Научная статья на тему 'БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫН ЖАҢАРТУ ЖАҒДАЙЫНДА ФИЗИКАНЫ МАТЕМАТИКАМЕН ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТА ОҚЫТУ'

БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫН ЖАҢАРТУ ЖАҒДАЙЫНДА ФИЗИКАНЫ МАТЕМАТИКАМЕН ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТА ОҚЫТУ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
104
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НЕГіЗГі МЕКТЕП / ЖАңАРТЫЛғАН МАЗМұН / ПәНАРАЛЫқ БАЙЛАНЫС / ОқЫТУ әДіСТЕМЕСі

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Әбілқасымова A. Е., Кушербаева М. Р.

Мақалада орта мектепте жаңартылған білім беру жүйесінде физика пәнін математика пәнімен, оның ішінде алгебра курсымен пәнаралық байланыста оқыту ерекшеліктері туралы айтылады. Сонымен қатар, қойылған мәселеге сәйкес орта мектептің негізгі буынындағы физика пәнін оқытудағы әдістемелік міндеттер нақтыланған. Жалпы физиканы пән немесе ғылым ретінде математикасыз елестету мүмкін емес, сондықтан мақаланың кіріспе бөлімінде физика мен математиканың пәнаралық байланысы туралы ақпарат берілген. Яғни, тақырыпты толық түсіну үшін математикадан алынған білім физика пәнінде олардың арасындағы сызықтық байланысы арқылы қолданылу қажеттігі туындайтыны анық. Зерттеу нәтижесі 7-сыныпта физиканы математикамен пәнаралық байланыста оқыту барысында қолданылған әдістемелік ерекшеліктерге негізделген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TEACHING PHYSICS IN INTERDISCIPLIC RELATIONS WITH MATHEMATICS IN THE CONDITIONS OF UPDATING THE CONTENT OF EDUCATION IN THE BASIC SCHOOL

The article discusses the features of interdisciplinary teaching of physics with mathematics, including algebra in the updated school system. In addition, the methodological goals of teaching physics in a primary school were identified. .In general, physics cannot be represented without mathematics, so the introductory section of the article provides information on the interdisciplinary relationship between physics and mathematics. That is, for a complete understanding of a certain topic of physics, the need for the knowledge obtained in mathematics is needed. The results of the study are based on the method- ological features used in interdisciplinary teaching of physics with mathematics in grade 7.

Текст научной работы на тему «БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫН ЖАҢАРТУ ЖАҒДАЙЫНДА ФИЗИКАНЫ МАТЕМАТИКАМЕН ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТА ОҚЫТУ»

FТАХР 29.01.45

Б1Л1М БЕРУ МАЗМ¥НЫН ЖАЦАРТУ ЖАГДАЙЫНДА ФИЗИКАНЫ МАТЕМАТИКАМЕН ПЭНАРАЛЬЩ БАЙЛАНЫСТА ОЦЫТУ

А.Е. Эбыцасымова, М.Р. Кушербаева Абай атындагы Казак ¥лттык педагогикалык университетi, Алматы к., Казахстан

[email protected]

Макалада орта мектепте жацартылган бшм беру жуйес1нде физика пэн1н математика пэшмен, онын 1ш1нде алгебра курсымен пэнаралык байланыста окыту ерекшел1ктер1 туралы айтылады. Сонымен катар, койылган мэселеге сэйкес орта мектептщ нег1зг1 буынындагы физика пэн1н окытудагы эд1стемел1к м1ндеттер нащыланган. Жалпы физиканы пэн немесе гылым рет1нде математикасыз елестету мумшн емес, сондыктан макаланыц к1р1спе бел1м1нде физика мен математиканын пэнаралык байланысы туралы акпарат бер1лген. Ягни, такырыпты толык туану уш1н математикадан алынган б1л1м физика пэн1нде олардыц арасындагы сызыктык байланысы аркылы колданылу кажетпп туындайтыны анык. Зерттеу нэтижес1 7-сыныпта физиканы математикамен пэнаралык байланыста окыту барысында колданылган эд1стемел1к ерекшел1ктерге непзделген.

Туйт свздер: нег1зг1 мектеп, физика, математика, жацартылган мазмун, пэнаралыц байланыс, оцыту эдгстемеа.

