CC BY
2УДК 37.004
Жумагалиева Ж.Ю.
4-курс студент К. Ж^банов атындагы Актебе eцiрлiк университет (Актебе, Казахстан)
6 СЫНЫП МАТЕМАТИКА САБАГЫНДА МАТНСАБ КОМПЬЮТЕРЛ1К ПРОГРАММАСЫН КРЛДАНУДЫЦ ЭД1СТЕМЕС1
Аннотация: Бул мацалада 6-сынып математика сабагында Mathcad компьютерлт багдарламасын цолданудыц эд^темеЫ царастырылады. Мацалада Mathcad багдарламасыныц квмеггмен оцушылардыц математикалыц есептердг шешу цабшетт жацсарту мацсатында арифметикалыц эрекеттер, сызыцтыц тецдеулер, бвлшек рационал тецдеулер, иррационал тецдеулер жэне модульмен тецдеулерд1 шешу эд1стер1 талцыланады. Эд1стемел1к нусцаулар Mathcad багдарламасыныц практикалыц мYмкiндiктерiн тшмд1 пайдалану арцылы оцушылардыц математикалыц дагдыларын дамытуга багытталган.
Клт свздер: математика сабагы, 6-сынып, компьютерлт багдарлама, тецдеулер, есептеу эд^темеЫ, модульмен тецдеулер, сызыцтыц тецдеулер.
К1р1спе.
К^рп замангы бшм беру процесшде акрараттык-коммуникациялык технологияларды колдану мацызды рел аткарады. Математика пэнш окытуда компьютерлж багдарламаларды колдану окушылардыц есептеу дагдыларын жетiлдiрудщ тиiмдi к^ралы болып табылады. Mathcad багдарламасы математикалы; есептердi тез эрi тиiмдi шешу Yшiн колданылатын заманауи к^ралдардыц бiрi болып табылады. Осы макалада 6-сынып окушыларыныц математикалык бiлiмiн жет!вдру максатында Mathcad багдарламасыныц эдютемелж мYмкiндiктерi карастырылады.
Материалдар мен эдктер.
Макалада Mathcad багдарламасыныц 6-сынып математика сабагында колдану эдютемес талкыланады. Б^л багдарламаныц негiзгi функциялары, арифметикалык операциялар жэне тецдеулердi шешу эдiстерi карастырылган. Зерттеу барысында 6-сынып окушыларына арналган бiрнеше математикалык тапсырмалар эзiрлендi, олардыц кeмегiмен Mathcad багдарламасыныц есептеу кабшеттерш колдану тэсшдерi тYсiндiрiледi. Mathcad багдарламасындагы есептеу нэтижелерi колмен есептеу эдiстерiмен салыстырылды.
Негiзгi ережелер.
Mathcad багдарламасын 6-сынып математика сабагында колдану келес негiзгi ережелерге негiзделедi:
1. Mathcad-таFы карапайым есептеулер: Арифметикалык операцияларды Mathcad-тыц калькулятор панелi немесе пернетакта кeмегiмен жузеге асыруга болады. Мысалы, кебейту белгiсi '*' аркылы, ал белу '/' аркылы терiледi.
2. Тецдеулердi шешу: Mathcad сызыктык, белшек жэне иррационал тецдеулердi шешу мYмкiндiктерiн ^сынады. Б^л тецдеулердi Mathcad-та шешу ушш математикалык койынды мен операторлар колданылады. Айнымалыны тацдап, оны символдык есептеу аркылы шешуге болады.
3. ^жаттармен ж^мыс: Mathcad кужаттарды к^рура, мэтiн мен суреттердi косуга жэне форматтауга мYмкiндiк бередi. Мэтiндiк редакторда карiптердi езгерту, мэтiндi пiшiмдеу жэне к^жатгарды басып шыгару функциялары карастырылган
Эдеби шолу.
Mathcad багдарламасыныц бшм беру саласындагы рeлi кептеген галымдардыц ецбектерiнде талкыланган. Зергтеулердiц бiрiнде Mathcad багдарламасын колдану окушылардыц аналитикалык ойлауын дамытып, математикалык модельдеу дагдыларын жетiлдiретiндiгi айтылган (Оспанова Н.Б., 2020). Сондай-ак, Mathcad аркылы визуализация мYмкiндiктерi
окушылардыц тYсiну кабшетш жаксартатыны керсетшген (Ким Б.А., 2019). ЭртYрлi елдердiц тэжiрибесiнде б^л багдарлама STEM пэндерiн окытуда колданылып, тшмдшп дэлелденген.
Нзтижелер жэне талкылау.
Mathcad багдарламасын колдану аркылы 6-сынып окушыларыныц математикалык бiлiм децгейi айтарлыктай жаксарды. Окушылар арифметикалык жэне сызыктык тецдеулердi шешу кезiнде Mathcad багдарламасыныц кемепмен жылдам жэне тиiмдi шешiмдер алды. Тапсырмаларды шешуде Mathcad-тыц грамматикасы окушыларга ез кателерiн жылдам аныктап, оларды тYзетуге кeмектестi. Тецдеулердi колмен шешу жэне Mathcad-таFы шешiмдердi салыстыру нэтижелерi баFдарламаныц нэтижелерiнiц д^рысть^ын дэлелдедi.
6-сынып математика сабаFы эдiстемесiнде келесiдей MathCad мiндегтерi орын алады:
1-мiндет. MathCad-таFы карапайым есептеулер.
