори остида синфлараро спорт мусобакаларининг ташкил кили-нишини таъминлаши, мазкур мусобакаларни ташкил этиш билан боглик харажатлар Жисмоний тарбия ва оммавий спорт тадбирлари республика календарь ре-жасида назарда тутилган маблаглар дисобидан амалга оширилиши белгилаб куйилган.

Хулоса. Ушбу дукукий-меъёрий дужжатларнинг давлат радбари ва хукумат даражасида кабул килиниши, адоли саломатлигини саклаш ва мустадкамлаш давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири эканли-гини, масаланинг накадар долзарб эканлигини, адоли ва талабаларнинг соглом турмуш тарзини шаклланти-ришда илгор хорижий тажрибалар, замонавий методик, ахборот коммуникация технологиялари, инновацион ечимларни амалиётга жорий этиш чора-тадбирлари кузда тутилаётганини курсатади. Ушбу дужжатларда куйилган вазифалар ижроси тизимли тарзда амалга оширилса, адоли саломатлиги ва соглом турмуш тарзини шакллантириш масалалари ижобий томонга узга-ради ва мамлакат адолиси, хусусан, талабалар контин-

гентининг глобал дунёда ракобатбардошлиги ортади.

Уз турмуш тарзини узгартирмокчи булган дар бир фукаро учун соглом турмуш тарзини таргиб килувчи мобил иловалардан фойдаланиш янгича инновацион ечимлардан бири булиши мумкин. Талабаларнинг согликни саклаш содасидаги сунгги ютуклардан фойдаланишга булган кизикишини шакллантириш ва куллаб-кувватлаш учун ёшлар уртасида соглом турмуш тарзини оммалаштиришга имкон берувчи мобил ило-валар сингари йуналишни ривожлантириш, дастурий мадсулотлар сифати ва очиклигини яхшилаш зарур. Адолининг турли катламлари ва хусусан талабаларнинг соглом турмуш тарзи учун мулжалланган миллий мобил иловаларни яратиш ушбу сода ривожланишига хизмат килади ва ушбу иловаларга эдтиёж мавжуд. Ушбу тоифадаги мобил иловалар, айникса талабалар орасида катта талабга эга булиб, у соглом турмуш тарзининг ривожланиш тенденцияларини акс эттиради.

Адабиётлар:

1. "Юкумли булмаган касалликлар профилактикаси, соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва ахолининг жисмоний фаоллиги даража-сини ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг Карори. 2018 йил 18 декабрь, ПК,-4063-сон.

2. "Узбекистонда соглом турмуш тарзини кенг таргиб килиш ва ахолини жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб этиш тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карори, 2019 йил 29 январь, 65-сон.

3. "2019 - 2023 йиллар даврида Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва оммавий спортни ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида" Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карори, 2019 йил 13 февраль, 118-сон.

4. "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг фармони, 2020 йил 24 январь, ПФ-5924-сон.

5. "Соглом турмуш тарзини кенг татбик этиш ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида" Узбекистон Республикаси Президентининг фармони, 2020 йил 30 октябрь, ПФ-6099-сон.

6. "Ахолининг соглом турмуш тарзини куллаб-кувватлаш ва жисмоний фаоллигини оширишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карори, 2020 йил 19 ноябрь, 735-сон.

УУК (УДК, UDC): 796.015.132:322

Муаллиф билан ботланиш учун:

arzikulov@mail.ru

Психология фанлари номзоди, доцент

Д.Н. АРЗЩУЛОВ1

Магистрант,

Ш.С. ШАРИПОВА1

'Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шадри, Узбекистон

ЁШ ГИМНАСТИКАЧИААРНИНГ МУСОБАЦА ОАДИ ХАВОТИРААНИШ ^ОААТИНИНГ ПЕДАГОГИК ПСИХОАОГИК ХУСУСИЯТААРИ

CN О CN

Аннотация

Annotation

В статье научно и теоретически проанализированы педагогико-психологические особенности предсоревновательной тревожности у юных гимнасток.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ключевые слова: гимнастика, беспокойство, стресс, эмоции, соревнование, активность, спорт, реакция.

Мазкур маколада ёш гимнастикачиларнинг мусобака олди хавотирланиш холатининг педагогик психологик хусусиятлари илмий-назарий жихатдан тахлил килинган.

Калит сузлар: гимнастика, хавотирланиш, руций зурициш, эмоция, мусобаца, фаолият, спорт, реакция.

This article scientifically and theoretically analyzes the pedagogical psychological features of pre-competition anxiety in young gymnasts.

Key words: gymnastics, anxiety, stress, emotion, competition, activity, sport, reaction

CO

t

0 ci со

1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.