Физика - материя, оныц курылымы мен козгалысын, сондай-ак табигаттыц жалпы зацдарын аныктайтын жаратылыстану гылымыныц жетекшi саласы болып табылатыны белгiлi. Осыган орай, Казакстан Республикасыныц Бiлiм жэне гылым министршщ 2013 жылгы 3 сэуiрде №115 буйрыгымен бекiтiлген «Непзп орта бiлiм беру децгешнщ 7-9 сыныптары Yшiн «Физика» пэншен типтiк оку багдарламасында физика угымына мынадай аныктама берiлген: Физика - окушыга бiлiм беретiн жэне езшдш тэрбиелiк ыкпалы бар, оныц акыл - ойын жэне логикалык ойлау кабiлетiн дамытатын, ерш-жтерш тэрбиелейтiн езiндiк мазмуны жэне зерттеудщ гылыми эдiстерi бар жетекшi гылымдардыц бiрi болып табылады.

БYгiнгi мектептеп «Физика» оку пэнi гылыми тYрде ойлауды калыптастыруга багытталган, окушыныц шыгармашылык, коммуникативтiк кабiлетiн, абстрактiлi-теориялык жэне практикалык ойлауын, сыни ойлау жэне талдау дагдыларын дамытуга мYмкiндiк бередi [1;3]. Ал жацартылган бiлiм беру жYЙесiнде осы гылым саласын мецгертуде койылган максат каншалыкты езгергенi ескере кететш жай.

Жалпы физика, математика пэндерш окыту эдiстемесiнiц басты максаты — окушыларга физикалык, математикалык бiлiмдi мектеп стандарттарында койылган талаптарга сай игерту, мугатмнщ эртYрлi эдiс-тэсiлдердi колдану шеберлт аркылы олардыц пэнаралык байланысын ескере отырып окыту, акпарат кездерi аркылы окушылардыц ез беттерiнше iзденуге баулу болып табылады.

ДэстYрлi мазмунмен окытылган сабак максаты мен жацартылган мазмун максатыныц кандай айырмашылыгы бар деген суракка токталайык.

Каир заман агымына карай физиканы окыту максаттарыныц мазмуны да езгердi:окушылардыц шыгармашылык кабiлеттерiн шыцдау максатында эртYрлi кашыктык олимпиадалары мен жобаларга дайындау,мамандык тацдау Yшiн арнайы окыту,зерттеушiлiк кузiреттiлiгiн калыптастыру т.с.с.

«Физика» курсын 7-9- сыныптарда окытудыц максаты - окушылардыц гылыми дртиетанымыныц непздерш, танымдык кызыгушылыгын, сын тургысынан ойлауын, зияткерлш жэне шыгармашылык кабiлетiн калыптастыру, физиканыц негiзгi зандарымен танысудан, табигаттыц кубылысын зерттеуден мецгерген бiлiмi жэне бшгш техникада жэне кYнделiктi емiрде пайдалана бiлу [1;3].

Физиканьщ ^огамдьщ ецщрютеп жэне гылымдагы мацыздылыгы орта мектептщ о^у жоспарында кврсетiлген. Физика пэш жаратылыстану гылымдарыныц пэндершщ iшiнде жетекшi орынга ие. Елiмiздегi бшм беру жYЙесiне сэйкес жацартылган бшм мазм^нына сэйкес физика пэнiн о^ытуда мынадай мацызды эдiстемелiк мiндеттер ^ойылады:

- 12 жылдыщ мектеп шецбершде нег^рлым оцтайлы эрi жацаша жYЙе жасау;

- Тиiмдi о^ыту эдютерш iздеу жэне о^ушылардыц жетiстiктерiн багалаудыц тиiмдi эдiстерiн табу;

- Жаца эрi аса тиiмдi о^улыщтар мен эдютемелш ^ралдарды жасау;

- А^параттты^ технология, техника жэне гылыми жетютштер негiзiнде физиканы о^ытудыц

материалдыщ базасын жетiлдiру;

- Заманауи а^параттыщ технологияларга жауап беретiн жаца кернекi ^¥ралдар жасап шыгару. Ал, орта мектепте о^у пэнi ретiнде темендегiдей мшдеттер ^ойылады:

- Физика гылымыныц непздерш зерттеу;

- О^ушылардыц танымдыщ жэне ойлау ^абшеттерш дамыту;

- Заманауи гылыми кез^арас ^алыптастыру;

- О^ушылардыц болаша^ мамандыщтарын саналы тацдауына даярлыщ жасау;

- О^ушыларды тэрбиелеу.