MathCad-таFы барлык формулалар тек латын элiпбиiнде терiледi, сондыктан ж^мысты бастамас б^рын аFылшын тшне ету керек.
МаткадтаFы арифметикалык эрекеттердi пернетактадан немесе калькулятор панелiнен операция белгшерш енгiзу аркылы жасауFа болады. МаткададаFы кебейту белгiсi-нYкте, бiрак ол пернетактада * белгiсiмен терiледi. Белу - /, пернемен тершед^
Егер мэселеш шешу барысында MathCad-тыц грамматикасы б^зылса, онда шаблонныц барлык мазм^ны кызыл тYCке боялады жэне катеш тYсiндiру пайда болады.
Бeлшектi есептецiз: 5*|-6|+482
Мэселеш шешкен кезде модуль белпс калькулятор панелшен, ал белшек тYймеден енпзшед^ пернетакталар - / (пернетактаныц теменп оц жак б^рышы).
©
а в а и»
1
£0*укеч1 fWwcf.yf.aa II рабиге
г 0
7Г
г*) Кл>6р»«кИ1Г
Ооера'С'реа С-имЬеду Нрогр-аими&хо.чие Сомваофпиг (рйсвИММИИ
ет О
Ву«*«** - х Ьгдаминный РТС Майка^ Скрг«н КЛьоекгр- Нпшпи и ичг^лришиич л РТС МггИгвЛ К
ъг>п
ЬЗЫвд Од'пм:»
«к (5-1-61+4) =0.631
ш мал ш «к +
Л V ГОДЧЖ* Н «тМЧМГ «¡1
"в- * Ч®!1 I
2-мщдет. Mathcad-таFы к^жаттармен ж^мыс.
Mathcad баFдарламасы к¥жаттармен ж^мыс iстеуге мYмкiндiк бередi: к¥ру, пiшiмдеу жэне редакциялау.
К^жатка мэтш немесе сурет енпзу Yшiн к^жаттыц Yлесiне eтiп, "Мэтш" жолаFын тацдап, кажетт мэтвдд енгiзу керек. Кез-келген кескiндi енгiзу Yшш кескiн тYймесiн басып, кажетт сурегл тацдау керек.
Мэriндi езгерту Yшiн мэтсвдд пiшiмдеу койындысын тандау кажет. М^нда каршл, мэтш елшемш, к¥рылымын, тYсiн езгертуге болады. Немiрленген жэне танбаланган тiзiмдердi жасауга болады.
Жасалган к¥жатты сактауга жэне басып шыгаруга болады.
Теидеу Mathcad-таFы шешiм
^(7х+4) = 5 х = 3
(2х-1)/2 + 2х/3 = 8х/6 х = 1.5
Жогарыда келтiрiлген кестелер Mathcad багдарламасынын есептеу нэтижелерiнiн дэлдтн керсетедi. Багдарламанын колданылуы уакытты Yнемдеуге жэне окушылардын математикалык есептердi шешу кабшетш жаксартуга ыкпал етедi.
Корытынды.
Mathcad багдарламасын 6-сынып математика сабагында колдану окушылардын математикалык дагдыларын жаксартуга жэне олардьщ аналитикалык ойлау кабшетш дамытуга ыкпал етедi. Багдарлама окушыларга
тецдеулердi шешуде интуитивт жэне колайлы К¥рал ^сынады. Mathcad кемепмен математикалык тапсырмаларды орындау окушылардын, пэнге деген кызыгушылыгын арттырады жэне олардьщ есептеу дагдыларын терецдетедi. Алдагы уакытта б^л эдiстi кецiнен колдану ^сынылады, эсiресе STEM пэндерi бойынша окытуды жетiлдiру максатында.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Т^яков Е.А. Бiлiм мазм^ныныц жангару аясында оку YДерiсiнде инновациялык технологияларды колдацу // «Бшм берудеп инновациялар: iзденiс жэне шешiмдер» атты III Халыкаралык Fылыми-тэжiрибелiк конференция материалдары. - Астана, 2016. - 1 том. - С.278-282;
2. Эбшкасымова А.Е., Ж¥маF¥лова З. Э. Математикадан мектеп окулыктарыныц к^рылымдык-эдютемелш ерекшелiктерi // Лектор XXI f. 2015. № 4. URL: https://cyberlemnka.ru/article/n/struktumo-metodicheskihosobennostyahshkolnyh-uchebnikov-po-matematike;
3. Эбдiхалык А.А. Бастауыш сыныптарда математика сабаFында компьютерлiк баFдарламаларды колдану // Кэсштш бiлiм жэне инновациялык технологиялар. - 2014. - 52-55 б.Чередниченко Н.А. Математиканы окытуда Mathcad колдану // Информатика жэне бшм. - 2017. - 40-44 б;
4. Нрбаева Д.М., Н^рм^хамедова Ж.М., Ж^малиева Л.Д., Жансейiтова Л.Ж. Мектептерде жэне педагогикалык жоFары оку орындарында математиктер окудыц кейбiр мэселелерi // Хабаршысы КазНПУ атындаFы. Абай. «Физика-математика Fылымдары» сериясы - Алматы, 2016. - 4 (56). - С. 85-91;
5. Ж¥маF¥лова З.А. ^азакстан РеспубликасындаFы жалпы бiлiм беретiн мектептерге арна^ан математикадан окулыктар мен оку-эдютемелж кешендердi к^рудыц к¥рылымдык-эдютемелж ерекшелiктерi: дис. ... ашык. пед. Гылымдар. - Астана, 2016 ж.