- О^у процесiнде физика пэншщ функциялары терт компонентке сай iске асыру:

1. О^у мазм^ны

2. О^ыту

3. Зерттеу

4. О^ытудыц материалдыщ ^¥ралдары.

ДэстYрлi форма бойынша саба^ беруде негiзгi Yш мiндет ай^ындалган болса,казiр эр саба^та жеке ма^сат тYрлерi аныщталып, о^ушыныц о^у траекториясы зерделенген. Б^л ез кезегiнде о^ушы бойында жауапкершiлiк, алга ^арай ^мтылу, ез ^ателтн тYзету, ^осымша iздену сия^ты ^асиеттердi ^алыптастырады.

Физика гылымын мецгеру мен мецгертуде математиканыц алар орны ерекше: барлыщ физикалыщ зацдылыщтар, зандар, теориялар математикалыщ ернектермен,формулалармен сипатталады.

Педагогикалыщ институттар мен университтерде «Физиканы о^ыту эдютемесЬ> курсын жан-жа^ты терец мецгеру студенттерден оны физика, математика, материалдар технологиясы,о^ытудыц техникалыщ К¥ралдары жэне электронды-есептеуш техникасы, философия, педагогика, психология, гигиена, экология, т.б. гылымдармен тыгыз байланысты тYрде о^уды ^ажет етедь Себебi, физика жэне математика гылымдарын мецгермейiнше, мектепте физика саба^тарын м¥Fалiмнщ еткiзе алмауы мYмкiн емес. Материалдар технологиясын,те^никалыщ ^¥ралдар мен электронды приборларды пайдалану ар^ылы физика саба^тарыныц политехникалыщ жэне кэсiптiк баFдарльщ мацызын ^шейтуге,олардыц емiрмен байланыстарын жа^сартуFа мол мYмкiндiк туFызылады [6; 8].

Олай болса, математика мен физиканыц езара байланысы ец алдымен зерттейтiн жалпы пэндш аума^тыц бар болуымен аныщталады. Б^л ^атынастарды шартты тYрде Yш тYрге белуге болады.

1. Физика келешекте математикалыщ теорияныц дамуына негiз болатын мiндеттердi ^оя отырып, оларды шешуге ^ажетп математикалыщ идеялар мен эдiстердi жасайды.

2. Физикалыщ ^^былыстарды талдау Yшiн математикалыщ теориялар мен идеялар жэне математикалыщ аппарат ^олданылады.

3. Физикалыщ теорияныц дамуы ^олданыст^ы на^ты математикалыщ аппараттарFа негiзделедi [5; 65].

Непзп орта бiлiм беру децгешнщ 7-9-сыныптарына арналFан о^у баFдарламасыныц тYсiнiк

хатында на^ты пункттер ^арастырылFан:

10. Пэнаралыщ байланыс алгебра пэнiмен:рационал сандармен есептер шыFару;

формулалар ар^ылы есептеу, пропорцияны шешу;тшб¥рышты координат жYЙесiнде сызбалар салу,

у=кх жэне у=к/х функция тYрлерi жэне оныц графиктер^квадраттыщ тецдеулер жэне тецсiздiктер, негiзгi тригонометриялыщ формулалар^ызыщтыщ тецдеулер жYЙесi жэне оларды шешу.

11. Пэнаралык байланыс геометрия пэшмен: векторлар жэне амалдар колдану,геометриялык фигуралардыц ауданы,бурыштар туралы мэлiмет (градустык елшем) бурыштарды елшеу жэне салу, центрлш жэне штей сызылган бурыш,Yшбурыштардыц тецдiгi жэне уксастыгы, косинус, синус, Пифагор теоремасы [1;4].

Ендi 7-9- сыныптар арасында физиканы окып-YЙрену кезiнде киындык тудыратын математикалык такырыптарды топтастырайык:

-елшем бiрлiктердi Халыкаралык бiрлiктер жYЙесiне айналдыру; -формуладан белгiсiз шаманы табу (пропорцияныц негiзгi касиетi); -сызыктык жэне квадраттык тецдеулердi шешу; -сандарды децгелектеу; -функцияныц графигш салу;

-сызыктык жэне квадраттык тецдеулердi колдана отырып, физикалык шамаларды табуды YЙрену; -тiк бурышты Yшбурыштыц кабыргалары мен бурыштары арасындагы катыстарды табу; -векторларга амалдар колдану;

-координата осьтерше тYсiрiлген нуктелер мен векторлардыц проекцияларын табу.

Зерттеудiц гылыми болжамына сэйкес,егер негiзгi мектепте жацартылган мазмунда окылатын физика курсыныц мазмуны пэнаралык байланыс негiзiнде курылып,оныц iшiнде математика курсымен: табигат кубылыстарын сипаттауга берiлетiн практикалык тапсырмалардыц басым кепшiлiгi сандык сипаттамамен жэне функциялык байланыс тYрiнде бершсе,сондай-ак алгебра жэне геометрия пэндерi бойынша окылатын материалдар физика пэнiмен параллель окытылатын болса, онда окушылардыц физикалык бiлiмдi мецгеру дэрежесi сапалы болар едь Бiрак бiлiм алушылар арасында математикадан алган бiлiмдерiн, физика пэншде колдану мYмкiндiгiн арнайы мысалдар негiзiнде керсетiп, тYсiндiргенмен нэтижесi кецiлден шыкпай тур. Бул проблема пэндер интеграциясы деген атаумен бурыннан берi карастырылып келе жатыр. Орта мектептерде 7-8 сынып окушылары Yшiн жазылган окулыктарда осы мэселе калай шешiлген?

2017 жылы Р.Башарулы авторлыгымен «Атамура» баспасынан шыккан 7-сыныпка арналган «Физика» окулыгыныц 1-тарауы: «Физика-табигат туралы гылым» деп аталып,бул тарауда 6 параграф карастырылган.

§1. Физика-табигат туралы гылым.

§2. Табигатты зерттеудiц гылыми эдiстерi.

§3. Физикалык шамалар.Скаляр жэне векторлык шамалар.Халыкаралык бiрлiктер жYЙесi.

§4. Физикалык шамаларды елшеу.Дурыс дэне дурс емес пiшiндi денелердiц келемiн елшеу.

§5. блшеулер мен есептеулердiц дэлдiгi.

§6. Yлкен жэне кiшi сандарды ыкшамдап жазу. II тарау. Механикалык козгалыс. Бул тарауда 5 параграф бар:

§7. Механикалык козгалыс жэне оныц сипаттамалары.санак жYЙесi.

§8. Механикалык козгалыстыц салыстырмалылыгы.

§9. ТYзусызыкты бiркалыпты жэне бiркалыпсыз козгалыстар.

§10. Жылдамдык жэне орташа жылдамдыкты есептеу.

§11. ЭртYрлi механикалык козгалыстардыц графиктерi [2; 204].

Жогарыда аталган екi тарау 7-сынып окушысы Yшiн физика гылымыныц ец алгашкы фундаментi болып табылады.Физика пэнiн жаксы мецгеру Yшiн математикалык бiлiм кажет.Осы орайда физика мен математика (алгебра,геометрия) пэндерiнен берiлетiн бiлiм-такырыптар тiзбесi сызыкты тYрде болган жагдайда гана жаксы нэтиже аламыз.Зерттеу такырыбыныц езектiлiгi де осы багытта болмак.

Бiрак, Казакстан Республикасы Бiлiм жэне гылым министрi мiндетiн аткарушысыныц 2017 жылгы «25» казандагы №545 буйрыгына 13-косымша,Казакстан Республикасы Бшм жэне гылым министрiнiц 2013 жылгы 3 сэуiрдегi № 115 буйрыгына 202-косымшага сэйкес жасалган «Непзп орта бiлiм беру децгейiнiц 7-9-сыныптарына арналган «Физика» пэнiнен жацартылган мазмундагы Yлгiлiк оку багдарламасы» [4;9] бойынша кYнтiзбелiк-такырыптык жоспарда кейбiр такырыптарды етуде осы зацдылыктыц жок екенiн ацгаруга болады:

Кесте 1. Салыстырмалы талдау

№ Физика пэш бойынша етшетш такырып атауы Оку максаттары Жоспарланга н мерзiм Математика (алгебра) пэнi бойынша етшетш такырып атауы Оку максаттары Жоспарланган мерзiм

1 влшеулер мен есептеулер дщ дэлдiгi. Yлкен жэне rami сандарды ыкшамдап жазу. 7.1.2.3- улкен жэне rami сандарды жазган кезде еселiк жэне улестш косымшаларды бiлу жэне колдану: микро (ц), милли (m), санти (с), деци (d), кило (k) жэне мега (M); 7.1.3.1 - дененщ узындыгын, келемш, температурасын жэне уакытты елшеу, елшеу нэтижелерш аспаптардыц кателжтерш есепке ала отырып жазу; 12.09.19ж Санный стандарт TYрi 7.1.1.1-сандарды стандарт TYPДе жазу; 7.1.2.7-стандарт TYPДе жазылган сандарга арифметикалык амалдар колдану; 7.1.2.9-стандарт TYPДе жазылган сандарды салыстыру; 7.1.2.10-шамаларды бiр елшем бiрлiктен екiншi елшем бiрлiкке айналдыру жэне оны стандарт TYPДе жазу; 7.1.2.11 -шамалардыц жуык мэндерш табу жэне оларды стандарт TYPДе жазу; 7.1.2.12-жуы; шамалардыц абсолюттiк жэне салыстырмалы кателiктерiн есептеу; 7.1.2.13-калькулятордыц кемегiмен жуыктап есептеулердi орындау; 25.09.19ж.

^урамында дэрежесi бар ернектердi TYрлендiру 7.1.2.5 алгебралык ернектердi ыкшамдауда дэрежелердщ касиеттерш колдану; 20.09.19ж.

2 ЭртYрлi механика- льщ козгалыс- тардыц графиктерi 7.2.1.7 - s -тщ t-га тэуелдiлiк графигiн тургызуда координаталар осьтершде жэне кестелерде елшем бiрлiктерiн дурыс белгшеу; 7.2.1.8 - дененщ орын ауыстыруыныц уакытка тэуелдЫк графигiнен келесi жагдайларды аныктау:(1) дененщ тынышты; KYЙiн,(2) туракты жылдамдыкпен козгалысын; 7.2.1.8 - бiркалыпты козгалган дененщ орын ауыстыруыныц уакытка тэуелдiлiк графигшен жылдамдыгын аныктау 10.10.19ж Сызыктык функция жэне оныц графигi 7.4.1.4 y=kx функциясыныц аныктамасын бшу, графигш салу,к коэффициентше катысты орналасуын аныктау; 7.4.1.5 y=kx+b TYрiндегi сызыктык функцияныц аныктамасын бшу, оныц графигiн салу жэне графиктщ k жэне b коэффициенттерше катысты орналасуын аныктау; 7.4.1.6 8.11.19ж

сызыктык функция графигшщ координата осьтершен киылысу нуктелерш графики салмай табу;

Скаляр жэне векторлык физикалык шамалар 7.1.2.2 - скаляр жэне векторлык физикалык шамалар ажырату жэне мысалдар келтру 16.09.09ж.

3 Дурыс жэне дурыс емес шш1нд1 денелердщ келемш елшеу 7.2.2.2 - эр^рл! тшшдеп катты дененщ немесе суйыкктыц келемш елшеу Yшiн елшеуш цилиндрд1 (мензурка) колдану 07.11.19ж.

Ескерту:

1. салыстырмалы талдау кестеа Тараз каласы, №3 мектеп-лицейiнiц физика,алгебра пэндерiнен 7-сыныпка арналган кYшiзбел1к-такырыптык жоспар негiзiнде жасалды.

2. зерттеуге кажет деп танылган оку максаттарын карастырдык.

1-тараудыц алгашкы ею параграфы теориялык тYрде бершген.

3-параграфта векторлар туралы геометрия курсынан алган б1л1мдер1 кажет болады.

Бшм алушы векторлардыц аныктамасын,оларга колданатын амалдарды бшмей турып, физикадан «Скаляр жэне векторлык шамалар» угымын калыптастырады. Нэтижесшде сыныпта бул параграф тек жаттанды формада болып,такырыпты мецгеру сапасы нашар болады. Окушылар 3-тарау. §21. «Б1р тYзудiц бойымен денеге эрекет ететш кYштердi косу» такырыбын мецгерiп, «Денелердщ езара эрекеттесуi» белiмi бойынша жиынтык багалауда дурыс нэтиже керсете алмады (зерттеуге аталган мектептiц лицей

багытындагы емес, бакылаушы жэне эксперименттiк топтардагы 7-сынып окушыларыныц жазган жумыстары алынды).

№7-есеп. Денеге бiр тYзудiц бойымен карама-карсы багытта 800 Н жэне 100 Н ^ш эсер етедi. Тец эрекетп кYштiц модулi мен багытын аныктацыз жэне кYштердi график аркылы керсепщз [3].

Кесте 2. БаFалау критерийi

БаFалау критерии Тапсырма № Дескриптор Балл

БШм алушы

КYШтердi график аркылы керсетш, тец эрекетп KYШтiц модул! мен багытын аныкктайды 7 тец эрекетт KYШтiц модулш табады 1

тец эрекетт KYШтiц багытын аныктайды 1

Есептiц дурыс шешiмi: F R=F2-Fl формуласы бойынша, 800Н-100Н=700H болу керек.

800Н <--------• ^ 100Н

Окушыныц жауабы: басым кепшiлiгi тец эрекеттi кYштiц модулш дурыс тапканмен, бiраз окушылар графикалык тYрде керсетуде кателiктер ж1берген: 3-кесте

Сесте 3.Топ керсеткiштерiнiц мониторингi

№ Сыныбы Топ Оккушы 0 балл 1балл 1балл 2балл Сапа

саны тец эрекетп тец эрекетп тец тец эрекеттl %

к^иц к^пц эрекетт1 KYШTlц

багыт^1нда,модул1 багытын к^иц багытында,

нде аныщтай алмаFан аныщтай адран модулш табады модулщде аныщтай ажан

1 7«Г» бакылау 27 8 6 7 6 70

2 7«Д» эксперимен тпк 27 4 7 9 7 85

3 7«Е» эксперимен тпк 26 3 7 8 8 88

барлыты 80 13 19 27 21 83

АталFан топтардаFы зерттеу нэтижесш темендеп диаграммадан керуге болады:

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

тт тен, эрекетт! тен эрекетп

^штщ ба^ггын кYштiн модулЫ анык,тай алfан табады

0 балл 1балл 1балл

■ 7Г.бак,ылау 7Д.экспериментпк

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

тах %

2балл Сапа

7Е.экспериментпк

Корытынды

Жалпы ескелец ^рпакты жетiлдiруде мектептiц бшм мазм^нын одан эрi жацарту,жоFары децгейге кетеруде,оныц ^OFамдаFы даму Yдерiсiнен Yнемi о^ып отыру ма^сатындаFы iзденiстерде Fылымдар жYЙесiнiц бiр-бiрiмен тыFыз байланысты болуы пэнаралыщ байланыстыц негiзiнде ^арастырылуы керек [7; 215].

Егер бiз жоFарыда айтылFан мэселелердi шешетiн болса^, яFни физика пэнi бойынша игерiлетiн та^ырып^а математика пэнiнен берiлетiн бiлiм мерзiм бойынша кем дегенде бiр саба^ б^рын етiлсе, онда о^ушылардыц есеп шы^ару даFдылары тYзелер едi.

Физика пэнш математикамен байланыстыра о^ыту физикалыщ адFаш^ы тYсiнiктердi ^алыптастыру кезiнен бастап жYзеге асуы ^ажет. Ягни о^улыщтыц келесi 4-6 тарауларында ^арастырылатын та^ырыптардаFы физикалыщ ^^былыстардыц математикамен байланысын мынадай баFытта ашып керсетуге болады:

1. «Катынас ыдыстар», «Гидравликалыщ машиналар» , «Жай механизмдер.Механиканыц алтын ережесЬ> та^ырыбын ^арастырFанда пропорцияныц негiзгi ^асиетц

2. «Керi итерушi кYш.Архимед зацы» та^ырыбында тецсiздiктiц шарттары;

3. «Механикалыщ энергия.Кинетикалыщ энергия» та^ырыбын ету барысында модуль шамасы;

4. «Потенциалдыщ энергия» та^ырыбында арифметикалыщ квадрат тYбiр ^ымы;

5. «Индштщ тепе-тецдiк шарты» та^ырыбында алгебралыщ ^осынды ^ымы;

6. «Пайдалы эрекет коэффициент» та^ырыбында пайыз тYсiнiгi.

М^ныц езi темендегiдей дидактикалыщ мiндеттердi шешуге мYмкiндiк бередi:

1. О^у а^параттарыныц Fылыми дэйектiлiгiн жетiлдiру;

2. О^ушылардыц танымдыщ кьIЗЫFушыльщтарын ояту жэне а^ыл-ойыныц дамуын жеделдету;

3. Окушылардыц гылыми-^ниетанымдьщ кезкарастарын калыптастыру;

4. Есеп шыгару дагдыларын шындау.

ПайдаланылFан эдебиеттер

1. Физика (2013) Heri3ri орта бшм беру денгейiнiн 7-9-сыныптарына арналган оку багдарламасы. - Астана: Ы.Алтынсарин атындагы ¥БА. - 22 б.

2.Башарулы Р. (2017) Жалпы бшм беретш мeктeптiн 7-сыныбына арналган окулык. - Алматы: Атамура. - 208 б.

3. Жиынтык багалауга арналган эдютемелж усыныстар (2017) Физика. 7- сынып. - Астана: Педагогикалык шеберлш орталыгы. - 40б.

4. Непзп орта бiлiм беру дeнгeйiнiн 7-9-сыныптарына арналган «Физика» пэншен жацартылган мазмундагы Yлгiлiк оку багдарламасы. Казакстан Республикасы Бiлiм жэне гылым министрiнiн 2013 жылгы 3 сэуiрдeгi № 115 буйрыгына 202-косымшага сэйкес жасалган.

5. Глинских Л. Г., Казакова О. А., Лошакова Н. В. (2015) Использование интеграции математики и физики как средство повышения познавательной активности // «Актуальные проблемы преподавания физики и математики в школе». Мат. Рег. научно-практ. конференции. Нижний Тагил.

6. Кудайкулов М., Жацабергенов К. (1998) Орта мектепте физиканы окыту эдктемесг Алматы: «Рауан». -310 б.

7. Шрэлиев С. Ж., Куралбаева А. А. (2010) Пэнаралык байланысты жYзeгe асырудыц теориялык мэсeлeлeрi //А.Ясауи унивeрситeтiнiц хабаршысы. №1. - 488 б.

Преподавание физики в межпредметных связях с математикой в условиях обновления содержания

образования в основной школе

А.Е. Абылкасымова, М.Р. Кушербаева Казахский Национальный педагогический университет имени Абая, г.Алматы, Казахстан

kmaikul@mail. ru

В статье рассматриваются особенности междисциплинарного преподавания физики с математикой, в том числе по алгебре в обновленной системе школьного образования. Кроме того, были определены методологические цели преподавания физики в основной школе.В целом физика не может быть представлена без математики, поэтому вводный раздел статьи предоставляет информацию о междисциплинарных отношениях между физикой и математикой. То есть,для полного понимания определенной темы физики нуждается необходимость те знаний которые,полученные по математике.Результаты исследования основаны на методических особенностях, используемых в междисциплинарном обучении физики с математикой в 7 классе.

Ключевые слова: основная школа, физика, математика, обновленное содержание, межпредметная связь, методика обучения

Teaching physics in interdisciplic relations with mathematics in the conditions of updating the content of education

in the basic school

A.E. Abylkasymova, M.R. Kuscherbayeva Abai Kazakh National Pedagogical University, Almaty, Kazakhstan [email protected]

The article discusses the features of interdisciplinary teaching of physics with mathematics, including algebra in the updated school system. In addition, the methodological goals of teaching physics in a primary school were identified. .In general, physics cannot be represented without mathematics, so the introductory section of the article provides information on the interdisciplinary relationship between physics and mathematics. That is, for a complete understanding of a certain topic of physics, the need for the knowledge obtained in mathematics is needed. The results of the study are based on the methodological features used in interdisciplinary teaching of physics with mathematics in grade 7.

Keywords: basic school, physics, mathematics, updated content, intersubject communication, teaching methods

Редакцияга 23.01.2020 TYстi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.